Trıglıserıd Ne Demek
Trigliserid nedir? Trigliserid düşüklüğü, yüksekliği, normal değeri
Yüksek düzeyde trigliserite sahip olmak kardiyovasküler hastal&#;klar&#;n riskini art&#;rabilir. Trigliserit dü&#;üklü&#;ü ise genelde altta yatan bir sa&#;l&#;k sorunuyla ili&#;kilendirilir.
Trigliserid Nedir?
Trigliseritler, metabolizmaya enerji sa&#;lamak için vücut taraf&#;ndan sindirilen kimyasal bile&#;iklerdir. Trigliserit vücuttaki en yayg&#;n ya&#;d&#;r ve bitkisel ya&#;lar ile hayvansal ya&#;lar&#;n ana maddesidir. Yemek yenildi&#;i zaman vücut hemen kalorileri dönü&#;türür ve trigliseritler ya&#; hücrelerinde depolan&#;r. Daha sonra hormonlar, ö&#;ün aras&#;nda enerji için trigliseritleri serbest b&#;rak&#;r. E&#;er yakt&#;&#;&#;n&#;zdan daha fazla kalori al&#;yorsan&#;z, (özellikle de karbonhidrat ve ya&#; gibi "kolay" kaloriler) trigliserit seviyeniz yüksek (hipertrigliseridemi) olabilir. Ayr&#;ca trigliseridin görevleri aras&#;nda enerji sa&#;lamak haricinde vücut &#;s&#;s&#;n&#; dengelemek ve kan yo&#;unlu&#;unu kontrol ederek kan bas&#;nc&#;n&#; sabit tutmaya yard&#;mc&#; olmak vard&#;r.
Trigliserid Kaç Olmal&#;?
Basit bir kan testi, trigliserit de&#;erinin sa&#;l&#;kl&#; bir aral&#;kta olup olmad&#;&#;&#;n&#; ortaya ç&#;karabilir.
- Normal: Desilitre ba&#;&#;na mg'dan az (mg/dL) veya litre ba&#;&#;na milimolden az (mmol/L)
- S&#;n&#;r çizgisi: ila mg/dL ( ila mmol/L)
- Yüksek: ila mg/dL ( ila mmol/L)
Do&#;ru bir trigliserit ölçümü için kan al&#;nmadan önce 9 ila 12 saat aras&#; bir &#;ey yiyip içilmemesi gerekir. Trigliserid testi neden yap&#;l&#;r? Ki&#;inin kan ya&#;lar&#; hakk&#;nda bir fikir sahibi olmak amac&#;yla trigliserit ve kolesterol düzeyleri ölçülür. Trigliserit seviyesinin dü&#;ük veya yüksek olmas&#; altta yatan bir hastal&#;ktan kaynaklan&#;yor olabilir.
Trigliserid Dü&#;üklü&#;ünün Nedenleri
1. Yetersiz beslenme
Yetersiz beslenme, vücudun i&#;levlerini sürdürmek için vitamin, mineral, protein, karbonhidrat ve ya&#; gibi besin maddelerini yeterli miktarda alamamas&#; olarak ifade edilebilir. Sa&#;l&#;ks&#;z beslenmenin kronik hale gelmesi vücut ya&#;&#;n&#; azaltarak trigliserit seviyelerinin dü&#;mesine neden olur.
2. Baz&#; ilaçlar
Baz&#; ilaçlar ya&#; depolar&#;n&#; azaltarak trigliserit seviyesinin dü&#;mesine yol açar. Bu ilaçlar aras&#;nda nikotinik asit, statinler, fenofibrat, gemfibrozil ve klofibrat bulunur. Ayr&#;ca bal&#;k ya&#;&#; da trigliserit dü&#;ürücü etkiye sahiptir ve dü&#;ük karbonhidratl&#; bir diyetle kombine edildi&#;inde vücuttaki trigliserit seviyesini beklenenden daha fazla azaltabilen potansiyel bir kar&#;&#;&#;m haline gelir.
3. Malabsorpsiyon (kötü emilim) sendromu
Malabsorpsiyon sendromunda, vücut sindirilen g&#;dalardan besinleri düzgün bir &#;ekilde emmekte problem ya&#;ar. Ya&#; emilemezse, trigliserit seviyeleri azal&#;r.
