Nefes Sıkışması Neden Olur

Gündelik hayatı zorlayan rahatsızlıklar içerisinde yer alan nefes darlığı pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Nefes darlığında görülen şikayetler ya da verdiği his kişiden kişiye değişebilir. Nefes darlığının psikolojik olabildiği gibi farklı nedenleri de olabilir. Çin’den dünyaya yayılan koronavirüs salgının ciddi semptomları arasında nefes darlığı yer alır. Ancak nefes darlığının altta yatan nedeni doktora gidilerek önce tespit edilmeli ve ardından uygun tedaviye başlanmalıdır.

Nefes Darlığı Nasıl Geçer?

Duygusal faktörler, hayatın stresine orantısız tepkiler de tabi ki nefes darlığına da neden oluyor. Stresli bir durumla karşı karşıya kaldığımızda, stresör denen şey devreye girer nefes daralır ve nefes almakta güçlük çekeriz.

Nefes darlığını gidermek için şunları deneyebilirsiniz. Ciğerlerinizin hava ile dolduğunu hissedene kadar burnunuzdan yavaşça nefes alın. Zorlamadan yavaşça nefes verin ve dudaklarınızı büzün. Nefes almak için nefes almaktan daha fazla zaman ayırdığınızdan emin olun. Dudaklarını büzmeyi unutma. Ciğerlerinizi boşalmaya zorlamayın.

Vücuttaki tüm organlar gibi akciğerler de yaşlanır ve fonksiyonları yaşla birlikte bozulur. Bu tamamen fizyolojik fenomen sigara içenlerde ve daha önce sigara içenlerde vurgulanmaktadır. Bu da nefes darlığına zemin hazırlar. Şu besinlerle ciğerlerinizi yenileyip nefes darlığı sorununu engelleyebilirsiniz.

Elma, muz ve domates birer antioksidan olduğu için diyetlerde yer almalıdır. Demir, B9 vitamini ve B12 vitamini yönünden zengin besinler, anti-anemi gıdalar tüketebilirsiniz.

Lif takviyesi, bağırsak mikrobiyotasını uyararak nefes darlığı semptomlarını iyileştirir. Özellikle ıspanak ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzeleri tüketebilirsiniz.

Doymuş yağ oranı yüksek tek bir öğünün enflamasyonu artırabileceğini ve bulaşan hava yollarının geçici olarak daralması nedeniyle öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve göğüste sıkışma semptomlarını kötüleştirebileceğini gösterdi. Et ve süt ürünlerini en aza indirgemek gerekir. Sağlıklı yağlara yönelmek faydalıdır.

Akdeniz diyetinin bir parçası olarak yağlı balık - somon, alabalık, sardalya - alımınızı artırmak da nefes darlığı semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.

 Nefes Darlığına Ne İyi Gelir?

Kendinizi rahat bir şekilde konumlandırmayı, sakin kalmayı ve büzülmüş dudaktan nefes alma tekniğini kullanmayı öğrenmek, nefesinizin kontrolünü yeniden kazanmanıza ve akut nefes darlığı atağı sırasında endişenizi azaltmanıza yardımcı olabilir. Şu adımları takip edin.

- Durun ve rahat bir pozisyon alın.
- Mümkün olduğunca sakin olun; omuzlarınızı gevşetin.
- Dudak kıvrımlı nefes alma tekniğini tanıtın: burnunuzdan yapamıyorsanız ağzınızdan
- Nefes alın. Nefes almak için dudaklarınızı sıkıştırın.
- Nefes almaktan daha fazla zaman ayırarak nefesinizi yavaşlatın. Ciğerlerinizi boşalmaya zorlamayın.
- Dudaklarınızı büzerken yavaşça nefes vermeye devam edin. Henüz yapmadıysanız burnunuzdan
nefes almaya başlayın.
- Dudak büzme tekniğine en az 5 dakika veya sakin nefes almaya dönene kadar devam edin.

Akut bir nefes darlığı krizinde kullanmadan önce dinlenirken dudak büzüşmeli nefes alma tekniğine hakim olduğunuzdan emin olun. Nefes alıp vermenizi stabilize etmek için kendinize gereken yer ve zamanı vermeniz çok önemlidir. Yavaş yavaş nefesinizi yavaşlatın. Çok hızlı nefes almanın düşmanın olduğunu unutma. Daha az havayı harekete geçirmek için çok fazla enerji harcamanıza neden olurken, tersine, daha yavaş nefes almak, daha az enerji harcarken daha fazla havayı harekete geçirmenizi sağlar.

Nefes Darlığı Belirtileri Nelerdir?

Kişinin hayat kalitesinin düşmesine ve günlük yaşantısına engel olan nefes darlığı, ciddiye alınması ve bu duruma sebep olan nedenlerin araştırılması gereken bir rahatsızlıktır. Sıklıkla görülen nefes darlığı belirtileri şu şekilde sıralanır:

- Nefes alıp vermede güçlük
- Hırıltılı solunum
- Yeteri kadar nefes alamama hissi
- Yorgunluk ve sürekli hâlsiz hissetme
- Havasız kalma ya da boğulma hissi
- Göğüs ağrısı
- Kanlı balgam
- Kronik ve aniden başlayan öksürük
- Normalde rahatlıkla yapılan aktivitelerde zorluk çekme
- Nefes alamadığını hissederek gece uykudan uyanma
- Dinlenme sırasında soluk alıp vermede zorluk
- Bilinç bozukluğu
- Kalp çarpıntısı
- Kilo kaybı
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Ayak bileklerinde ve bacaklarda görülen şişlikler

Nefes Darlığı Neden Olur?

Kişinin nefes alıp vermekte zorlanması ve yeteri kadar nefes alamaması olarak tanımlanan nefes darlığı, akciğere bağlı sebepler ve akciğere bağlı olmayan sebepler olarak iki ayrı başlık altında incelenir. Nefes darlığı sebepleri çoğunlukla, akciğerde var olan patolojiye bağlı olarak görülür. Akciğere bağlı olmayan nefes darlığı neden olur sorusu ise kalp problemlerine ve psikolojik nedenlere bağlı olarak görülebilir şeklinde yanıtlanır. Soluk alıp vermeyi güçleştiren rahatsızlık, kalp, akciğer ve diğer hayati fonksiyonlara sahip dokuların yeterince oksijenlenememesine ve karbondioksidin vücut içinde birikmesine yol açabilir. Akciğer kanseri, obezite, guillain barre sendromu, myastenia gravis, verem, panik atak ve anksiyete bozuklukları da nefes darlığına yol açan nedenler arasında yer alır. Akut ya da farklı bir deyişle aniden ortaya çıkan nefes darlığının nedenleri ise şu şekilde sıralanır:

- Koronavirüs
- Astım
- Kalp krizi
- Kalp yetmezliği
- Tansiyon düşüklüğü
- Solunum yolu tıkanıklıkları ve yabancı cisim varlığı
- Pnömoni olarak tanımlanan zatürre
- Sönmüş akciğer olarak bilinen pnömotoraks
- Akciğer arterlerinde gelişen ani kan pıhtılaşması sonucu görülen pulmoner emboli
- Kan kaybı

Kronik olarak görülen nefes darlığının nedenleri şöyledir:

- Obezite
- İnterstisyel akciğer hastalıkları (romatizmal hastalıklar, toz ve gazlara maruz kalma)
- Tıkayıcı akciğer hastalıkları (sigara kullanımı, KOAH)
- Restriktif akciğer hastalıkları (kalp yetmezliği, anemi)
- Yaşlılık
- Astım

Nefes Darlığı Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?

Şiddetli atakları karakterize eden asidozun düzeltilmesi gerekir ve bunun için doktorlar genellikle infüzyon olarak potasyum bikarbonat verirler. Magnezyum ayrıca infüzyon ve inhalasyon yoluyla da verilir. Nefes darlığı, ataklarının yanı sıra, mineral bakımından zengin bir diyet bu nedenle yararlı olabilir.

Araştırmalar, az miktarda potasyum ve magnezyum tüketenlerin genellikle en çok tüketenlere göre daha az nefes aldığını gösteriyor. Ayrıca nefes darlığı riski daha yüksektir. Nefes darlığı ve solunum problemi olan kişiler yeterli miktarda potasyum ve magnezyum yönünden zengin meyve, sebze, balık gibi besinler tüketmelidir.

Herhangi bir semptomda olduğu gibi, nefes darlığındaki iyileşme dengenin iyi bir yansımasıdır. Çoğu zaman, ne yazık ki, dengeli bir tedaviye rağmen nefes darlığı devam eder. Aslında, hastanın fiziksel aktivitesinde bir sınırlamaya yol açma eğilimindedir.

Özellikle kalabalık ortamlarda yeterince nefes alamadığınızı, boğulduğunuzu hissediyorsanız ve bu durum özellikle stresli olduğunuz dönemlerde tetikleniyorsa dikkat edin! Anksiyetenin neden olduğu nefes darlığı / açlığını yaşıyor olabilirsiniz.

Biyolojik varlığımızın devamı için mutlak olan nefes alma canlılığın da temel göstergesidir. Yaşam, ilk nefesle sonuncusu arasındaki süre. Ne yazık ki anksiyeteye bağlı nefes açlığı olarak da bilinen nefes darlığı, kişinin yaşam kalitesini düşürmektedir.

