KbiPrhi3 PECIIYEJlliKACbi OIII MAMJJEKETTHK YHMBEPCJiiTETII ApamaH ｲｹｍ｡ｈｔｰＬ［ｨｩｋ＠ HHCTHTYTYHYH ｈｊｉｍ＠ )I{YPHAJibi ａｲ｡ｮ＠ Sosyal Bilimler Enstitüsü ｌｍ＠ DERGiSi @ EIIIIIKEK 1 ｂｋｅＭ ｳｴｩｨ｡ｲ･＠ ve Rüya Rüya Yolu ile ｇ･ｬ｣ｩ＠ Önceden ￖｲ･ｮｭ＠ ｩＮｲｭ＠ｇ Prof. Dr. Hid ayet Aydar * Özet Bu ｡ｬｭ､Ｌ＠ dini kurallara göre ｹ｡ｭ＠ özen gösteren Müslümanlar ve özellikle de tasavvufi çevrelerin çok önem verdikleri bir husus olan istihare konusu ｩｬ･ｮｭｫｴ､ｲＮ＠ Bir Müslüman, ｹ｡ｰ＠ yapmamak konusunda mütereddit ｯｬ､ｵ＠ ｩｮ＠ kendisi için ｨ｡ｹｲｬ＠ ｫｬｭ｡ｳｮ＠ ａｬ｡＠ 'tan dil er ve sonucu ｨ｡ｫｮ､＠ kendisine bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ göstermesini niyaz eder. Sonra namaz ｫｬ｡ｲ＠ ve yatar. ｒｹ｡ｳｮ､＠ beyaz veya ｹ･ｩｬ＠ renkleri; din büyüklerini veya huzur ve sükunet veren, ｨｯ｡＠ giden ｨ｡ｹｲｬ＠ ve güzel ･ｹｬｲ＠ görse, bu ｩｮ＠ ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬ､ｵﾭ na karar verir ve onu gönül ｲ｡ｬｴ＠ içinde yapar; ｳｩｹ｡ｬ＠ mavi, ｳ｡ｲ＠ veya ｫｲｭｺ＠ renkler ｹ｡ｬｵｴ＠ sevilmeyen tipler, tiksinti veren, çirkin ･ｹｬｲ＠ görür ise o zaman bu ｩｮ＠ kendisi için ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬｭ｡､ｮ＠ karar verir ve onu yapmaktan vazgeçer. ｴ･＠ ｢ｵＬﾷｳｬ｡ｭ＠ gelene- ｩｮ､･＠ "istihare" olarak bilinir. Makalede bu ｧｩｲｭｮ＠ dini ､｡ｹｮｫｬｲＬ＠ ｍｳｬｭ｡ｮｲ＠ günlük ｨ｡ｹｴｮ､＠ ｫｵｬ｡ｮｰ＠ ｫｵｬ｡ｮ､＠ Ｌ＠ hangi ､｡ｶｲｮｬ＠ için istihare ｹ｡ｰｬ｢ｩ･｣＠ gibi hususlar da ｩｬ･ｮｭｫｴ､ｲＮ＠ Bunun için ｍｳｬｭ｡ｮｲ＠ temel dini ｲ･ｦ｡ｮｳｬ＠ olan Kur'an ve hadis ｭ･｣ｵ｡ｬｲ＠ ve konu ile ilgili müstakil eserler ｩｮ｣･ｬｭ［＠ ｡ｹｲ｣＠ pratikte istihareye ｢｡ｶｵｲｮ＠ ｢｡ｺ＠ ｍｳｬｭ｡ｮｲ＠ tecrübeleri göz önünde ｢ｵｬｮ､ｲｭｴＮ＠ Anahtar Kelimeler: ｳｴｩｨ｡ｲ･Ｌ＠ Sufi, Rüya, Gelecek. Abstract Making Effort To Learn About Future Through Dream Istikhara is one of the most important practice among the muslims especially. Sufi communities. Istikhare practice of asking a divine guidance from ａｬ｡＠ about future through dreams. A person first of all intends to ask ａｬ｡＠ about complicated cases and prays ａｬ｡＠ to show him the true way before his sleep. If he deals with white and green colour or some pious religious elders in his dream it means that it is a permission for any practice of complicated case .On the other hand the red, blue and black colours signify the prohibitions. This article elaborates the istikhara from the different perspectives. Key Words: Istikhara, Sufi, Dream, Future. AHHOTaUIIH CoH Il ｈ｣ｮｸ｡ｰ･＠ (6JiarocJioBeHue) B 3Totl: CTaTbe paci<p:omaeTC5! ｲｯｩｄｉｔ＠ n CYffiHOCT:O 6narocnoseHIItl:, ｉ＼ｯｔｰＺ･＠ ＩｦＨ･ｮ｡ｯＺｲ｟ｏｊｉｙＢｔ＠ s ce ｮ｣ｔｉｈＺ･＠ MYCYJI:oMaHe, ｉ＼ｯｔｰＺ･＠ ｣ｯＶｭＬＺ｡ｲｔｂ･＠ peJIITrn03mre rrpasnna, n oco6eHHo 3Totl: TeMe ｲｰＺＬ｡ｯｔ＠ Ｖｯｊｬ｢ｲ･＠ 3HaqeHne B ｣ｰ･ＬＺ＠ Tacassycpa * ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ Üniversitesi ｬ｡ｨｩｹｴ＠ Fakültesi Tefsir Anabilim ｄ｡ｬ＠ ￖｲ･ｴｩｭ＠ Üyesi. 5 (MHCTMI<H). MycyJThMaHHH, ｣ｯｍｈ･ｂ｡ｩｊＬｃ＠ K KaKOM-JIH6o ＬＺ･ｮ＠ o6paiiJ,aeTcH K Annaxy, ＧｉｔｯＶＺＬ＠ OH YKa3aJI eMY ｣ＬＺ･ｮ｡＠ npaBHJinHblli ｂｮＶｯｰ＠ H 6narocJIOBHJI ero B ,IJ,aHHOM ＬＺ･ｮＮ＠ ,[Vui :noro ｾｃｹｊｔｨｍ｡ｈ＠ COBepiUaeT HaMa3 H JIOJKHTbCH CIIaTn. EcJIH BO cHe eMY rrpHCHHThCH 6eJTh:lli HJIH Ｓ･ｮｭｩｬＺ＠ UBeT, npaBe,IJ,HHK HJIH ＭＺｔｯｮｈＶ＠ ｹ｣ｮｯｋ｡ｈｂｲＺ［･Ｌ＠ rrpHHrnoe Hxopomee, TO OH noil:MeT, 'ITOＬＺ･ｮｯ＠ ＶｹＬＺ･ｔ＠ 6narocnoBJieHo, HOH CO CIIOKOMHOH ＮＺｹｭｯｩ＠ C,IJ,eJiaeT ero; a BDT eCJIH eMY IIpHCHHTCH ＭＺ･ｰｈ｢ｬｩＬ＠ :>KeJITh:lli, CHHHH HJIH KpaCHb:lli ｲ［ｂ･ｔ＠ HJIH :>Ke HeiipHHTHble JIH'IHOCTH, He XOporrrne ｂ･ｲＺ［ｈＬ＠ TO OH rrpH,Il,eT K ｂｮｭｯＬＺｹ＠ 'ITO OT 3Toro ＮＺ･ｮ｡＠ ｣ｮ･ＬＺｹｔ＠ ｂｯＳＬＺ･ｰ＾ｋ｡ｮ｣ｈ＠ H He ＶｹＬＺ･ｔ＠ coBepiiian ero. TaK BDT ＬＺ｡ｈｯ･＠ HBnem1e B HcnaMCKOH ｣ｰ･ＬＺ＠ Ha3nmaeTcH «HCTHXape». TeM CaMbiM B cTane paccMaTpHBaiOTCH ｰ･ｊｉｈｲＰＳ｢＠ ｲｰ･ＬＺｯ｣｢ｩｊｉｋｈ＠ ＬＺ｡ｈｯｲ＠ ｂｯｲｰｾ｣｡Ｌ＠ KaK B noBce,IJ,HeBHOH :>KH3HH ｣ｮ･ＬＺｹｔ＠ HCIIOJTh30Ban 3TO MYCYJThMammy, H,IJ,JIH KaKHX TIOcryiiKOB H ＬＺ･ｊｉ＠ CJie,IJ,yeT HCIIOJTh30BaTn HCTHXape. ,[Vui 3TOrO 6biJIH HCCJie,IJ,OBaHbi ｃｂｈｲＺ［･｢ｩ＠ ,Il,JIH Ka)J{,Il,oro 1\fYCYJThMaHHHa KopaH H ｘ｡ＬＺｈｃｮｩ＠ a TaK:>Ke ｔｰｹＬＺ＠ H KHHrH Ha 3TY TeMY; BMecTe c TeM Ｖ［ｮ＠ ｈＳｹＭＺ･＠ :>KH3HeHHb:lli orn,rr ｰｈＬＺ｡＠ MYCYJThMaH, 'ITO HCIIOJTh30BaJIH HCTHXape Ha npaKTMI<e BJIH'IHOH :>KH3HH. Kmo'leBhle CJIOBa: ｈ｣ｮＺｸ｡ｰ･Ｌ＠ Cyqm, CoH HEy,IJ,yiiJ,ee. ｡ｹ･ｴ＠ ･ｫｴｩ＠ okun üzerinde ''yapma" ｹ｡ｺｬ＠ ise, o zaiUan da bu eyleminin kendisi için kötü bir sonuç ､ｯｵｲ｡｣ｮ＠ varsayarak ondan vazgeçerdi. ｅ･ｲ＠ üzeri ｢ｯ＠ ok ｫｭｳ｡Ｌ＠ ok çelane ｩｮ＠ yenilerdir1• ･ｺＭｚ｣｡Ｇｮ＠ ｢･ｬｩｲｴｮ＠ göre, ezlaiU, Cahiliyye döneminde ｫｵｬ｡ｮ＠ 1. Ebil ａ｢､ｩｲ｡ｨｮ＠ el-Halil b. Ahmed, Kitiibu'l-Ayn, (Tahk. ｍＮ･ｬＭ｡｢ｺＱｮｩｳｓ､ｭｲＩＬ＠ funduszeue.info ve Mektebetu'l- Hilat, V/87; Muhammed Murtaza ez-Zebidi, Tacu'l-'Arus Min Cevabiri'l-Kamus, ｍ｡