4. Hipertiroid
Hipertiroidizmde a&#;&#;r&#; aktif tiroid bezi nedeniyle T3 ve T4 hormonlar&#;n&#;n a&#;&#;r&#; üretimi söz konusudur ve sonuç olarak metabolizma oran&#; yükselir. Yüksek bir metabolizma oran&#;, normalden çok daha h&#;zl&#; oranda yak&#;lan daha fazla enerjiyi gerektirir. Trigliseritler enerji sa&#;lamaktan sorumlu olduklar&#;ndan, kendi seviyelerinde dü&#;ü&#;e neden olurlar. Hipertiroidizm belirtileri aras&#;nda h&#;zl&#; kalp at&#;&#;&#;, a&#;&#;r&#; terleme, i&#;tah art&#;&#;&#;, yorgunluk hissi, titreme, sinirlilik ve uykuya dalmada zorluk yer al&#;r.
Trigliserid Dü&#;üklü&#;ü Belirtileri
Hem yüksek hem de dü&#;ük trigliserit düzeyleri ço&#;u zaman belirli semptomlara yol açmaz. Trigliserit dü&#;üklü&#;ünün belirtileri genellikle altta yatan nedenle ili&#;kilidir. Örne&#;in, hipertiroidizm, yetersiz beslenme veya malabsorpsiyon sendromunun belirtileri ya&#;anabilir.
Yetersiz beslenmeye ba&#;l&#; trigliserit dü&#;üklü&#;ü, uyu&#;ukluk hissi, so&#;uk alg&#;nl&#;&#;&#;, kuru cilt, saç seyrekli&#;i, kas atrofisi, ishal ve kilo kayb&#; gibi semptomlara neden olabilir. Malabsorbsiyondan kaynaklanan trigliserit dü&#;üklü&#;üne ise, yava&#; büyüme, kilo kayb&#; ve kas kayb&#; gibi semptomlar e&#;lik edebilir.
Trigliserit Dü&#;üklü&#;ü Tedavisi
Trigliserit dü&#;üklü&#;ünün nedeni tespit edildikten sonra planlan&#;n tedavi program&#;nda amaç trigliserit seviyelerini yükseltmektir.
- Hipertiroidizm genellikle ilaçlarla tedavi edilir. E&#;er kullan&#;lan ilaçlardan herhangi biri trigliseritlerin dü&#;mesine neden olduysa, doktora dan&#;&#;&#;larak bu ilaçlar&#;n muadilleriyle de&#;i&#;tirilmesi gerekir.
- Trigliserit dü&#;üklü&#;ü olan ki&#;ilere genellikle diyet önerilir. Rafine karbonhidratlar yönünden yüksek diyetler trigliserit seviyesini art&#;r&#;r. Beyaz pirinç ve ekmek, makarna ve beyaz veya irmik unuyla yap&#;lm&#;&#; yiyecek ve içecek al&#;m&#;n&#;n azalt&#;lmas&#;; bunun yerine tam tah&#;llar&#;n, meyve ve sebzelerin tüketilmesi tavsiye edilir. Trans ya&#;lardan kaç&#;n&#;lmal&#; ve doymu&#; ya&#; al&#;m&#; %7'den az kalori ile s&#;n&#;rlanmal&#;d&#;r. Ya&#; kalorilerinin ço&#;u (toplam kalorinin %25 ila %35'i), zeytinya&#;&#;, kanola ya&#;&#; ve f&#;nd&#;k gibi büyük ölçüde tekli doymam&#;&#; ya&#;lardan gelmelidir. Somon, uskumru, ton bal&#;&#;&#; ve hamsi gibi ya&#;l&#; bal&#;klar bol miktarda tüketilmelidir.
Trigliserid Yüksekli&#;inin Nedenleri
Yüksek trigliseritlerin en yayg&#;n nedeni kontrolsüz diyabettir.
