Matbaa Hangi Tarihte Icat Edildi
Matbaayı kim icat etti? Matbaayı kim buldu, ne zaman ve nasıl bulundu?
Matbaa Nasıl İcat Edildi?
Ahşaptan yapılan kalıplarla kumaş ya da kâğıt üzerine yapılan baskıların tarihinin, MS. 1. veya 2. yüzyıla kadar dayandığı tahmin edilmektedir. MS. 11. yüzyıla gelindiğine Çinli mucit Bi Sheng ayrı harflerle baskı tekniğini icat etmiş ve bu icat matbaanın geliştirilmesinde büyük bir rol oynamıştır.
13. yüzyıldan itibaren ahşap harfler yerine metal harflerinde kullanmasıyla beraber matbaa Kore ve Japonya’ya kadar yayılmıştır.
Matbaanın batıya yayılması ise önce Türkler sonra da Müslümanlar sayesinde gerçekleşmiştir. MS. 9. yüzyıldan itibaren Doğu Türkistan’da yaşayan Uygur Türkleri matbaayı kullanmaya başlamış; İslam coğrafyasının Türkler ve Çinliler ile irtibat kurması sonucu ise matbaa kullanımı İslam dünyasına geçmiştir.
İslam dünyasında ahşap baskıyla yapılan birkaç örnek günümüze kadar ulaşmış olsa da matbaa tekniği pek fazla gelişmemiş ve baskılar uzun yıllar boyu el ile yapılmaya devam etmiştir. Ancak Avrupa’da matbaanın kullanılmaya başlanması ile beraber, İslam dünyasında matbaa kullanımı yaygınlaşma imkânı bulmuştur.
Avrupa’da ise ilk ahşap baskı tekniği, 14. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmış ve kâğıt ile kumaş üzerine çeşitli baskılar gerçekleştirilmiştir. 1450 yılında Johannes Gutenberg’in metal harflerle basım tekniğini bulmasıyla birlikte hızlı ve kaliteli baskı mümkün hale gelmiştir. Uzak doğuda uygulanan metal baskı tekniğine göre daha ileri olan bu yeni teknik ile ilk olarak Gutenberg İncili basılmış ve büyük bir başarı yakalayan bu icat kısa sürede önce Avrupa’ya sonra da dünyaya yayılma imkânı bulmuştur.
Osmanlı Devleti’nde ise ilk matbaa, İspanya’dan göçen Yahudiler eliyle 1493 yılında İstanbul’da kurulmuş ve İbranice, Yunanca ve Latince dillerinde birçok dini içerik basılmıştır. 16. yüzyıldan itibaren Ermenice ve Rumca da kitaplar basılmıştır. Osmanlı Devleti’nde ilk Türk matbaası 1727 yılında İbrahim Müteferrika tarafından kurulmuş ve ilk Türkçe ve Arapça kitap da 1729 yılında basılmıştır.
Matbaanın özellikle Avrupa’da kullanılmaya başlanmasıyla bilimsel, kültürel ve dini alanda birçok önemli gelişim yaşanmıştır. Matbaa ile birlikte kitap üretimi oldukça artmış ve 16. yüzyılda Avrupa’da yaklaşık 200 milyon kitap basılmıştır. Ayrıca kitap basımının kolaylaşması ile artan kültürel birikimin sonunda Reform ve Rönesans gibi iki büyük gelişme yaşanmıştır.
Baskı sonrasında selefon, lak gibi malzemelerle yüzey kaplama (laminasyon) uygulanabilir. Mücellithane makineleri kullanılarak da çok sayfalı ürünlerde katlama, harmanlama, iplik dikiş, tel dikiş gibi işlemler, kitap ve dergiler için kapak takarak ciltleme gibi, ambalajlar için kalıplı kesim gibi işlemler uygulanabilir.
Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]
- ^Rochel Forrester (1 Ocak 2020). History of Printing: From Gutenberg to the Laser Printer (İngilizce). s. 2.
- ^"Chinese Seals". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^"Printed copy of the Diamond Sutra". 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^"Republic of Korea - Buljo jikji simche yo jeol (vol.II)"(PDF). UNESCO, Dünya Belleği Programı. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^Jordan, Nicole, (Ed.) (16 Ocak 2012). Michelin Green Guide South Korea (Green Guide/Michelin) (İngilizce). s. 387.
- ^ab"History of publishing - The age of early printing: 1450–1550". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 13 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
- ^Naim Güleryüz, Türk Yahudileri Tarihi-1, Gözlem Basın ve Yayın Aş, 1993, s.124-125
- ^"İlk Türk Matbaasının Kuruluşu ve İbrahim Müteferrika". Temmuz 1993. s. 192.
