Lens De Aks Nedir

Eksen anlamına gelen AXE(AKS) tıpta karşımıza fazlasıyla çıkan ve bir sürü insanın bildiği terimlerden biridir. Bu denli bilinmesiyle birlikte insanlar AXE hakkında birçok soru sormaktadır ve cevap aramaktadır. Peki gözde AXE nedir? Bu soruya yanıt ararken aklımıza göz muayenesinde ve reçetesinde AXE(AKS) değeri ne demektir ve kaç olmalıdır gibi sorular da belirmektedir. Birçok insanın merak ettiği ve en çok sorulan sorulardan birileri olan bu sorulara, sizler için yanıt bulduğumuz yazımızı okumak için aşağı ininiz.

Gözde AXE Nedir?

AXE veya AKS Latince kökenli bir terimdir. Etimolojik olarak incelendiğinde ''eksen'' olarak bilinen sözcükten türetilmiş ve Fransızca AXE sözcüğünden alıntı olmaktadır. Fransızca bir sözcük olan AXE zamanla Latince olan ve aynı anlamı taşıyan axis sözcüğüne evrilmiştir. Bu kelimenin Türkçede birçok anlamı bulunmaktadır. Eksen kemiği, mihver, merkez ve göz ekseni anlamlarına gelen AXE, göz muayenesinde ve reçetesinde AXE değeri olarak karşımıza çıkmaktadır. Gözde AXE, silindir kuvveti içermeyen lens meridyeni olarak tanımlanmaktadır ve 0 ile derece arasında bulunan bu değer, gözlük reçetesinde detaylıca belirtilmektedir. 0 ile 90 derece arası gözün dikey meridyenine denk gelirken, 90 ile derece arası yatay meridyenine karşılık gelmektedir. Bir gözlük reçetesi silindir kuvvetini içeriyorsa, bir eksen değerini de içermelidir. Özetle AXE veya AKS, yani eksen; silindir kuvveti içeren meridyenden 90 derece uzakta olan lens meridyenidir. Gözlük reçetesi ile AXE derecesi kontrol edilebilmektedir.

Göz Muayenesinde ve Reçetesinde AXE (AKS) Değeri Ne Demek?

Göz muayenelerinde ve verilen reçetelerde gözde oluşan problemler için birkaç değer kullanılmaktadır. SPH, CYL ve AXE olarak bilinen bu değerler, reçetelerde gözlerin problemleriyle alakalı birçok değeri bize sağlmakatadır. Örneğin kişinin SPH değeri (+) ise hipermetrop, (-) ise miyop olduğu belirtilir. Burada bulunan değere boş ya da (Plan) yazılmış ise kişinin gözünde sferik bir bozukluk yok demektir. Eğer kişi (-) miyop ise de uzağı, (+) hipermetropsa yakını, astigmatsa hem uzak hem yakını bulanık görmektedir. Tüm bu göz bozuklukları göz muayenesi sonucunda çıkmakta ve gözlük veya lens ile sorun giderilmektedir. CYL ya da SİL olarak adlandırılan bir diğer değer ise kişinin gözünde astigmatizma olduğunu belirtmektedir. Bu değer (+) ya da (-) olabilir ve genelde -/+0,25 ten -/+6,00 ya kadar olabilmektedir. Eğer bu alan boşsa kişinin gözünde astigmatizma yok demektir.

Astigmat için verilen gözlükler reçete üzerinde tanımlarken CYL ve AXE değerleri kullanılır. Bunlardan AXE veya AKS ile bu yamukluğun hangi yöne olduğunun göstergesidir. CYL değerinin yanında mutlaka (AXE) ya da (AKS) astigmatizma derecesi bulunmaktadır. Bu değer gözün hangi derecede astigmat olduğunu belirtir. (AXE) değeri 0 ile derece arasında bulunur ve kontakt lenslerde 10'ar derece aralıklarla üretilir. Astigmatlı gözlerin net görmesini sağlamak için ise gözlüklerde karşı yönde yamukluk içeren camlar kullanılır. Böylece görüntü göze gelmeden önce yamulur ve korneada tekrar yamularak düzgün bir görüntünün görme noktasına düşmesi sağlanır. Gözlük reçetesi lens reçetesine göre daha detaylıdır ve bu yüzden kişilerde bulunan gözlük reçetesine göre lens derecesi de bulunabilmektedir.