ｴ｢Ｍ＠ Hayriye, , (zm) maddesi; Ebu'l-Fadl Cem:funduszeue.info Muhammed b. ｍｵｫｲｩｮ＠ ｢ｮ＠ Manzür, Lis:funduszeue.info'l-Arab, funduszeue.info'l-Fikr, Beyrüt /, (zm) maddesi, Xll/ 6 bir ｴ｡ｫｮ＠ ｯｫｬ｡ｲ､［＠ ｢ｵｮｬ｡ｲ＠ bir ｫｳｲｮｭ＠ ｺ･ｩｮ､＠ "Rabbim bana emretti", ､ｩ･ｲ＠ ｫｳｭｮ＠ üzerinde ise "Rabbim beni nehyetti" ibaresi ｹ｡ｺｬ＠ idi. Bir ｫｩ＠ sefere ｫ｡｣＠ veya her- hangi bir ｩ･＠ ｧｩｲ･｣＠ zaman bu oklara ｢｡ｶｵｲ［＠ ｡ｹ･ｴ＠ üzerinde "Rabbim bana emretti" ibaresinin ｹ｡ｺｬ＠ ｯｬ､ｵ＠ ok ｫ｡ｲｳＬ＠ hemen ｹ｡ｰ｣＠ ｩ･＠ ｧｩｲＬ＠ fakat üzerinde "Rabbim beni nehyetti" ｹ｡ｺｬ＠ ok ｫ｡ｲｳ＠ o zaman da ｒ｡｢ｩｲｮ＠ o ｩ＠ kendisi için ｵｹｧＮｮ＠ ｧｲｭ･､ｩﾭ ne kanaat getirir ve onu yapmaktan vazgeçerdi. 1 ｂ｡ｫ＠ bir yöntem de fal okunu hedefe ､ｯｲｵ＠ ｦｲｬ｡ｴｭｫ［＠ ｡ｹ･ｴ＠ isabet ederse bu ｩｮ＠ ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬ､ｵｩｮ｡＠ kanaat getirirdi, isabet etmezse, o zaman da bu ｩｴ･＠ ｨ｡ｹｲ＠ ｯｬｭ｡､ｮ＠ karar verir ve onu yapma.k:cin vazgeçerdi. ｋｵｲＧ｡ｮ＠ ｢･ｬｩｲｴｮ＠ göre, Hz. Öyleyse bunlardan ｳ｡ｫｭｮ＠ ki ｫｵｲｴｬ｡＠ eresiniz."6 ｚｩｲ｡ＭｳｬｭＧ＠ göre gelecekte nelerin ｯｬ｡｣ｮ＠ bilmek, ｢｡ｫ＠ bir ifadeyle ｧ｡ｹ｢＠ bilmek, sadece Allah 'a has bir ｨｵｳｴｲＮ＠ Gelecekte nelerin ｯｬ｡｢ｩ･｣ｮ＠ ｹ｡ｬｮｺ＠ o bilir. ｍｲｩｫｬ･Ｌ＠ fal ｯｫｬ｡ｲ＠ ｡ｲ｣ｬｹ＠ gelecekte bilgi sahibi ｯｬ､ｵｫ｡ｲｮ＠ zannetmekle sadece ｫ･ｮ､ｩｬｲ＠ ｡ｬ､ｴｭ＠ ｯｬｵｹｲ｡､Ｎ＠ Zira fal ｯｫｬ｡ｲ＠ veya benzeri yöntemlere ｢｡ｶｵｲｫＬ＠ gayb ile il- gili bir hususta bilgi sahibi olmak mümkün ､･ｩｬｲＮ＠ Bu ｴ｡ｶｲＬ＠ ｳｬ｡ｭｮ＠ ｧ･ｬ｣ｩ＠ sadece L ｮ＠｢ Manzur, (ka-s-m) maddesi, X:W 2. ｮ＠｢ Manzur, (ta-y-r maddesi). Aynca bkz. Ebu Abdiilah Muhammed b. Ebibekr ez-Zer'i, Zadu'.I-Mead fi Heydi ｈ｡ｹｲｩＧｬＭ｢､Ｌ＠ Muessesetu'r-Risale- Mektebetu'l-Menar ･ｬＭｳ｡ｭｩｹＬ＠ Beyrfit- el-Kuveyt /, II/ 3. Kur'an ｏｲｴ｡､ｯｵ＠ ｹ｡ｭ＠ olan ｢｡ｺ＠ ｴｯｰｬｵｫ｡ｲｮ＠ ｫＧｬ｡ｮ＠ ｵｮ＠ ｵｲｳｺ＠ ｡､･ｴｩｮ＠ belirtmek1:edir. (Bkz. en-Nemi, 47; el-A'raf, 7/ ). 4. Bkz. Yasin 36/; aynca ･ｲＭｒ｡｢＠ el-Isfahani, el-Mufredat fi ｇ｡ｩ｢ＧｬＭｋｵｲｮＬ＠ (Tahk. funduszeue.infoi), Daru'l- Ma'rife, Beyrfit ty., ; Ebu Abdiilah Muhammed b. Ahmed el-Kurtubi, el-Cami' li Ahkami'l-Kur'an; Daru ｨｹ｡ｩＧｴﾭ Turasi'l-Arabl, Beyrut , XV/16; Ebu'l-Fida ｳｭ｡ｩｬ＠ ｢ｮ＠ Kesir, Tefsiru'l-Kur'ani'lcAzirn, (Tahk. ｍＮ･ｬＭｂｮ｡＠ ve ､ｩ･ｲｬＩＬ＠ Daru Kahraman, ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ , VI/; ｢ｮ＠ Manzfir, (ta-y-r maddesi). 5. Abdurrahman b. Ali el-Cevzi, Zadu'l-Mesir fi ｬｭｩＧｴＭｔ･ｦｳｲＬ＠ ･ｬＭｍｫＱＺ｢ｴｵＧｳ｡ｭｩＬ＠ Beyrfit , II/ 6. ei-Maide, 5/ 2 ｂ｡ｫ＠ bir ifadeyle ｧ｡ｹ｢ｩｬ･ｮ＠ Allah'a ､｡ｮｭｫ＠ ve bu konuda kendisine bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ vermesini talep etmektir. ｳｴｩｬ｡ｲ･＠ Ｂ､＠ ｦ｡ｬＢ＠ ･ｫｬｩｮ､＠ Türkçe'ye ･ｶｲｩｬｭ＠ ve ｳｬ｡ｭ＠ inançlannda, özellikle evlenmenin ｨ｡ｹｲｬ＠ olup ｯｬｭ｡､ｮ＠ önceden bilmek için, ｢｡ｶｵｲｬｮ＠ dinsel bir fal yöntemi olarak da ｴ｡ｮｭｬｲＮ＠ ｳｴｩｬ｡ｲ･＠ ｯｬ｡ｹｮ＠ eski ｢｡ｺ＠ medeniyetlerde de ｲ｡ｳｴｬｮ､＠ belirtilmektedir. Nitekim ｳｬ｡ｭｩｹ･ｴＧｮ＠ çok önce Yunan ve Roma inanç- lannda da buna benzer bir yöntemin ｶ｡ｲｬｮ＠ ｩ｡ｲ･ｴ＠ edilmektedir. ｙｵｮ｡ｬｲ＠ "uyku ｦ｡ｬＢ＠ da denen bu yönteme Egkoimesis, ｒｯｭ｡ｬｲ＠ ise ｮ｣ｵ｢｡ｴｩｯ＠ derlerdi. Bir çok ｭｳｬ｡ｮ＠ ｨ｡ｹｴｮ､＠ uy- gulamakta ｯｬ､ｵ＠ bu ｡ｮｬｹ＠ ｳｬ｡ｭｩ＠ kaynaklarda yeri var ｭ､ｲ＿＠ Bu ｡ｬｭ､＠ bu tür ｳｯｲｵｬ｡ｮ＠ ｣･ｶ｡ｰｬｲ＠ ｡ｲｮ｣ｫｴＮ＠ II- Kur'an'da ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ Var ｭ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ kelimesi Kur'an'da geçmemektedir. Mütereddit olunan bir konuda uy- kuya dalmak ve görülen rüya yoluyla ｡ｬｮ＠ ｩ｡ｲ･ｴ＠ göre karar verip hareket etmeye gelince, temel ｳｬ｡ｭｩ＠ kaynak olan Kur'an'da bu ｡ｮｬｹ＠ öneren herhangi bir ifade ｢ｵｬｮｭ｡､＠ gibi, böyle bir ｡ｮｬｹ＠ tasvip eden bir bilgiye dahi rastlamak mümkün ､･ｩｬｲＮ＠ Tam tersine Kur'an'da "ve fal ｯｫｬ｡ｲｹ＠ ｫｳｭ･ｴ＠ Ｈ｡ｮｳＩ＠ ｡ｲｭｮｺ＠ size haram ｫｬｮ､Ｂ Ｕ＠ denilerek, fal ｯｬ､｡ｲ＠ ve ona benzeyen tüm ｡ｮｬｹｲｳｫｭｴＮ＠ ｙｵｫ｡ｲ､＠ da ｩ｡ｲ･ｴ＠ ･ｴｩｭｺ＠ gibi Kur' an, inananlardan ｡ｫｬｲｮ＠ kullanmalanm, her türlü ｩ＠ ve 1. Bkz. Al-i ｭｲ｡ｮＬ＠ 3/ 2. Bkz. Ebu's-Saftdat el-Mubarek b. Mubammed el-Cezeri, en-Nihaye fi Garibi'I-Hadisi ve' l-Eser, (Tahk. funduszeue.info-Zavi - M.M. et-Tanahi), ･ｬＭｍｫｴ｢ｵＧｭｩｹＬ＠ Beyriit /, W; Mubammed b. Ebibekr er-Razi, Mubtiiru's- ｓｨ｡Ｌ＠ (Tahk. M. ｈ｡ｴｲＩＬ＠ funduszeue.info Lubnan ｎｩｲｦｵＬ＠ ｂ･ｹｲｦｴ＠ /, U; Semir Kami- Mubammed ｒｺｫＬ＠ el- ｳｴｩｨ｡ｲ･Ｌ＠ Daru'l-Vesam, Beyriit , 3. Bkz. Orhan ｈ｡ｮ･ｲｬｩｯｵＬ＠ Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve ａｫｭｬ｡ｲＬ＠ Remzi Kitabevi, ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ )5; W!4, IW; Vikipedi, "Kahin!ik", funduszeue.infodiaorg/wiki!K%C3%A2hinlik (). 4. ｇ･ｮｩ＠ bilgi için bkz. Gayle Delaney, Riyalarla Problem Çözme, (Çev. M. Temelli), ｭ＠ yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＱＹＷＬ＠ ; ｒｩｬｹ｡ｮｺ､＠ ｙ｡ｲｩｮ＠ Rilyalarla Kendinizi Yeninden Düzenleme ve ｄｮｩｬｴｲｭ･＠ Teknikleri, (derleyen, G. ￖｴＩＬ＠ Ege Meta Yay., ｺｭｩｲ＠ ty., 5. el-Maide, 5/3. 8 eylemlerinde ､ｮ･ｲｫ＠ hareket etmelerini, dikkatli ve ､ｵｹ｡ｲｬ＠ ｯｬｭ｡ｲｮＬ＠ ｹ｡ｰ｣ｫｬｲ＠ ｩ＠ konusunda bilgili ve tecrübeli olanlara ､｡ｮｭｬｲＬ＠ onlarla ｳｴｩ｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｭｬｲﾭ ｮＬ＠ bundan soma Allah'a güvenerek eylemlerde ｢ｵｬｮｭ｡ｲ＠ istemektedir. Nitekim Kur'an'da, Ｂｩ＠ konusunda onlarla ｩｳｴｭﾷ･＠ yap. ｳｴｩ｡ｲ･､ｮ＠ sonra o ｩ＠ yapmaya tam olarak km·ar verince, ｡ｲｴｫ＠ Allah 'a dayan ve güven. " 1; Ｂ｡ｹ･ｴ＠ ｢ｩｬｭｹｯｲｳ｡ｮｺＬ＠ bilenle- re ｳｯｲｭＢ Ｒ＠ denilmektedir. ａｹｲ｣｡＠ bir çok ayette "ey ｡ｫｬ＠ sahipleri ibret alzn"3, Ｂ｡ｫｬ＠ etmiyor musunuz "4 denilerek insanlardan ｹ｡ｰ｣ｫｬｲ＠ ｩｬ･ｲ､＠ ｡ｫｬｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｲ＠ istenmekte; ｡ｫｬｮ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｹｲ＠ ｳｫｮｴｬ｡ｲ＠ maruz ｫ｡ｬ｣＠ ifade edilmektedir. 5 ｄｯｬ｡ｹｳ＠ bu ｡ｮｬｹ＠ Kur'an'dan ｫ｡ｹｮｬ､＠ veya Kur'an'a ､｡ｹｮｵ＠ söy- lemek mümkün ､･ｩｬｲＮ＠ Burada, Hz. ｢ｲ｡ｨｩｭＧｮ＠ ｧｲ､＠ rüyaya göre hareket ･ｴｩ［＠ Yusuf peygamberin ｨ｡ｹｴｮＬ＠ küçükken ｧｲ､＠ bir rüyaya göre cereyan ･ｴｩＬ＠ Hz. Muhammed'in gördü- ＠ ｢｡ｺ＠ ｲｹ｡ｬｮ＠ ｧ･ｲｫｬｴｩ＠ gibi ｨｵｳｬ｡ｲｮ＠ Kur'an'da ｧ･ｴｩ＠ ｨ｡ｴｲｬｫＬ＠ bunun istihareyle ilgisi kurulabilir. 6 Biz, bu ｨｵｳｬ｡ｲｮ＠ istihareyle ilgisinin ｯｬｭ｡､＠ kanaa- tindeyiz. Çünkü istihare, ｹｵｫ｡ｲ､＠ da ｧ･ｴｩ＠ gibi, mütereddit olunan bir konuda kendi- sine hangisini ｹ｡ｰｭｮ＠ daha iyi ｯｬ｡｣＠ konusunda bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ göstermesini Allah'tan istemeh.'tir. Oysa bu olaylarda böyle bir husus söz konusu ､･ｩｬｲＮ＠ Bununla birlikte herhangi bir konuda Allah'a dua etmek, ondan ｨ｡ｹｲ＠ dilemek, el- bette ､ｯｲｵ＠ bir ｩｴｲ＠ ve ｋｵｲＧ｡ｮ＠ muhtelifyerlerinde buna ｴ･ｶｩｫ＠ edilmektedir: "Rab- biniz ｢ｵｹｲｭｴＺ＠ Bana dua edin, duamza cevap vereyim "7 ｄｯｬ｡ｹｳ＠ ｴ･｢ｳ＠ ･､｣ｩｭｺ＠ herhangi bir ｩｮ＠ sonucunu bizim için ｨ｡ｹｲｬ＠ ｫｬｭ｡ｳｮ＠ Allah'tan dilemek ve bunun için ona dua etmek, ｋｵｲＧ｡ｮ＠ tavsiye ･ｴｩ＠ bir husustur. Zira ｋｵｲＧ｡ｮ＠ muhtelifyerlerinde ｢･ｬｩｲｴ､＠ gibi, ｯｬ｡ｹｲｮ＠ içyüzünü biz bilemeyiz. Hatta bazen ya- ｲ｡ｮｺ＠ ｳ｡ｮ､ｭｺ＠ bir ･ｹ＠ ｺ｡ｲｭＬ＠ ｺ｡ｲｬ＠ ｺ｡ｮ･ｴｩｭ＠ bir ･ｹ＠ de ｨ｡ｹｲｭｺ＠ olabilir: "Olabilir ki siz, bir ･ｹ､ｮ＠ ｨｯｬ｡ｮｭｺｳｾ＠ oysa ki o sizin için bir ｨ｡ｹｲ､Ｎ＠ Yine olabilir ki, siz bir ･ｹｩ＠ seversiniz, oysaki o sizin için bir kötülüktür. Allah bilir, siz bilmezsiniz."8 III - Hadiste ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ Bir kaynak olarak Hadise gelince, hadis ｫ｡ｹｮｬｲ､＠ istihareye yer ｶ･ｲｩｬ､＠ görülmektedir. ｙｵｫ｡ｲ､＠ ｧ･ｴｩ＠ gibi Hz. Peygamber Medine'ye ｧ･ｬ､ｩｮＬ＠ oradaki ｭｲｩｫｬ･ｮ＠ mütereddit ｯｬ､ｵｫ｡ｲ＠ hususlarda oklara ｢｡ｶｵｲ､ｫｬｮ＠ ve Müslüman- lara da bunu tavsiye ettiklerini ｢･ｬｩｲｴｭｫＮ＠ Hz. Peygamber, ｩｮ｡ｬｲ＠ böylesine ｢｡ｴｬ＠ ve ｭ｡ｮｳｺ＠ bir ｡ｮｬｹｴ＠ korumak için bunun yerine onlara istihareyi tavsiye ･ｴｭｩｲＮ＠ ｂ｡ｴ＠ Buhari'nin Sahih'i olmak üzere pek çok hadis ｫ｡ｹｮｭｺ＠ Cabir b. Abdiilah'tan ｮ｡ｫｬ･ｴｩ＠ göre Hz. Peygamber ｡ｳｨ｢ｮＬ＠ ｴｰｫ＠ Kur'an 7dan bir sure 1. Al-i imran, 3/ 2. En-Nahl, 16/ 3. ｅｬＭｈ｡ｲＬ＠ 59/2. 4. ｅｳＭｓｩｦｴＬ＠ 5. Bkz. Yünus, ｯＯＱＰ＠ 6. Bu peygamberlerin ｧｲ､＠ rüyalar ｨ｡ｫｮ､＠ ｧ･ｮｩ＠ bilgi bu ｫｩｴ｡｢ｮ＠ ilk makalesinde ｶ･ｲｩｬｭｴＮ＠ Bkz. HidayetAydar, "Dreams in the Qur' an from the Perspective of Prophecy and the ir Reflections on Life" s. 7. el-Mu' min Ｈ･ｬＭｇ｡ｦｲＩＬ＠ 40/ 8. El-Bakara, ＲＯＶＮ＠ 9 ｲ･ｴｩ＠ gibi istihareyi ｲ･ｴｩ､Ｎ＠ Cabir'in nakline göre Hz. Peygaber bunun için önce farz ｮ｡ｭｺ＠ ､ｮ｡＠ iki rekat namaz ｫｬｮｭ｡ｳＬ＠ ｡ｲ､ｮ＠ da ｹｬ･＠ dua edilmesini tavsiye ･ｴｭｩｲＺ＠ "Sizden biri bir ｩ＠ ciddi olarak ､ｮｰ＠ karar ｡ｭｳｮ＠ geldi- ｩｮ､･Ｌ＠ ｦ｡ｲｺｮ＠ ､ｮ｡＠ iki rek'ftt namaz ｫｬｳｮ＠ ve ｡ｲ､ｮ＠ ｵ＠ anlama gelen bir dua1 ｹ｡ｰｳｮＺ＠ ａｬ｡ｨＧｭ＠ ｩｬｮ･＠ bana ｨ｡ｫｭ､＠ ｨ｡ｹｲ＠ ｯｬ｡ｮ＠ bildirmeni niyaz ederim. Bana güç vermeni isterim; çünkü senin her ･ｹ＠ gücün yeter. ｈ｡ｹｲｬ＠ olan ｴ｡ｲｦ＠ bana ｡ｫﾭ ｬ｡ｭｹ＠ senin o büyük fazl u kereminden dilerim. Çünkü sen güçlüsün, bense güçsü- züm; sen bilensin, ben bilemem. ｇ｡ｹ｢ｮ＠ bütün ｳｲｬ｡ｮ＠ bilefi sensin. ａｬ｡ｨＧｭＬ＠ ･ｲ＠ ｵ＠ ｩｭｮ＠ Ｈｩｮ＠ söylersin) sonucunun dinim, ｨ｡ｹｴｭＬ＠ ahiretim için ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬ､ｵ＠ bilgin içindeyse, onu bana ｫｯｬ｡ｹｴｲ＠ ve nasip et. ａｬ｡ｨＧｭ＠ ･ｲ＠ ｩｭｮ＠ sonucunun dinim, ｨ｡ｹｴｭＬ＠ ahiretim için ｨ｡ｹｲｳｺ＠ ｯｬ､ｵ＠ bilgin içindeyse, beni o ｩｴ･ｮ＠ ｳｯｵｴＬ＠ onu benden ｵｺ｡ｫｬｴｲ＠ ve nasip etme. Nerede olursa olsun benim için ｨ｡ｹｲ＠ ｯｬ｡ｮ＠ takdir et. Sonra da beni bu ｨ｡ｹｲｬ＠ ｨｯｮｵｴ＠ buyur"2 ｋｩ＠ bu ･ｫｩｬ､＠ dua ettikten sonra kalbinin ｭ･ｹｬｴｩ＠ yöne göre hareket eder. Kalbi o ｩ＠ ｹ｡ｰｭｮ＠ ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬ｡｣ｮ＠ meylediyorsa onu yapar; o ｩ＠ ｹ｡ｰｭｮ＠ ｺ｡ｲｮ＠ ｯｬ｡｣＠ hissi ｡ｲ＠ ｢｡ｳｹｯｲ＠ o za- man da ondan vazgeçer. Yine hadis ｫ｡ｹｮｬｲ､＠ Hz. Peygamber'in ｡