Okul Öncesi Öğrenme Merkezlerinde Bulunması Gereken Materyaller

Copy For Citation

Aksoy A. B., Aksoy M.

funduszeue.infoational Eurasian Educational Research Congress, Denizli, Turkey, 11 - 14 May

• Publication Type:Conference Paper / Summary Text
• City:Denizli
• Country:Turkey
• Gazi University Affiliated:Yes

Abstract

Problem Durumu Okul öncesi eğitimde sağlıklı, iyi yetişmiş, tüm gelişim alanlarında yaşının gerektirdiklerini yapabilen ve kazandırılmak istenilen davranışlara sahip nesiller yetiştirmek amaçlanmaktadır. Bu dönem çocuklarına yönelik kazanım ve göstergeler ele alınarak hazırlanan etkinlikler de oyun temelli olmalıdır (MEB,).Çünkü çocuk oyun aracılığı ile öğrenir, yaşadığı dünyayı oyun ile anlamlandırır, kendisini en kolay ve en rahat oyun ile ifade eder (Youngquist ve Pataray-Ching,).Oyunlar, çeşitli şekillerde gruplandırılmıştır. Oynanan materyale göre oyun çeşitlerine bakıldığında evcilik oyunları,yapı-inşa oyunları, manipülatif oyun ve doğal materyaller ile oyun şeklinde sınıflandırılmıştır (Kolcu,).Yapı-inşa oyunları, çocukların yaratıcılıklarını destekleyen materyaller ile oynanmaktadır ve bu oyunda çocuklar hayallerindekileri inşa etmektedir. Çocuklar, yapı inşa oyunlarında çeşitli materyaller kullanır. Bu materyaller arasında bloklarda vardır (Sevinç,;Poyraz,). Çocuğun çeşitli boyutlarda ünite bloklarını kullanarak oynadığı oyunlara blok oyun denir (Kieff ve Wellhousen,). Yapı materyalleri arasında bulunan blok oyuncaklar, çocuğun yaratıcılığını kullanarak inşa ettiği; legolar, yap-bozlar, ünite blokları, plastik bloklar, ahşap bloklar, renkli bloklar gibi çeşitleri olan oyuncaklardır (Phelps,).Bloklar ilk olarak Froebel() tarafından eğitimsel bir amaç ile kullanılmaya başlamıştır ve geometrik şekillerde üretilmiştir (Phelps, ).Patty Smith Hill (),Froebel’in tasarladığı blok oyuncaklarını geliştirmiştir, yeni blok oyuncak tasarımları yapmıştır ve blokların boyutlarını büyütmüştür. Caroline Pratt(–) ‘te Patty Smith Hill ile birlikte blok oyun ve oyuncakları hakkında çalışmalar yapmıştır ve çocukların anlamlı eğitimsel tecrübeler yaşaması için bloklar ile eğitim ortamı yaratarak yapı inşa oyunları ve dramatik oyunlara destek vermiştir (Phelps, ).Günümüzde de Caroline Pratt’in dizayn ettiği bloklar aynı şekil ve boyutlar ile halen üretilerek kullanılmaktadır. Maria Montessori’de () blokları temel öğrenme materyalleri olarak kullanmıştır (Hirsch, ). Okul Öncesi Eğitim Programında da öğrenme merkezlerinden biri olan blok merkezinde bu bloklara yer verilmişfunduszeue.info Öncesi Eğitim Programı () oyun temelli bir programdır ve oyun aracılığıyla öğrenme programın ve okul öncesi eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Program öğrenme merkezlerine de önem vermektedir ve özenli, dikkatli, çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmiş öğrenme merkezleri programında başarıya ulaşmasını sağlamaktadır. Programda yer verilen öğrenme merkezlerinden biri olan blok merkezi; farklı boyut, şekil ve renklerde, farklı materyallerle yapılmış bloklardan oluşur ve çocukların yaratıcılıklarını kullanmasına olanak tanır (MEB,). Özsırkıntı, Akay ve Bolat(),yaptıkları çalışmada okul öncesi öğretmenlerin Okul Öncesi Eğitim Programına ilişkin karşılaştıkları problemlerin başında sınıf ortamının