Reçete Örneği:

SPH CYL AXE
R: -1,00 -2,25
L: -1,25 -2,50 15
R->RIGHT-> Sağ göz numarasıdır.
L-> LEFT-> Sol göz numarasıdır.

Göz Muayenesinde ve Reçetesinde AXE Değeri Kaç Olmalıdır?

Bir gözün görme derecesinin en az olması gerekir. Bir göz, en az oranında görüyorsa diğer gözün ise, görme seviyesine sahip olması gerekmektedir. Miyop hastalarında, miyop ve astigmat göz derecesinin en çok derece olması gerekir. Hipermetrop hastalarında ise, hipermetropi ve astigmat göz derecesi en çok + derece olması gerekir.

Özel şekillendirilmiş bir kontakt lens çeşidi olan torik lens, standart kontakt lenslerden farklıdır. Bu lenslerin yüzeyi küre şeklindedir. Plaj topunun yanından kesilen bir dilimi andırır. Torik lens ise simidin yanından kesilen bir dilime benzer. Torik lensin şekli, dikey ya da yatay oryantasyonlarda farklı kırılma ya da odaklanma gücü oluşturur. Işığı kırma gücü lensin bazı noktalarında artarken, bazı noktalarında ise azalır. Torik lens nedir sorusunu ayrıntılı biçimde ele almadan önce astigmatın ne olduğunu bilmekte yarar var. 

Astigmat Nedir?

Astigmat, miyop ve hipermetrop gibi bir kırma sorunudur. Astigmatı olan kişiler hem yakını hem de uzağı net göremediği için bulanık bir görüntü oluşur. Normal şekli yuvarlak olan nesneler kişiye oval forma görünür. Gece vakti, araba ışığı gibi ışık yansımaları da daha fazla meydana gelir.

Aslında her insanda belli oranda astigmat vardır. Astigmat derecesi az olduğu sürece görme problemine yol açmayabilir. Astigmatizması 1 dioptrinin üzerine çıkan kişilerde görme şikayetleri artar. Bu sebeple, astigmatizmanın düzeltilmesi gerekir. Düzeltme işlemi, gözlük ya da kontakt lens gibi araçlarla gerçekleştirilebildiği gibi lazerli cerrahi operasyonla da yapılabilir.

Astigmat Kontakt Lensler

Torik lens markaları arasından yapacağınız seçim sonucu kullanacağınız torik lens, gözünüzdeki korneanın ya da merceğin farklı bombelenmesi sebebiyle oluşan astigmat sorunlarını giderir. Böyle bir durumda kornea ya da mercek, ışığın dikey ve yatay düzlemde farklı şekilde kırılacak şekilde bombelenmiştir. Bu nedenle kişilerde bulanık görme ve küçük ayrıntıları seçememe gibi problemler baş gösterir. Kimi zaman dikey çizgiler eğiliyormuş gibi görünür. Torik lens kullananlar, bu lenslerin dikey ve yatay oryantasyonlarda farklı kırılma kuvveti sağlaması sayesinde astigmat sorunun üstesinden gelebilir. 

Torik Kontakt Lensler Nasıl Seçilir?

Diğer kontakt lenslerde olduğu gibi torik lenslerde de görüş kalitenizi olumlu yönde etkilemeli ve mutlaka doktor muayenesinden sonra reçeteyle yazılmalıdır. Eğer astigmat ya da diğer görme problemleri nedeniyle kontakt lenslere ihtiyaç duyuyorsanız, göz doktorunuza görünmenizde yarar var. Bu işlem sırasında dikkate alınması gereken şeylerin başında deneme süreci geliyor. Hastanın, kullanmaya başlamadan önce torik kontakt lensleri denemesi gerekir. Torik lens batma yapıyorsa veya başka sorunlara yol açıyorsa kullanılmamalıdır.

