Türk Oligarklar

Rusya&#;nın süper zenginleri oligarklar, ülkelerinin Ukrayna&#;ya saldırısının ardından dünyanın pek çok ülkesi tarafından çeşitli yaptırımlara maruz kalıyor. Her biri milyarlarca dolar servete sahip, genellikle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkileri bulunan bu kişilerin enerjiden turizme, madencilikten taşımacılığa kadar hemen her alanda devasa şirketleri bulunuyor. Peki Rus oligarkların Türkiye&#;de bilinen faaliyetleri neler?

Leonid Mikhelson

66 yaşındaki Leonid Mikhelson, Rusya&#;nın en büyük ikinci doğalgaz üreticisi Novatek&#;in kurucusu, yönetim kurulu başkanı ve yüzde 25&#;lik hissesinin sahibi. Yaklaşık 26 milyar dolarlık serveti olduğu tahmin edilen Mikhelson aynı zamanda Rusya&#;nın en büyük petrokimya şirketi Sibur&#;un yüzde 48&#;lik hissesine sahip. Bu şirketteki payının yüzde 17&#;sini ise yılında Putin&#;in eski damadı Kirill Shamalov&#;dan satın aldı.

Rönesans Holding, Sibur&#;un dev petrokimya tesisinin inşasındayer aldı

Sibur&#;a ait Sibirya bölgesinde inşa edilen Rusya&#;nın en büyük petrokimya tesisi ZapSibNeftekhim&#;in  arasında süren inşaatında Türkiye&#;den Erman Ilıcak&#;ın sahibi olduğu Rönesans Holding de yer aldı. Rönesans Holding Mekanik İşler Şefi Burak Ergüleç, &#;da Anadolu Ajansı&#;na yaptığı açıklamada &#;Sorun yaşamadan böyle bir projenin altından kalkmayı başardık. Çok şey öğrenmiş olduk. Beyaz yakalı, mavi yakalı çok sayıda personel de yetiştirmiş olduk. İnşaatın en pik noktasında 20 bin civarında çalışanımız oldu. Bunun üstesinden gelebildik&#; dedi.  

Sibur İcra Direktörü Sergey Komışan ise Ekim &#;de konuyla ilgili olarak &#;Rönesans şirketiyle iyi deneyimlerimiz var. Diğer inşaat ve projelerimizde de Türk ortakların katılımına her zaman açığız&#; diye konuştu. Komışan, Sibur&#;un Türkiye&#;deki faaliyetlerine ilişkin olarak ise şunları söyledi: 

&#;Türkiye şüphesiz Sibur&#;un ana tedarik bölgelerinden biri olmaya devam edecek. Ayrıca Türkiye, ara satış ve ürünlerimizin İsrail, Kuzey Afrika gibi çeşitli bölgelere teslimat noktası olarak da önem taşıyor.&#;

Dünya çapında yaklaşık 70 ülkede enerji, otomotiv, inşaat, hızlı tüketim malları, kimya ve diğer sektörlerde faaliyet gösteren yaklaşık 26 bin çalışanı bulunan Sibur&#;un Türkiye ofisi, İstanbul-Levent&#;te bulunuyor.

Vagit Alekperov

Vagit Alekperov, Rusya&#;da Sberbank ve Rosneft&#;ten sonra ülkenin üçüncü büyük şirketi Lukoil&#;in kurucusu ve yüzde 28,3&#;lük hissesinin sahibi. binden fazla çalışanı bulunan şirket, yılında 72 milyar dolar gelir elde etti. 71 yaşındaki oligarkın servetinin milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. 

Akpet&#;i &#;de satın aldı

Lukoil, Türkiye pazarına &#;de girdi, &#;de ise yaklaşık milyon dolara akaryakıt şirketi Akpet&#;i satın aldı. Şirketin bu yıl itibariyle Türkiye&#;de Lukoil ve Akpet isimleri altında yaklaşık yüzde 5&#;lik pazar payı ve &#;e yakın akaryakıt istasyonu bulunuyor.

Mübariz Mansimov ile ilişkisi

Alekperov&#;un İstanbul Levent&#;teki The Edition Hotel&#;i, adı Türkiye&#;de organize suç örgütü lideri Sedat Peker&#;in Bodrum Yalıkavak Marina ile ilgili iddialarıyla gündeme gelen Azeri iş insanı Mubariz Mansimov&#;dan &#;te satın aldığı iddia edildi.