- A&#;&#;r&#; kilolu veya obez olmak,
- Çok miktarda karbonhidrat veya &#;eker tüketmek,
- Yüksek miktarda alkol almak,
- Hipotiroidizm,
- Böbrek hastal&#;&#;&#;,
- Baz&#; kal&#;tsal lipid bozukluklar&#; ve menopoz semptomunun yönetimi için östrojen tedavisi almak trigliserit seviyelerini art&#;rabilir.
Yüksek trigliserit seviyesi, kalp hastal&#;&#;&#;, diyabet ve inme riskini art&#;ran bir metabolik bozuklu&#;un belirtisi olabilir.
Trigliserit yüksekli&#;inin di&#;er nedenleri:
Beta-blokerler: Kan bas&#;nc&#;, gö&#;üs a&#;r&#;s&#; ve kalp ritmi problemlerinin tedavisi için yayg&#;n olarak reçete edilen bir ilaçt&#;r.
Diüretikler: Vücudun fazla s&#;v&#;dan kurtulmas&#;n&#; sa&#;layarak kan bas&#;nc&#;n&#;n dü&#;mesine yard&#;mc&#; olmak için kullan&#;l&#;r. Su tutma semptomlar&#;n&#; tedavi etmek için de kullan&#;labilir.
Kortikosteroidler: &#;iddetli a&#;r&#; ve inflamasyon vakalar&#;n&#; tedavi etmek için kullan&#;l&#;r.
Retinoidler: Akne gibi cilt sorunlar&#;n&#; tedavi etmek için kullan&#;l&#;r.
Trigliserid Nas&#;l Dü&#;ürülür?
1. Kilo verin
&#;htiyaç duydu&#;unuzdan daha fazla kalori tüketti&#;inizde, vücudunuz bu kalorileri trigliseritlere dönü&#;türür ve ya&#; hücrelerinde saklar. Bu yüzden kilo vermek kan trigliserit seviyenizi dü&#;ürmenin etkili bir yoludur. Yap&#;lan ara&#;t&#;rmalar, vücut a&#;&#;rl&#;&#;&#;n&#;z&#;n en az %5'ini kaybetmenin, trigliserit düzeylerini dü&#;ürmede kal&#;c&#; bir etkiye sahip oldu&#;unu göstermi&#;tir.
2. &#;eker al&#;m&#;n&#; s&#;n&#;rland&#;r&#;n
Gizli &#;eker genellikle tatl&#;lar, alkolsüz içecekler ve meyve suyunda bulunur. Beslenme program&#;n&#;za ekledi&#;iniz fazladan &#;eker miktar&#; trigliseritlere dönü&#;türülür, bu da kalp hastal&#;klar&#; risk faktörleriyle birlikte trigliserit düzeylerinde art&#;&#;a neden olabilir. Ba&#;lang&#;ç a&#;amas&#;nda &#;eker oran&#; yava&#; yava&#; azalt&#;labilir. Al&#;&#;veri&#; yaparken al&#;nan g&#;dalar&#;n besin de&#;erlerine bakarak al&#;nmas&#; tavsiye edilir. Ayr&#;ca beyaz pirinç, ekmek veya makarna yerine tam bu&#;day ürünleri tüketilmeye ba&#;lanmal&#;d&#;r.
3. Egzersiz yap&#;n
HDL kolesterol ile trigliserit seviyeleri ters bir ili&#;ki gösterir, bu da yüksek HDL seviyelerinin trigliseritlerin dü&#;mesine yard&#;mc&#; olabilece&#;i anlam&#;na gelir. Aerobik yapmak, kandaki HDL seviyelerini art&#;rarak trigliseritin dü&#;mesini sa&#;lar. Aerobik egzersizlerinin aras&#;nda yürüyü&#;, ko&#;u, bisiklet ve yüzme yer al&#;r. Amerikan Kalp Derne&#;i haftada be&#; gün en az 30 dakika egzersiz yap&#;lmas&#;n&#; öneriyor.