Torik lenslerin hususi bir oryantasyonu olduğu için gözde doğru şekilde durmaları gerekir. Üreticiler de bu durumu dikkate alarak torik lensleri, koyulduğu gibi kalacak özellikte üretmeye çalışırlar. Örnek verecek olursak; ince – kalın bölgeler, lens tabanında bir parçanın kesildiği lens budaması ve lensin biraz daha kalın ya da ağır olduğu yer anlamını taşıyan lense balast yerleştirilmesi. Kısacası, torik lenslerin göze uygulanması, her aman olduğundan çok daha önemlidir. Yerkürede nasıl ekvator orta eksense, torik lenslerde de bir orta eksen bulunur. Bu orta eksen kişinin görüş hattını açık tutar. Lenslerin iyi oturmaması veya kayması durumunda, görsel netlik elde edemezsiniz. 

Torik Lens Çeşitleri

Torik lensler bazı diğer görme problemlerinde de kullanılabildiği için birkaç çeşidi bulunur. Örnek verecek olursak, torik lens renkli olabilir, kullan – at veya günlük torik lens de kullanılabilir. Torik lensler, hem yumuşak hem de rijit gaz permeabl (RGP) ya da sert lens maddelerinden imal edilir. RGP lensler, göze daha iyi otursa da uyum süreci daha uzun olur. Aynı zamanda daha fazla kuruluk ve hassaslığa yol açabilirler. Yumuşak kontakt lensler ise daha rahat ve idamesi daha kolay olsa da kayma riski daha yüksek olduğu için fazladan özen gerektirir. Bütün kontakt lenslerde olduğu gibi astigmat problemiyle karşı karşıya kalan kişiler, torik lens kullanma hususunda göz doktoruna danışmalılar. Doktorunuz, gerek gözlerinize gerekse hayat tarzınıza uygun çözümü bulmanızda size yardım edecektir. Ayrıca, torik lens fiyatları hakkında da kendisinden bilgi edinebilirsiniz.

Astigmat Gözün önünde bulunan ve saat camına benzeyen şeffaf tabaka olan “kornea” nın yuvarlak olması gerekirken oval yada yamuk olmasıdır. Normal kornea bir futbol topunun ikiye bölünmüş haline benzerken, astigmatlı kornealar Amerikan futbolu topunun ikiye bölünmüş haline benzer.

Buna bağlı olarak  nesneler tek bir noktada odaklanamadığından, nesnelerin bir kısmı net bir kısmı bulanık olarak görülür.  Baş ağrısının yaygın sebepleri arasındadır. Özellikle geceleri ışıklarda büyük oranda dağılmaya sebep olur.

Normal Göz

Astigmatlı Göz

Astigmat için verdiğimiz gözlükleri  reçete üzerinde tanımlarken iki değeri kullanırız.

“Silindir” astigmatın yani yamukluğun büyüklüğünü belirtir, “Aks” ise bu yamukluğun hangi yöne olduğunun göstergesidir.

Astigmatlı  gözlerin net görmesini sağlamak için karşı yönde yamukluk içeren camlar kullanılır. Böylece görüntü göze gelmeden önce yamulur ve  korneada tekrar yamularak düzgün bir görüntünün görme noktasına düşmesi sağlanır. Ancak bu işlem esnasında astigmatının derecesinin büyüklüğü ile orantılı olarak görüntüde bir miktar bozulma oluşur. Buna bağlı olarak astigmatlı hastalar,  özellikle yüksek astigmat hastalar gözlük taksalar bile hiçbir zaman normal gözün gördüğü kadar net göremezler. Aynı zamanda Astigmalıt gözlüğe alışmakta normal gözlüklere göre daha uzun zaman alır. Özellikle  gözlüğü aldıktan sonraki ilk birkaç hafta, hastalar sanki bir boşluğa basıyormuş  hissi yaşarlar.

 Astigmatlı hastaların normal insanlar kadar net görebilmesi ancak cerrahi yöntemler ile mümkündür.

Bu yöntemlerle sorunlu bölge olan korneadaki yamukluğu lazer teknikleriyle düzeltilmesi ya da göz içine yerleştirilen merceklerle görüntünün görme noktasına düzgün olarak düşmesi  sağlanır. Bunlar Lasik , femtolasik,  Relex Smile, ve fakik göz içi merceği ve göz içi merceği değişimi yöntemleridir.