programının gerektirdiği fiziksel özelliklere uygun olmadığı ve bu sebeple öğrenme merkezlerinin oluşturulamadığı sonucunu bulmuşlardıfunduszeue.infoşkın() blok merkezlerinin çocukların bir çok matematiksel becerisini geliştirdiğini düşünmektedir. Öğretmenlerin blok oyun merkezinde çocuğu desteklemesi ve rehberlik etmesi, günlük olanaklar sağlaması, uyarıcılar ile ilgili sorular sorarak çocukları düşünmeye sevk etmesi gerekmektedir (Aktaş’tan aktaran Taşkın,).Taşkın’a göre yapılan gözlemlerde öğretmenler blok oyun merkezinde çocuklar oynarken çok fazla kalmamaktadır ve bunun sebebinin blok merkezinde kalmalarının önemini bilmedikleridir ().Dünyada yapılan araştırmalar incelendiğinde (Andrews, N.(), Caldera, Y. M., Culp, A. M., Brien, M. O., Truglio, R. T., Alvarez, M., & Huston, A. C.(), Stiles, J., & Stern, C.(), Nes, F. Van, & Eerde, D. Van.(), Nath, S., & Szücs, D.(), Verdine, B. N., Golinkoff, R. M., Hirsh-pasek, K.,Newcombe, N. S., Filipowicz, A. T., Chang, A.,&Emerson, R. W.())blok oyunları ile matematik becerileri arasındaki ilişkiye, blokların sağladıkları katkılara yönelik çalışmaların olduğu görülmektedir. Bu çalışmaların içerisinde okul öncesi öğretmenlerinin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelendiği bir araştırmaya rastlanmamıştır.Ülkemizde ise okul öncesi dönemde blok oyunun olması gereken düzeyde incelenmediği görülmüştüfunduszeue.info oyun çocuğun tüm gelişim alanlarına katkı sağladığı için gerekli ve öfunduszeue.info çocuklukta hedeflenen kazanım ve göstergelere ulaşabilmek için öğretmenlerin doğru bir şekilde eğitime katkılarını sağlamalarının gerekliliği ve önemi bilinmektedir. Çocuğun gelişimine katkı sağlayan ve onları doğru şekilde yönlendirmesi gereken öğretmenler, çocuğun gelişimini etkileyen blok oyun konusunda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Bu nedenle öğretmenlerin blok oyuna ilişkin görüşleri ve farkındalıkları çocuklara sağlayacakları gelişimsel katkılar açısından önemlidir. Bu araştırmadan elde edilen bulguların öğretmenlere, araştırmacılara dönütler sağlayarak blok oyun uygulamalarının bilinçli bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlayacağı, yapılacak diğer çalışmalara ışık tutacağı, alana katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır ve aşağıdaki alt amaçlara yanıt aramaktır: Öğretmenler günlük eğitim akışında blok oyunlarına ne şekilde yer verirler?Öğretmenler blok oyunların günlük yaşamda kullanımına ilişkin neler yaparlar?Öğretmenler öğrenme sürecine ilişkin blok oyunlarında ne tür düzenlemeler yaparlar?Öğretmenler blok oyunlarında çocuklarla etkileşim kurma amacıyla ne yaparlar?Öğretmenler blok oyunlarını değerlendirme sürecinde nasıl kullanırlar?Devlete bağlı kurumda çalışan öğretmenler ile özel kurumlarda çalışan öğretmenler arasında blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerinde farklılıklar var mıdır? Araştırma Yöntemi 66 Bildiri Özetleri Kitabı Araştırma nitel araştırma modeline göre tasarlanmıştıfunduszeue.infoştırmanın amacına uygun sorulara yanıt bulabilmek için nitel araştırma deseninde kullanılan görüşme tekniğinden faydalanılmıştıfunduszeue.infoştırma grubu seçilirken amaçlı örneklem yöntemlerinden uygun örnekleme kullanılmıştır. Araştırma evrenini, eğitim-öğretim yılında Ankara ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bağımsız anaokulu ve özel anaokullarında bulunan okul öncesi öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklemi ise, bu okullarda bulunan toplam 20 öğretmen oluşturmaktadır. 10 öğretmen (n=10) devlete bağlı anaokulunda, 10 öğretmen (n=10) ise özel anaokulunda görev yapmaktadır. Öğretmenlerin görüşlerinin belirlenebilmesi için nitel araştırma deseninde kullanılan önemli ölçme araçlarından biri olan görüşme tekniğinden yararlanılmıştıfunduszeue.info araştırmada, demografik bilgi formu ve yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Demografik bilgi formunda öğretmenlerin kişisel bilgilerini öğrenmek üzere, cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, mezun olunan üniversite ve anabilim dalı,görev yapılan yaş grubu ve okul türü soruları sorulmuştur.Görüşme formunda ise öğretmenlerin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerini saptamaya yönelik blok oyuna günlük akışta nasıl yer verdikleri, blok oyunların günlük yaşamda kullanımına ilişkin neler yaptıkları, öğrenme sürecine ilişkin blok oyunlarında ne tür düzenlemeler yaptıkları, blok oyunlarında çocuklarla etkileşim kurma amacıyla ne yaptıkları,blok oyunlarını değerlendirme sürecinde nasıl kullandıkları sorularına yer verilmişfunduszeue.infor, eğitimöğretim yılı, Kasım ayında öğretmenlerle yüzyüze görüşülerek doldurmaları sağlanmıştır.Öğretmenlere çalışmanın ana hatları ayrıntı verilmeden ifade edilmiş, çalışmaya katılmalarında gönüllülük esas alınmıştıfunduszeue.info çalışmada elde edilen verileri analiz etmede içerik analizi yöntemi kullanılmıştıfunduszeue.info çalışmada da verilerin kategorileştirilmesi ve temaların ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada veriler farklı çalışmacılar tarafından kodlanarak veri analizinin güvenilirliği sağlanmıştır. Ek olarak çalışmanın geçerlik ve güvenilirliğini arttırmak amacıyla öğretmenlerin görüşlerini belirten alıntılara da yer verilmiştir. Beklenen/GeçiciSonuçlar Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin günlük eğitim akışında blok oyunlara serbest zaman, matematik, oyun-hareket, drama, fen-doğa etkinliklerinde yer verdiği görülmüştür. Öğretmenler de çocukların günlük yaşamdaki nesneleri bloklar ile inşa ettiklerini belirtmişfunduszeue.infoştırma bulgularında, öğretmenler; blok oyun ortamını dikkat çekecek şekilde, çocukların rahat edebileceği genişlikte, farklı büyüklükte bloklar olacak şekilde, diğer nesneler ile birlikte kullanabilecekleri bir ortam olacak şekilde düzenlediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin gürültülü ve sessiz olan merkezleri birbirinden ayırdıklarını, hem masa hem halı üzerinde bloklar ile oyun oynadıklarını belirten görüşlerine rastlanmamıştıfunduszeue.info sınıflandırmaya göre araştırma bulgularında öğretmenlerin blok oyuna yüksek düzeyde katılım gösterdikleri görülmektedir.Öğretmenlerin blok oyun sırasında en çok gözlem yaparak blok oyunları değerlendirdikleri görülmektedir, ancak öğretmenler bu gözlemlerini kayıt altına aldıklarını belirtmemişlerdir. Öğretmenler blok oyun oynayan çocuklarda en çok yaratıcılığın geliştiğini düşüfunduszeue.info öncesi öğretmenlerinin, blok oyunlarına ve blok oyun merkezi düzenlenmesine yeteri kadar önem vermedikleri düşünülmektedir.