4. Daha fazla lif tüketin
Lif, meyve, sebzeler ve tam tah&#;llarda bolca bulunur. Di&#;er iyi lif kaynaklar&#; aras&#;nda f&#;nd&#;k, tah&#;l ve baklagiller vard&#;r. Beslenme program&#;n&#;za daha fazla lif eklemeniz, ince ba&#;&#;rsa&#;&#;n&#;zdaki ya&#; ve &#;ekerin emilimini azaltarak kan&#;n&#;zdaki trigliserit miktar&#;n&#;n dü&#;mesini sa&#;lar. Bir çal&#;&#;mada ara&#;t&#;rmac&#;lar, pirinç kepe&#;i lif takviyesinin diyabetli ki&#;ilerin trigliserit seviyelerini % oran&#;nda azaltt&#;&#;&#;n&#; bulmu&#;lard&#;r.
5. Trans ya&#;lardan kaç&#;n&#;n
Yapay trans ya&#;lar, raf ömrünü uzatmak için i&#;lenmi&#; g&#;dalara eklenen bir ya&#; türüdür ve k&#;zart&#;lm&#;&#; g&#;dalarda ve k&#;smen hidrojene edilmi&#; ya&#;larla yap&#;lan f&#;r&#;nlanm&#;&#; ürünlerin içinde yayg&#;n olarak bulunur. Trans ya&#; tüketmek trigliserit ve kötü kolesterol seviyelerinin artmas&#;na sebep olur. Trans ya&#; al&#;m&#;n&#; en aza indirmek için i&#;lenmi&#;, f&#;r&#;nlanm&#;&#; ve k&#;zart&#;lm&#;&#; g&#;dalar&#;n tüketimini mümkün oldu&#;unca s&#;n&#;rlay&#;n.
ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ
Kolesterol kadar tehlikeli ama kimse onu tanımıyor:TRİGLİSERİD
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Kanımızda farklı pek çok yağ var. Bunların en iyi bilineni kolesterol. Ne var ki benzer sorunlara yol açabilen ‘trigliserid fazlalığı’ hakkında bilinenler, kolesterole oranla çok az. Peki, kimdir, nedir bu yağ parçacıkları? Bize ne gibi zararlar verir? İşte beş soruda trigliserid yüksekliği
SORU 1: Neden yükseliyor?
Trigliserid yüksekliğine yol açan beslenme yanlışımız yağdan zengin beslenmek, yani yağlı yiyecekler değil. Zannedildiğinin aksine kırmızı et de, yağlı peynirler, yoğurtlar, sütler de trigliseridi pek yükseltmez. Trigliseridi yükselttiği bilinen en önemli yanlışımız alkol. Alkollü içkilerin hemen tamamı trigliseridi arttırıyor. Trigliseridi arttıran bir başka unsur da karbonhidrat açısından zengin yiyecekler. Mesela şeker, patates, pirinç, nişasta ve undan zengin her türlü besin (ekmek, gofret, poğaça, makarna) trigliserid nedeni. İnsülin direnci olanlarda akşam yenen bol tatlı meyveler de trigliseridi ciddi biçimde yükseltiyor.
SORU 2: Kan seviyeleri neden çok değişken?
Trigliserid seviyeleri beslenme biçiminize ve aldığınız kalori miktarına bağlı olarak kısa sürelerde ani ve ciddi değişimler gösterebilir. Eğer birkaç gün akşam yemeğini ağır kaçırır, içkinin dozunu abartırsanız ertesi sabah yaptırdığınız kan tahlilinde trigliseridinizin tavan yaptığını görürsünüz. Tersine birkaç gün alkolden ve yukarıda saydığım karbonhidratlı yiyeceklerden uzak kalır, azıcık perhiz yaparsanız trigliserid seviyelerinizin hemen ve ciddi ölçülerde düştüğünü farkedersiniz.
SORU 3: Fazlalığı neden önemli?
Triglsierid fazlalığının, özellikle ’ü geçen rakamların damar sertliğiyle ilişkili olabileceği biliniyor. Çok yüksek trigliserid seviyesi olanlarda, örneğin kan ölçümleri sürekli olarak mg ve üzerinde hesaplananlarda beyin damarlarında tıkanıklığa bağlı olarak felç geçirme riskinin arttığı da kesin. Trigliserid yüksekliği özellikle HDL kolesterol azlığıyla birlikteyse risk artıyor. ‘Yüksek trigliserid ve düşük HDL kolesterol birlikteliği’ sadece felç geçirme değil, kalp krizi riskini de belirgin biçimde yükseltiyor. Bu nedenle trigliserid ölçümlerinin HDL kolesterolle birlikte yapmakta fayda var.