- ^ab"Matbaanın Tarihçesi ve İlk Kur'an-ı Kerim Basmaları"(PDF). Vakıflar Dergisi. 1978. s. 338.
- ^Nancy Miller, "Soncino: A name linked to printing for 5 centuries" The Christian Science Monitor, 27.6.1985
- ^Karakaşlı, Karin (7 Eylül 2012). "Matbaaya kayıtlı tarih yazılmamış gelecek". Agos Gazetesi. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^Arslan, Ali. "İstanbulda Rum Basını". 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021.
- ^Gerçek, Selim Nüzhet (1939). Türk Matbaacılığı. s. 29-30.
- ^Inuğur, M. Nuri (1993). Basın ve Yayın Tarihi. s. 152.
16. Bloom, Jonathan, (2001). Paper Before Print: The History and Impact of Paper in the Islamic World. (ing) s.42-45
17. Geoffrey Roper, “Muslim Printing Before Gutenberg - Muslim HeritageMuslim Heritage.” (28 May 2008)
Ayrıca bakınız[değiştir Matbaayı Kim, Ne Zaman İcat Etti? Hep ‘Matbaa Osmanlı’ya Geç Geldi’ Diye Duyduk Ama Gerçekler Çok Farklı!
Yazının icadı ile medeniyetin ortaya çıkışı oldukça yakındır. Ancak yazı bu kadar uzun zamandır kullanılıyor olmasına rağmen halkın okur yazar olması ve günümüze kadar gelecek eserler yaratılması ancak matbaanın icadı ile olmuştur. Bugün bildiğimiz anlamdaki matbaa 15. yüzyıl Avrupa’sında icat edilmiş olmasına rağmen daha basit bir matbaa sistemi yüzlerce yıldır Çin’de kullanılmaktaydı.
Modern matbaanın icat edilmesinin nedeni para kazanmaktı. Anlaşılır bir durum. Ancak mucidinin bile aklına gelmeyen şey, matbaa sayesinde Avrupa’da bir aydınlatma hareketinin başlamasıydı. Matbaanın Osmanlı İmparatorluğu’na gelişi ise aslında düşündüğümüz kadar geç olmadı. Gelin matbaayı kim, ne zaman icat etti sorularına yakından bakalım ve Osmanlı’ya matbaa ne zaman geldi sorusunun gerçek yanıtını görelim.
İlk matbaa, Antik Çin’de icat edildi:
![matbaa, çin]()
Orta Asya komşularımız olan Çinlilerin barut ve kağıt gibi pek çok icadın mucidi olduğu ama kapalı bir kültür oldukları için bunu dünyaya duyuramadıklarını biliyoruz. Ancak matbaa gibi teknik anlamda oldukça gelişmiş bir makinenin de Çinliler tarafından icat edildiğini duymak eminiz herkes için şaşırtıcı olacaktır.
Antik Çin’de matbaanın ilk örnekleri ile milattan sonra 3. yüzyılda karşılaşıyoruz. Fakat bu ilk matbaa, boyalı bir tahtanın kumaş üzerine basılması prensibiyle çalışıyordu. Çin'in Tang Hanedanlığı dönemine yani milattan sonra 6 ile 10. yüzyıl arasına geldiğimiz zaman matbaa tekniklerinin oldukça gelişmiş olduğunu görüyoruz.
Çin alfabesinde gördüğümüz her bir karakter ayrı bir kelime olduğu için görece daha kolay basılıyordu. Tahtalara harf şekli veriliyor ve çam reçinesi, mum, kül gibi malzemelerden üretilen bir mürekkep kullanılarak kağıda basılıyordu. Bu teknik kullanılarak basılmış ve günümüze kadar gelmiş ilk eser milattan sonra 868 tarihli Elmas Sutra isimli eserdir. Elmas Sutra bugün İngiltere’nin başkenti Londra'daki British Library'de bulunuyor.
Matbaa kullanılan tek antik yer Çin değil:
![matbaa, çin]()
Çinlilerin kullandığı ilkel denilebilecek matbaa teknikleri Çin ve çevresindeki pek çok millet tarafından da kullanılıyordu. Çin alfabesine benzer bir alfabe kullanan Korelilerin de ahşap ve metal bloklar kullanarak baskı yaptıkları biliniyor. Bu tür bir baskı tekniğinin geliştirilmesi ve eserlerin basılmasının en büyük nedeni olarak dini değerler ön plana çıkıyor.
