Demir Fazlalığı Nasıl Düşürülür

Bu yüzden demir fazlalığının belirtilerini ve nasıl çözümleneceğini bilmek gerekmektedir. Demir fazlalığının düşürülmesi için ilk olarak demir için kullanılan ilaçlar varsa bunların kesilmesi önemlidir. Demir hapları, demir iğneleri kesilip C vitamini alımı da sınırlandırılmaktadır.

Buna ek olarak kişinin yapmakta olduğu bir diyet varsa bunun değiştirilmesi de diğer yöntemlerdendir. Ayrıca demir içeren gıdaların tüketilmemesi de önem arz eder. Bu şekilde olduğu zaman düzenli olarak testler ve doktor kontrolü sayesinde demir fazlalığının düşürülmesi sağlanmaktadır. Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi, uzun süreli egzersiz, kahve yeşil çay tüketimi gibi detaylar da bu konuda yardımcı olmaktadır.

Demir Fazlalığı Olanlar Nasıl Beslenmeli?

Vücutta yer alan demir fazlalığı demir kullanan bakteriler için uygun ortam hazırlayarak enfeksiyon riskini de artırmaktadır. Demir açısından en zengin olan besin kaynakları içinde et, tavuk, balık ve yumurta, yağlı tohumlar, kurubaklagiller ve de koyu yeşil yapraklı sebzelerdir. Bu besinlerin bilinmesi demir yüksekliği olan kişiler tarafından kullanılmamasını gerektirmektedir. Bu açıdan demir fazlalığı olanlar nasıl beslenmeli? Sorusunun yanıtı olarak şunları belirtebiliriz:

Kepek ve kepekli tahıllar, ekmekler, yağlı tohumlar, soya ve yer fıstığı, kahve, siyah çay, soya ve soya sütünden elde edilmekte olan protein, kalsiyum tuzları açısından beslenmek daha doğru olmaktadır.

Demir Oranı Fazla Olursa Ne Olur?

Vücutta bulunan fazla demir konusunda insanlar sağlıksal açıdan olumsuz şekilde etkilenmektedir. Bu yüzden de insan sağlığına etki eden ruhsal ve fiziksel olarak olumsuz etkiler kişileri rahatsız edebilmektedir. Bu aşamada demir oranı fazla olursa ne olur? Sorusunun yanıtını alıp önlem almaya ve daha düzgün beslenmeye gayret edilmelidir.

Demir oranının fazla olması durumunda iştahsızlık, halsizlik, kilo kaybı, baş ağrısı, mide bulantısı, karaciğer sirozu gibi rahatsızlıklar ve hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu kadar olumsuz etkisi bulunan vücuttaki demir fazlalığı nasıl düşürülür? Sorusunun yanıtını en uygun şekilde alıp hemen önlem alınmalıdır.

Demir Yüksekliği Nedir?

Demir, vücutta en fazla bulunan eser elementlerden biri olup, önemli bir çok metabolizma olayına katılır. Demir kan yapımı, enerji üretimi, bağışıklık sistemi gibi pek çok önemli olay için gereklidir. Vücuttaki kullanımı ve depolanması elektron verip alabilme kapasitesi yardımı ile gerçekleşmektedir.

Normal şartlarda vücut demir düzeyini büyük bir hassasiyet ile dengede tutmaktadır. Çünkü insan vücudunda aktif olarak demirin atılımını sağlayacak bir mekanizma bulunmaz ve fazla miktarda alınan demir dokularda depolanır. 

Genellikle gıdalar ile 25–50 gr demir alınırken bu demir miktarının ancak 1–2 gr sindirim sisteminden emilir. Bu emilim miktarı, büyüme, gebelik, kan kaybı gibi ihtiyaç artışı varlığında artmaktadır.

Vücutta aşırı birikmiş demir, demir yüksekliğine yol açar ve bu demir özellikle karaciğer, pankreas, endokrin organlar ve kalp başta olmak üzere pek çok organda hasara yol açar.

Demir yükselmesi, vücutta depo demir miktarının normal değeri aşması olarak  ve terminolojik olarak Hemokromatozis olarak isimlendirilir. 

Demir yükselmesi temel olarak ikiye ayrılır. Primer ve sekonder hemokromatozis olarak ayrım yapılmaktadır.

• Primer demir yükselmesi (hemokromatozis) sebebi, vücudun besinlerden emdiği demirin miktarını ayarlayan genlerde sorun olmasıdır.
• Sekonder demir yükselmesinin (hemokromatozis) nedeni ise, demirin besinler ile fazla alınması ve ya demirin emilimini etkileyecek farklı bir hastalığın olmasıdır. Sekonder demir yüksekliğine sebep olan hastalıkların başını anemi (kansızlık) çeker.

Demir Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Demir yüksekliği vücudun her bölümünü etkilediği için çok fazla belirti göstermektedir. Belirtiler sonucu erken teşhis hastalığın ilerleyişini etkileyen önemli bir durumdur.

Oluşabilecek yakınmalar şunlardır:

• Yorgunluk
• Güçsüzlük
• Eklem ağrıları
• Karın ağrısı
• Çarpıntı
• Libido kaybı
• Kilo kaybı
• Deride hiperpigmentasyon, yüzde boyunda ön kolda dirseklerde demir ve melanin birikimine bağlı renk değişimleri görülür.
• Karaciğer hastalıkları, karaciğer demir yüksekliğinde etkilenen ilk organdır. Aşırı yükselmiş demir alkolik karaciğer hastalığının gelişimini tetikleyebilir. Portal Hipertansiyon gelişebilir.
• Hipofiz bezindeki demir birikimine bağlı olarak, ereksiyon bozukluğu problemleri, kısırlık, adet düzensizlikleri, erken menopoz durumları görülebilir.
• Pankreas hücrelerinde demir birikimine bağlı olarak, kan şekeri yüksekliği nedeni ile Diyabet hastalığı gelişimi.
• Kalpte demir birikimine bağlı olarak, düzensiz kalp ritimleri, çarpıntı, kalp krizi durumları görülebilir.
• Bağışıklık sisteminin baskılanması nedeni ile hastalıklara yatkınlık artmıştır.

Demir Yükselmesi Nedenleri Nelerdir?

Demirin kan düzeyinde yükselmesi, doku ve organlara çökmesinin sebepleri şunlardır:

• Primer demir yüksekliği, Hepcidin adı verilen molekülün eksikliği veya mutasyonu ile ilişkilidir. Hepsidin, vücutta demirin azalması ve ya artması durumlarını kontrol eden bir moleküldür. Bu molekülün işlevsizliği vücutta aşırı demir birikimine neden olur. Biriken demir pek çok doku ver organa çöker ve hasar oluşturur.
• Sekonder demir yüksekliği, genellikle doğuştan kan bozukluğuna sebep olacak bir hastalığa bağlı olarak gelişir.
• Kan transferine bağlı hastalarda sürekli tekrarlayan transferler sonucu demir miktarı artar.
• Demir yüklenmesi olan anemiler (kansızlıklar), kan elemanlarının ve hücrelerin yıkımları sonucunda vücutta demir miktarı artar. Artan demir miktarı organ ve dokulara birikerek çöker. Çöken demir fonksiyon ve işlev kaybına neden olur ve kalıcı hasarlara yol açar.
• Besinler ile alınan demir miktarının çok fazla olması doku ve organlarda demir birikimine neden olabilir.

Demir Yüksekliği Teşhisi

Demir yüksekliği teşhisi yapılan basit kan testlerinde demirin kandaki varlığı hakkında bilgi veren parametreler ve uygun belirtilerin varlığı ile konulur.

Kan testlerinde kullanılan parametreler kan transferin saturasyonu ve serum ferritin düzeyidir.

Bu parametreler demir yüksekliği lehine olduğunda teşhisin doğrulanması için aile bireyleri taranır, gen mutasyonları araştırılır. Eğer bireyin karaciğer bulguları da mevcut olursa, hastanın karaciğerinden biyopsi alınabilir.

Manyetik rezonans görüntüleme yöntemi ile demir çöken organlar görüntülenebilir. Görüntüleme sonucunda hangi organda ne kadar demir çöktüğü tahmin edilir.

Karaciğerden alınan biyopsi sonucu demir yükünün gösterilmesi kesin teşhis anlamına gelir.

Demir Yüksekliği Tedavisi

Demir yüksekliği tedavisinde asıl amaç, fazla miktarda olan demiri vücuttan uzaklaştırabilmek ve demir düzeyini normal sınırlara indirmek, demir birikimine bağlı olarak gelişen organ hasarının önüne geçebilmek, hastalığın olumsuz sonuçlarını engelleyebilmek, yaşamın geri kalanında vücutta demirin normal seviyelerde olmasını sağlamaktır.

Tedavide uygulanan yöntemler şu şekildedir:

• Terapötik Filebotomi, vücuttan kanı geri alma işlemidir. Toplar damarlarımıza iğne ile girilerek steril bir torba kan alınır. Bağış amaçlı kan vermeye çok benzer bir işlemdir. İşlem düzenli aralıklar ile yapılır ve demirin seviyesini normale indirmek için bir miktar kan alınır.
• Demir Kolasyon Tedavisi, amaç vücuttaki fazla demiri damar yolu ile ilaç uygulayarak veya ağızdan alınan demir kolasyon tedavisi ilaçları ile yapılır.
• Diyet değişikliği, demir hapları, demir iğneleri, demir içeren multivitaminler de dahil olmak üzere demir alımı engellenir, C vitamini alınımı sınırlandırılır, pişmemiş balık ve kabuklu deniz ürünlerinin alımı durdurulur, alkol alımı sınırlandırılır.

Demir Yüksekliği Tedavi Edilmezse

Demir yüksekliği erken tanınıp tedavi edilmelidir. Aksi neden olacağı olumsuz sonuçlar şunlardır:

• Karaciğere demir çökmesine bağlı, karaciğer büyümesi, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri, siroz dâhil birçok karaciğer hastalığı oluşur.
• Kalbe demir çökmesine bağlı, düzensiz kalp ritimleri ve atımları, kalp yetmezliği gibi kalp sorunları oluşur.
• Eklemlere demir çökmesine bağlı, şiddetli eklem ağrısı ve eklem hasarı görülür.
• Ailesinde kan şekeri yüksekliği hastalığı olan Diyabet olanlarda, Diyabet hastalığının oluşmasına neden olur.
• Üreme organlarına demir çökmesine bağlı olarak erkeklerde; ereksiyon fonksiyon bozukluğu (iktidarsızlık), testislerde küçülme, libido kaybı, kadınlarda; cinsel isteğin azalması, adet döngüsünün bozulması, erken menopoz gelişir.
• Deride melanin pigmenti ile beraber cilt lekelerinin oluşmasına neden olur.
• Hipofiz ve tiroit bezlerinin çalışmasını engeller.
• Böbreklere çökerek böbrek yetmezliğine ve böbrek üstü bezlerinin hasar görmesine neden olur.

Demir Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Diyet değişikliği yapmak demir yüksekliğine en iyi gelecek yöntemdir.

• Demir hapları, demir iğneleri, demir içeren multivitaminler de dâhil olmak üzere demir alımı engellenmeli.
• C vitamini alınımı sınırlandırılmalı.
• Pişmemiş balık ve kabuklu deniz ürünlerinin alımı durdurulmalı.
• Alkol alımı sınırlandırılır

Demir Yüksekliğine Ne İyi Gelmez?

Kanda demir seviyesinin yüksek olması birçok doku ve organda fonksiyon kayıplarına ve tahribata yol açmaktadır.

Demir Yüksekliği teşhisi almış bireylerde şu durumlar demir yüksekliğine iyi gelmez:

• Tedavinin geciktirilmesi
• Tedaviye uyumsuzluk
• Tedavi yöntemlerinin uygulanmaması ve ilaçların kullanılmaması
• Diyette aşırı demir içerikli besinler tüketilmesi.
• Aşırı C vitamini alımı.
• Alkol kullanımı ve sigara kullanımı.
• Önerilen ilaçları önerilen dozlarda kullanmamak
• Pişmemiş balık ve kabuklu deniz ürünlerinin fazla tüketimi
• Et ve süt ürünlerinin aşırı tüketilmesi
• Demir yüksekliğine ek olarak eşlik eden başka hastalıkların bulunması (diyabet gibi)

Demir Yüksekliği İlacı

Demir kelasyon (şelasyon) tedavisi için kullanılan ilaçlar flebotomi yöntemi kadar etkili olmasada, her bireye flebotomi uygulanmadığı için kullanılır.

Demir kelasyon yönteminde kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Deferoksamin, idrar yolu ile demir atılımına yardımcı olur. Demir yükünü azaltmada yardımcıdır.
• Deferibron, oral olarak alınır, günde 3 defa kullanılır.
• Deferasiroks, oral yol ile alınır. Günde 1 defa kullanılır

Demir kelasyon tedavisi uygulanan hastalar kan değerlerinde bir problem olmaması için yakın takip edilirler.

Olası yan etkiler: Demir eksikliği anemisi, mide bulantısı, kusma

Gebelerde Demir Yüksekliği

Gebe bireyde demir yüksekliği hem anne sağlığını hem bebek sağlığını etkiler. Annede karaciğer, böbrek ve kalp problemlerine yol açar. Bebekte gelişim geriliği, zeka geriliği, erken doğum gibi durumlara neden olabilir.

Hamile bireyde teşhis edilmiş olan demir yüksekliği durumu Dâhiliye Hastalıkları Uzmanları ve Kadın Doğum Uzmanlarınca koordineli olarak tedavi edilir.

Eğer zamanında uygun tedavi verilmez ise anne ve bebek açısından bir çok sorun meydana gelecektir.

Çocuklarda Demir Yüksekliği

Çocuklarda ve bebeklerde görülen demir yüksekliği problemi, sıklıkla anne karnında iken başlar ve karaciğer içi ve dışı demir birikimi sonucu erken dönemde karaciğer yetmezliğinin görüldüğü nadir bir durumdur.

Uzun dönemde karaciğer problemlerinin yanında, kalp, böbrek problemleri de görülür. Erken tanınıp tedavi edilmesi çocuk ve bebeklerin fiziki ve zekâ gelişimleri açısından önemlidir.

Çocukluk ve bebeklik dönemi demir yüksekliği sebebi tam olarak bilinmemektedir. Albümin düşüklüğü, kan pıhtılaşma elemanlarında azlığı, karaciğer enzimlerinin azlığı, bilirubin değerlerinde yükselmelerin eşlik ettiği bir tablo meydana gelir.

Histolojik ya da manyetik rezonans görüntüleme yöntemi ve bu klinik tablolar ile teşhis konulan hastalığın tedavisi karaciğer transplantasyonudur.

Farklı tedavi yöntemleri çocuk ve bebeklerde çok fazla yanıt vermez.

Demir Yükselmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Demir yükselmesi sonucu karaciğer, pankreas, kalp, beyin gibi birçok hayati organda demir çökmesi meydana gelir. Meydana gelen çökme bu organların işlev kayıplarına neden olur ve bu organlarda kalıcı hasarlar bırakır.

Diyabet, siroz, karaciğer kanseri, böbrek yetmezliği, körlük, kalp yetmezliği gibi birçok olumsuzluk görülebilecek olan demir yükselmesi probleminin teşhisinin konulması ve tedavisinin uygulanabilmesi için, Dâhiliye(İç Hastalıkları) bölümü uzmanlarına başvurulmalıdır.

Belirtiler hissedildiğinde başvuru yapılmalıdır. Erken teşhis tedavinin iyi seyrini etkilemektedir.

Bütünsel Yaşam Koçluğu çalışmasına başlayan uzman diyetisyen bir danışanım, “Çok sağlıklı bir diyet uyguluyorum, her gün min. 1 saat spor yapıyorum, günde 6 saat uyuyorum, gün içinde powernap’ler alıyorum, bedenimin ihtiyacı olan tüm vitamin, mineraller ve özellikle demir hapını takviye olarak da alıp, her gün 4 şişe yeşil su içiyorum. Uykularım düzenli, haftada 1 yoga ve masaj da yaptırıyorum. Tüm bunlara rağmen çok yorgun ve halsiz hissediyorum, eklemlerim ağrıyor. Genel olarak yaşama karşı bir isteksizlik duyuyorum, etrafta olup biten her şey beni sinirlendiriyor.” dediği anda anlamıştım. Meta Health Üniversitesi&#;nde sağlıklı yaşamı aşırı, bir din haline getiren kişilerde gördüğümüz bir durumdu bu: Demir fazlalığı.

Her şeyin azı karar, çoğu zarar

Kanda demir fazlalığı 3 şekilde oluşuyor:

1. Genetik olarak hemokromatoz hastası iseniz.
2. Düzenli alınan kan transfüzyonu, Akdeniz anemisi (Talasemi), ya da aşırı alkol tüketimi
3. Demir zengini yiyecekleri tüketirken extra alınan demir hapları

Normal koşullarda insan bedenin günlük demir ihtiyacı:
• Erkekler için 10 mg
• Kadınlar için 20 mg
• Çocuklarda 2mg’dir.

Şayet düzenli ve sağlıklı bir yaşama rağmen:

• Sürekli bir halsizlik, karın ağrısı ve ishal
• Hafıza zayıflaması, depresyon
• Libido kaybı
• Düzensiz kalp atımı
• Eklem ve kemik ağrıları

yaşıyorsanız, kandaki demir miktarınızı ölçtürmek iyi olacaktır. Kandaki demir miktarı, total demir bağlama kapasitesi (TIBC), doymamış demir bağlama kapasitesi (UIBC) ve feritin testleri ile ölçülür. Kan testinde, kan örneğiniz analiz için laboratuvara gönderilir. Transferin doygunluğu 45’ten büyük ya da eşitse, anormal kabul edilir. Ayrıca, proteine bağlı demir seviyesi de kontrol edilir. Bir diğeri de serum feritin testidir. Kadında mg/L ve üzeri erkekte mg/L ve üzeri anormal kabul edilir. Feritin testi demir depolayan protein seviyesini gösterir. İki testin de anormal çıkması durumunda; CY mutasyonunu kontrol etmek için özel bir kan testi yapılır.

Kandaki demir yüksekliği, düşüklüğü kadar önemli bir durum

Uzun vadede kanser riskini arttırır, erken yaşlanmaya, organlarda oksitlenmeye sebep olur. Şeker hastalığı, kalp rahatsızlıkları, nefes darlığına da sebep olacaktır kanda uzun süre yüksek bulunan demir. Kalp kadar karaciğer rahatsızlığının da habercisi olabilir.

Böyle bir durum ile karşılaştığınızda doktorunuza başvurun, tıbbi ve günlük önlemler ile kandaki demir seviyesini düşürmek için çalışmalara başlayın. Tıbbi olarak kandaki demir yüksekliği “flebotomi” adı verilen bir yöntem ile tedavi edilir. Bu yöntemde kişiden düzenli olarak (2 haftada 1) yarım litre kan alınır. Tüm kanın neredeyse on ikide biri. Düzenli feritin seviyesi kan testleri ile izlenir.

Sanılanın aksine, beslenmede demir yoğunluğu yüksek yiyecek ve içecekleri kesmek çok da etki yaratmayacaktır.

Ancak yine de demir emilimini azaltmak için demir içeren gıdaları ve C vitamini demir emilimine yardımcı olduğundan belli bir dönem beslenmenizden çıkarabilirsiniz. Tedavi süresinde alkol azaltılmalı, mümkünse hiç alınmamalıdır. Vücutta demir fazlalığı, demir kullanan bakteriler için uygun ortam hazırlar ve enfeksiyon riskini arttırabilir. Bu durumda çiğ deniz ürünleri yememek de mantıklı olacaktır. İyileşme sürecinde yemek sonrası çay ya da kakao tüketimi demir emilimini azaltacağından uygulanabilecek bir yöntemdir.

Türkiye’de ilk defa 2 yıl önce funduszeue.info tarafından sunulan, IMMA (International Meta Medicine Assosiation) sertifikalı Meta Health Practitioner – Sağlık Koçu eğitimi yılında Ocak ayında olacaktır. Yüksek Performans’ta Sağlıklı Yaşam Koçluğu almak ya da eğitimleri için bana email atabilirsin: [email&#;protected] / [email&#;protected]

Demirin normal değerinden yüksek veya az çıkması bazı sağlık problemlerine sebep olabilmektedir. Bu durumda mutlaka bir doktora danışılması gerekmektedir.

Demir Yüksekliği Neden Olur?

Kırmızı kan hücreleri tarafından kullanılan demir vücut için gerekli bir mineral olmaktadır. Özellikle kana kırmızı rengini veren hemoglobin hücrelerinde bulunan proteinin de önemli parçalarından birisidir. Vücutta normal değerden daha fazla demir bulunması demir yüksekliğine sebep olmaktadır. Demir yüksekliğinin nedenleri şunlardır:

 - Demir yüksekliğinin nedenlerinden birisi kan hastalığıdır. Kan hastalığı olan anemi, vücut içerisinde demir miktarını yükseltmektedir. Yüksek miktarda demirin olması da dengelerin bozulmasına sebep olmaktadır.

 - Kan naklinin çok sık yapılması kandaki demir miktarını arttırmaktadır. Demirin bu şekilde yükselmesi ise flebotomi tedavisi uygulanması gerekir.

 - Kalıtsal hemokromatozis vücut içerisindeki demirin yükselmesine neden olmaktadır. 

 - Demirin yükselmesinin diğer bir nedeni de demir ilaçlarının bilinçsiz kullanılmasıdır. Demir ilaçlarının gereğinden fazla kullanılması kandaki demir miktarını arttırmaktadır. Bu nedenle doktor önerisi olmadan bu ilaçlar kullanılmamalıdır.

Demir Yüksekliği Nasıl Geçer?

Demir yüksekliğinin oluşması durumunda mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Bu tedavi fazla demir miktarının vücuttan uzaklaştırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca demir birikimine bağlı olarak gelişen organ hasarının da önüne geçilmesi sebebiyle bu tedavi uygulanır. Demir yüksekliği için şu yöntemler izlenmektedir:

- Vücuttan kanı geri alma işlemi olan Terapötik Filebotomi işlemi uygulanır. Toplardamara iğne sokularak steril bir torba kan alınır. Bu işlem düzenli olarak yapılır ise demir normal seviyeye düşecektir.

 - Diğer bir yöntem ise demir kolasyon tedavisidir. Bu tedavide amaç vücuttaki fazla demirin alınmasıdır. Burada ilaç ağız yolu ile alınır ve demir kolasyon tedavisi ilaçları kullanılır.

 - Demir seviyesinin azaltmada en önemli etken diyet değişikliğidir. Demir hapları, demir iğneleri gibi demir içeren tüm ilaçlar kesilir ve C vitamini alımı sınırlandırılır. 

Ferittin Yüksekliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Demirin düşük olması bazı sıkıntılara yol açsa da demirin yüksek olması da bazı hastalıklara sebep olmaktadır. Bu nedenle demirin yükselmesi durumunda bir uzman doktora danışılması gerekmektedir. Demir yüksekliğinin sebep olabileceği hastalıklardan bazıları ise şunlardır:

- Demir toksisitesi

- Demir zehirlenmeleri

- Kalıtsal hemokromatoz

- Hemokromatozis