Karga Eti Helal Mi

Değerli kardeşimiz,

Dinimiz, insanı maddi ve manevî her türlü zarardan korumak için bir takım kurallar koymuş ve insana zarar verebilecek pis ve kötü olan her şeyi yasaklamış; temiz güzel ve faydalı olanı da helal kılmıştır. (Bakara, 2/168,173; A'raf, 7/157)

Domuzun pis olduğu ve etinin haram kılındığı Kur'an-ı Kerim'de açıkca ifade edilmiştir:

"Allah size ancak ölü hayvan etini (leşi), kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesileni haram kıldı." (Bakara, 2/173).

Fıkıh kitaplarımızda eti yenen ve yenmeyen hayvanlar konusu işlenirken, ilk planda yenilmesi caiz olan kara hayvanlarının etlerinin yenilebilmesi için, dinimizin koymuş olduğu ölçülere göre kesilmiş olmaları gerektiği ifade edilmektedir. Bunun yanında etlerinin yenilip yenilmeme durumuna göre hayvanlar;

a) Yalnız suda yaşayan hayvanlar,

b) Yalnız karada yaşayan hayvanlar,

c) Hem suda hem de karada yaşayan hayvanlar olarak sınıflandırılır.

Bu gruplara dahil hayvanların hangilerinin etlerinin yenilip yenilmeyeceği ve sebebi bahse konu bölümlerde genişçe anlatılmaktadır. Bu konuda bütün fıkıh ve ilmihal kitaplarında yeterli bilgiler mevcuttur.

Etleri Yenen ve Yenmeyen Hayvanlar

Yaratılışında vahşet ve bayağılık olmayan, iğrenç görülmeyen hayvanların etleri din ölçüleri içinde helaldir, yenebilir. Tavuk, kaz, ördek, zürafa, deve kuşu, bağırtlan kuşu, güvercin, bıldırcın, koyun, keçi, deve, sığır, manda, ekin kargası, tavus, kırlangıç, baykuş, tavşan ve turna gibi hayvanlar, bu kısım eti yenen hayvanlardandır. Serçe ve sığırcık kuşlarını yemekte de bir sakınca yoktur.

Yarasanın yenip yenmemesinde, haram veya mekruh olup olmamasında ihtilaf vardır. Hüdhüd kuşunu yemek mekruhtur.

Saksağan, kumru, bülbül, keklik kuşlarının eti aslen helaldir.

(Şafiîlere göre, kırlangıç, tavus, hüdhüd ve papağan kuşlarının etleri haramdır. Martı ve balıkçıl kuşları ise helaldir.)

Azı dişleri ile kapıp avlayan ve parçalayan, kendisini koruyan hayvanların etleri haramdır, yenilemez. Kurt, ayı, aslan, kaplan, pars, sincap, samur, sansar, maymun, sırtlan, fil, köpek, kedi, keler, tilki, gelincik gibi hayvanlar etleri haram hayvanlardır. Azı dişleri olduğu halde bunlarla başkasına saldırmayan bir hayvanın eti de yenebilir; deve gibi...

Tırnakları ile kapıp avlanan, tırmalayan ve yaratılışında bayağı olan kuşların etleri de haram veya tahrimen mekruhtur. Kerkenez, çaylak, kartal, kuzgun, akbaba, alaca karga, yarasa, atmaca, şahin gibi... Bunlar leş yemekten çekinmezler. Tırnaklı olduğu halde bununla hayvanları avlamayan bir kuşun eti yenilebilir, güvercin gibi...

Yaratılışı bakımından iğrenç olan birtakım hayvanların etleri de haramdır, yenmez: Fare, yaban faresi, akrep, yılan, kene, kurbağa, kara ve deniz kaplumbağası, arı, kara sinek, sivrisinek, köstebek, kirpi, bit, pire gibi böcekler.

Görülüyor ki, bu haram olan hayvanlardan bir kısmı yırtıcı bir yaratılışa sahibdir, yaratılışında zararlıdır ve bayağılık vardır. Bir kısmı ise iğrençtir ve nefret edilir haldedir. İnsan ise temizdir, mükerrem bir yaratıktır. Bunun için insanlar, bu gibi bayağı ve zararlı hayvanların etlerinden korunmuşlardır.

Besinlerin insanlar üzerinde iyi ve kötü tesir bıraktığı inkar edilemez. İnsanlar kendisi için yararlı olanı ararsa, İslam dininin müsaade ettiği şeylerden yararlanmalı, yasakladığı şeylerden de kaçınmalıdır. Bundan başka selamet yolu yoktur.

Atlar, savaşa yarayan kıymetli hayvanlardır. Bu bakımdan bunların etlerini yemek İmam Azam'a göre, tahrimen mekruhtur. İki İmama göre ise, tenzihen mekruhtur.

Yabanî olmayan (ehli) merkeblerin ve anaları merkeb olan katırların etleri haram veya tahrimen mekruhtur. Yabanî merkeblerin ve anaları sığır olan katırların etleri ise haram değildir. Hayvanlar yenme bakımından anaya bağlıdırlar.

(İmam Malik'den rivayete göre, ehli merkeblerin etleri mekruh, bir rivayete göre de haramdır. Meşhur olan görüşe göre, atların etleri de haramdır. İmam Şafiî ile İmam Ahmed'e göre, atların etleri mekruh değildir.)

Devamlı olarak suda yaşayıp barınan hayvanlardan her nevi balık etleri yenebilir, helaldir. Kalkan balığı, sazan balığı, yılan balığı ve yunus bunlardandır. Fakat diğer su hayvanları çirkin şeylerden sayılır, yenmeleri caiz olmaz. Yengeç, midye, istiridye, istakoz gibi olanlar helal değildir, etleri yenmez.

Yine, deniz insanı, deniz aygırı, deniz hınzırı gibi balık şeklinde bulunmayan deniz hayvanlarının yenmeleri helal olmadığı gibi, avlanmaları da helal görülmemektedir.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda şu hususu dikkatlerinize sunmak isteriz:

"Eşyada aslolan mübahlıktır. Aksine delil olmayan her şey yenilir ve içilir. O konuyu bağlayan bir hüküm varsa ona uyulur."

Bu konuyla ilgili ayet şöyledir:

"Eğer Allah’ın hükümlerine inanıyorsanız, Allah’ın adını üzerine andığınız şeylerden yiyiniz. Allah’ın adının üzerine anıldığı şeylerden niye yemiyorsunuz? Oysa O, darda kalmanız dışında size haram kıldığı şeyleri açıklamıştır. Doğrusu çokları bilmeden hevalarına uyarak insanları saptırıyorlar. Senin Rabbin aşırı gidenleri çok iyi bilmektedir." (En'am, 6/118-119)

"Hayvanlardan yük taşıyanlar vardır ve kesimlik olanlar vardır. Allah’ın size verdiği rızıktan yiyin. Şeytanın adımlarına tabi olmayın. Çünkü o sizin apaçık düşmanınızdır." (En'am, 6/142)

"Ey Muhammed! De ki: bana vahyolunanlar arasında leş, akıtılmış kan, domuz eti ki pistir ya da Allah’tan başkası adına kesilmiş hayvandan başkasının haram olduğunu bulamıyorum. Ancak darda kalan haddi aşmadan ve istekli olmadan ölmeyecek kadar bunlardan yemesinde üzerine günah yoktur. Rabbin çok bağışlayıcı ve çok merhametlidir." (En'am, 6/145)

"... Size bildirilmiş olanların dışındaki hayvanlar size helal kılınmıştır..." (Hac, 22/30)

"De ki: Ne derseniz, Allah’ın size indirdiği rızkın bir kısmını helal bir kısmını haram kıldığınıza göre; Allah mı size izin verdi? Yoksa Allah’a karşı yalan mı uyduruyorsunuz?" (Yunus, 10/59)

Ayetlerde de görüldüğü gibi, sayılan hayvanların dışında tiksinti vermeyenleri yiyebilirsin. Penguen konusunda yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığı ve temiz olan her şeyi bize helal, pis olanı da haram kılındığından, iştahı çeken insanların penguen etini yemelerinde sakınca bulunmamaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

İslâm dini, birtakım hayvanların etini helâl kılarken, bazı hayvan çeşitlerinin etlerini yemeyi de yasaklamıştır. Gerek uçan kuş, gerekse yürüyen hayvan olsun, haklarındaki dinî hüküm iki tarifle anlaşılır: Birincisini teşkil eden kuşlar için ölçü şudur:

Tırnağa sahip olan, bu tırnakla da avını yakalayıp yiyen vahşi kuşların eti yenmez.

Atmaca, şahin, alaca karga, yarasa, akbaba, kuzgun, kartal, çaylak gibi… Bunlar tırnaklarıyla avlanır, tırnaklarını silâh olarak kullanır, avlarını bu silâhla yakalarlar. Tırnakları olduğu halde bunu kullanmayan gıdasını tırnağıyla elde etmeyen kuşun eti ise yenir. Güvercinin tırnağı vardır, ama silâh olarak kullanmaz. Yürüyen hayvanlara gelince. Bunların da azı dişleri esastır. Azı dişlerini silâh olarak kullananların eti yenmez.

Kurt, tilki, kedi, arslan, kaplan, sırtlan, fil, köpek, gelincik, sincap, pars, maymun, sansar gibi… Ancak azı dişi olduğu halde bunu bir yırtıcı âlet olarak kullanmayan, gıdasını onunla temin etmeyen hayvanların eti ise yenir. Nitekim devenin de azı dişi vardır. Ancak onu silâh olarak kullanmaz; saman, ot gibi gıdalarla hayatını sürdürür. Demek ki, eti yenip yenmemek hususunda umumî bir hüküm, kuşlarda avını onunla yakaladığı “tırnak”, diğer hayvanlarda ise, avını onunla parçaladığı “azı dişi”esastır. Bu iki cinsin etleri yenmez. Ancak, okuyucumun kirpi suali bu iki kısmın da içinde yer almıyor. Demek ki, üçüncü bir kısım daha vardır. O da:

Tab’an ve fıtraten kötü, pis ve habis olan hayvanlar. Bunlar avlarını, gıdalarını tırnaklarıyla da, azı dişleriyle de elde etmiyorlar. Ama tab’an denî, fıtraten kötü ve pis olan yaratıklardır. İşte bu yaratılışta, müstekreh ve pis olanların da eti yenmez. Bunların içinde yer alanların bir kısmı da şunlar:

Kirpi, fare, akrep, yılan, kene, kurbağa, kara ve deniz kaplumbağaları, köstebek, sinek çeşitleri. Bunlara, eti yenmek için kesilen hayvanın karnındaki yenmeyen uzuvlarını da ilâve edebiliriz. Nitekim:

Kesilen hayvanın husyeleri, yâni yumurtalığı, ödü, idrar torbası, tenâsül uzvu yenmez. Ancak bu sonuncularının yasaklık derecesini kitaplarımız mekruh olarak kaydetmekteler. Harama yakın şekilde mekruh olan bu parçalar yenmezler. Lâkin, hayvanın ciğeri, dalağı, kan gibi görünmesine rağmen yenir. Helâldir.

Yaratılışında vahşet ve bayağılık olmayan, iğrenç görülmeyen hayvanların etleri din ölçüleri içinde helaldir, yenebilir. Tavuk kaz, ördek, zürafa, deve kuşu, bağırtlan kuşu, güvercin, bıldırcın, koyun keçi, deve, sığır, manda, ekin kargası, tavus, kırlangıç, baykuş, tavşan ve turna gibi hayvanlar bu kısım eti yenen hayvanlardandır. Serçe ve sığırcık kuşlarını yemekte de bir sakınca yoktur.

Yarasa kuşunun yenip yenmemesinde, haram veya mekruh olup olmamasında ihtilaf vardır. Hüdhüd kuşunu yemek mekruhtur.

Saksağan, kumru, bülbül, keklik kuşlarının eti aslen helaldir. Ancak bunların etlerini yiyenlerin bir belaya tutulacakları halk arasında söylenti haline geldiği için yenmeleri iyi değildir.

Eti yenmeyen kara hayvanları
Domuz, kurt, ayı, aslan, kaplan, pars, leopar, panda, panter, çita, jaguar, puma, sincap, samur, sansar, kokarca, goril, maymun türleri [şempanze, babun, gibon, orangutan], sırtlan, fil, köpek, kedi, kunduz, porsuk, vaşak, çakal, tilki, gelincik gibi, avını köpek dişiyle yakalayan yırtıcı hayvanlar yenmez. [Şafii’de tilki, sırtlan, samur, sincap ve gelincik yenir.]

Eti yenen kara hayvanları
Zürafa, kanguru, tavşan yenir. Eti yenen davar [koyun, keçi], sığır [manda, inek, boğa], deve gibi evcil hayvanların, yabani olanları da yenir. Mesela buffalo, bizon yabani sığırdır. Lama yabani devedir. Yani bunlar yenir. Keçinin yabanisi sayılan dağ keçisi, geyik, ceylan, antilop yenir. Yabani koyunlar da yenir. Evcil at, tenzihen mekruhtur. Midilli, bir at türüdür. At eti, Şafii ve Hanbeli’de helal, Maliki’de haramdır. Yabani atlar yenir. Evcil eşek yenmez. Yabani eşek denilen zebra yenir.

Eti yenmeyen kuşlar
Avını pençesiyle yakalayan ve leş yiyen, çaylak, kartal, kerkenez, kuzgun, akbaba, leş kargası, yarasa, atmaca, şahin, martı, leylek, flamingo, egret, kelaynak gibi kuşlar yenmez.

Haşaratlar da yenmez
Haşarat, yani toprak içinde yuvası olan küçük hayvanlar, helal değildir. Fare, akrep, yılan çeşitleri, kertenkele, timsah, kene, semender, kurbağa, kaplumbağa, salyangoz, arı, sivrisinek, karasinek, köstebek, kirpi, tahtakurusu, bit, pire gibi haşarat yenmez. [Şafii ve Maliki’de, kirpi ve kertenkele yenir.]

Eti yenen kuşlar
İğrenç olmayan, leş yemeyen, avını pençesiyle yakalamayan kuşlar yenir. Saksağan, kumru, bülbül, kanarya, muhabbet kuşu, keklik, sülün, bağırtlan kuşu, güvercin, bıldırcın, tarla kargası, tavus, kırlangıç, papağan, turna, saka kuşu, çalı kuşu, ispinoz, serçe ve sığırcık gibi kuşlar helaldir. Hüthüt [ibibik] mekruhtur. [Martı Hanefi ve Hanbelî’de yenmez. Maliki’de martı ve balıkçıl yenir. Şafii’de kırlangıç, tavus, hüthüt, papağan yenmez. Martı, balıkçıl gibi deniz kuşları yenir.]

Eti yenen kümes hayvanlarının yabanileri sayılan karatavuk, yabani ördek, yabani kaz, kuğu gibiler yenir. Hindinin yabanisi sayılan deve kuşu yenir.

Deniz hayvanları
Hanefi hariç diğer üç mezhepte, deniz ürünlerinin hepsi yenir. Hanefi’de balık şeklinde olmayan hiçbir deniz ürünü yenmez. Mesela, ahtapot, kalamar, mürekkep balığı, denizhınzırı, denizatı, denizaygırı, denizanası, denizayısı gibi hayvanlar ve yengeç, midye, istiridye, ıstakoz, kerevit, karides, deniz salyangozu gibi deniz haşaratı yenmez. Somon, kalkan, yunus, balina, yılan balığı, kedi ve köpek balığı yenir.

Necaset yemiş olan hayvanı yemek caiz midir?
Tezek ve başka necis şeyleri yiyen hayvanın eti kokarsa yemesi mekruhtur. Temiz şeyle beslenip, pis kokusu kalmazsa caiz olur.

Necaset yemiş olan tavuk, koyun ve sığırı hemen kesip yemek mekruhtur. Tavuğu 3, koyunu 4, sığır ve deveyi 10 gün hapsetmek, yani necaset yedirmeyip temiz gıdayla beslemek gerekir. Şafii’deyse deve 40, sığır 30, koyun 7, tavuk 3 gün hapsedilir.

Eti yenen hayvanların yenmeyen yerleri nelerdir?
Eti yenen her hayvanın 7 yeri yenmez. Bunlar, akan kan, idrar aleti, hayaları [koç yumurtası], bezleri [guddeleri], safra kesesi, dişi hayvanın önü ve idrar kesesidir.

Kesmeden öldürülen hayvanlar yenir mi?
Kesmeyip de, bir yerine bıçak saplayarak, alnına vurarak veya boğarak veya ilaçlayarak, elektrikleyerek öldürülen kara hayvanları, leş olur. Bunları yemek haram olur.

Eti yenen hayvanlar hangileridir detaylı bilgi için tıklayın!

Eti yenen ve Yenmeyen Hayvanların Fıkıh hükümleri için tıklayın!