SORU 4: Hangi testler yapılmalı?
Trigliserid yüksekliği saptanan birinde açık ya da gizli bir şeker hastalığının olup olmadığını mutlaka araştırmak lazım. Çünkü şeker hastalarında, hatta gizli şekeri olanlarda trigliserid yüksekliği ilk işaretlerden biri olabilir. Bu nedenle açlık insülin ve şeker değerleri yanında, tokluk insülin ve şeker değerlerine de bakmak gizli bir şeker ve/veya insülin direnci probleminin varlığını araştırmak şart. Trigliseridi fazla olanlarda ürik asidi de kontrol etmek doğru olur. Çünkü çoğu zaman ürik asit yüksekliği de saptanıyor. Yukarıda da belirttiğim gibi her hastada iyi ve kötü kolesterol rakamlarını da (HDL ve LDL kolesterol) tetkik etmek vazgeçilmez bir zorunluluk. Yüksek trigliseridli kişilerde açık veya gizli bir hipertansiyonun buşunup bulunmadığını gözden kaçmış bir tiroid tembelliğinin (hipotiroidi) böbrek hastalığının (nefrotik sendrom) olup olmadığını da araştırmak önemli bir noktadır. Gerektiğinde daha ileri seviyede incelemeler de yapılmalıdır. Örneğin damar duvarında plak oluşumu var mı yok mu, bakılmalıdır.
SORU 5: Nasıl tedavi ediliyor?
Öncelikle beslenme planını değiştirmek gerek. Şekerden zengin yiyecekleri, unlu nişastalı besinleri, alkolü ciddi ölçüde sınırlamak zorunlu. Tatlı meyvelerden, meyve sularından, kolalı, gazlı, şekerli içeceklerden de vazgeçmek şart. Sebze ve et, balık, tavuk, yoğurt, peynir, kısmen de bakliyat içerikli bir beslenme planı uygulanması en doğrusu. Prensip olarak yağ tüketimini azaltmak, yağ olarak zeytinyağına öncelik vermek, margarinden özellikle uzak durmak tavsiye ediliyor. Kızartmaların her türlüsünü mutfaktan çıkarmak da önemli. Özellikle patates kızartmaları, patates cipsleri yasaklanıyor. Listeye hamur işi yiyecekleri (mantı dahil), pirinç pilavını, beyaz ekmeği eklemeyi unutmayın. İlaç kullanımı ancak kandaki rakamlar mg’ı geçince düşünülüyor, beslenme önlemleri fayda etmediğinde gündeme getiriliyor. Yüksek doz omega-3 kullanımının trigliserid seviyelerini azalttığı, dahası trigliserid yüksekliğine bağlı damar hasarını engellemese bile yavaşlattığı bilindiği için ben prensip olarak herkese ama özellikle de trigliseridi yüksek olanlara yüksek dozda omega-3 yağları karışımı kullanmalarını öneriyorum. Trigliseridi azaltmada en etkili doğal ilaçlardan biri de yürümek. Her gün yapılan düzenli yürüyüşler (mesela 5 kilometrelik hafif yürümeler) trigliseridi belirgin olarak azaltıyor.
Bu rakamlara dikkat!
UNUTMAYIN
Sağlıklı bir yetişkinin kan trigliserid seviyesi mg’ın altındadır, mg’ın altındaki değerler normal sayılır. Eğer rakam mg arasındaysa izlemeye alınır, tavsiyelerde bulunulur. Özellikle de mg’ın üzerindeki rakamlarda ‘teyakkuz haline’ geçilip sorunun çözümü için ciddi planlamalar yapılır. Eğer aç karna alınan kan örneğinde ölçülen rakam mg’ın üzerindeyse acil durum ilan edilir, yoğun bir tedavi kaçınılmaz hale gelir. Çünkü bu rakamın üzerinde hastaların pankreas bezi iltihabı (pankreatit) geçirme riski artar.
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi