Ensede Kaşınma Neden Olur

Tüm yıl boyunca cildimizin en çok açıkta olan bölgelerinden biri de boyundur. Yazın güneşe maruz kalmaktan, yılın tüm dönemlerinde ise farklı sebeplerle boyun bölgesinde cilt hasarı görülebilir.

Boyunda kaşıntılı kızarıklıklar bu bölgede oluşabilen şikâyetlerden biridir ve genellikle ağrılı değildirler.
Kaşıntılı bir döküntü veya boyunda dermatit yine de kişiyi huzursuz edebilir ve görsel olarak hoşa gitmeyebilir.

Bu problemle ilgili en geçerli öğüt kaşımamanız gerektiği olacaktır. Bölgeyi kaşımak daha çok tahriş ederek bakterilerin deride enfeksiyona sebep olmasına yol açabilir.

Boyunda kaşıntılı kızarıklıkların sebebini anlamak için ilk önce tahriş edici maddelerin varlığı kontrol edilmelidir. Boyunla temas halinde olan tahriş edici maddeler kontakt dermatite yol açabilirler. Bu gibi bazı nesneler, yün bir atkı veya yaka, keskin kenarları olan bir aksesuar veya mücevher, deterjan veya saç boyası gibi cilt hücrelerini tahriş edebilecek tüm kimyasal maddelerdir.

Güçlü tahriş edici maddeler temastan kısa süre sonra etkisini gösterirken, daha hafif olanlar, uzun süre temas ettikten sonra belirtilerin görülmesine yol açabilirler. Bu tip dermatit vakalarında tahriş olmuş cildin yüzeyi nem kaybederek kurur, bu da kaşıntıya ve kızarıklığa yol açar. Bazı cilt türleri bu probleme daha yatkın olabilir.

Alerjik kontakt dermatit denilen bir başka kontakt dermatit türünde, vücut tehdit olarak algıladığı bir maddeye karşı reaksiyon verir. Bu reaksiyonun bir parçası olarak bölgedeki hücreler histamin salgılarlar.

Histamin kan damarlarının geçirgenliğini artırınca, beyaz kan hücrelerini bulunduran vücut sıvıları kan damarlarından dışarı geçerek ilgili bölge üzerinde etkiye sebep olurlar. Bölgede şişme ve tahriş görülür ve boyunda kaşıntılı kızarıklıklar ortaya çıkabilir.

Boyuna sıkılan bazı parfümlerin içindeki maddeler, boyuna değen kıyafetlerin bu bölgesinde bulunabilecek lastikler, kolyelerde kullanılan nikel gibi metaller alerjen etkiye sebep olabilen maddelerdir.

Parfümler bazen boyuna sıkıldığında hiçbir probleme sebep olmazken, güneşe maruz kaldığında aynı parfümün boyunda kaşıntılı kızarıklıklara yol açtığı görülebilir. Bu duruma alerjik fotokontakt dermatit adı verilir.

Probleme sebep olan hem alerjene maruz kalınması, hem de güneşin UV ışınlarının alınmasıdır. Koruyucu olacağı düşünülse bazı alerjik fotokontakt dermatit vakalarına güneş kremlerinin kendisi sebep olur, çünkü içindeki kimyasallar ve parfümler alerjen etki yapabilmektedir.

Hemen Sağlık

Cilt hastalıkları günümüzde oldukça sık görülen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen sağlık sorunlarının başında gelir. Özellikle çocukluk çağından itibaren ataklar hâlinde görülen cilt döküntüleri ile seyreden hastalıklar, bazı alerji temelli sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Günümüzde sık görülen cilt hastalıklarından biri atopik dermatittir.

Atopik Dermatit Nedir?

Atopik dermatit; sıklıkla çocukluk çağında başlayan, vücudun belirli bölgelerinde ciltte kuruluk, kaşıntı ve kızarıklık ile seyreden kronik bir deri hastalığıdır. Genellikle alerjik bünyeye sahip kişilerde görülen atopik dermatit; temelde vücudun bağışıklık sisteminin kendi vücut hücrelerine reaksiyon göstermesine bağlı gelişen, otoimmün bir kökene sahiptir. Bu özelliği nedeniyle, atopik dermatit hastalarında ilerleyen dönemde astım ve saman nezlesi gibi alerjik kökenli hastalıkların ortaya çıkma ihtimali yüksektir.

Atopik Dermatit Neden Olur?

Günümüzde atopik dermatitin gelişme nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte yapılan araştırmalar, hastalığın gelişmesinde etkili olan bazı mekanizmaları aydınlatabilmiştir. Bu doğrultuda; cilt dokularında gelişen alerjik iltihabi reaksiyonların ciltte kuruluk, kaşıntı, kızarıklık gibi bulgulara yol açtığı gözlemlenmiştir. Yine araştırmalar, ciltte gelişen bu problemler nedeniyle cilt bütünlüğünün zedelendiğini ve cilt enfeksiyonlarına yatkınlık oluşturduğunu ortaya çıkarmıştır. Aynı zamanda ailesinde egzama, alerji, astım gibi otoimmün hastalıklara sahip yakınları olan bireylerin atopik dermatit geliştirme ihtimalinin daha yüksek olduğu bilinmektedir.

Atopik dermatit nedeniyle cilt dış etkenlere karşı direncini kaybettiğinden, bazı çevre şartlarında cilt bulgularının gelişmesi kolaylaşır. Bu anlamda, aşağıdaki koşullar atopik dermatit gelişimini tetikleyebilir:

• Çok sıcak suyla duş veya banyo yapılması,
• Cildin uzun süre kaşınması,
• Terleme,
• Çok sıcak veya soğuk hava,
• Kuru hava,
• Sabun, dezenfektan veya deterjan gibi ciltte tahriş yapabilen maddeler,
• Çamur, kum, toz veya duman gibi çevre kaynaklı tahriş edici maddeler,
• Yün veya sentetik kıyafetler,
• Fiziksel veya duygusal stres,
• Parfüm,
• Polen,
• Küf.

Atopik Dermatit Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit; vücudun belirli bölgelerinde ortaya çıkan, kızarık ve kaşıntılı cilt lezyonlarıyla kendini gösterir. Cilt bulguları genellikle ataklar hâlinde ortaya çıkarken, ataklar arası dönemde ciltte iyileşme dönemleri görülür. Atopik dermatit semptomlarının vücuttaki dağılımı ve şiddeti yaşa bağlı olarak farklılık gösterebilir. Aşağıdaki belirtiler atopik dermatit hastalığına sahip kişilerde sıklıkla izlenebilir:

• Kaşıntı,
• Çok kuru cilt,
• Kızarıklık ve hassasiyet,
• İkincil gelişen enfeksiyonlara bağlı olarak iltihabi akıntı, ağrı, deride sıcaklık artışı.

Cilt bulguları bebeklik döneminde saçlı deri, yanaklar, kol ve bacaklarda yoğunluk gösterir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte lezyonlar dirsekler, dizler, ense ve göz çevresinde de ortaya çıkabilir. Bu lezyonlar kaşındıkça deri sertleşip, rengi koyulaşabilir. Yetişkinlerde ciltte çevresel etkenlerin etkisiyle ataklar hâlinde döküntü çıkabilir ve yaygın egzama izlenebilir.

Atopik Dermatit Tanısı Nasıl Konur?

Atopik dermatit teşhisi, genellikle hekim tarafından yapılan fizik muayene incelemesinde tespit edilen bulgulara dayanılarak konur. Hekim gerekli gördüğü hâllerde farklı alerjik problemlerin ekarte edilmesi adına bazı kan tahlilleri isteyebilir. Ciltte alerjik reaksiyonu tetikleyebilecek etkenlerin tespit edilmesi adına deri yama testine başvurulabilir. Bu testte, insanlarda alerjik reaksiyona neden olduğu bilinen çeşitli maddeler ciltte belirli bölgelere uygulanır ve kişinin hangi maddelere karşı alerjisi olduğu tespit edilebilir. Kişinin test sonucunda belirlenen alerjenlerden günlük hayatta kaçınması, rahatsızlığın kontrolü adına son derece önemlidir.

Atopik Dermatit Tedavisinde Neler Yapılır?

Mevcut klinik yaklaşımda atopik dermatitin kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavide asıl hedeflenen, klinik belirtilerin kontrol altına alınarak şikâyetlerin giderilmesi ve hayat kalitesinin artırılmasıdır. Buna yönelik olarak hastalara çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri önerilir ve ilaç tedavisi verilir.

Kaşıntı şikâyetinin azaltılması, cildin tekrarlayan fiziksel travmalara uğramasını önleyerek muhtemel cilt enfeksiyonlarının gelişimine karşı korur. Bu amaçla hastalara kortikosteroid içerikli kremler, şiddetli vakalarda ağızdan alınan kortikosteroid ve antihistaminik ilaçlar reçete edilebilir. İkincil gelişen enfeksiyonların tedavi edilmesi için antibiyotik ilaçlar tedaviye eklenebilir. Tedaviye yanıt vermeyen vakalarda ise bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlara başvurulabilir.

Bunların yanında; cildin sık sık, özellikle banyo yapıldıktan hemen sonra nemlendirilmesi, bol sıvı tüketilmesi, bulunulan ortamın nemlendirilmesi, bol ve rahat kıyafetlerin tercih edilmesi ve cildin sık kaşınarak irrite edilmesinden kaçınılması, lezyonların hafifletilmesine faydalı olan yaşam tarzı değişiklikleri arasında yer alır. Ek olarak, şikâyetleri tetiklediği bilinen çevre faktörlerinden de uzak durulması gerekir.

Atopik dermatit seyrinde, uzun dönemde hastalarda astım, uzun süreli kaşıntıya bağlı nörodermatit gibi cilt hastalıkları, tahriş olan ciltte ikincil gelişen deri enfeksiyonları, kimyasal maddelerle temas sonucu alerjik kontakt dermatit veya irritan dermatit gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

En sık karşılaşılan deri hastalıklarından biri olan mantar, bulaşıcı enfeksiyon hastalıkları arasında bulunur. Vücudun pek çok bölgesinde ortaya çıkabilen mantar hastalığı, zaman içinde çıktığı bölgeden farklı yerlere de yayılabilir. Deride kaşıntı, kızarıklık, dökülmeler ve iltihaplanmaya neden olabilen mantar türleri, enfekte kişilerle aynı eşyaların kullanımıyla başkalarına da bulaşabilir. Belirtilerin şiddeti ve hastalığın seyrine göre kremler, pomatlar ve medikal yöntemlerle tedavi edilebilir.

Mantar Hastalığı Nedir?

Bir enfeksiyon hastalığı olan mantar hastalığı, tek hücreli mantarların cilt üzerinde kızarıklık, kaşıntı, iltihaplanma ve şişliklere neden olmasıdır. Farklı mantar türleri vücudun çeşitli bölgelerinde bu belirtilerin görülmesine neden olabilir. El, ayak, yüz, vücut, kafa derisi gibi bölgelerde cilt üzerinde çoğalan mantar türleri nedeniyle enfeksiyon oluşur.

Başlangıçta sınırları belli gibi görünen cilt anomalileri, zaman içinde mantarın vücudun farklı bölgelerini de etkisi altına almasıyla yayılabilir. Mantar, çevre bölgelerde ya da tamamen farklı bir bölgede yayılım göstererek o bölgelerde de iltihaplanmaya neden olabilir. Bu durumda enfeksiyon çok daha şiddetli semptomlarla seyreder.

Mantar hastalıkları en çok ayak, tırnak, kasık ve vajina, saç gibi bölgelerde deri üzerinde ortaya çıkar. Bununla birlikte nadiren de olsa dil ve lenf bezlerini de etkisi altına alabilir.

Mantar Bulaşıcı Mıdır?

Mantar, doğrudan deri teması yoluyla ya da eşyaların ortak kullanılmasıyla bulaşabilen bir hastalıktır. Özellikle bazı mantar türleri, yüksek bulaşıcılığı nedeniyle kalabalık ortamlarda birden fazla kişiyi etkileyerek salgına dönüşebilir. Çocuklarda görülen mantar enfeksiyonları, okul ortamında hızla yayılabilir.

Ayakkabı, terlik, havlu, peçete, çarşaf ve nevresim, kıyafetler, çoraplar gibi eşyaların yanı sıra ortak kullanılan havuz, hamam, sauna, banyo, otel odası, plajlar gibi alanlar da mantarın başka kişilere bulaşarak yayılmasına neden olur. Mantar aynı zamanda topraktan da bulaşabilir. Bahçe, kumsal, tarla gibi topraklı alanlarda da temas yoluyla insandan insana geçebilir.

Mantar, kişiden kişiye bulaşabileceği gibi hayvandan insana da geçebilir. Bu özellikteki mantar türleri, hayvanlarda deri üzerinde tüy dökülmeleriyle kendini gösterir. Tedavi edilmediği durumlarda insanlara da geçebilir. Bu durumda belirtiler de insanlarda daha şiddetli seyredebilir.

Mantar Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?

Mantar hastalığı etki alanına ve belirtilere göre farklı türlere ayrılır:

Tırnak Mantarı (Onikomikoz)

Çoğunlukla ayak tırnaklarında görülen onikomikozun belirtileri tırnak içinde görülür. Tırnak ucundan başlayarak daha geniş bir alana yayılabilen mantar, tırnakta kalınlaşmaya ve renk bozukluğuna sebep olur. Beyaz ya da sarı renkte kendini gösteren tırnak mantarı asimetrik biçimlidir. Tırnakların çabuk kırılmasına ve şekil bozukluklarına neden olur. Genellikle ayak baş parmağında görülen tırnak mantarı, zaman içinde diğer tırnaklara ve ellere de yayılabilir.

Başlangıçta herhangi bir semptoma neden olmayan tırnak mantarı, ilerleyen dönemlerde ağrılara neden olarak bireylerin hareket kabiliyetini kısıtlayabilir. Özellikle gün içinde uzun süreli kapalı ayakkabı kullanımında belirtilerin şiddeti artış gösterebilir.

Ayak Mantarı (Tinea Pedis)

Sporcu ya da atlet ayağı olarak da bilinen ayak mantarı, en sık görülen mantar hastalığı türlerinden biridir. Genel olarak iltihaplı, kaşıntılı ve dökülmelerin görüldüğü ciltle karakterizedir. Ayak tabanında kurulaşma, kalınlaşma ve çatlama; 4. ve 5. parmaklarda nemli bir görüntüye sebep olur. İltihaplar nedeniyle ortaya çıkan koku, ağrılı ve acılı cilt çatlakları ve giderek kabaran deri, ilerleyen dönemlerde ayak mantarının ortaya çıkardığı belirtiler arasında bulunur.

Genç bireylerde daha sık görülen ayak mantarı genellikle yüzme havuzu gibi ortak alanların kullanımı ya da ayakların uzun süre kapalı ayakkabı içinde kalmasıyla ortaya çıkar. Nemli ve sıcak alanlarda daha sık görülen ayak mantarı, bir tür egzama olan pomfolikse de dönüşebilir.

Kasık Mantarı (Tinea Cruris)

Erkeklerde görülen kasık mantarı bu bölgede kaşıntı, kızarıklık ve yanma hissine neden olur. Tek ya da çift taraflı olmak üzere kasığı etkileyen mantar, bazı durumlarda cinsel organ üzerinde de yayılabilir. Kasık mantarı çoğu zaman ayak mantarı gibi farklı bir bölgede ortaya çıkan mantar türleriyle ilişkilidir.

Vajinal Mantar (Kandidiyazis)

Kadınlarda görülen vajinal mantar oldukça yaygın görülen bir enfeksiyondur. Vajina ve vulvada normalde de bulunan yararlı mantar ve bakterilerin değişime uğraması sonucu, kandida olarak da bilinen maya mantarı türünde kontrolsüz çoğalma görülebilir.

Şiddetli kaşıntı nedeniyle kadınların günlük hayatını olumsuz yönde etkileyen vajinal mantar, tedavi edilmediği takdirde genital bölgedeki diğer alanlara da yayılabilir.

Vücut Mantarı (Tinea Corporis)

Bu mantar türü vücudun herhangi bir bölgesine etki edebilir. Genellikle çember şeklinde kızarık lekeler olarak kendini gösterir. Başlangıçta küçük bir alanda görülen bu halkalar giderek büyüyebilir ve iltihaplanabilir. Leke ve kızarıklıklara çoğu zaman kaşıntı ve dökülmeler de eşlik eder. Hastaların çoğunda ayak ve kasıklarda da mantar hastalığı görülür.

Vücut mantarının yaygın görülen alt türlerinden biri tinea versikolordur. Malassezia bakterisinin kontrolsüz çoğalması nedeniyle ortaya çıkan mantar hastalığı çoğunlukla göğüs, sırt, bel ve kol bölgelerinde belirtilere neden olur. Kırmızı, pembe ya da kahverengi halkalar şeklinde kaşıntılı bölgeler görülür.

Saç Mantarı (Tinea Capitis)

Kafa derisinde ortaya çıkan mantar türüdür. Saç mantarı kafa derisini etkilediği gibi saçı da etkiler. Saçın uzamasını engeller ya da kafa derisinin bazı bölgelerinde dökülmelere neden olur. Boyutu değişmekle birlikte genellikle çember şeklinde bir alanda yayılır. Bu alanlarda kızarıklık, kaşıntı, iltihaplanma, kepekli alanlar, kırık saçlar ve deride dökülmeler görülebilir. Bazı durumlarda ise mantar hem kafa derisini hem de saçı etkilemesine rağmen gözle görülen bir belirti yoktur.

Yetişkinlerden daha çok çocuklarda görülen tinea capitis, yüksek oranda bulaşıcı olması nedeniyle özellikle okul dönemlerinde salgın haline dönüşebilir.

Mantar Kimlerde Sıklıkla Görülür?

•Aşırı terleme problemi olanlarda,

•Duş sonrasında vücudunu nemli bırakanlarda,

•Ayakkabı, havlu gibi eşyaları başkalarıyla ortak kullananlarda,

•AIDS gibi enfeksiyon hastalıkları bulunanlarda,

•Ergenlik öncesi dönemde bulunan çocuklarda,

•Obezite ya da diyabet hastalarında,

•Hamilelerde,

•İleri derecede kanser hastalarında,

•Bağışıklık sistemi ve vücut direnci düşük kişilerde,

•Elleri sürekli olarak ıslak kalan bireylerde mantar hastalığı görülme ihtimali daha fazladır.

Mantar Neden Olur?

Mantar türleri, cilt yüzeyindeki keratin hücrelerine etki ederek deride deformasyona neden olur. Bu durumda mantarlar belli bölgeleri enfekte ederek çeşitli belirtiler ortaya çıkarır.

Mantar hastalığının nedenleri arasında;

•Aşırı nemli ve sıcak alanlarda bulunmak,

•Aşırı terlemek,

•Dar kıyafetler giymek,

•Havlu, peçete, ayakkabı gibi kıyafet ve aksesuarları başkalarıyla ortak kullanmak,

•Enfekte hayvanlarla temas etmek,

•Cildi yeterince kuru tutmamak,

•Bazı ilaçların kullanımı,

•Obezite,

•Kadınlarda gebelik,

•Hijyen kurallarına özen göstermemek bulunur.

Mantar türleri sıcak ve nemli hava ya da ortamlarda çok daha kolay çoğalabilir. Bu nedenle, mantar hastalığı genel olarak yaz aylarında daha çok görülür. Bunun en önemli nedeni hava sıcaklığının yüksek olmasıdır. Bulaşıcı bir hastalık olduğu için yaygın nedenlerden biri de enfekte kişilerin eşyalarının ortak kullanılmasıdır.

Mantar türleri farklı sıcaklık seviyelerinde çoğalır. Bazı mantarlar °C’de, bazıları °C’de, bazıları ise 40°C’den daha yüksek sıcaklıklarda üreyebilir. Oksijen bulunan ortamlarda daha hızlı çoğalabilen mantarlar, güneş ışınlarına ve nemsiz, kuru ortamlara karşı savunmasızdır. Bu nedenle doğrudan güneş ışığı alan kuru ortamlarda mantarların üremesi durur ya da yavaşlar.

Mantar Belirtileri Nelerdir?

Mantar belirtileri, vücutta görülme bölgesine göre değişiklik gösterir. Bununla birlikte mantar hastalarında yaygın olarak görülen belirtilerden bazıları şunlardır:

•Deri üzerinde halka şeklinde kızarıklık ve şişlik

•Pembe, kırmızı ya da kahverengi gibi cilt renginden farklı lezyonlar

•Ciltte iltihaplanma

•Cilt üzerinde pullanma ve dökülmeler

•Sürekli kaşıntı hissi

Bu belirtilere ek olarak mantarın etki alanına göre farklı belirtiler de görülebilir. Tırnak mantarları tırnak içinde renk değişikliklerine ve şekil bozukluklarına yol açar. Vajinal mantarda ise kaşıntı, kızarıklık ve deri dökülmesine ek olarak kıvamlı akıntı görülebilir.

Vücuttaki yüzeysel mantarlarda ise içi sıvı ya da irin dolu büyük veya küçük kabarcıklar görülebilir. Bu belirtilerden biri ya da birkaçının görüldüğü bireylerin bir sağlık kurumuna başvurması gerekir.

Mantar Tanısı Nasıl Konur?

Mantar hastalığının teşhisinde mantara neden olan mikroorganizmanın ayırt edilebilmesi için laboratuvar testlerinden yararlanılır. Mantarın görüldüğü bölgeden kazıma yoluyla alınan örnek mikroskop altında incelenir. Bazı nadir görülen mantarların teşhisinde ise özel ışık sistemlerinden de yardım alınır.

Vajinal mantar hastalıklarında ise akıntı örneği alınır. Bu sayede laboratuvarda yapılan incelemeler sonucunda hastalığın mantar ya da bakteri nedeniyle ortaya çıktığı ayırt edilebilir.

Bu yöntemlerin dışında, kişiler de bazı belirtileri dikkate alarak mantar hastalığından şüphe edebilir. Hastalığın başlangıç semptomları ve ilerleyişi çoğu hastada benzer belirtilerle seyreder. Bu belirtileri gözlemleyen kişilerin beklemeden tanı için sağlık kurumuna gitmesi önerilir.

Mantar Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mantarın tipi ve etki alanı belirlendikten sonra tedavi uygulanmaya başlanır. Hemen hemen tüm tedavilerde oral yolla alınan ilaçlar ya da topikal krem, losyon ve pomatlar kullanılır. Bazı ileri derece vakalarda bu tedavi yöntemlerinden birlikte yararlanılır.

Çeşitli formlardaki antifungal ilaçlar öncelikle tercih edilen yöntemlerden biridir. Bu ilaçlar krem ve losyon, şampuan, hap, fitil, toz ya da sprey şeklinde olabilir. İlaçların dozu ise mantarın tipine ve üreme alanına, belirtilerin şiddetine ve hastaların tıbbi geçmişine göre ayarlanır.

İlaç ve kremlerin düzenli kullanılması tedavinin önemli basamaklarından biridir. Mantar mikroorganizmaları hızlı bir şekilde üreyebilir ve vücudun farklı bölgelerine yayılabilir. Düzenli kullanılan ilaçlar mantarın üremesini yavaşlatarak tedavide başarı oranını artırır.

Tedavi süresi ise mantarın türüne ve yerleşim alanına göre değişiklik gösterir. Vajinal mantarlar ortalama içinde iyileşir. Bununla birlikte, vücut ve saç mantarları yaklaşık 30 gün, tırnak mantarları ise ortalama 6 ayda tedavi edilir.

Mantar Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Mantar hastalığının tedavi edilmediği durumlarda, mantarın neden olduğu iltihaplanmalara farklı enfeksiyonlar da eşlik edebilir. Bununla beraber, ilerleyen enfeksiyonların tedavi edilmesi zorlaşır; mantar başka bölgelere de yayılarak kronik hale gelebilir.