Kısa Psikotik Bozukluk Nedir

Psikotik bozukluk; bireyin gerçeklik olgusunun farklılaştığı psikolojik hastalıkları belirlemek için kullanılan genel bir görüştür. Öncelikle şizofreni olmak üzere birçok rahatsızlık ''psikotik ''olarak ifade edilir. Psikotik bozukluklar, bireyin gerçeği algılamasına izin vermemektedir. Bu durum ciddi ruh hastalıklarının oluşmasına zemin hazırlar. Herkes tarafından bilinen "şizofreni", bu kategorinin en ciddi rahatsızlığıdır. Bu ruhsal rahatsızlıklar, psikiyatri branşı kapsamında doğru tanı ve tedavi ile gerçekleştirilmektedir.

Psikotik bozukluk, bireyin gerçek dünya ile gerçeklikle bağını kaybetmesi durumudur. Bu durum bazı önemli zihinsel problemlerin belirtisi olarak gösterilir. Psikoz durumunda yaşananlar, sanrı ya da halüsinasyonlar şeklinde gelişir. Psikoz durumunda kişiler, başka insanların görmediklerini görürler, gerçekle ilişkisi olmayan sesler duyarlar ya da gerçekliği olmayan şeylere inanırlar. Bu ürkütücü tecrübeler psikotik bozukluk yaşayan bireylerin kendilerini ya da diğer kişileri zor duruma sokmasına sebep olabilir. Yoğun kaygı, uyku problemi, madde kullanımı, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi bazı psikiyatrik durumlar psikoza sebep olabilir. Bu ruhsal rahatsızlığın tedavisi mümkündür. Psikiyatri uzmanı tarafından kişiye özel uygulanan tedavide, antipsikotik ilaçlar, terapi ve sosyal destek ile hastanın iyileşme sürecine başlanır.

Psikotik Bozukluklar Nelerdir?

Ruhsal sorunları olan fakat bunun farkında olmayan bu tarz kişiler, tedavi olmak istemezler. İçlerinde bulundukları durumu kabullenseler bile problemin kaynağının başkaları olduğunu düşünürler. Bu hastalık, genellikle ataklar halinde kendisini belli eder ve birden fazla türü mevcuttur. Psikotik bozuklukları şu şekilde sıralayabiliriz;
Şizofreni: En yoğun görülen psikotik bozukluklardan birini oluşturur. Devamlı kaygılı olan kişiler, etrafına karşı farklılaşır, yabancı gibi davranır. Birçok hasta saatlerce tek bir odak noktasına kilitlenebilir. Günümüzde şizofreni hastalığının tedavisi mevcut değildir. Fakat alternatif tedavi biçimleri ve terapilerle rahatsızlığın ilerlemesi engellenebilir.
Davranış Bozuklukları: Dengede olmayan ruh hali ve davranış bozuklukları da psikotik olarak adlandırılır. Kişi hiçbir neden yokken üzülebilir ya da üzgünken birdenbire mutlu bir ruh haline bürünebilir.
Anlayış Yetersizliği: Hasta olan kişi gördüğü sanrı ve halüsinasyonların hepsinin gerçekte olduğunu düşünmektedir. Çevresindeki bireyleri, kendisinin gördüğü şeyleri gördüğünü sanır, bu durumun sebebi ise anlayışta yetersiz kalmasıdır.

Psikotik Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Psikotik bozukluk aniden başlamamaktadır. Bu ruhsal hastalık ataklar halinde kendini belli eder. Psikotik bozukluk belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Konsantrasyon problemi
• Değişken ruh hali
• Uyku bozukluğu
• Kaygı (anksiyete)
• Stres
• Çevreye karşı ilgisizlik
• Sanrılar
• Halüsinasyon
• Tepkisiz kalma
• Düşünce, konuşma ya da hareketlerde düzensiz davranışlar (ilgili olmayan konularda fikir yürütme).
• Zihinde intihar düşünceleri oluşması
• Tehlikeli hareketler
• Kişisel temizliğe özen göstermeme
• Gündelik hayattan kopma
• Okulda, işte ve karşılıklı ilişkilerde problemler

Psikotik Bozukluk Nasıl Teşhis Edilir?

Bu tür bir bozukluğun tanısının belirlenebilmesi için bir psikiyatri uzmanına başvurulmalıdır. Uzman ilk olarak, kişinin tıbbi ve psikiyatrik geçmişi ile alakalı bilgileri öğrenir. Ayrıca ilaç veya uyuşturucu madde kullanılıp kullanılmadığı, kişinin genel ruhsal durumu, halüsinasyon veya sanrı geçirip geçirmediği araştırılır. Daha sonra fizik muayene uygulanır, kişinin bedenen rahatsızlığının tespiti ya da madde kullanımını belirlemek için kan testleri ve beyin görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.

Psikotik Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

İlk psikoz atağının ardından vakit kaybetmeden tedaviye başlamak gerekir. Erken uygulanan tedavi, ilişkileri, gündelik yaşamda meydana gelecek olan olumsuz durumları engellemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, tedaviye erken başlanması psikotik bozukluk sebebiyle meydana gelebilecek sorunların daha aza inmesine yardımcı olabilir. Uzmanın tedavi olarak hangi yolu izleyeceği, kişinin durumuna göre belirlenir.
Uzman hekim, semptomları aza indirmek için hap, sıvı ya da enjeksiyon halinde antipsikotik ilaçlar reçete edebilir. Bununla birlikte uyuşturucu madde ve alkol kullanımından kaçınılması uzmanın önerebileceği seçenekler arasındadır.
Kişi kendine ya da diğer insanlara zarar verme riski taşıyorsa ve davranışlarını kontrol edemiyorsa hastanede tedavi olması gerekebilir. Psikoz durumunda gerçekleştirilen tedavi yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Ani yatıştırma: Psikotik bozukluk geçiren bazı kişiler kendini rahat bırakmaz ve etrafındakilere zarar verebilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında bu kişileri sakinleştirmek gerekebilir. Bu başvurulan yöntem ani yatıştırma olarak adlandırılır.  Etki eden bir enjeksiyon veya sıvı ilaç uygulanarak hasta yatıştırılır. 
İlaç tedavisi: Antipsikoz olarak adlandırılan ilaçlarla, hastalığın semptomlarını geçiren kişiler kontrol altında tutulabilir. Bu ilaçlar halüsinasyonlar ve sanrıları aza indirmeye yardımcı olur, bireyin zihinlerini daha açık hale getirir. Bu ilaçlar, rahatsızlığın semptomlarına göre önerilmektedir.
Bilişsel davranışçı terapi: Hastanın düzenli olarak sağlık danışmanıyla iletişim halinde kalması gerekir. Bu durum kişinin düşünce yapısını ve hareketlerini değiştirme sürecine olumlu yansımaktadır. Bu tarz yaklaşım hastalarda kalıcı değişikliklere neden olmuştur ve kişilerin, hastalığı daha iyi idare ettiği gözlemlenmiştir. Bu tedavi yönteminin ilaç tedavi yönteminde sonuç vermeyen pek çok psikoz belirtisinde faydalı olduğu gözlemlenmiştir.

Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Şizofreniform bozukluk ya da şizofreniform psikoz tanımı ilk kez yılında psikiyatrist Gabriel Langfeldt tarafından yapılmıştır. Buna göre ilerleyici bir yıkımla seyretmeyen, hastalık öncesi uyumu iyi, genelde travmatik bir olayı takiben ortaya çıkan, afektif ve bazen histerik özellikler gösteren psikotik dönemler şizofreniform bozukluktur. Psikotik dönem bir ay sürebilir.

Şizofreni etiyolojisinde öne sürülen sebepler şizofreniform bozukluk için de geçerlidir. Genetik etkenlerin rolü şizofreniye göre biraz daha düşüktür. Yapılan bir araştırmada şizofreniform bozukluk tanısı alan kişilerin yaş arasında nöromotor, dil ve bilişsel alanlarda sağlıklı bireylere göre daha fazla gelişimsel bozukluk gösterdikleri bulunmuştur.

Şizofreniform bozukluğun klinik özelliklerinde ani başlangıç tipiktir. Şizofreninin başlangıcında görülen içe kapanma, duygulanımda küntleşme, olağan dışı konuşma ve davranışlar, garip algısal duyumlar bu hastalıkta genelde görülmeden psikotik döneme girilir. Varsanılar, sanrılar, negatif belirtiler bulunabilir. Duygulanımda düzleşme olması kötü gidişe işarettir. Konuşma ve davranışlar dezorganize olabilir, katatonik hareketler ortaya çıkabilir. Psikotik belirtiler ortalama bir ay veya biraz daha uzun sürebilir. Belirtiler 6 aydan uzun sürerse tanı şizofreniform bozukluktan çıkar, şizofreni adını alır.

Şizofreniform bozuklukta tipik formda hasta 6 ayın sonunda tamamen düzelir ve başlangıçtaki işlevsellik düzeyine geri döner.

Ayırıcı tanıda kısa psikotik bozukluk ve şizofreni akla gelir. Psikotik belirtilerin süresi, stresörlerin varlığı ve işlevsellikte bozulma dikkate alınarak şizofreniform bozukluk tanısı konur ya da diğerleri tanı skalasına alınır.

Şizofreniform bozuklukta hastaların yaklaşık üçte ikisinde belirtiler 6 aydan uzun sürer ve şizofreniye dönüşüm olur. Tam iyileşme oldukça nadir gerçekleşir.

Tedavide ilk karar verilecek olan ayaktan mı, yatırılarak mı olacağıdır. Hastanın anamnezinde geçirdiği ataklarla ilişkili ya da ilişkisiz şiddet öyküsü varsa, psikiyatrik muayenede düşmanca tavır ve öfke gösteriyorsa, konfüzyon varsa hastaneye yatırılarak tedavi daha uygun olur. Aile ile işbirliği tedavide çok önemlidir.

Şizofreniform bozukluk tedavisinde ilaç olarak antipsikotikler kullanılır. Antipsikotik ilaç dozu mümkün olan en düşük düzeyde tutulmalıdır. Başlangıçta yüksek doz ile hızlı nöroleptizasyon yapmanın getirisinin olmadığı genel kanıdır. Psikotik atağın kaldırılması çoğu kez 3 ile 6 haftayı bulur. Ajitasyon varsa kısa etki süreli benzodiyazepinlerin tedaviye eklenmesi gerekir. Sedasyon sağlanmasında benzodiyazepinler antipsikotiklerden daha etkilidir.

Antipsikotik sürdürüm tedavisinde de yine mümkün olan en düşük doz seçilmelidir. Tedavi genelde altıncı ayda sonlandırılsa da daha uzun tedavi gereksinimi olan hasta çoktur. Eğer ilaç dozu kademeli olarak azaltılacaksa her doz azaltım süresi aydan kısa süreli olmamalıdır.

Antalya Psikoterapi, Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezimizi numaralı telefonumuzdan arayabilir, (funduszeue.info) ve (funduszeue.info) web sitelerimizden yaralanabilirsiniz.

Psikoterapist ve Psikiyatrist Emine Filiz Uluhan, Psikoterapi Antalya.

Şizofreniform bozukluk nedir sorusuna, duygudurum belirtileri ve bilinç sislenmesi ile seyreden, ani başlangıçlı, gidişatı iyi olan psikiyatrik bir hastalık olarak yanıt verebiliriz.

İlk kez ’da psikiyatrist Gabriel Langfeldt tarafından ortaya konan bu bozukluk, belirtilerin bir aydan fazla fakat altı aydan kısa sürmesiyle şizofreniden ayrılır. Hastalık sonlandığında birey hastalık öncesi işlevsellik düzeyine döner.

Erkeklerde kadınlardan beş kat daha fazla görülen şizofreniform bozuklukta akrabalarda duygudurum bozuklukları olma ihtimali, şizofrenisi olan hastaların akrabalarında olduğundan daha fazladır. Yaşam boyu binde bir görülme olasılığı vardır.

Şizofreniform bozuklukta genel olarak bazı hastalar şizofreniye benzer özellikler gösterirken, bazı hastalar duygudurum bozukluğuna benzer belirtiler verir. Sonlanım çoğu kez iyi olduğundan birçok vaka duygudurum bozukluğu olarak değerlendirilir.

Beyin görüntüleme çalışmalarında elde edilen bulgular şizofrenide ve şizofreniform bozuklukta oldukça benzerdir.

DSM-5 tanı ölçütlerine göre bu hastalık uzun prodramal dönemi olmayan, hızlı başlangıçlı, akut psikotik bir bozukluktur. Birçok hastada atak sırasında işlevsellik bozulsa da mesleki ve sosyal işlevsellikte ilerleyici bir azalma görülmemektedir.

Şizofreniform bozukluk tanısında başlangıçta iki veya daha fazla psikotik belirti bulunması şarttır. Bunlar varsanılar, sanrılar, dezorganize ya da enkoheran konuşma, ileri derecede dezorganize ya da katatonik davranış ve duygusal katılımda azalma veya avolisyon gibi negatif belirtilerdir. Hastalık atağı en az bir ay sürer fakat altı aydan kısadır. Kesin tanı için şizoaffektif bozukluk, psikotik özellikli depresyon ve bipolar bozukluk dışlanmış olmalıdır.

Olağan davranış veya işlevsellikte fark edilebilen ilk değişiklikten sonra dört hafta içinde baskın psikotik belirtiler, konfüzyon veya şaşkınlık, künt veya düz duygulanım yokluğu ve sosyal ve mesleki işlevselliğin iyi olması hallerinden en az ikisi varsa şizofreniform bozukluğun iyi prognoz göstereceğini söyleyebiliriz.

Şizofreniform bozukluğun ayırıcı tanısında öncelikle tıbbi durumlardan kaynaklanan psikozlar akla gelmelidir. Hastanın ilaç öyküsü, özellikle bitkisel ürün kullanıp kullanmadığı sorgulanmalıdır. Madde kullanımı gözden kaçırılmamalıdır. Bir aydan kısa süren belirtiler kısa psikotik bozukluk, altı aydan uzun süren aktif dönemler ise şizofreniye işarettir.

Hastalığın % oranlarında şizofreniye ilerleyebileceği bilinmelidir. Psikotik tablo altı aydan kısa olsa da birçok hasta ikinci veya üçüncü ataklarını geçireceklerdir. Az sayıda hasta ise tek bir atak geçirip, sağlıklı biçimde hayatlarına devam ederler.

Şizofreniform bozukluğun tedavisinde risperidon gibi antipsikotik ilaçların ay kullanımı psikotik belirtileri düzeltir. Hastalar antipsikotik tedaviye şizofreni hastalarından çok daha hızlı yanıt verirler. Tekrarlayan ataklarda lityum, karbamazepin veya valproat gerekli olabilir. Başta belirgin katatonik veya depresyonda olan hastalara EKT uygulanabilir.

Sonuç olarak şizofreniform bozukluğun hafife alınmamasını, hastaların çoğunun tedaviye rağmen şizofreniye ilerleyebileceğinin bilinmesini, hastaların kronik bir sürece hazırlanmasını öneririz.

Psikiyatrist ve Psikoterapist Emine Filiz Uluhan, Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi, Şizofreni Tanı ve Tedavisi Antalya.