Anksiyetenin önemli belirtilerinden biri olan nefes açlığını Hisar Intercontinental Hospital Psikiyatri Uzmanlarıyla konuştuk…

Günlük hayatımızda nefes almakla ilgili nefesi daralmak, derin bir nefes almak, nefes nefese kalmak, nefes aldırmamak, boşuna nefes tüketmek, nefesi kesilmek gibi onlarca deyim vardır. Tıpkı kalp atışımız, kan basıncımız, barsak hareketlerimiz gibi soluk alıp vermemiz de beynimizin tabanı (beyin sapı) tarafından kontrol edilir. Normal şartlarda bedenimizin kendi kendine yürüttüğü bu işlevlerin farkında olmayız. Ancak bazı ruhsal hastalıklar, nefes almamızla ilgili işlev bozukluğuna veya algı değişikliğine yol açar.

Anksiyete Nedir?

Günümüzde en sık rastlanan ruhsal hastalık kümesi olan Anksiyete bozukluluklarının önemli belirtilerinden biri nefes darlığı/açlığıdır. Zaten “Anxios” kelimesi “sıkıştırmak, boğmak” anlamına gelir. Birçok hasta eskisi gibi doya doya nefes alamamaktan, göğsünde baskı, boğazında düğümlenme hissinden muzdariptir.’

Anksiyete en çok kaygı ile benzeşir ve karşılaştırılır. Kaygının sınav gibi bilinen bir nedeni varken; anksiyete bastırılmış ruhsal çatışmaların bir ürünü olarak görülür. Endişe, huzursuzluk, korku karışımı nahoş bir duygu halidir. Anksiyete temelde bir duygu hali olmasına rağmen bedensel, düşünsel ve davranışsal yönleri de vardır. Çarpıntı, nefes darlığı, terleme, titreme, baş dönmesi, kas ağrısı/gerilimi ve göz bebeklerinde büyüme bedensel belirtileridir. Felaketleştirici düşüncelere, endişelere ve takıntılı düşüncelere bilişsel olarak neden olabilir. Davranışsal olarak bedensel huzursuzluk, takıntılı veya tekrarlayan davranışlar, yardım arama veya (durumdan) kaçınma belirtileri görülebilir.

Meşhur Panik Atak

Anksiyete bozukluklarının en ünlüsü Panik atak, anksiyetenin yoğun ve gürültülü halidir. Beklenmedik panik ataklar ve bu atakların tekrarlayacağına dair beklenti temel belirtilerdir. Panik atak sırasında anksiyetenin duygusal, bedensel ve bilişsel bulguları ortaya çıkar. Çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı, bulantı-karın ağrısı, baş dönmesi-sersemlik, uyuşma, kontrol kaybı (çıldırma) veya ölüm korkusu görülebilir. Genellikle oldukça yorucu ve endişelendirici bu durum, anksiyetenin çıplak ve şiddetli hissedilmesiyle ilgilidir. Kişiler bazen, kendilerini ve çevrelerini farklı algılayabilir. Bu durum genellikle dakika kadar sürer.

Panik atağın önemli ve zor yanlarından biri tekrarlamasına rağmen ataklara alışılamamasıdır. Yaşamdaki sorunlar, stres faktörleri panik atakların başlamasını tetikler. Panik atak geçirenler derhal hekime başvururlar. Kalple, göğüs kafesi ile ilgili sorunları olduğunu düşünürler. Çarpıntı ve nefes darlığı hastaları en çok korkutan belirtilerdir. Anksiyete sadece panik ataklarla kendini göstermez. Fibromiyalji, gastrit, sinirsel barsak, migren gibi hastalıklar anksiyete ile başlayabilir veya şiddetlenebilir. Takıntı hastalığı (Obsesif Kompulsif Bozukluk), hastalık hastalığı (Hipokondriya), fobiler Anksiyete Bozukluğu kümesinde yer alır.

Nefes Açlığı

Anksiyete Bozukluğu olan hastalar bedensel belirtiler nedeniyle psikiyatri dışı dallara giderler. Yapılan tetkiklerden sonra durumun psikolojik olduğu anlaşılır. Bazen belirtiler belirgin değildir. Süreğen bir huzursuzluk, sıkıntı, uzun süre bir yerde duramamak veya bir etkinliği sürdürememek gibi şüpheli yakınmalar görülür. Bir kısım hasta sadece huzursuzlukla artan nefes açlığı yakınmasından muzdariptir. Zaman zaman nefessiz kaldığını zannederek derin bir nefes alma ihtiyacı hissederler. Kalabalıkta ve kapalı alanda daralırlar.

Derin ve doyurucu nefes alamamak, nefes almayla ilgili dikkatte artış ve kendini dinlemek de altta yatan bir Anksiyete Bozukluğuna işaret edebilir. Genellikle kişiyi huzursuz eden stres faktörleri veya eşlik eden depresyon gibi ruhsal hastalıklar saptanır. Hasta durumu kabullenirse tedavi daha kısa sürede başarılı olur.