11. yüzyılda Çinli bir köylü olan Bi Sheng'in yeni tekniklerle geliştirdiği matbaa sisteminde basılan eserlerin büyük bölümü Taoist ve Budist metinlerden oluşuyordu. Asya bölgesinde Budist inancın yayılmasının en büyük nedeni olarak bu metinler görülüyor. 14. yüzyıl Yuan Hanedanlığı döneminde Çin’in matbaa sisteminin iyiden iyiye geliştiği de bilinen gerçeklerden bir tanesi.
![matbaa, johannes gutenberg]()
Modern matbaayı kim, ne zaman icat etti?
Çin’in işe yarar olsa bile yine de seri üretime izin vermeyen matbaasının modern versiyonu, 1448 yılında Alman kuyumcu Johannes Gutenberg tarafından icat edildi. Aslında Çin’de olduğu gibi Avrupa’nın farklı bölgelerinde de ilkel matbaa makineleri kullanılıyordu. Ancak Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen sistem çok daha verimliydi ve seri üretime uygundu.
Johannes Gutenberg, pek çok farklı makineden farklı parçalar alarak bunları bir baskı tekniği yapmak için birleştirdi. Sonuçta mürekkep boyalı metal plakalar hızla kağıda basılacak hale geldi. Hatta yapılan bu sistemi, günümüz otomasyona dayalı seri üretim hatlarının atası olarak kabul etmek bile mümkün.
Gutenberg tarafından matbaada ilk basılan eser neydi?
![matbaa, johannes gutenberg]()
Johannes Gutenberg, matbaayı icat ettiği zaman bastığı ilk eser incil oldu. Bugün Gutenberg İncili olarak adlandırılan bu eserden 200 tane basıldığı düşünülüyor. Bu baskılardan yalnızca 22 tanesi günümüze ulaşabilmiştir.
Johannes Gutenberg’in bir matbaa icat etmesinin nedeninin seri kitap basmak ve para kazanmak olduğu düşünülüyor. Fakat neden ilk olarak bir incil bastığı tam olarak bilinmiyor. Ancak hepimiz biliyoruz ki 15. yüzyılda kilise baskısı altında ezilen Avrupa halkı aynı zamanda dinini bile bilmiyordu. Matbaa ile birlikte basılan dini eserler sayesinde Avrupa aydınlanması ve reform hareketleri başladı.
Matbaa gerçekten dünyayı değiştirdi mi?
![matbaa, johannes gutenberg]()
Matbaanın yarattığı etkide biraz da kaderin rolü olduğunu kabul etmek gerekiyor. Johannes Gutenberg matbaayı icat ettiği zaman Avrupa içine düştüğü korkunç kara veba salgınının etkilerinden kurtulmaya başlamıştı. Veba süreci ne kilise ne de yönetim tarafından doğru düzgün idare edilmediği için zaten Avrupa halkının kiliseye olan güveni büyük oranda azalmıştı.
Tüm bunların üstüne halk, inandığı dinin kutsal kitabını kendi dilinde okumaya başlayınca aslında yüzlerce yıldır kilise tarafından nasıl kandırıldığını anladı. Martin Luther gibi isimlerin bu halk hareketini alevlendirmesi sonucu aydınlanma ve reform hareketleri başladı. O dönem başlayan bu değişim hareketi, uzun yıllar Avrupa’yı dünyanın merkezi haline getirecek Sanayi Devrimi’nin de temelleri atmış oldu.
Matbaa Osmanlı’ya ne zaman geldi?
![matbaa, osmanlı]()
Gelelim belki de en merak edilen konuya; matbaa Osmanlı’ya neden geç geldi? Şöyle sormak daha doğru olacak, matbaa Osmanlı’ya gerçekten geç mi geldi? Alakası bile yok. Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk matbaa, imparatorluğun başkenti olan İstanbul’da 1493 yılında İspanyol göçmenler David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk eser Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim adlı eseridir.
İlk matbaa sonrası art arda Selanik, Edirne, İzmir’de de matbaalar açıldı. Matbaalarda Türkçe ve Arapça eser basmak yasaktı. Bu nedenle matbaacılık faaliyetleri gayrimüslimlerin elindeydi. 1567 yılında ilk Ermeni matbaası, 1627 yılında da ilk Rum matbaası kuruldu. Bu süreçte pek çok matbaa açılmış ve pek çok eser basılmıştır.
Takvimler 1727 yılının 17 Aralık'ını gösterdiğinde ise ilk Türk matbaası İbrahim Müteferrika tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk Türkçe kitap olan Vankulu Mehmet Paşa'nın Vankulu Lügati adlı eseri ancak 31 Ocak 1729 yılında basılabilmiştir. Yani matbaa bize gelmiş ama biz matbaa ile pek anlaşamamışız gibi görünüyor.
Dünya tarihini değiştiren matbaayı kim, ne zaman icat etti, Osmanlı’ya matbaa ne zaman geldi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve matbaa tarihi hakkındaki ilginç detaylardan bahsettik. Osmanlı’da matbaacılık hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Emoji İle Tepki Ver
33
nest...
Matbaayı Kim, Ne Zaman İcat Etti? Hep ‘Matbaa Osmanlı’ya Geç Geldi’ Diye Duyduk Ama Gerçekler Çok Farklı!
Yazının icadı ile medeniyetin ortaya çıkışı oldukça yakındır. Ancak yazı bu kadar uzun zamandır kullanılıyor olmasına rağmen halkın okur yazar olması ve günümüze kadar gelecek eserler yaratılması ancak matbaanın icadı ile olmuştur. Bugün bildiğimiz anlamdaki matbaa 15. yüzyıl Avrupa’sında icat edilmiş olmasına rağmen daha basit bir matbaa sistemi yüzlerce yıldır Çin’de kullanılmaktaydı.
Modern matbaanın icat edilmesinin nedeni para kazanmaktı. Anlaşılır bir durum. Ancak mucidinin bile aklına gelmeyen şey, matbaa sayesinde Avrupa’da bir aydınlatma hareketinin başlamasıydı. Matbaanın Osmanlı İmparatorluğu’na gelişi ise aslında düşündüğümüz kadar geç olmadı. Gelin matbaayı kim, ne zaman icat etti sorularına yakından bakalım ve Osmanlı’ya matbaa ne zaman geldi sorusunun gerçek yanıtını görelim.
İlk matbaa, Antik Çin’de icat edildi:
Orta Asya komşularımız olan Çinlilerin barut ve kağıt gibi pek çok icadın mucidi olduğu ama kapalı bir kültür oldukları için bunu dünyaya duyuramadıklarını biliyoruz. Ancak matbaa gibi teknik anlamda oldukça gelişmiş bir makinenin de Çinliler tarafından icat edildiğini duymak eminiz herkes için şaşırtıcı olacaktır.
Antik Çin’de matbaanın ilk örnekleri ile milattan sonra 3. yüzyılda karşılaşıyoruz. Fakat bu ilk matbaa, boyalı bir tahtanın kumaş üzerine basılması prensibiyle çalışıyordu. Çin'in Tang Hanedanlığı dönemine yani milattan sonra 6 ile 10. yüzyıl arasına geldiğimiz zaman matbaa tekniklerinin oldukça gelişmiş olduğunu görüyoruz.
Çin alfabesinde gördüğümüz her bir karakter ayrı bir kelime olduğu için görece daha kolay basılıyordu. Tahtalara harf şekli veriliyor ve çam reçinesi, mum, kül gibi malzemelerden üretilen bir mürekkep kullanılarak kağıda basılıyordu. Bu teknik kullanılarak basılmış ve günümüze kadar gelmiş ilk eser milattan sonra 868 tarihli Elmas Sutra isimli eserdir. Elmas Sutra bugün İngiltere’nin başkenti Londra'daki British Library'de bulunuyor.
Matbaa kullanılan tek antik yer Çin değil:
Çinlilerin kullandığı ilkel denilebilecek matbaa teknikleri Çin ve çevresindeki pek çok millet tarafından da kullanılıyordu. Çin alfabesine benzer bir alfabe kullanan Korelilerin de ahşap ve metal bloklar kullanarak baskı yaptıkları biliniyor. Bu tür bir baskı tekniğinin geliştirilmesi ve eserlerin basılmasının en büyük nedeni olarak dini değerler ön plana çıkıyor.
11. yüzyılda Çinli bir köylü olan Bi Sheng'in yeni tekniklerle geliştirdiği matbaa sisteminde basılan eserlerin büyük bölümü Taoist ve Budist metinlerden oluşuyordu. Asya bölgesinde Budist inancın yayılmasının en büyük nedeni olarak bu metinler görülüyor. 14. yüzyıl Yuan Hanedanlığı döneminde Çin’in matbaa sisteminin iyiden iyiye geliştiği de bilinen gerçeklerden bir tanesi.