Mansimov&#;un şirketinden Alekperov&#;un şirketine dava

Reuters&#;ın yılındaki haberine göre, Mubariz Mansimov&#;a ait Palmali Denizcilik &#;de, Alekperov&#;a ait Lukoil&#;e bağlı Litasco firmasına, iki şirket arasındaki uzun vadeli sözleşmede Litasco&#;nun ihlalleri olduğunu öne sürüp Londra Yüksek Mahkemesi’nde dava açmış ve 2 milyar dolar tazminat talep etmişti.  İki şirket &#;nin Nisan ayında 10 yıllık petrol ve petrol türevi taşımalarını gerçekleştirmek için sözleşme imzalamıştı.

Çırağan Sarayı&#;nda Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı görüşmesi

yılında dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Lukoil‘in İstanbul Çırağan Sarayı‘ndaki yönetim kurulu toplantısına katıldı. Toplantıda yapımı planlanan Samsun-Ceyhan Boru Hattı Projesi konuşuldu. Vagit Alekperov&#;un da katıldığı toplantıda söz alan Yıldız &#;Şu anda toplantı yaptığımız yer İstanbul Boğazı‘nın hemen kenarında, Samsun-Ceyhan ham petrol boru hattını çok ilgilendiren bir yerdeyiz. Tabii ki bu proje Sayın Putin&#;in, Sayın (Rusya Başbakan Yardımcısı İgor) Seçin‘in ve Rusya‘daki sektör sahiplerinin hep birlikte Türkiye‘de sahiplendiği bir proje haline gelmiştir. O yüzden bu proje inşallah gerçekleşecektir&#; derken Alekperov, yönetim kurulu toplantısını Türkiye‘de yapmalarının tesadüf olmadığına dikkat çekerek &#;Türkiye‘ye, ekonomik ve ticari ilişkilerimize çok önem veriyoruz‘‘ diye konuşmuştu. Başlangıç noktası sonradan Samsun&#;dan Ordu-Ünye&#;ye kaydırılan boru hattı projesinde şu ana kadar bir ilerleme kaydedilmiş değil.

Vladimir Lisin

20 milyar dolar serveti olduğu tahmin edilen Vladimir Lisin, Rusya&#;nın en büyük çelik üreticisi Novolipetsk&#;in yanı sıra, demiryolu taşımacılığı işletmesi Freight One, liman tesisleri işletmesi UCLC Port, ve nakliye şirketi VBTH&#;nin de sahibi.

Türkiye ofisini yılında açan Novolipetsk&#;in internet sitesinde yer alan bilgilere göre şirket, ihracatının yüzde 20&#;sini Türkiye&#;ye yapıyor.

Uçak krizinin ardından ithalat vergisi

24 Kasım &#;te Rusya Hava Kuvvetleri&#;ne ait Suhoy Su tipi uçağın sınır ihlali gerçekleştirmesinden dolayı Türk Hava Kuvvetleri tarafından düşürülmesinin ardından yaşanan Türkiye-Rusya arasındaki gerilimli süreçte Ankara, Novolipetsk&#;in de dahil olduğu üç Rus çelik üreticisi şirketin Türkiye&#;deki faaliyetleri için yüzde 14 ithalat vergisi getirmişti. 

Vladimir Potanin

Vladimir Potanin, dünyanın en büyük rafine nikel üreticisi Norilsk Nickel&#;in yüzde 36&#;lık hissesinin sahibi. 27 milyar dolarlık servete sahip olduğu tahmin edilen 61 yaşındaki oligarkın sigortadan medyaya, tarımdan petrol sektörüne pek çok yatırımı bulunuyor.

&#;Ankaralı oligark&#;

Moskova doğumlu Potanin, ilkokulu Ankara&#;daki Sovyet Büyükelçiliği&#;nin ilkokulunda okudu. Babası, iki ülke arasındaki ekonomik işbirliği kapsamında İzmir Aliağa Rafinerisi projesinde görev aldı.

&#;Getir&#;e 35 milyon dolarlık yatırım

yılında Potanin’in şirketi Interros’un en büyük yatırımcısı olduğu Winter Capital Partners, Türkiye&#;de Nazım Salur tarafından kurulan Getir adlı şirketin 35 milyon dolarlık payını satın aldı.

Alexey Mordashov

Dünyanın en büyük seyahat ve turizm şirketlerinden biri olan TUI Group&#;un yaklaşık yüzde 30&#;una sahip, aynı zamanda Rusya&#;nın en büyük çelik ve madencilik şirketlerinden Severstal&#;ın ana hissedarı olan 56 yaşındaki Alexey Mordashov&#;un yaklaşık 30 milyar dolar serveti olduğu tahmin ediliyor.