Materyaller: Standart ve standart olmayan duyu malzemeleri bulundurulabilir. Akvaryum, saat, takvim, cetvel, mezura, metre, hesap makinesi, kum saati, küre, harita, ülkeleri tanıtan resimler, büyüteç, mikroskop, steteskop, bilgisayar, ayna, termometre, kronometre, pusula, dürbün, ip, lastik, rafya, kurdele, rüzgar gülü, mıknatıs, terazi, kuru yapraklar, taşlar, böcek koleksiyonları, ölçü kapları ve ölçü kaşıkları, bilim kitapları, slayt ve slayt makinesi, kamera, fotoğraf makinası, fen ve doğa konusu ile ilgili fotoğraflar, afişler, filmler, belgeseller, insan vücudu modeli, iskelet modeli, diş modeli, evcil hayvanlar, evcil hayvan kafesleri, kuş yuvaları, hayvan tüyleri, bitkiler ve çimlendirme kapları, kum, kil, toprak, su, deniz kabukları, el feneri, saç kurutma makinesi, piller, teller, ampuller, radyo gibi elektrikli aletler, süzgeç, huni, plastik kaplar, kapaklar,röntgen filmleri gibi malzemeler bulundurulabilir.

Müzik merkezinde bulunması gereken çalgı ve araç-gereçler:

Vurmalı çalgılar (Orff çalgıları) bulundurulmalıdır. Örneğin, ezgili vurmalı çalgılardan glockenspiel, metalofon, ksilofon, ezgisiz vurmalı çalgılardan ise ritim (tartım) çubuğu, kastanyet, marakas, agogo, çelik üçgen, ziller, davul, tef bulundurulması önerilmektedir. Öğretmenin kullanması için piyano, org, gitar, keman, blokflüt, melodika,. bulundurulmalıdır. Çocuklarla kullanmak üzere ise CD çalar, klasik müzik CD&#;leri, çocuk şarkıları CD&#;leri ve müzik kitapları bulundurulmalıdır.

EĞİTİCİ OYUNCAK(MASA OYUNCAKLARI) MERKEZİ

Okul öncesi eğitim kurumlarında bulunması gerekli köşelerden biri de eğitici oyuncak köşesidir. Eğitici oyuncaklar çocuklarda problem çözme, kavram oluşumu gibi birtakım zihinsel yeteneklerinin gelişimine yardımcı olduğu gibi çocukların dikkat süresini ve yoğunluğunu geliştirmelerini de sağlar.

Materyaller:-Plastik legolar, Yapbozlar, Bilmeceler, Tahta oyuncaklar, Eşleştirmeli parça bütün ilişkili, geçmeli  oyuncaklar  Domino vb. Kart oyunları Satranç

Materyaller: Çocukların ulaşabileceği yükseklikte kitaplık-raflar, resimli kitaplar, sandalye-koltuk, minderler, masa, broşürler, dergiler, ansiklopediler, atlaslar, kataloglar, çalışma defteri, farklı boyutlarda resimli kartlar, yazılı materyaller, gazete, farklı temalara uygun olarak hazırlanmış afişler, ABC kitapları, kumaş kitaplar, çocukların hazırladığı kitaplar, haritalar, büyüteçler, restoran menüleri, telefon rehberi, hikâye ve masal kahramanlarının maketleri, üç boyutlu resimli kitaplar, hikâyelerin anlatıldığı CD&#;ler, bilgisayar, yansı cihazı, masa lambası, bilmece kitapları ya da kartları, boyama kitapları, tekerleme, şiir kitapları, biyografiler ve kavram kitapları, bellek kartları, kavram oyuncakları vb. bulundurulabilir.

Dramatik Oyun Merkezi: Bu köşede çocuklar birbirleriyle etkileşime geçerek bir çok hayali role bürünebilirler. Bu roller kimi zaman bir otorite figürü (doktor, öğretmen, abi, polis, anne, baba gibi), kimi zaman tehlikeli/riskli bir mesleğe sahip olanlar ( asker, araba yarışçısı gibi) hatta kimi zaman da kötü şeyler yapan kişiler olabilir (hırsız, canavar gibi). Sebep-sonuç ilişkilerini, sosyalleşmeyi , problem çözmeyi, yaratıcılıklarını geliştirirken aynı zamanda da dil gelişimlerini geliştirirler.

Materyaller: Kukla perdesi, çeşitli kuklalar (el kuklası, ipli kukla, parmak kuklası, çomak kukla vb.), maskeler, kostümler, şapkalar, şallar, atkılar, kurdeleler, tüller, eşarplar, çantalar, aksesuarlar, yapılandırılmış oyuncaklar, minderler, çantalar, peruklar, eldivenler, kemerler, gözlükler, yağmurluklar, oyun evi, bloklar, çadır, sepetler, çeşitli tiyatro oyunlarının afişleri, posterler, maketler, minyatür oyuncaklar, çeşitli meslek gruplarına özgü materyaller, tarak, ayna, bardaklar, oyuncak yemek takımı ,vazo ve çiçekler, boş kutular, süpürge, fırça, faraş, telefon, cep telefonu ve telefon rehberi, gazete, dergi, magazinler, defterler, kalemler, renkli kâğıtlar, eski daktilo, klavye,  önlükler, kablosu kesilmiş eski saç kurutma makinesi vb. bulundurulabilir.

Karıştırma ve Boyama Materyalleri

• Toz Boya
• Parmak Boyası
• Suluboyalar
• Guaj boya
• Yağlı boyalar
• Rendelenmiş sabun
• Resim sehpaları
• Boyaları saklamak için kapaklı kavanozlar
• Içine boya konulabilecek plastik tabaklar, alüminyum yiyecek kapları ya da küçük kek kalıpları
• Gazeteler
• Çeşitli boyda fırçalar
• Süngerler
• Kağıt havlu ruloları
• Önlükler ya da boya gömlekleri
• Diş fırçaları
• Elekler

Nesneleri Bir Arada Tutmaya Yarayan Materyaller

• Sağlam Raptiye ve Elyaflar
• Delgeçler
• Zımbalar
• Yapıştırıcılar
• Beyaz tutkal
• Yapışkan şeffaf bant
• Koli bantları
• Ataçlar
• İnce plastikler
• Lastik
• Sicimler
• Ayakkabı bağcıkları, ipler, iplikler, yün, kurdela

İki Boyutlu Nesneler Yapmaya Yarayan Materyaller

• Kurşun kalemler
• Renkli kalemler
• Kuru boyalar
• Mumlu boyalar
• Sulu boyalar
• Pastel Boyalar ve Tebeşirler
• İspirtolu Kalemler
• Sihirli Kalemler (Suda Çözülen)
• Istampalar ve Damgalar
• Magazin ve Kataloglar
• Çeşitli Boy ve Dokuda Kağıtlar
• Çeşitli Renklerde Maket Kartonlar
• Beyaz Resim Kağıdı
• Gazete Kağıdı
• Parmak Boyası İçin Kağıt
• Büyük Ambalaj, Kasap ya da Raf Kağıdı
• Kağıt Mendil ya da Tuvalet Kağıdı
• Paket Kağıtları
• Folyo Kağıtları
• Şeffaf Kaplama Kağıtları
• Kağıt Tabaklar, Kese Kağıtları
• Mukavva Kutular
• Duvar Kağıdı Örnekleri
• Makas

Üç Boyutlu Nesneler Yapmaya Yarayan Materyaller

• Islak kil (hava geçirmez ambalajlarda saklayın)
• Düğmeler
• Rafyalar
• Plastik kil
• Alçı
• Çamur
• Yumurta ambalajları, kurabiye kalıpları, ayakkabı kutuları, dondurma külahları
• Oyun hamuru (hava geçirmez ambalajda saklayın)
• Boş makaralar
• Tel
• Mandallar
• Merdaneler
• Plastik BIçaklar
• Tahta ve Mantar Parçalar
• Boncuklar, Düğmeler, Pullar, Payetler
• Kamışlar
• Mukavva Borular
• Kumaş, Kürk, Halı, Pelüş Parçaları, Ambalajlamada Kullanılan Köpük Parçaları
• Eski Çoraplar
• Tüyler, Kuş Tüyleri, Püsküller, Keçe, Bez Kırpıntıları, Saçaklar, Pamuk Topları
• Çeşitli Şekillerde Makarnalar
• Kürdanlar
• Doğada Bulunabilecek Malzemeler (Kozalak, Yaprak, Dal, Taş, Kuru Çiçek vs&#; )
• Artık Materyaller (Kağıt, Karton, Tuvalet Kağıdı, Rulosu, Dergi, Boş Kutu, Kapak vs&#; )

Eğitim yılının başında temel köşe ile başlamak iyi olacaktır. Sonrasında yeni merkezler eklenebilir. 

  Başlıca merkezler

• Blok Merkezi: Blok merkezindeki etkinlikler çeşitli hareketler içerdiğinden küçük-büyük kas gelişimini, el-göz koordinasyonunu destekler. Ayrıca, problem-çözme becerileri, kavram gelişimi ve bir çok bilişsel ve sosyal beceriler de bu köşedeki etkinliklerde desteklenmektedir.

Materyaller: Farklı materyallerle (ahşap, köpük, plastik, kâğıt, karton) yapılmış bloklar,  içi boş bloklar, minyatür hayvan figürleri, insan figürleri (itfaiyeci, polis, asker vb. figürleri), kamyonet ve arabalar, farklı eğimlerdeki rampalar, yol-sokak-bina-trafik işaret ve levhaları, legolar, ev figürleri, farklı renklerde kâğıt ve kartonlar, tekerlekler, kâğıt havlu-tuvalet kâğıdı ruloları, farklı boyutlarda kutu-kartonlar, figür ve blokların içine konabileceği kutu ve sepetler vb. bulundurulabilir.

Merkezleri Yerleştirme

İşte göz önünde bulundurulması gereken bazı noktalar:

• Çocukların birbirlerini rahatsız etmemeleri için, sessiz oyunların oynandığı merkezler bir arada, gürültülü oyunların oynandığı merkezler bir arada olacak şekilde düzenlenmesi yararlı olacaktır.
• Blok merkezi ve dramatik oyun merkezi, her ikisi de aktif ve daha sesli oyunların oynandığı köşeler oldukları için birbirlerine yakın olmaları yerinde olur. 
• Blok merkezi için ayrılan mekanın çocukların malzemeleri daha rahat kullanabilmeleri açısından biraz daha geniş olması uygun olur. Yerde halı olduğunda o köşedeki gürültü azalacaktır.
• Büyük grup faaliyetlerinde blok merkezindeki boşluktan yararlanabilirsiniz.
• Hem sanat hem de masa oyuncakları merkezlerine masaların koyulması, burada gerçekleşecek etkinlikler için gerekli olacaktır.
• Kitap merkezinde minderlerin bulunacağı daha küçük, yakın ve sıcak bir ortam yaratılmaya çalışılmalıdır.
• Sanat merkezinde yerde halı bulunmasından sa, yerin kolayca silinebilecek bir döşeme malzemesi ile kaplanması daha uygundur.

👉Köşeleri ayırırken; dolaplardan, ortamın doğallığını bozmayacak, öğretmeni sınıfı takip etmesini zorlamayacak ve çocuklara sıcak gelen malzemelerden yararlanılmalıdır. Örneğin, minderlerle kitap köşesini, oyuncak sepetleriyle evcilik köşesini, halı ile blok köşesini ayırmak mümkündür.