Modern matbaayı kim, ne zaman icat etti?
Çin’in işe yarar olsa bile yine de seri üretime izin vermeyen matbaasının modern versiyonu, 1448 yılında Alman kuyumcu Johannes Gutenberg tarafından icat edildi. Aslında Çin’de olduğu gibi Avrupa’nın farklı bölgelerinde de ilkel matbaa makineleri kullanılıyordu. Ancak Johannes Gutenberg tarafından geliştirilen sistem çok daha verimliydi ve seri üretime uygundu.
Johannes Gutenberg, pek çok farklı makineden farklı parçalar alarak bunları bir baskı tekniği yapmak için birleştirdi. Sonuçta mürekkep boyalı metal plakalar hızla kağıda basılacak hale geldi. Hatta yapılan bu sistemi, günümüz otomasyona dayalı seri üretim hatlarının atası olarak kabul etmek bile mümkün.
Gutenberg tarafından matbaada ilk basılan eser neydi?
Johannes Gutenberg, matbaayı icat ettiği zaman bastığı ilk eser incil oldu. Bugün Gutenberg İncili olarak adlandırılan bu eserden 200 tane basıldığı düşünülüyor. Bu baskılardan yalnızca 22 tanesi günümüze ulaşabilmiştir.
Johannes Gutenberg’in bir matbaa icat etmesinin nedeninin seri kitap basmak ve para kazanmak olduğu düşünülüyor. Fakat neden ilk olarak bir incil bastığı tam olarak bilinmiyor. Ancak hepimiz biliyoruz ki 15. yüzyılda kilise baskısı altında ezilen Avrupa halkı aynı zamanda dinini bile bilmiyordu. Matbaa ile birlikte basılan dini eserler sayesinde Avrupa aydınlanması ve reform hareketleri başladı.
Matbaa gerçekten dünyayı değiştirdi mi?
Matbaanın yarattığı etkide biraz da kaderin rolü olduğunu kabul etmek gerekiyor. Johannes Gutenberg matbaayı icat ettiği zaman Avrupa içine düştüğü korkunç kara veba salgınının etkilerinden kurtulmaya başlamıştı. Veba süreci ne kilise ne de yönetim tarafından doğru düzgün idare edilmediği için zaten Avrupa halkının kiliseye olan güveni büyük oranda azalmıştı.
Tüm bunların üstüne halk, inandığı dinin kutsal kitabını kendi dilinde okumaya başlayınca aslında yüzlerce yıldır kilise tarafından nasıl kandırıldığını anladı. Martin Luther gibi isimlerin bu halk hareketini alevlendirmesi sonucu aydınlanma ve reform hareketleri başladı. O dönem başlayan bu değişim hareketi, uzun yıllar Avrupa’yı dünyanın merkezi haline getirecek Sanayi Devrimi’nin de temelleri atmış oldu.
Matbaa Osmanlı’ya ne zaman geldi?
Gelelim belki de en merak edilen konuya; matbaa Osmanlı’ya neden geç geldi? Şöyle sormak daha doğru olacak, matbaa Osmanlı’ya gerçekten geç mi geldi? Alakası bile yok. Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk matbaa, imparatorluğun başkenti olan İstanbul’da 1493 yılında İspanyol göçmenler David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk eser Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim adlı eseridir.
İlk matbaa sonrası art arda Selanik, Edirne, İzmir’de de matbaalar açıldı. Matbaalarda Türkçe ve Arapça eser basmak yasaktı. Bu nedenle matbaacılık faaliyetleri gayrimüslimlerin elindeydi. 1567 yılında ilk Ermeni matbaası, 1627 yılında da ilk Rum matbaası kuruldu. Bu süreçte pek çok matbaa açılmış ve pek çok eser basılmıştır.
Takvimler 1727 yılının 17 Aralık'ını gösterdiğinde ise ilk Türk matbaası İbrahim Müteferrika tarafından kuruldu. Bu matbaada basılan ilk Türkçe kitap olan Vankulu Mehmet Paşa'nın Vankulu Lügati adlı eseri ancak 31 Ocak 1729 yılında basılabilmiştir. Yani matbaa bize gelmiş ama biz matbaa ile pek anlaşamamışız gibi görünüyor.
Dünya tarihini değiştiren matbaayı kim, ne zaman icat etti, Osmanlı’ya matbaa ne zaman geldi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve matbaa tarihi hakkındaki ilginç detaylardan bahsettik. Osmanlı’da matbaacılık hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Emoji İle Tepki Ver
33
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası