Fiilde Çatı Edilgen Fiil Örnekleri

Türkçe ve dil bilgisi konusunda en çok karıştırılan ve merak edilen konu etken ve edilgen çatı konusudur. Özellikle KPSS, TYT, LGS gibi sınavlarda etken ve edilgen cümlelere dair pek çok soru çıkmıştır. Okullardaki Türkçe derslerinde de işlenen bir konudur. Liselerde ise dil bilgisi dersinde işlenmektedir. Bu konu hakkındaki şu soruların cevaplarını sizler için derledik; erken edilgen nedir, etken edilgen örnekleri nasıl bulunur, etken ne demek, edilgen çatı eki nedir?

Etken Edilgen Nedir? Cümlede Etken Edilgen Çatı Nasıl Bulunur, Örnekleri Neler?

Etken fiiller konusu fiilde çatı konusu içerisinde öznesine göre alt başlıklardan biridir. Yüklemde bahsedilen işi gerçekleştiren öznedir. Bu özne eğer cümle içerisinde açık bir şekilde ortadaysa bu cümle etken çatılı cümle olarak belirtilir. Etken çatılı cümlelerde gerçek özne bulunmaktadır. Bu özne yüklemde gösterilen işi yapan kişidir.

Bir diğer alt başlık ise edilgen çatılardır. Edilgen çatılı cümlelerde yüklemde belirtilen işi yapan özne belli değildir. İşi kimin yaptığı tahmin edilemez. Edilgen çatılı cümlelerde gizli özne veya gerçek özne bulunmaz. Yüklemde belirtilen işi yapan kişi veya kişiler belirsizdir.

Etken Edilgen Nasıl Bulunur?

Etken ve edilgen çatılı cümlelerde özne ve yüklemin birbiri ile olan ilişkisine bakılmaktadır. Böylece bir cümlenin etken mi edilgen mi olduğunu belirlemek daha kolay olur. Bir cümlenin etken mi edilgen mi olduğunu anlamak için önce yüklemi bulmak gerekir. Yükleme sorulan "işi yapan kim" sorusu ile özne belirlenmeye çalışılır. Bu soru karşısında cevap alınabiliyorsa bu cümle etken çatılı bir cümle olarak tespit edilir. Eğer cevap alınmıyorsa bu cümle edilgen çatılı bir cümledir diyebiliriz. Bunun yanında şuna da dikkat edilmelidir, edilgen çatılı fiiller "-l, -n" edilgenlik eklerini alırlar. Bu ekler ile birlikte yüklemde gösterilen işi kimin yaptığı belirsizleşir.

Etken ve Edilgen Çatılara Örnekler

• Sokaktaki araçlar birer birer yıkandı. (Kim yıkadı diye sorduğumuzda cevap alamadığımız için bu cümle edilgen bir cümledir diyebiliriz.)
• Tüm raporlar genel müdüre sunuldu. (Kim sundu sorusuna cevap alamadığımız için edilgen yapılı bir cümledir.)
• Yangın kısa sürede söndürüldü. (Kim tarafından söndürüldüğü belli olmadığı için edilgen yapılı cümledir.)
• Sınavın iptal edileceği söylendi. (Kimin tarafından söylendiği belli olmadığı için edilgen yapılı cümledir.)
• Bu hafta sonu alışverişe gitmeyi planlıyorum.('ben' öznesi tarafından planlandığı için etken yapılıdır.)
• Kardeşim bu yıl sınavı kazandı. (Kim tarafından kazanıldığı belli olduğu için etken yapılı cümledir.)