Rai Ne Demek Tıp

Atom (I) RAI Tedavisi

Tiroit ameliyatı olmuş ve tiroit kanseri olan hastalara RAI (I) atom tedavisi uygulanır. RAI tedavisinden sonra hastalar bir süre özel odalarda kapalı tutularak hastanede yatırılır. Taburcu olduktan sonra da birkaç hafta yakın çevrelerinden uzak kalmaları istenir.

Bu durum özellikle çocuklar açısından önemlidir. Çocuklar radyasyona yetişkinlerden daha çok duyarlıdır. Küçük çocuklarından ayrı kalmak anneler için zorlu bir süreçtir. Hastanede izole kalma ve yakınlarından ayrı kalma süresi verilen atom (RAI) miktarıyla ilişkilidir. Düşük miktarlarda verilirse bu süre kısalır.

Güncel RAI tedavisinde her hastaya yüksek doz denilen mCi RAI verilir. Oysa hastaların hepsi aynı değildir. Her hastaya tedavi için gereken miktar farklılık gösterir. Hastaların bir kısmına 20 mCi, bir kısmına 50 veya bir kısına 75 mCi gerekir. Bu nedenle hastaların büyük kısmı gereksiz yere bir radyoaktif madde olan I ile yüksek radyasyona maruz kalır.

Halbuki hastaların özellikleri belirlenerek yapılan kişiselleştirilmiş tedavide hastaya ihtiyacı kadar RAI verilir. Bu yöntemle hastalara verilen atom miktarı hastanın ihtiyacı kadardır. Gereksiz yere fazla miktarda verilerek hastanın ve yakın çevresinin fazladan radyasyona maruz kalması engellenir. Böylece hastaların yakın çevrelerinden uzun süre uzak kalmaları gerekmez. Veya, hastaya gerektiğinden az atom miktarı verilmeyerek hastanın daha iyi tedavi olması sağlanır. Kullanılan atom miktarı azaldığı için sağlık ekonomisine de önemli katkısı vardır. Ayrıca özellikle çocuk ve genç hastaların gereksiz yere radyasyona maruz kalmalarının engellenmiş olması çok önemli bir kazanımdır.

Kişiselleştirilmiş atom tedavisi nasıl geliştirildi?

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi önderliğinde, Yeditepe üniversitesi, Adana Başkent Üniversitesi ve Akdeniz üniversitesi ile birlikte 3 yıl önce bir araştırma projesi ile çalışmaya başladık. Doç. Dr. Nalan Selçuk, Uzm. Fiz. Dr. Türkay Toklu ile birlikte projeyi tasarladık. tiroit kanseri hastasında her iki yöntemi karşılaştırdık ve gördük ki hastalara gereken RAI miktarı basit bir yöntemle hesaplanabiliyor ve en az sabit doz yöntemi kadar başarılı olabiliyor. Böylece hastalar gereksiz radyasyona maruz kalmamış oluyorlar.

Nasıl uygulanıyor?

Başlangıçta hastaların 6 gün boyunca kliniğimize gelerek ölçüm yaptırmaları gerekiyordu. Ancak yeni bir uygulama geliştirdik. Artık hastalar 2 gün geliyorlar ve kısa bir ölçüm yapıldıktan sonra hasta için gerekli RAI miktarı hesap edilebiliyor. Bu uygulamayı biz geliştirdik ve sonuçlarını Ekim ayında Viyana’daki  Avrupa Nükleer Tıp kongresinde sunduk. Sonuçlarımızı da yakın bir sürede yayınlayacağız. Şu an dünyada sadece biz kullanıyoruz.

Türkiye'de ilk kez hayata geçirilen projenin yurt dışındaki uygulamaları nasıl.

Bu yöntem bu haliyle bildiğimiz kadarıyla, sadece Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde uygulanmaktadır. ABD, Almanya ve Japonya’da bazı merkezler başka yöntemler uygulanmaktadır. Ancak bizim uyguladığımız yöntem onların uyguladığından daha kolay ve hasta özelliklerini daha çok dikkate alan bir yöntemdir. Yani, daha gelişmiş bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz.

Şu ana kadar Türkiye'de olmamasının nedeni nedir.

Bu yöntemin uygulanabilmesi için bu konuda uzmanlaşmış kişiler yani yetişmiş insan gücüne ihtiyaç vardır. Bizim 3 yıl önce projeye başladığımızda esas amacımız bu konuda çalışabilecek yetişmiş insan gücü oluşturmaktı. Yetişmiş insan gücünü elde edebildiğimiz için bu tür uygulamaları yapabiliyoruz. Her türlü cihazı satın alabilirsiniz ama yetişmiş tecrübeli insan satın alamazsınız

Atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisinde tiroit kanseri hastalarında sağlıklı dokuların korunması ve kanserli hücrelerin ortadan kaldırılması hedeflenir. Radyoaktif iyot tedavisi, aktif tiroit kanseri türlerinin tedavisinde kullanılan oldukça etkili bir yöntemdir.

Tiroit bezi tarafından salgılanan hormonlar, vücudun büyüme ve gelişme metabolizmasını düzenler. Hipertiroidi olarak da adlandırılan bu bezin fazla çalışmasına bağlı olarak gelişen rahatsızlık; hastada asabiyet, anksiyete, taşikardi, ellerde titreme ve uyku sorunlarına neden olabilir. Tiroit kanseri vakalarının yanı sıra, bazı durumlarda hipertiroidi hastalarına da radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir.

Tiroit bezinin sağlıklı çalışabilmesi için iyoda ihtiyaç duyulur. İhtiyaç duyulan iyot miktarı genellikle besinlerden alınır. Bu mantıkla geliştirilen radyoaktif iyot tedavisinde ise vücuda düşük dozda iyot verilir. Bu tedavi yönteminde, kanserli hücreler hedef alınarak bu hücrelerin yayılması (metastaz) engellenir ve aynı zamanda sağlıklı dokular korunur.

Radyoaktif İyot Tedavisi Kimlere Uygulanır?

Radyoaktif iyot tedavisi, tiroit kanseri ameliyatı olan hastalara uygulanır. Ameliyatın üzerinden yaklaşık ay geçmesinin ardından, doktorun uygun gördüğü durumlarda radyoaktif iyot tedavisine başlanabilir. Radyoaktif iyot tedavisi, kanser tedavisi gören ve tümör çapı 1 cm üzerinde olan hastalar ve tümör çapı 1 cm altında olup, metastaz görülen hastalara uygulanır.

Radyoaktif İyot Tedavisi Nasıl Uygulanır?

Radyoaktif iyot tedavisinin temelinde vücuda az miktarda da olsa iyot verilmesi yatar. Bu sayede, tiroit hücreleri vücutta var olan iyodu emerek kişinin ihtiyacı olan iyot düzeyini karşılarken, aynı zamanda kanserli hücrelerin yok olmasını sağlar ve metastaz yapmasını engeller. Bu tedavi yönteminde, hastaya ağız yoluyla iyot olarak adlandırılan, kapsül şeklinde bir ilaç verilir. Hastaya verilen doza bağlı olarak tedavi süresi 1 ila 3 gün arasında değişebilir. Bu süreçte hasta, hastanede kalır ve ziyaretçi kabul edilmez. Hastanın vücudunda bulunan radyasyon etkilerini başkalarına yaymaması için özellikle hamile kadınlar ve çocuklardan bir süre uzak durması gerekir.

Radyoaktif İyot Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Radyoaktif iyot tedavisinin uygulanmasının ardından, hastalarda genellikle hafif seyreden belirtiler görülür. Ancak, bazı durumlarda bu tedavi, hastalarda daha ciddi ve şiddetli belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durumda, hastanın endişelenmesine gerek yoktur. Yan etkiler, tedavinin bitmesinin ardından bir süre sonra kendiliğinden geçecektir. Radyoaktif iyot tedavisi sonrasında görülebilecek yan etkiler şu şekilde sıralanabilir:

• Mide bulantısı
• Tat kaybı
• Ağız kuruluğu
• Göz kuruluğu
• Boyunda hassasiyet
• Tükürük bezlerinin şişmesi
• Yorgunluk

Radyoaktif İyot Tedavisi Öncesinde Nasıl Bir Hazırlık Yapılmalıdır?

Radyoaktif iyot tedavisi öncesi hastaların dikkat etmesi gereken bazı unsurlar bulunur. Örneğin; tiroit, kalp ritim bozukluğu veya farklı hastalıklar için ilaç kullanan hastaların tedaviden en az 2 hafta önce ilacı bırakması gerekir. Bunun yanı sıra, hastalara iyot bakımından zengin olan deniz tuzu, kaya tuzu ve iyotlu tuz tüketimini de bırakmaları önerilir. Aynı zamanda, bazı diş dolguları iyot içerebileceği için bu süreçte iyot içeren diş dolgularının yaptırılmaması tedavinin başarılı olması açısından oldukça önemlidir. Yine içerisinde iyot bulunan ağız gargaraları, multivitaminler ve şurup gibi ürünlerin de tedaviden en az 2 hafta önce bırakılması gerekir. Ayrıca, radyoaktif iyot tedavisi alacak kadın hastaların hamilelik planlarını 1 yıl ertelemeleri, emziren annelerin ise tedavi tamamlanana kadar bebeği emzirmemeleri tavsiye edilir.

Radyoaktif İyot Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Radyoaktif iyot tedavisi sonrasında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri, hastada bulunan radyoaktif maddenin başkalarını etkilememesi adına hastanın 10 ila 15 gün boyunca yakınlarından uzak durması ve kalabalık ortamlara girmemesidir. Özellikle küçük çocuğu olan hastaların bir süre çocuklarından uzak durması gerekir. Bunun yanı sıra, gün içerisinde kullanılan kaşık, çatal, tabak, bardak, havlu ve sabun gibi kişisel eşyaların başkaları tarafından kullanılmaması ve lavabo gibi ortak kullanım alanlarıyla hastanın temas ettiği yüzeylerin düzenli olarak dezenfekte edilmesi de büyük önem taşır. Hastanın herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle hastaneye gitmesi gereken durumlarda ise hastayla ilgilenen hemşire veya doktora hastanın yakın zamanda radyoaktif iyot tedavisi aldığı mutlaka bildirilmelidir.