Türkiye&#;de lüks oteller sahibi

TUI Group&#;un Türkiye&#;de sahibi olduğu bazı oteller şöyle:

Tui Blue Grand Azur (Marmaris), TUI blue Pascha Bay (Alanya), TUI Blue Palm Garden (Antalya-Side), TUI Blue Sarıgerme Park (Muğla), TUI blue Seno (Muğla), TUI blue Tropical (Muğla), TUI MAGIC LIFE (Antalya-Belek) ve TUI MAGIC LIFE (Bodrum).

Alisher Usmanov

69 yaşındaki, yaklaşık 16 milyar dolarlık bir servete sahip olan oligark, Rusya&#;nın en büyük demir-çelik firmalarından Metalloinvest&#;in sahibi. Erken bir Facebook yatırımcısı olan Alisher Usmanov, cep telefonu üreticisi Xiaomi&#;nin de ortakları arasında. Rus milyarder, İngiliz futbol kulübü Arsenal&#;e ait yüzde 30&#;luk hissesini ise yılında milyon dolara satmıştı.

Usmanov&#;un Dilbar isimli yatı, geçmiş yıllarda Türkiye&#;nin turistik bölgelerinde sıkça görüldü. &#;de yaklaşık milyon dolar değerindeki yatıyla Marmaris&#;e gelen Usmanov, bin litre yakıt almıştı. Almanya, 3 Mart günü bu yata el koyduğunu açıkladı.

Mikhail Fridman

Ukrayna doğumlu, 57 yaşındaki Rus oligark, çokuluslu bir Rus holdingi olan Alfa Group&#;un kurucusu. Grup, Alfa Bank, Amsterdam Ticaret Bankası, TNK-BF adlı petrol şirketi gibi kuruluşlara sahip.

Turkcell&#;in ortağı

Mikhail Fridman&#;ın sahibi olduğu LetterOne adlı şirket, Turkcell&#;in yüzde 24,8&#;lik hissesine sahip. Şirket, Turkcell&#;e ilk olarak yılında, Fridman, Çukurova Grubu&#;nun Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu&#;na (TMSF) olan borçlarını kapatması için kuruma yaklaşık 3 milyar dolar borç vermesiyle ortak olmuştu.

Son günlerde yeni kitabının tanıtımına hazırlanan ABD'li Senatör Bernie Sanders, ülkedeki gelir eşitsizliğine dair iddialı açıklamalarda bulundu.

It’s OK to Be Angry About Capitalism (Kapitalizme Kızgın Olmanızda Sorun Yok) adlı kitabında gençlere seslenen Sanders, onlara yurttaş olmanın getirdiği asırlık hakları ve sorumlulukları hatırlatmak istediğini söyledi.

81 yaşındaki Demokrat senatör, kitabında "über-kapitalizm" adını verdiği "daha da hastalıklı" bir sistem tanımlarken, ABD'li milyarlerden de "oligark" diye bahsetti.

The Guardian'a kitabıyla ilgili açıklamalarda bulunan Sanders, oligark ifadesinin sonunda anlaşılmasını umuyor.

"Evet, tabii ki Rusya'yı oligarklar yönetiyor ama ama tahmin edin ne var?" diyen senatör, sözlerini şöyle sürdürdü:

Oligarklar ABD'yi de yönetiyor ve bu sadece ABD ya da Rusya'yla da sınırlı değil.

Sanders sözlerine, "Avrupa, Birleşik Krallık ve dünyanın her yerinde, az sayıda inanılmaz derecede zengin insanın işleri kendi lehine yürüttüğünü görüyoruz" diye devam etti:

Bu, küresel bir oligarşi ve konuşulması gereken bir konu.

Vermont senatörüne göre über-kapitalizm koşullarında oligarklar daha açgözlü hale geldi ve neredeyse her zaman cezasız kaldı.

Birçok ABD'li işçinin kazandığı ücretin aslında 50 yıl öncesine göre daha düşük olduğunu vurgulayan Sanders, Intelligencer'a verdiği bir başka röportajda da şu ifadeleri kullandı:

Onlar için her şey paradır. Ve yalanlar, yalanlar, yalanlar Ve yolsuzluk, yolsuzluk ve yolsuzluk…

Sanders ayrıca, Amerikan medyasını da eleştirerek, bunların da oligarkların kontrolü altında olduğunu savundu.

Senatöre göre, medya izleyicilerin gerçek sorunlar dışındaki her şeye dair düşünmesini ve konuşmasını sağlıyor.

"İşlevsiz olan sağlık sistemimizden bahsetmiyoruz. Gelir ve servet eşitsizliğinden bahsetmiyoruz" diyen Sanders, şöyle devam etti:

İklim krizinin yarattığı varoluşsal tehdide dair anlamlı konuşmalar yapmıyoruz. Kitabımın amacı işte bu tartışmayı başlatmaktır.

Independent Türkçe, The Guardian, Intelligencer

Derleyen: Çağla Üren