Enflasyon Endeksli Tahvil

TeklifimGelsin Blog20 Şubat

Enflasyona Endeksli Tahvil Nedir?

Piyasada belirli bir değeri olan malların ya da hizmetlerin fiyatı artarken ülkenin para biriminin alım gücünün düşmesi enflasyona neden olur. Bu durumsa yatırımlarını güvence altına almak isteyenleri “Enflasyona endeksli tahvil ne demek?” ve “Enflasyona endeksli tahvil nasıl alınır?” gibi sorulara iten bir etken hâline gelir.

Bir devletin ya da şirketin, nakit ihtiyaçlarını karşılama amacıyla belirli kurallar dâhilinde çıkardığı borç senetleri tahvil olarak adlandırılır. Tahvil süresi bir yıldan uzundur, sürenin bir yıldan kısa olduğu durumlarda borç senedine bono denilmektedir.

Hazine; Türk lirası borçlanmalarını enflasyona endeksli, sabit ve değişken faizli tahvil olmak üzere üç enstrümanla gerçekleştirir. Enflasyona endeksli tahvil, yatırımcının anapara ve faiz ödemelerini belirli bir orandaki sabit fiyat göstergesine endeksleyerek birikimin enflasyon karşısında zarar görmemesi adına geliştirilmiş bir yatırım aracıdır. 

Enflasyona endeksli tahvil piyasadaki olası dalgalanmalara göre değer kaybı yaşamayan bir tahvil türü olduğundan enflasyon karşısında sermayesinin erimesini istemeyen yatırımcıların sık tercih ettiği bir yatırım aracı olma özeliğine sahiptir.

Enflasyona Endeksli Tahvil Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Enflasyona endeksli tahvillerin amacı yatırımcıları enflasyon nedeniyle yaşanabilecek zarardan korumaktır. Bunun için enflasyona endeksli tahviller enflasyon oranı üzerinde getiri sağlar. Yatırımcı enflasyona endeksli tahvil alarak belirsiz piyasa şartlarından korunduğu gibi ülkedeki alım gücünün azaldığı zamanlarda yatırımlarını güvence altına alma avantajını elde eder.

Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS), yani hazine bonoları ve devlet tahvilleri kupon ödemeli ve ödemesiz olarak iki farklı türe sahiptir. Reel getiri garantisi veren TÜFE’ye endeksli DİBS’ler yatırımcılarına enflasyon oranında ya da bu oranın üzerinde bir getiri sağlamaktadır. Bu kapsamda yatırımcıya, ilk ihraç sırasında belirlenen faizin üzerine ilgili kupon dönemi için enflasyon farkı eklenerek ödeme yapılmaktadır.

Enflasyona endeksli tahvil getiri ödemesi anapara ödemesi, kupon ödemeleri ve garanti getiri şeklinde yapılır. Enflasyona endeksli tahvil hesaplaması anüite olarak adlandırılan bir formül türü kullanılarak gerçekleştirilir.

Enflasyona endeksli tahvil hesaplama formülü: 

(1 + Reel Faiz Oranı) = (1 + Nominal Faiz Oranı) /  (1 + Enflasyon Oranı)

Formüle göre hesaplama işlemi yapıldıktan sonra elde edilen sonuca tahvilin vade sonundaki değeri eklenir. Böylece elde edilecek tahvil kazancı hesaplanabilir.

Enflasyon Endeksli Tahvili Kimler Alabilir?

Yapacakları yatırımları piyasadaki dalgalanmalardan korumak isteyen kişiler enflasyon endeksli tahvil alabilirler. Yerli, yabancı, birey ya da kurum fark etmeksizin tüm yatırımcılar enflasyona endeksli tahvil alma hakkına sahiptirler. 

Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı her ayın son iş gününde takip eden ayın ihale takvimini açıklamakta, bankalar ve kurumlar bu ihalelere katılabilmektedir. Devletin açtığı çoklu fiyat ihale yöntemine katılan ve gerekli şartları karşılayan bankalar satın aldıkları tahvilleri küçük yatırımcılara ihraç edebilirler. 

Küçük yatırımcılar bankalar üzerinden alım işlemlerini yapabilirler. Devlet tahvili satın alınması için minimum TL nominal sınır vardır. Satış işlemleri 10 TL nominal ve katları olacak şekilde yapılır. Bankalar aracılığıyla enflasyon endeksli tahvil satın almak isteyen kişilerin her banka özelinde değişiklik gösterebilen uygulamalara bağlı olarak bir işlem ücreti ödemesi söz konusu olabilir. Her bankanın alım - satım kuralları farklı olabileceğinden işlem yapmadan önce güncel bilgiler edinmek önemlidir.

Enflasyona Endeksli Tahvillerin Süresi Ne Kadardır?

Bu yatırım aracını merak edenlerin aklını meşgul eden bir diğer soruysa “Enflasyona endeksli tahvil ne zaman kazanç getirir?” olarak karşımıza çıkmaktadır.

Enflasyona endeksi tahvillerin süresi en az 5 yıl olmalı ve tahvilden kazanç elde etmek isteyen yatırımcı tahvilin vadesi dolana kadar beklemelidir. yılında yararlanılan enflasyona endeksli tahvillerin vadesi yılına kadar ulaşabilmekle birlikte ek olarak belirlenen zaman dilimi en çok 30 yıl olabilmektedir. Vade uzadıkça enflasyona endeksli tahvillerin getirisi artmaktadır. Bu nedenle yatırımcılar tercihlerini genellikle uzun dönemli tahvillerden yana kullanmaktadır.

Etiketler: Yatırım

Yazar: TeklifimGelsin

Hazine’ye Brüt Maliyet: 8 ayda ,2 Milyar TL

TCMB’nin politika faizi indirimlerine başladığı Eylül ’den Nisan ayına kadar -8 ayda- toplam kamu borcu ,2 milyar TL artış gösterdi. Kamu borçlarındaki artışın nedeni döviz cinsi borçların ve TL cinsi değişken ve TÜFE endeksli tahvillerin, gittikçe artması. 

Döviz Cinsi Borçlar

Her ne kadar Hazine için herhangi bir temerrüt riskinden bahsedilmiyor olunsa da CDS primlerinin puan üzerine oturması risk algısının bir takım gerçekçi nedenlere dayandığına işaret ediyor. Öncelikle kamu maliyesini yıpratıcı maliye politikaları ve TCMB net rezervlerinin negatif durumu risk algısını en çok etkileyen iki unsur. Ancak önemli bir başka etken de dış ticaret açığının sadece ilk 4 ayda milyar dolar olarak gerçekleşmesidir. 

Son yıllarda artan mali yükün döviz cinsi borçlanmalar üzerinden alındığı Grafik-1'den anlaşılıyor. Nitekim 'de %33 seviyesinde bulunan döviz cinsi kamu borçalrının payı Nisan 'de %56,06'ya kadar yükselmiştir.

Hükümet, Dolar/TL kurunun 18 seviyesini gördüğü Aralık &#;de &#;Kur Korumalı Mevduat&#; uygulamasını açıklamış, ardından da kur hızla düşerek 12 seviyesine kadar gerilemişti. Ancak altı ayın ardından kur tekrar 17 seviyesine yükseldi. Bu durumda son zamanlarda dile getirilen &#;Enflasyon Korumalı Tahvil&#; uygulaması getirilebilir mi, etkileri ne olur?

&#;Kur Korumalı Mevduat&#;tan (KKM) sonra &#;Enflasyon Korumalı Tahvil&#; uygulaması hükümet çevrelerince bir süredir dile getiriliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2 Mayıs&#;ta uygulamanın hazırlıklarının tamamlandığını şöyle duyurmuştu:

&#;İhtiyaç duyulması halinde devreye alınacak bu enstrümanlara yönelik ilgili kurumlarımızın çalışmaları yoğun bir şekilde devam ediyor. Bu alternatiflerden biri olan bireysel yatırımcıya yönelik enflasyon korumalı tahvilin tasarımı ve geliştirilmesi çalışmalarımızı tamamladık. Söz konusu senedin ihracına ilişkin diğer operasyonel süreçlerin tamamlanmasının ardından ihracın zamanlamasına piyasa şartları ve Hazine borçlanma stratejilerimiz çerçevesinde karar vererek kamuoyuyla paylaşacağız.”

Ekonomistler Güldem Atabay, Prof. Dr.  Kamil Yılmaz ve Prof Dr. Haluk Levent, Medyascope&#;a değerlendirdi.

Uygulama gelir mi?

Güldem Atabay&#;a göre bu sorunun yanıtı &#;Evet.&#; Çünkü Dolar/TL kuru kritik bir aşamaya gelmiş durumda: 

&#;Türk Lirası&#;ndaki değer kaybı, yapılan makroekonomik yönetim hataları sebebiyle durdurulamayacak bir gerçek. O yüzden böyle bir hamle ile gelecekler, ben geleceğini düşünüyorum. Ancak bu durum bir sene sonra, seçim sonrasında Hazine&#;ye müthiş bir yük bindirecek. Hükümetin, Türk Lirası&#;nı tutamama durumunun yaşamsal bir seviyeye geldiğini düşünürsek bu uygulamayı bir aşamada deneyeceklerini beklemek mantıklı görünüyor.&#;

Kamil Yılmaz&#;a göre de uzun vadeli olan tahvil yerine kısa vadeli bono uygulaması tercih edilebilir:

&#;Tahvil olması çok zor çünkü tahvilin vadesi bir yıldan uzun olur. Türkiye&#;de mevduatlar kısa vadeli olduğu için kısa vadeli bono olma ihtimali daha yüksek. Öyle bir durumda da ilk birkaç ayda milyar lira bir meblağ olabilir. Bu da toplam mevduatın yüzde 5’i civarında bir toplam demek. Kur korumalı mevduatın da yaklaşık üçte biri kadar olur. Bir defada çıkarmak yerine haftalık ya da iki haftada bir halka arz edilecek bir bono olabilir. Böylece her seferinde birkaç milyar dolara karşılık gelecek TL bono satışı olabilir.&#;

Haluk Levent&#;e göre ise uygulamanın çıkarılması kesin değil:

&#;Ben bunu çıkartabileceklerinden emin değilim. Çünkü bunu çıkardıklarında birkaç tane problem ortaya çıkacak. Ortaya çıkmasından korkulan şey mevduatların çekilmesi. Yani bankacılık kesiminin elindeki mevduatların bozulması. Böyle bir dalga yaratabilir. Dolayısıyla bankacılık kesiminin mevduat yapısını altüst edebilecek bir adım olabilir.&#;

Cazip olur mu?

Peki uygulama güven verici mi? Güldem Atabay&#;ın yanıtı olumsuz:

&#;Uygulama ile 15 milyar dolar gibi bir miktarda dövizin bozdurulmasının hedeflendiği söyleniyor. Bu çok düşük bir miktar, daha fazlasına ihtiyaç var. Merkez Bankası&#;nın swap hariç rezervlerinin eksi 60 milyar doların üstünde olduğu bir ortamda devede kulak kalan bir miktar. Ancak daha fazlası kur korumalı mevduatta olduğu gibi bence gelmez. Şu aşamaya kadar dövizini tutmuş, KKM&#;ye girmemiş mevduat sahibi için güven verici bir enstrüman olmadığı için ben çok büyük bir talep beklemiyorum.&#;

Atabay&#;a göre uygulamanın talep görmesinin önündeki bir diğer engel, güvenilir olmayan enflasyon verileri: 

&#;Diğer yandan mayıs ayı enflasyonunun yüzde 2,98 olarak açıklanmasıyla, enflasyon verileri ile oynandığı şüpheleri çok arttı. Dolayısıyla siz enflasyona endeksli bir tahvil yaratacaksanız ve bunun talep görmesini bekliyorsanız, o zaman enflasyon verilerini baskılamayacaksınız ki insanlar enflasyondan korunma motivasyonu ile bu uygulamaya girsin. Dolayısıyla bindikleri dalı enflasyon verisiyle oynayarak kendileri kesiyor.&#;

Kamil Yılmaz da Türkiye İstatistik Kurumu&#;nun (TÜİK) açıkladığı enflasyon oranlarının güvenilir olmaması sebebiyle uygulamaya talebin sınırlı olacağı görüşünde:

&#;Bu bononun cazibesi olacaktır. Nitekim enflasyon yüzde 73, bunun üzerine yüzde civarında da reel faiz verilse diyelim, ilk çıkarılacak bononun yüzde 75 faiz ödemesi söz konusu olacaktır. Şu anda yüzde 75 veren başka herhangi bir Türk Lirası bazlı enstrüman yok. Bu açıdan cazibesi var. Ancak TÜİK&#;e olan güven erozyonunun devam etmesi bu uygulamaya olan ilgiyi azaltacaktır.&#;

Haluk Levent de benzer bir görüşü dile getiriyor:

&#;Cazip olabilmesi için açıklanan enflasyona, enflasyonun hesaplanmasına güven gerekiyor. Çünkü hükümetin artık olguların kendisini düzeltmek yerine görünümlerini makyajlayarak durumu düzgünmüş gibi gösterme eğilimi ayyuka çıkmış durumda. Her yerde ve her şekilde. Sadece TÜİK&#;e değil TÜİK&#;in veri kaynaklarına da doğrudan müdahale ederek etkilediklerini düşünüyorum. Dolayısıyla bunları da hesaba katarak, vatandaşta bu hesaplamaların doğru yapıldığına dair bir güven olması lazım.&#;

Riskleri neler?

Ekonomistlere göre &#;Enflasyon Korumalı Tahvil&#;in uygulanmasıyla bankalardaki mevduatların ciddi oranda çekilmesi riski doğacak. Kamil Yılmaz bu durumu şöyle açıklıyor:

&#;Kurun kontrolden çıkmasını önlemek için çıkarılacak enflasyona endeksli bononun getirdiği bazı yan sorunlar olacak. İlki hükümetin kendisiyle çelişmesi olacaktır. Aylardır ‘Bu hükümet faizi artırmayacaktır’ şeklinde verilen demeçlerden sonra bir anda faizi yüzde 75 olan bir tahvil çıkarılmasını açıklamak kolay değildir. İkinci sorun ise çıkarılacak bononun bankalardan mevduat çıkışına yol açması olacaktır. Bu yüzden bankacılık kesimi bu enstrümana karşı görüş bildirmiştir. Bankalar mevduat çıkışını durdurmak için faizleri artırma eğilimine girebilir. Son olarak da bir diğer risk çıkarılacak bononun son aylarda katlanarak artan devletin faizi yükünü daha da arttıracak olmasıdır. Bu hali hazırda kötüye giden kamu borç yükünü bir noktada sürdürülemez hale getirebilir.&#;

Haluk Levent de aynı endişeyi dile getiriyor:

&#;Ortaya çıkmasından korkulan şey bankacılık kesiminin elindeki mevduatların bir kısmının bozulmasının yaratabileceği bir darbe. Dolayısıyla bu bankacılık kesiminin mevduat dengesini altüst edebilecek bir adım olabilir.&#;

Dolar/TL kurunu nasıl etkiler?

Uzmanlara göre uygulamanın kurun düşmesine kısa ve sınırlı bir etkisi olur ancak bu etki 20 Aralık &#;de &#;Kur Korumalı Mevduat&#;ın açıklanmasının ardından yaşanan düşüş boyutunda olmaz. 

Gültem Atabay&#;a göre bu olası sınırlı etkinin sebeplerinden biri Merkez Bankası&#;nın azalmış olan rezervleri:

&#;20 Aralık&#;ta olduğu şiddette bir etkisi olmaz. Hatırlarsak kur korumalı mevduat uygulaması açıklandı diye kurda gerileme olmadı. Her ne kadar bakan Nebati &#;Çocuklara sordum, bir şey yapıyor musunuz? Aa yapmıyormuşuz&#; dese de biz biliyoruz ki 20 Aralık&#;tan bu yana yaklaşık 40 milyar dolar daha sattı Merkez Bankası. O çok meşhur milyar doların üzerine bir 40 milyar dolar daha yani. Şu anda enflasyon endeksli tahvil çıkarılsa böyle bir satış marjı var mı? Bence yok. Dolayısıyla 20 Aralık&#;taki gibi bir etki yaratmasını beklemem. Belki ilk etapta Türk Lirası&#;nda kısa bir sakinlik olur ama sonra kaldığımız yerden devam ederiz.&#;

Kamil Yılmaz da uygulamanın etkisiyle kurdaki düşüşün sınırlı olacağı görüşünde:

&#;Enflasyona endeksli bononun çıkarılmasıyla kurda düşüş olur ancak 20 Aralık’ta olduğu kadar büyük bir düşüş olacağını sanmıyorum. Büyük ihtimal dolar hesabından geçişlerde bu imkanı verecekler dolayısıyla elbette ki kur bir miktar düşecektir.&#;

Uygulama ile seçim öncesi &#;bahar havası&#; yaratmak mümkün mü? 

Kamil Yılmaz&#;a göre bu pek mümkün değil:

&#;Şu anda Türkiye&#;de enflasyona endeksli bono ya da tahvil dahil hiçbir şey bahar havası yaratamaz. Yaratsa bile bu geçici olacaktır. KKM’yle yaratılanın sürdürülemediğini gördük. Bunun nedeni açık: Şu anda hükümet ‘ne pahasına olursa olsun büyüme’ politikasını uygulamaya çalışıyor. Sonuç ise kontrolden çıkan, hızla üç haneye doğru giden enflasyon oranı olarak tezahür ediyor. Bu sürdürülemez bir şey. O yüzden ekonomi çöküntü sürecine girmeden yoğun bakımdaki hastayı &#;yaşam destekleri&#; ile seçime kadar hayatta tutmaya çalışıyorlar. Ancak seçim gelecek yıl haziranda olursa hasta kesinlikle o tarihe kadar yaşayamaz. O yüzden kasım ayını seçimin yapılacağı ay olarak görüyorum.&#;