ｳｨ｢ｮ､＠ pek çok ｫｩｹ･＠ her konuda istihare ｹ｡ｰｭｬｲｮ＠ tavsiye ･ｴｩ＠ nakledilmektedir. ａｲ｡ｬｮ､＠ Hz. Ebübekir, ｢ｮ＠ Mes'üd, EbU Eyyüb el-Ensari, Ebu Said el Hudri, Sa' d bin Eb! Vak- kas, Abdullah bin Abbas, EbU Hureyre gibi birçok önde gelenlerin de ｢ｵｬｮ､＠ bir gurup sahabi, Hz. Peygamber'in kendilerine istihare ｹ｡ｰｭｬｲｮ＠ tavsiye etti- ｩｮ＠ ｳｹｬ･ｭｩｲ､Ｎ Ｓ＠ ｬｫ＠ｧｩｲｭ､･＠ olumlu veya olumsuz herhangi bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ ｡ｬｮｭｹ｢ｩｲＮ＠ Bu durumda ｡ｹｮ＠ ibadet ve dua bir kez daha tekrar edilmelidir. ｡ｹ･ｴ＠ yine gerekli ve yeterli ｩ｡ｲ･ｴ＠ ｡ｬｮｭｺｳＬ＠ bu ｩ＠ yedi kez tekrarlamak icap eder.4 Zira bir hadiste ｢･ｬｩｲｴ､ｮ＠ göre Hz. Peygamber, Enes bin Malik' e bu konuda ｹｬ･＠ ､･ｭｩｴｲＺ＠ "Ey Enes, bir ｩ･＠ ｴ･｢ｳ＠ etmek ｩｳｴ･､ｮＬ＠ o ｩ＠ ｨ｡ｫｮ､＠ yedi kere istihare et. Sonra gönlünden geçen karara, ･ｩｴｭ＠ bak. Çünkü ｨ｡ｹｲＬ＠ gönüldeki temayüldedir."5 Yedi kez istihare ｹ｡ｰｬ､＠ halde yine de, rüyada bir ･ｹ＠ ｧｲｬｮ･ｺｳ＠ o zaman kal- be ｢｡ｫｬｲ［＠ o ｩ＠ yapmak arzusu varsa, ｹ｡ｰｬｲＬ＠ yoksa vazgeçilir. 6 Ｎ＠ ｄｵ｡ｮ＠ ａｲ｡ｰｳ＠ ｹｬ･､ｩｲＺ＠ ａｬ｡ｨｵｮｭ＠ inni astakhiruka bi ilmika wa astaqdiruka bi qudratika wa as'aluka min fad- lika al-azim. Fa innaka taqdiru wa la aqdir wa ta'lamu wa la a'lam wa an ta ｡ｬ､ｮ＠ al guyüb. Allahummain kunta ta'lamu anna hiiza al-amr khayrun li fi dini wa madshl wa aqibati amrl ( ) fa uqdurhu ll wa yassirhu ll thumma bdrik fihi; wa in kunta ta'lamu anna hiiza al-amr sharrun ll fi dini wa madsh wa aqibati amrl ( )fa ｡ｳｲｩｦｬｵ＠ ann! ve asrifni ahnu wa uqur li al-khayra haythu kana thumma ｡ｲ､ｮｩ＠ bihi. (Muhammed b. ｳｭ｡ｩｬ＠ el-Buhar!, Sahihu'l-Buhiiri, el-Kutub ei-Sitte içinde, ￇ｡ｲ＠ Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ ＴＰｬＯＱＹＸＬ＠ Teheccllt, 25, Daavat, 48; Ebü ｳ｡＠ et-Tirmizi, Sunenu't-Tirmizl, el-Kutubel- Sitte içinde, ￇ｡ｲ＠ Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ ＴｯｴＹＸＬ＠ Vitr, ; ｢ｮ＠ Mace, Sllnanu ｢ｮ＠ Milce, el-Kutub el-Sitte içinde, ￇ｡ｲ＠ Yay., istanbul ＴＰＯＱＹＸＬ＠ ｫ､ｭ･ｴｵＧｳＭｓ｡ｬｩ＠ ve's-Sllnnah ｦｨ｡Ｌ＠ Ｘ［＠ Ahmed b. Hanbal, Mllsnedu Ahmed b. Hanbel, ei-Kutub el-Sitte içinde, ￇ｡ｲ＠ Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ ＱＴＰｬＡＹＸＬ＠ III, ). 2. el-Buhar!, Teheccllt, 25, Daavat, 49; et-Tirmizi, Vitr, ＠ 8; ｢ｮ＠ Mace, ｫ､ｭ･ｴｵＧｳＭｓ｡ｬｩ＠ ve's-Sllnnah ｦｨ｡Ｌ＠ ＠ 88; Ahmet b. Hanbel, III, 3. Bkz. Ahmed b. Ali ｢ｮ＠ Hacer el-Askalani, Fethu'I-Bilrl ･ｲｨｵ＠ Sahihi'l-Buhdri, Dilru'I-Ma'rife, Beyrüt ｩＳＷＹＬｉＯＴＭ , ｘｉＯＸＴＭＱＷＮ＠ 4. ｋ｡ｲｮｬＭｒｺｫＬ＠ 5. ｢ｮ＠ Hacer, ｘｉＡＹＱＮ＠ 6. Salim ￖｬｴＬ＠ Ｂｳｴｩｨ｡ｲ･Ｌ＠ Tllrkiye Diyanet ｬ｡ｭ＠ ｖ｡ｫｦ＠ｳ Ansiklopedisi, Tllrkiye Diyanet ｖ｡ｫｦ＠ Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ , XXIII/ 10 Ｑ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ önemi daha pek çok sözle ｩ｡ｲ･ｴ＠ ･､ｩｬｭｴｲＮ "Dört ･ｹ＠ yapan dört ･ｹﾭ den mahrum kalmaz; ｫｲ･､ｮＬ＠ kendisine verilen nimetierin ｡ｲｴｮｬｭｳ､［＠ tevbe eden, affedilmekten; istihare yapan ｨ｡ｹｲ＠ bulmaktan ve ｳｴｩ｡ｲ･＠ yapan da ､ｯｲｵｹ＠ bul- maktan mahrum kalmaz"2 sözü de bunlardan biridir. ｋ｡ｹｮｫｬｭｺ＠ istihareyle ilgili ｶ･ｲ､ｩ＠ ｢ｩ＠ bilgilere dayartan pek çok alim, istihareyi "sünnef' olarak ､･ｲｬｮｩｭｴＮ＠ ｳｬ｡ｭ＠ ｩｮ｡｣＠ göre "sünnef' olan bir eylem, Müslü- manlar için büyük önem ｫ｡ｺｮｲ＠ ve onu mümkün ｯｬ､ｵｮ｣｡＠ yapmak gerekir. ｄｯｬ｡ｹｳ＠ bütün ｍｳｬｭ｡ｮｲＬ＠ ｧｩｲ･｣ｫｬ＠ eylemleri için istihare ｹ｡ｰｭｬｲ＠ sünnet ｯｬｭｵｴｲＮ＠ IV- ｳｴｩｨ｡ｲ･ｹ＠ ｬ｡ｶ･ｲ＠ Hadis ｫｩｴ｡ｰｬｲｭｺ､＠ verilen bilgiler bundan ibarettir. Ancak kalbinin meyli ko- nusu müphem ｯｬ､ｵ＠ ve her ｫｩｮ＠ bunu rahat bir ･ｫｩｬ､＠ ｡ｮｬｹｭ｣＠ ､ｮ｣･ﾭ sinden hareketle, ｢｡ｺ＠ alimler namaz ve ､ｵ｡ｮ＠ ｡ｲ､ｮ＠ ｵｹｭ｡＠ tavsiye ･ｴｭｩｬｲ､Ｎ Ｓ＠ Hatta ｡､＠ ｧ･ｬ｣ｩ＠ gibi istihareye daha ｢｡ｫ＠ ｢｡ｺ＠ ritüeller de ･ｫｬｮｭｩｴｲＮ＠ Buna göre istihare yapmak için, önce günahlardan tevbe edilmelidir. Tevbe için ｫｳ｡｣Ｌ＠ "Ya Rabbi! ｂｬｵ＠ anundan ｩｭ､ｹ･＠ kadar ｹ｡ｰｴｵｮ＠ günahlara ｰｩｭ｡ｮ＠ oldum. Bundan son- ra, günah ｩｬ･ｲｮｭｹ＠ söz veriyorum" denir. Sonra gusledilir. Gusülden sonra, o gece (istihareye niyet ettim) diyerek yukanda ｧ･ｴｩ＠ gibi iki rekat nafile namaz ｫｬｮｲＮ Ｔ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｮ｡ｭｺ､＠ sonra ｹｵｫ｡ｲ､＠ geçen dua okunur: Sonra abdestli olarak, ｫ｢ｬ･ｹ＠ 5 dönülür, Hz. Peygamber' e salat ve selam getirilir, istenilen ･ｹ＠ niyet edilerek ｳ｡＠ yan üzere ｹ｡ｴｬｲＮ＠ Bu arada dünya ｫ･ｬ｡ｭ＠ edilmez, uykuya ､｡ｬｮ｣ｹｫｲ＠ içinden "Allah, Allah" denmelidir. Bu halde iken rüyada beyaz veya ｹ･ｩｬ＠ görmek, din büyüklerini görmek, huzur ve sükunet veren, ｨｯ｡＠ giden ｨ｡ｹｲｬ＠ ve güzel ･ｹｬｲ＠ görmek hayra; siyah mavi, ｳ｡ｲ＠ veya ｫｲｭｺ＠ renkler görmek, sevilmeyen tipler, tiksinti veren, çirkin ･ｹｬｲ＠ görmek ise ･ｲ＠ alamettir. ｋｩ＠ bu ･ｫｩｬ､＠ rüyada ｧｲ､＠ simgelere bir ｴ｡ｫｭ＠ manalar yükler; onu iyi görür söz konusu ｩ＠ yapmaya karar verir, ya da kötü olarak ､･ｲｬｮｩＬ＠ ｹ｡ｰｭ＠ ､ｮ＠ ｩｴ･ｮ＠ vazgeçer. 6 Kalbinin ｭ･ｹｬｴｩ＠ hususu böylece tespit edip ona ｹｮ･ｬｭｩ＠ olur. V- ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ Yapan ｋｩｮ＠ Durumu ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹ＠ yapacak ｫｩｮ＠ durumu, psikolojik ｹ｡ｰｳ＠ ve ruh ､ｮｹ｡ｳＬ＠ istiharede ､ｯｲｵ＠ bir sonuç elde etme hususunda çok önem arz etmektedir. 7 Buna göre ｫｩ＠ tama- ｭｹｬ｡＠ kendini dünyaya ｡､ｭ＠ biri ise, bunun din ｩｬ･ｲ＠ konusunda ｹ｡ｰ｣＠ istihare ､ｯｲｵ＠ bir sonuç vermeyebilir. ｡ｹ･ｴ＠ ruhen ahiret aleminde ｹ｡ｮ＠ biri, dünya ｩｬ･ｲ＠ 1. Bkz. ｩｨ｡｢ｵ､ｮ＠ Muhammed b. Ahmed ･ｬＭｅ｢ｩｨＬ＠ ei-Mustatraffl Kul li Fennin Mustazraf, (Tahk. M.M. Kumayha), ｄｬｵＧＭｋｴ｢ｩｭｹ･Ｌ＠ Beyrüt , I/, 2. Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed el-Gazali, ｨｹ｡ｵ＠ Ulumi'd-Din, Daru'n-Nedveti'l-Cedlde, Beyrüt ty., I/ 3. Bkz. Seyyid Ali Zade Yakub b. Seyyid Ali., ･ｲｨｵ＠ ｩｲ｡ｴＧｬＭｳｭＬ＠ Dersaadet: Matbaa-i Osmaniye, , 4. ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｮ｡ｭｺ､＠ nelerin ｯｫｵｮ｡｣＠ konusunda hadis olarak nakledilen ｢｡ｺ＠ rivayetler ｶ｡ｲ､Ｎ＠ Buna göre, birin- ci rekatta Fatiha'dan sonra Kiifirun, ikinci rekiitta ise, ｨｬ｡ｳ＠ surelerinin ｯｬ｡ｮｳ＠ tavsiye ･､ｩｬｭｴｲＮ＠ (Bkz. ei-Gaziili, I/). 5. Söz konusu dua, namazda ｹ｡ｰｬ｢ｩ･｣＠ gibi, namazdan sonra da ｹ｡ｰｬ｢ｩｲＮ＠ Ancak selamdan sonra ｹ｡ｰｬｭｳｮ＠ daha iyi ｯｬ｡｣＠ ｢･ｬｩｲｴｭＮ＠ (Bkz. Ebu'I-Abbas Ahmed b. Abdulhalim ｢ｮ＠ Teymiyye el-Harrani, ･ｩＭｆｴ｡ｶＧｬｋｵ｢Ｌ＠ ｄｬｵＧＭｍ｡ｲｩｦ･Ｌ＠ Beyrüt , II/ 6. Abdullah ｭ｡ｯｬｵＬ＠ Psiko-Sosyal ａ､｡ｮ＠ Rüya ve ｳｴｩｨ｡ｲ･Ｌ＠ Aktüel Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＲＰＴＬ＠ 7. ｋ｡ｲｮｩＭｒｺｫＬ＠ 11 konusunda istihare yaparsa, onun istiharesi de ､ｯｲｵ＠ bir sonuç vermeyecektir. Zira ｢ｵｮｬ｡ｲ＠ içinde ｢ｵｬｮ､＠ ruh haleti, duygulanna, hislerine, etki edecek, ､ｯｬ｡ｹｳ＠ objektif ｯｬ｡ｭｹ｣ｫｲ､Ｎ＠ ｍ･ｬ｡＠ dünyevi bir temayülü varsa, ｺｩｬｮ＠ ve ､ｵｹｧｬ｡ｲ＠ ora- ya meyledecek ve istihare de bu yönde tecelli edecektir. O yüzden, istihare, objektif bir ruh haleti içinde, ｫｩｮ＠ zihninin her türlü ､ｮ｣･＠ hali ｯｬ､ｵ＠ bir durumda ｹ｡ｰｬｭ､ｲＮ＠ VI- ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｙ｡ｰｬ｣ｫ＠ Yer ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ özel bir yerde ｹ｡ｰｬｭｳ＠ ｧ･ｲｫｴｩ＠ konusunda ·hadislerde herhangi bir bilgi yoksa da, uygulamada bunun için belli ｢｡ｺ＠ yerlerin tercih ･､ｩｬ＠ görülmekte- dir. Mesela camide istihare ｹ｡ｰ＠ ｡ｲ､ｮ＠ ｵｹｭ｡ｮ＠ daha evla ｯｬ､ｵ＠ ｳｹｬ･ｮｭｦｴｩｲＮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ bir velinin türbesinin ya da manevi yönü kuvvetli bir ｫｩｮ＠ mezanmn ba- ｮ､｡＠ ｹ｡ｰｬｭｳｮ＠ ve orada ｵｹｭ｡ｮ＠ da güzel ｯｬ､ｵ＠ ｢･ｬｩｲｴｭＮ Ｑ＠ Nakledildigine göre istihare için Kuzey Afrika' da bir velinin, ｲ｡ｮＧ＠ da ise Hz. Peygamber'in ailesinden ｯｬ､ｵ＠ kabul edilen bir ｫｩｮ＠ ｭ･ｺ｡ｲｮ＠ ｢｡＠ tercih edilmektedir. 2 Türkiye'de bir ta- ｫｭ＠ dua ve dilekler için belli ｢｡ｺ＠ camiler veya türbel er, ｹ｡ｴｲｬ＠ tercih ･､ｩｬ＠ halde, toplum tarafindan ｨｯ＠ ｫ｡ｲｬｮｭ､＠ için istihare niyetiyle buralarda uyunmamakta, istihare için daha çok evler tercih edilmektedir. Vll- ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ Vakti ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ gece ｹ｡ｰｬｲＬ＠ ama icap ･ｴｩｮ､＠ gündüz de ｹ｡ｰｬ｢ｩｲＮ＠ Çünkü hadiste va- kit ｢･ｬｩｲｴｭＮ＠ Bununla birlikte en uygun vaktin gece ｹ｡ｲｳｮ､＠ sonra ｯｬ､ｵＬ＠ çünkü bu vaktin ､ｵ｡ｬｲｮ＠ kabulü için en münasip vakit ｯｬ､ｵ＠ söylenmektedir. 3 VIII - Hangi Arneller ｩｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｙ｡ｰｬｲ＠ ｳｴｩｨ｡ｲ･Ｌ＠ kulun hangisini ｹ｡ｰｭｳｲｵｮ＠ kendisi için daha iyi ｯｬ､ｵｮ＠ ｢ｩｬ･ｭ､＠ ve tereddüde ､ｴ＠ konularda Allah'tan ｨ｡ｹｲ＠ dileyip tereddütten ｫｵｲｴｬｭ｡ｳ＠ için ｹ｡ｰｬｲＮ＠ ｂ｡ｫ＠ bir ifadeyle istihare, ｩｹｬ＠ veya ｫｴｬ＠ kestirilemeyen mubah ｩｬ･ｲﾭ de olur. ｈ｡ｹｲｬ＠ ve ｳ･ｶ｡ｰｬ＠ ｯｬ､ｵ＠ kesin olarak bilinen bir konuda istihareye gerek kalmaz. 4 Mesela ｮ｡ｭｺ＠ ｫｬｲｵｰ＠ ｫｬｮｭ｡ｳＬ＠ orucun tutulup ｴｵｬｭ｡ｳＬ＠ ｺ･ｫ｡ｴｮ＠ verilip verilmemesi gibi hususlarda, yani vücubiyeti kesin olan konularda istihare söz konusu olmaz. Ancak farz bir ibadet olan ｈ｡｣ｮ＠ ｹ｡ｰｬ＠ ｹ｡ｰｬｭｳ＠ konusunda ｳｴｩﾭ ｬ｡ｲ･＠ söz konusu ｯｬｭ｡､＠ halde, vakti konusunda, -yani bu sene mi, yoksa bir sonraki ｹｬ＠ ｭ＠ yapsam ･ｫｬｩｮ､Ｍ bir tereddüt ｨ｡ｳｬ＠ ｯｬ､ｵｮ｡＠ istihare ｹ｡ｰｬ｢ｩｲＮ＠ 5 ａｹｮ＠ ･ｫｩｬ､＠ bir ･ｹ＠ kesin olarak haram ise, Ｍｲｮ･ｩ＠ zina, içki içmek kumar oynamak gibi- o ko- nuda da istihare mevzubahis olamaz.6 Ticaret yapma, uzun bir ｹｯｬ｣ｵｨ｡＠ ｫｭ｡＠ gibi 1. Bu ･ｫｬｩｹ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ antik ｡ｬｲ､＠ ｴ｡ｰｮｫｬｲ､＠ ｹ｡ｰｬｮ＠ uykularla yüce güçlerle ｩｬｫ＠ kurma yöntemiyle ｩｬｫｳ＠ ｫｵｲｬｭ＠ ve onun ､･ｶ｡ｭ＠ ｯｬ､ｵ＠ iddia ･､ｩｬｭｴｲＮ＠ (Bkz. Annemarie Schimmel, Halifenin ｒｯｹ｡ｬｲ＠ ｳｬ｡ｭＧ､＠ Rüya ve Rüya Tabiri, (Çev. funduszeue.info), ｋ｡｢ｬ｣＠ Yay., ｳｴ｡ｮ｢ｵｬ＠ , 48). 2. Schimmel, 3. Ｂｳ･ｬｦｩ＠ Ehle'z-Zikr", ｨｴｰＺＯｩｳｬ｡ｭｯｮ･Ｎｲｶｓ＿ｧ］ｉｏＭａ｢｣ｫ｟ｆ＠ FatlvaA&cid= 4. Ahmed b. Muhammed ｳｭ｡ｩｬ＠ et-Tahtiivl, ｈｩｹ･＠ ala Meniki'l-Felah ･ｲｨｵ＠ ｎｦｩｲＧｬＭｺ｡ｨＬ＠ el-Matbaatu'l-Kubra el- Emiriyye, Bill ｬｫＬ＠ 13 ＠ 8, ; · 5. Hasan b. Arnmar ･Ｍｲｮ｢ｬ｡ｩＬ＠ Meraki'l-Felah ･ｲｨｵ＠ Nüri'l-izah, el-Matbaatu'l-Kubra el-Emiriyye, ｂＱｩｫＬ＠ , ; et-Tahtavi, 6. Ｂｳ･ｬＱ＠ Ehle'z-Zikr", funduszeue.info?cid=l &pagename=Islam0nline- 12 ｢｡ｺ＠ ｯｬ｡ｹｲｮ＠ sonucu, ｩｮ＠ ｢｡ｮ､＠ kestirilemez. ｋｩｮ＠ ｹ｡ｰ＠ yapmamakta serbest ｯｬ､ｵ＠ bu durumlarda istibare, mü'min için önemli bir ､｡ｹｮｫｴｲＮ＠ ｅｶｬ･ｮｹ＠ gelince, ｢｡ｺ＠ ｫｩｬ･ｲ＠ bunun için de ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｬｭｳ＠ ｧ･ｲｫｴｩｮ＠ söylerken 1, ｢｡ｺｬｲ＠ son derece önemli olan bu hususta ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｬｭｳｮ＠ ｨｯ＠ bulmazlar. "Bilhassa evlenmek gibi hayati konularda istihareyi ､･ｩｬＬ＠ ｩｳｴ｡ｲ･ｹ＠ öne almak en ､ｯｲｵ＠ harekettir. Çünkü ta- ｲ｡ｦｬｮ＠ birbirlerine denk olup ｯｬｭ｡､ｫｲＬ＠ mizaç, kültür, hayat ｡ｮｬｹ＠ ｢｡ｫｭｮ､＠ ne kadar ｵｹ｡｢ｩｬ･｣ｫｲ＠ gibi çok ciddi konular; ancak bilenlerin, görenlerin verdik- leri ｩｳｴ｡ｲ＠ bilgilerle ｡ｮｬｲＬ＠ isabetli kararlar; ancak böyle ｳ｡ｬｭ＠ ｳｴｩ｡ｲ･＠ bilgileriyle verilebilir."2 Bununla beraber, kalbin mutmain ｯｬｭ｡ｳ＠ için ｩｳｴ｡ｲ･､ｮ＠ sonra istihare ｹ｡ｰｬ｢ｩ･｣＠ ｳｹｬ･ｮｭｩｴｲＮ Ｓ＠ IX- Müslümanlar Bugün ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｙ｡ｰｹｯｲｬ＠ ｭ＿＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ öteden beri ｢｡ｺ＠ ｳｲｬ｡ｮ＠ ｫ･ｦｩｮ､＠ ve ｢｡ｺ＠ gizli ｩ｡ｲ･ｴｬ＠ elde etmede çok kuvvetli bir yöntem olarak ｫｵｬ｡ｮ＠ ｧ･ｬｭｩｴｲＮ＠ ｖ･ｲ｣ｩ＠ fetva, ｡ｬ｣＠ ｳ｡ｶ＠ ｫ｡ｲＬ＠ ｹ｡ｰ｣＠ evlilik, ｧｩｲ･｣＠ ticaret, ｹ｡ｰ｣＠ seyahat vb. ｹ｡ｰｭｳ＠ ､ｮｬ･＠ ｩ＠ konu- sunda istihare yapan pek çok alim, komutan, tacir ve benzeri insana dair örnekler ki- Ｔ＠ ｴ｡ｰｬｲｭｺ､＠ yer ｡ｬｭｫｴ､ｲＮ Tarikatlarda da istihareye çok ｢｡ｶｵｲｬｭｴＮ＠ ￇｯｵ＠ zaman müritler kendilerine kimi ･ｹｨ＠ seçecekleri yahut ･ｹｨｬｲＬ＠ ｹ｡ｮ＠ gelen safiyi kendine mürit ｹ｡ｰ＠ yap- ｭ｡ｹ｣Ｌ＠ hatta ölümünden sonra yerine kimi halife ｹ｡ｰ｣＠ vb. konularda ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｭｬｲ､Ｎ Ｕ＠ Özellikle ｍｳｬｭ｡ｮｲ＠ ｩ＠ kesimi istihareye daha çok önem vermekte Ｖ＠ ve ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹ＠ daha ｳｫ＠ ｫｵｬ｡ｮｭｴ､ｲＮ ｙｵｫ｡ｲ､＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ ilgili Hz. Peygamber' e atfedilen rivayetleri ve sahabenin bu konuya ｶ･ｲ､ｩ＠ önemi ｡ｮｬｴｫ＠ Bu bilgilerden ｡ｮｬ､＠ ｫ｡､ｲｹｬ＠ sahabe ve ｯｮｬ｡ｲ＠ ｡ｲ､ｮ＠ gelenler, muhayyer ｯｬ､ｵｫ｡ｲ＠ ｩｬ･ｲ＠ konusunda istihare ｹ｡ｰｭｬｲ､Ｎ＠ Bugün de pek çok mütedeyyin aile ve ｫｩｬ･ｲＬ＠ ｹ｡ｰｭ＠ ､ｮｰＬ＠ fakat mütereddit ｯｬ､ｵｫ｡ｲ＠ konularda istihareye ｢｡ｶｵｲｭｫｴ､ｬＮ Ｗ＠ Özellikle din içerikli gazete, dergi ve site- lerde ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ ilgili çok ｳｫ＠ sorular ｳｯｲｵｬ､＠ görülmektedir. Buralarda okuyucular, muhtelifvesilelerle ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ yapmak istediklerini belirterek kendilerine yol gösterilme- sini istemekte, yahut ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ istiharede ｫ｡ｮ＠ sonucun ne anlama ｧ･ｬ､ｩ＠ gibi sorular Arabic-Ask Scholru%2FFatwaA%2FFatwaAAskTheScholar 1. Ｂｳ･ｬｩ＠ Ehle'z-Zilcr'', funduszeue.inforvlet!Satellite?pagename=IslamOnline-Arabic-Ask_Scholar/FatwaA/ FatwaA&cid=l! . 2. Ahmed ｡ｨｩｮ＠ Ｂｅｶｬ･ｮ＠ ｫ｡ｲｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ mi, ｳｴｩ｡ｲ･ｹｬ＠ mi venneli?", funduszeue.info?bl=yazarlar& trh=&hn= (6 Ekim ); Ｂｳ･ｬｩ＠ Ehle'z-Zikr'', funduszeue.inforvlet!Satellite?cid=ll22 ＵＲＸＶＱＦｰ｡ｧ･ｮｭ］ｉｳｬＰｩＭａｲ｢｣ｫ｟ｓｨｯＢＯｆｴｷ＠ %2FFatwaAAskTheScholar 3. Konuyla ilgili ｹ｡ｰｬｮ＠ bir ankette denekierin %49'u evlenmekonusunda istihare ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ tespit ･､ｩｬｭｴｲＮ＠ (Bkz. ｮ｡ｯｬＬ＠ 74). 4. Mesela bkz. ｅ｢ｩ＠ Ca'fer Muhammed ｢ｮ＠ Cerir et-Taberi, Tarihu'l-Umemi ｶ･ＧｬＭｍｵｩｫＬ＠ ｄ｡ｲｵＧｬＭｋｴ｢ｩｉｭｹ･Ｌ＠ ｂ･ｹｲｩｴ＠ , III/; Ahmed b. Ali ･ｬＭｋ｡ｫｮ､ｩＬ＠ ｓｵ｢ｨＧｬＭａ､＠ fi ｓ｡ｮｴｩＧｉＭＬ＠ (Tahk. Dr. Y. A. Tavil), Daru'l-Fikr, ｄｩｭ｡ｫＬ＠ , , , , , XJ; ｓ｣ｨｭ･ｬＬ＠ ; ｭ｡ｮｯｬＬ＠ 5. Bkz. Abdurrahman b. Hasan ･ｬＭｃ｢ｲｩｴＬ＠ Tarih u ａ｣ｬｩ｢ＧｉＭｳ｡ｲ＠ fi't-Terilcimi ve'l-Ahbar, Daru'l-Ceyl, ｂ･ｹｲｩｴ＠ ty., U 6. ｩｬ･ｲ､＠ istihare için bkz. Muhammed Baqir Haideri, Istikhiira Seeking The Best From Allah (swt) Significance, Methods and Types in Light ofFourty Hadith and The Views of The Ulemii, (Translated by Saleem Bhimji), Qum , ; Muhammed Baqir al-Majlisi, Maflitih al-Gayb fi funduszeue.info al-Istikhiira wa Saldt al-Lay!, Ｈｔ｡ｪｮＺ＠ Bahneh el-Huda), Dar al-Hadi, ｂ｡ｹｲｩｴ＠ , ; ｭ｡ｯｬＬ＠ 7. Konuyla ilgili ｹ｡ｰｬｮ＠ bir ankette denekierin %8l'inin ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｴ＠ tespit ･､ｩｬｭｴｲＮ＠ (Bkz. ｭ｡ｮｯｬＬ＠ 69). 13 sormakta ve yetkililerden bilgi talep etmektedirler. Konu ｨ｡ｫｮ､＠ bilgisi olanlar bu sorulara cevaplar vererek ｯｫｵｹ｣ｬ｡ｲｮ＠ ｡ｹ､ｮｬｴｭｫＬ＠ onlara yol göstermektedirler. ＠ Belli ｢｡ｺ＠ tarikat veya cemaatJere ｢｡ｬ＠ olan müritler ise, istihare konusunda ya tarika- ｴｮ＠ veya cemaatin lideri olan zattan, veya onun ｧｲ･ｶｬｮ､ｩ＠ bir ｫｩ､･ｮ＠ ｹ｡ｲ､ｭ＠ al- ｭ｡ｫｴ､ｲｬＮ＠ Hatta ｢｡ｺ＠ tarikatlarda ｹ｡ｰｬ｣ｫ＠ her ｩ＠ hususunda ｴ｡ｲｩｫｮ＠ bir yetkilisinin istibareye ｹ｡ｴ＠ ve rüyada ｧｲ､＠ simgeye ｹｫｬ･､ｩ＠ manaya göre hareket ･､ｩｬ＠ belirtilmektedir. Bu tür istiharelerin istismara ｡ｫ＠ ｯｬ､ｵ＠ ｯｲｴ｡､Ｎ＠ X - ｳｴｩｨ｡ｲ･､＠ Görülen Rüya ｂ｡ｬｹ｣＠ ｭ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｴｫｮ＠ ｳｯｲ｡＠ kal be ､ｯ｡ｮ＠ yapmak ya da rüyada görülene uymak ve bu- nun sonunda ortaya ｫ｡ｮ＠ durumdan ｲ｡ｺ＠ olmak ｧ･ｲｫｴｩ＠ ｢･ｬｩｲｴｭＮ＠ Nakl edi! ､ｩｮ･＠ göre Davüd peygamber, "Rabbim, en ｫｺ､ｮ＠ kulun kimdir?" diye ｳｯｲｭｵＬ＠ Allah da, "Mütereddit ｯｬ､ｵ＠ bir ｩ＠ konusunda bana istiharede bulunan, ｳｯｲ｡＠ da kalbine ､ｯ｡ｮ＠ hususa ｲ｡ｺ＠ ｯｬｭ｡ｹｰ＠ yapmayan ｫｩＢ＠ diye cevap ｶ･ｲｭｩｴＮ＠ 2 Türkiye'nin ｴ｡ｮｭ＠ ilim ｡､ｭｬｲｮ＠ ｈ｡ｹｲ･ｴｮ＠ Karaman'a konuyla ilgili so- rulan bir soruya, o ｹｬ･＠ cevap ｶ･ｲｭｩｴＺ＠ "Önemli ｯｬ｡ｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｮ｡ｭｺ＠ ve ､ｵ｡ｳｲ［＠ bunu yapmak yeterlidir. Bundan ｳｯｲ｡＠ görülecek rüya önemli ve ｢｡ｬｹ｣＠ ､･ｩｬｲＬ＠ her rüyaya ･ｹｴ｡ｮ＠ ｫ｡ｲ｢ｩｬＮ＠ Bu sebeple görülen ･ｹｬｲＬ＠ dinin ve ｡ｫｬｮ＠ kesin hükümlerine göre ､･ｲｬｮｩｭ＠ ve buna göre hareket edilmelidir."3 Bununla birlikte konuyla ilgili ｹ｡ｰｬｮ＠ bir ｡ｲｫ･ｴＬ＠ denekierin %69'unun istibarelerinin, ｫ｡ｲｮ＠ ･ｴｫｩｬ､ｮ＠ ve kendilerini ｢｡ｬ､ｮ＠ söyledikleri tespit ･､ｩｬｭｴｲＮ Ｔ＠ XI- ｂ｡ｫｳ＠ ａ､ｮ｡＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｙ｡ｰｬ｢ｩｲ＠ mi . Alimler, ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹ＠ herkesin kendisinin ｹ｡ｰｭｳ＠ ｧ･ｲｫｴｩｮ＠ ｩｲ･ｴ＠ ･ｴｭｩｬｲ､Ｎ＠ ｳｴｩﾭ bare ｢｡ｫｳｮ＠ ｹ｡ｰｴｲｬｭｺＮ＠ Bu yüzden herkes ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｭｳｮ＠ ｲ･ｮｭｬｩＬ＠ bu sünne- ti kendisi ira etmelidir.5 Bununla birlikte ｢｡ｺ＠ ｫｩｬ･ｲｮ＠ ｢｡ｫｳ＠ ｡､ｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｹ｡ｰｴｫｬｲ＠ vaki ｯｬｭ｡ｫｴ､ｲＮ Ｖ＠ ｂｩｬ｡ｳ＠ kendini istihare için ｨ｡ｺｲｬｫ＠ ve ehil görmeyen kimselerin, güvendikleri ｫｩｬ･ｲ＠ istihare ｹ｡ｰｴｲ､ｫｬ＠ görülmektedir. 7 ｂ｡ｫｳ＠ ｡､ｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｩ＠ daha çok tarikatlarda ｯｬｭ｡ｫｴ､ｲＮ＠ Müritler, her ｧｩｲｭﾭ leri için ･ｹｨｬｲｩｮ､＠ istihare ｹ｡ｰｭｳｮ＠ isterler, ･ｹｨ＠ de ｭｲｬｴ･ｩ＠ ｡､ｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ yapar ve yatar. Rüyada ｧｲ､ｮ＠ ona ｡ｫｴｲＮ＠ ･ｹｨ＠ ｡ｹｲ｣＠ ｧｲ､＠ ｩ｡ｲ･ｴ＠ yorar ve müridine 1. Bkz. ｓ｣ｨｭ･ｬＬ＠ 47; ｨｴｰＺＯｷＮ｢｡ｹｲ･ｩｮｫｭｳ｣ＰＵＳ＠ (6 Ekim ); Ahmed ｡ｨｩｮ＠ "Evlenrne ｋ｡ｲｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ mi, ｳｴｩ｡ｲ･ｹｬ＠ mi Vermeli?", bttp://funduszeue.info?bl=yazarlar&trh=&bn= (6 Ekim ); Ｂｳｴｩｨ｡ｲ･＠ ｎ｡ｳｬ＠ ｙ｡ｰｬｲＧＬ＠ bttp://funduszeue.info!BirBileneSoralirn!DuaninOnemiveCesitliDualarllstihare- funduszeue.info; Ｂｳ･ｬｩ＠ Ehle'z-Zil..T'', ｢ｴｰＺＯｷＮｩｳｬ｡ｭｯｮ･ｲｶｓ＿｣､］ＲＵＸＶＦｧ＠ ｉｳｬ｡ｮｏｩ･Ｍａｲ｢｣ｫ｟ＢｓｯＯＲｆｴｷＥｔ＠ 2. Abdullah b. Muhammed ｢ｮ＠ Ebi Dunyii., ･ｲＭｒ､ｩ＠ ani'liibi bi Kadiiih, (Tahk. Z. H. Es-Selefi), ･､ＭｄｩｲｵＧｳｓｬｦｹＬ＠ Bombay, ty., U92; ｅ｢ｩ＠ Nuayrn Ahmed b. Abdiilah el-Asbebiini, Hilyetu'l-Evliyii ve ｔ｡｢ｫｩｴｵＧｬＭａｳｦｹＮＬ＠ Diiru'l- Kutubi'I-Arabi, ｂ･ｹｲｩｴ＠ , IV/55; Celiiluddin ･ｳＭｓｵｹｩｴＬ＠ ･､ＭｄｵｲＧｬｍｮｳｩ＠ ｦＧｴＭｔ･ｳｬｲ＠ ｢ｩＧｬＭｍ･ｳｲＬ＠ Diiru'l-Fil..T, ｂ･ｹｲｩｴ＠ , V1Ul 3. bttp://funduszeue.info (6 Ekim ); Ahmed ｡ｨｩｮ＠ "Evlenrne ｋ｡ｲｮ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ mi, ｳｴｩ｡ｲ･ｹｬ＠ mi Vermeli?", funduszeue.info?bl=yazarlar&trb=&bn= (6 Ekim ). 4. Bkz. ｭ｡ｮｯｬｵＬ＠ 5. Bkz. Ali ａｫｰｮ｡ｲＬ＠ Peygamber Dua Eder Gibi, Kitapkent, Konya, , s,l 6. Konuyla ilgili ｹ｡ｰｬｮ＠ bir ankette denekierin ＥＳＶＧｳｮ＠ ｢｡ｫｳｮ＠ istihare ｹ｡ｰｴｲ､＠ tespit ･､ｩｬｭｴｲＮ＠ (Bkz. ｭ｡Ｍ ｭｯｬｵＬ＠ 69). · 7. ｭ｡ｮｯｬｵＬ＠ 52 14 bu ｧｩｲｭｮ＠ iyi mi, yoksa kötü mü ｯｬ､ｵ＠ ｨ｡ｫｮ､＠ bilgi verir. Mürit de ona göre hareket eder. Nitekim bizzat kendi ｢｡ｭ､ｮ＠ geçen bir olay bunu göstermektedir. ｹｬｮ､｡＠ bekar ｯｬ､ｵｭ＠ ｲ･ｮ＠ bir zat, ｫｺ＠ için münasip bir bir ･＠ ｡ｲ､ｮ＠ ve beni de bunun için uygun ｧｲ､＠ söyledi. ｋｺｬ｡＠ ve ailesiyle ｴ｡ｮｫ＠ sonra ｯｬ｡｢ｩ･｣ｮ＠ belirttim. Onlar da bunu istediklerini söylediler. Bununla birlikte ｫｺｬ｡ｲ＠ dahil bütün fertleri ｳｴ｡ｮ｢ｵｬＧ､ｫｩ＠ güçlü bir tarikata mensup olan ailenin reisi, bir de ･ｹｨ＠ efendi- ye ､｡ｮ｣ｫｬｲ＠ söyledi. Ben de olabilir dedim ve ･ｹｨ＠ efendiden gelecek ｣･ｶ｡｢＠ bekledim. ｋｳ｡＠ bir süre sonra ｫｺｮ＠ ｢｡ｳ＠ bana, ･ｹｨ＠ efendinin istihareye ｹ｡ｴｮ＠ ve olumsuz bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ ｡ｬ､ｮＬ＠ bu ｩｮ＠ ｨ｡ｹｲｬ＠ ｯｬｭ｡ｹ｣ｮ＠ ｳｹｬ･､ｩｮ＠ naklederek, ｫｺﾭ ｬ｡ｲｮ＠ vermekten vazgeçtiklerini bildirdi. Böylece bu ｩ＠ "istihare" sonunda elde edilen menfi ｩ｡ｲ･ｴ＠ sonunda, ｢｡ｬｭ､ｮ＠ bitti. XII - ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ Psikolojik Boyutu ｮｳ｡＠ bir sonuç ､｡ｵｲ｣＠ ｮ｡ｳｬ＠ konusunda emin ｯｬｭ｡､＠ bir ｩ･＠ ｧｩｲｫ･ｮＬ＠ ､ｯ｡ｬ＠ olarak bir ｴ｡ｫｭ＠ tereddütler ｹ｡ｲＬ＠ ･ｮ､ｩｹ＠ kap ｬｲ［＠ "acaba bu ｩ＠ benim zaranma olabi- lir mi? Sonuçta kaybedebilir miyim?" diye korkup, psikolojik bir ｲ｡ｨｴｳｺｬｫ＠ duyabilir. Oysa ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ｧｩｲｭｮ､･＠ bulunarak ｴ･｢ｳ＠ ｢ｵｬｮ､｡Ｌ＠ güven hisseder, arka- ｳｮ､｡＠ bir destek ｢ｵｬｮ､Ｌ＠ ｡ｮｬｹ＠ gönül ｲ｡ｨｴｬ＠ içinde hareket eder. 1 Sa' d b. Ebi Vakkas'a atfedilerek nakledilen bir hadise göre Hz. Peygamber, ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹｬ＠ Allah'tan ｨ｡ｹｲ＠ dileyenin ｰｩｭ｡ｮｬｫ＠ ､ｵｹｭ｡｣ｮ＠ ve sonunda mutlu ｯｬ｡｣ｮ［＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹ＠ terk edenin ise mutsuz ve bedbaht ｯｬ｡｣ｮ＠ ｢･ｬｩｲｴｭＮ Ｒ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･ｹ＠ savunanlara göre ｫｩＬ＠ ｹ｡ｰｭ＠ ｫ｡ｲｬｴ､＠ bir ｩ＠ hususunda ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ yapmakla, -bir nevi- o ｩ＠ konusunda Allah'a ､｡ｮｭ＠ oluyor. Ｇｈ｡ｬｫ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ yapan ve ｭ｡ｬｵｫ＠ ｳｴｩ｡ｲ･＠ yapan ｰｩｭ｡ｮ＠ olmaz ve ｩｮ､･＠ ､ｯｲｵ＠ karar ｶ･ｲｭｩ＠ olur" ､･ｮｭｩｴｲＮ Ｓ＠ Burada, daha önce de ｩ｡ｲ･ｴ＠ ･ｴｩｭｺ＠ "Olabilir ki siz, bir ･ｹ､ｮ＠ ｨｯｬ｡ｮｭｺｳ［＠ oysa ki o sizin için bir ｨ｡ｹｲ､Ｎ＠ Yine olabilir ki, siz bir ･ｹｩ＠ seversiniz, oysaki o sizin için bir kötülüktür. Allah bilir, siz ｢ｩｬｮ･ｺｳＮＢ Ｔ＠ ayetini ｨ｡ｴｲｬｭｫ＠ gerekir. ｄｯｬ｡ｹｳ＠ inanan bir ｫｩＬ＠ ｡ｲｺｵｬ､＠ halde bir ｩ＠ ｧ･ｲｫｬｴｩｭ＠ ｩｭｫ｡ｮ＠ bulmazsa, ya da burada ｯｬ､ｵ＠ gibi rüyada ｧｲ､＠ olumsuz bir ｩ｡ｲ･ｴ＠ üzerine ｹ｡ｰｭ＠ ｡ｲｺｵｬ､＠ bir ｩｴ･ｮ＠ vazgeçerse, ayetteki genel ilkeden hareketle ｨ｡ｫｮ､＠ bu ｩｮ＠ ｯｬｭ｡ｳｮ＠ daha iyi ｯｬ､ｵｮ｡＠ inana- rak, herhangi bir psikolojik travma ｹ｡ｭ､ｮ＠ o arzuyu ｢ｲ｡ｫｩｬＮ＠ O ｡､ｮ＠ ｫｩｮ＠ ruhi dengesi ve düzeni üzerinde ｳｴｩ｢｡ｲ･ｮ＠ bu olumlu ｹ｡ｮ､＠ bahsedilebilir. Öte yandan bu olgu, ｫｩｬ･ｲ＠ el ｦ｡ｬＬ＠ kahve ｦ｡ｬ＠ vb. ｳｬ｡ｭＧｮ＠ uygun görmeyip yasak- ｬ｡､＠ ｦ｡ｬ｣ｫ＠ yoUanna tevessülünü de engeller.5 ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ ve türleri ｨ｡ｫｮ､＠ daha ｢｡ｫ＠ bilgiler de ｶ｡ｲ､Ｎ＠ Özellikle Kur'an ve ｴ･ｳ｢ｩｬ＠ ｳｴｩ｢｡ｲ･＠ de bulunmak çok ｹ｡ｧｮ＠ olarak ｫｵｬ｡ｮｭｴｲＮ Ｖ＠ Ancak konumuzun ､ｮ｡＠ ｯｬ､ｵ＠ için ｢ｵｮｬ｡ｲ＠ üzerinde durmak istemiyoruz. I. ｋ｡ｭＡＭｒｺｫＬ＠ ＱＸＭＹ［ｭ｡ｮｯｬｵＬＴＮ＠ 2. Ahmed b. Hanbel, I, ; Tirmizi, Kader, 3. Ebil Abdili ﾧｬ＠ Muhammed b. Eb!bekr ez-Zer'i, el-Viibilu's-Sayyib mine'l-kelimi't-Tayyib, Diiru'I-Kutubi'l-Arabi, Beyrilt ＴＰＵＡＱＹＸＬ＠ ｉｬＵＷＮ＠ 4. El-Bakara, 5. ｬｭ｡ｯｵＬ＠ 52; Ｂｳ･ｬｩ＠ Ehle'z-Zikr", funduszeue.inforvlet/Satellite?pagename=Islamünline-Arabic-Ask_ Scholar/FatwaA/FatwaA&cid= ＠ 6. Bkz. al-Majlis!, ; Haideri, ; ｋ｡ｭｩＭｒｺｫＬ＠ ; ｭ｡ｮｯｬｵＬ＠ ｳ＠ ｄ･ｲｬｮ､ｩｭ＠ Buraya kadar ｶ･ｲ､ｩｭｺ＠ bilgilerden ｡ｮｬｹｯｲ＠ ki, istihare ｳｬ｡ｭ＠ dininde önemli bir olgu olarakyer almaktadir. ｇ･ｭｩｴ＠ ｯｬ､ｵ＠ gibi bugün de pek çok müslüman mütereddit ｯｬ､ｵ＠ hususlarda veya arzu ･ｴｩ＠ durumlarda istihareye ｢｡ｶｵｲｭｫｴ､Ｎ＠ Ancak, istiharenin zamanla hakiki ｡ｮｬ､＠ ve formundan ｫ｡ｲｴｬ､［＠ daha önceki ｢｡ｺ＠ ｩｮ｡ｬｲ＠ ve kültürlerin ｫ｡ｬｮｴｲ＠ ｫ｡ｮｴｬ､＠ bir ･ｫｬ＠ ｳｯｫｵｬ､＠ görülmek- tedir. ｳｬ｡ｭＬ＠ insanlardan ｹ｡ｰ｣ｫｬｲ＠ ｩ＠ hususunda öncelikle ｡ｫｬｲｮ＠ ｫｵｬ｡ｲｰｮＬ＠ çevrelerinde bulunan tecrübeli insanlara ､｡ｰ＠ onlardan fikir ｡ｬｭｲｮ＠ emretmekte- dir. ａｲ､ｮ｡＠ da mütereddit ｯｬ､ｵ＠ konuda iki rekat namaz ｫｬ｡ｲ＠ bu ｩ＠ kendisi için ｨ｡ｹｲｬ＠ ｫｬｭ｡ｳｮ＠ Allah'tan dilemesi dinen makuldür. O halde istiharenin güvenilir ri- vayetlerde geçen namaz ve dua ｫｳｭ＠ uygulanabilir. Esasen istihare, bundan ibarettir. 1 Fakat uykuya ｹ｡ｴｰ＠ rüyada görülen simgelere yüklenen manalara göre hareket etme ｫｳｭ＠ dinin asli ｫ｡ｹｮｬｲ､＠ yoktur. Bunlar tamamen daha sonralan Ｍ｢｡ｫ＠ inanç ve kültürlerin de etkisiyle- ｯｬｵｭ＠ ｨｵｳｬ｡ｲ､Ｎ Ｒ＠ Bunlara göre hareket etme zorunlu- ｬｵ＠ yoktur. Hatta bu tür ｧｩｲｭｬ･Ｌ＠ fal ｯｫｬ｡ｲｮ＠ ｢｡ｶｵｲｫ＠ gelecek ｨ｡ｫｮ､＠ bilgi edinmeye ｡ｬｮ＠ Cahiliye dönemindeki ｭｲｩｫ＠ ａｲ｡ｰｬｮ＠ ｹ｡ｰｴｫｬｲｮ＠ benzetrnek de mümkündür ki, biz yukanda böyle bir ｧｩｲｭｮ＠ Kur'an'da ｡ｫ＠ bir ･ｫｩｬ､＠ ｹ｡ｳｫｬｮ､ﾭ ｮ＠ belirttik. ｄｯｬ｡ｹｳ＠ ｢ｵｮｬ｡ｲＬ＠ ｳｬ｡ｭＧ､＠ tasvip edilip tavsiye edilen istihareyle bir görmek mümkün ､･ｩｬｲＮ＠ 1. Bkz. Abdullah b. Kudame ･ｬＭｍ｡ｫ､ｳＬ＠ el-Kafi f1 ｆｫｨＧｬＭｭ｡＠ el-Mubeccel Ahmed b. Hanbel, I/; ｡ｹｮ＠ mü- eli if, ･ｩＭｍｵｮ＠ f1 ｆｫｨＧｉＭｭ｡＠ Ahmed b. Hanbel Ｍ･ｹ｢ｩｬＬ＠ ｄｩｲｵＧｉＭｆｫＬ＠ Beynit , I/; Muhammed b. Ali ･Ｍｶｫ｡ｮｩＬ＠ ed-Derari ei-Madiyye ･ｲｨｵＧ､ＭｄｩｉｂｹＬ＠ Daru'I-Ceyl, Beynit /, ; ･ｩＭｆｫｨ＠ ale'l- Mezahibi'l-Erbaa, I/; 2. ｋ｡ｲｮＭ ｒｺｫＬ＠ 16