مسلسل النبي يوسف الصديق الحلقة 21

Modern Arap edebiyatında savaşın, göçün, iç karışıklıklar ve çatışmaların edebiyattaki yansımaları ilk olarak Lübnan ağırlıklı göçler sonrasında Amerika’da Arap Mehcer edebiyatının bir ekol olarak ortaya çıkışı şeklinde tezahür etmiştir. Tam bir örtüşme olmamakla beraber, XIX. yy.’ın başı ve XX. yy.’ın başlarında varlık gösteren Mehcer edebiyatına benzer edebi oluşumlar günümüz Türkiyesinde ’de Suriye’de patlak veren savaştan sonra yoğun olarak varlık göstermeye başlamıştır. Ancak bu oluşumlar gönüllü bir göç dalgasından sonra değil hayatta kalma mücadelesinin, sürgünün ve ilticanın bir yansıması olarak kendini belli etmiştir. Savaştan sonra Suriyeli edebiyatçılar tarafından içeriğinde göç ve iltica hikayelerine yer veren romanlar, hikayeler, vatan özleminden, vatana dönüş hayalinden bahseden şiirler yazılmıştır. Bu tebliğde savaş sonrası üç roman yazmış, kısa hikaye, roman ve çocuk edebiyatı alanında toplam yirmi bir eser sahibi, bu eserlerinden altısı çeşitli edebi ödüllere layık görülmüş olan Suriyeli edebiyatçı İbtisâm Şâkûş’un Vak’ul-Huta adlı romanı göç ve iltica kavramları açısından ele alınacaktır. Ayrıca savaş ve göç ortamının edebi eser üzerinde etkileri de incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Suriye, göç, edebiyat, şiir, nesir, müfredat ABSTRACT MIGRATION AND ILTICA IN THE IBTISAM SHAKUSH’S NOVEL “VAKUL-HUTA” The reflections of war, migration, internal disturbance and conflicts in modern Arabic literature first appeared in the form of a school of Arab Mehcer literature in America after Lebanese immigration. Although not exactly overlapping, literary formations similar to Mehcer literature has begun to make their presence felt as intense in today's Turkey after after the outbreak of the war that erupted in Syria in However, these formations are not reflected as a wave of voluntary migration, but that of the struggle for survival, the exile and the asylum. After the war, novels and stories which included stories of migration and asylum and the poems making reference to about homesickness and the dream of returning to the homeland were written by Syrian Literati. In this paper, the novel Vak ul-Huta edited by the Syrian women of letters İbtisam Shakush will be analyzed in terms of the concepts of migration and asylum. She has written three novels after the war and has twenty one literary works such as short stories, novels and works in the field of children's literature. Six of these works have received various literary awards. This paper will also examine the effects of war and migration on the literarywork. Keywords: Syria, migration, literature, poetry, prose, curriculum

Bu çalışma 8./ yüzyıl Şâfiî fakihlerinden Burhâneddîn el-Fezârî'nin Risâle fî sıhhati icâreti'l-iktâ‘ isimli eserinin inceleme ve tahkikinden oluşmaktadır. İktâ müessesi İslam tarihi boyunca sürekli bir değişim/gelişim çizgisi seyretmiştir. Memlük Şamı’nda yaşamını sürdüren Fezârî’nin bahis konusu ettiği iktâ türü “askerî iktâ” olarak da bilinen ve ana hatlarıyla sundukları hizmet karşılığında gelirinden yararlanmaları için beytülmâle ait gelir getiren gayrimenkullerin askerlere tahsisini ifade eden iktâdır. Bu iktâ türü ile ilgili fukahâ arasında cereyan eden ana tartışmalardan biri beytülmâle ait arazilerin kendilerine tahsis edildiği askerlerin (mukta‘) bu arazileri kira akdine konu edebilme salahiyetleri ile ilgilidir. Başka bir deyişle Fezârî’nin de risâlesinde cevap aradığı soru, kendisine beytülmâl arazisi iktâ edilen askerin burayı kira ve ortakçılık gibi akitlerle işletme hakkına sahip olup olmadığı sorusudur. Bu sorunun cevabı muktaın kendisine iktâ edilen gayrimenkulün menfaatine mâlik olup olmaması ve eğer mâlik ise bu mülkiyetin keyfiyeti ile doğrudan ilgilidir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu mesele hakkında görüş belirten ilk isimler sırasıyla Muhyiddîn Nevevî (/) ve tahkikini sunduğumuz risâlenin müellifinin babası olan Tâceddîn el-Firkâh (/)’tır. Bunlardan birincisi müsbet, ikincisi menfi görüş beyan etmiştir. Babasıyla aynı fikirde olan müellif bu görüşü savunmak için tahkikini sunduğumuz risâleyi kaleme almıştır. Bu yönüyle bu risâle bildiğimiz kadarıyla menfi kanaate sahip fakihler tarafından bu konuya dair müstakil olarak kaleme alınmış tek monografik çalışmadır. Fezârî’ye göre tek başına iktâ işlemi akarın menfaati üzerinde herhangi bir mülkiyet tesis etmemekte; sadece ibaha anlamı taşımakta yani intifa hakkı temin etmektedir. Dolayısıyla muktaın kendisine iktâ edilen akarı kiraya vermesi -eğer devlet başkanının bu hususta özel bir izni yoksa- sahih değildir. Zira kişi malik olmadığı bir menfaati başkasına temlik edememektedir. Eserin tespit edebildiğimiz tek nüshası İran’da bulunan Kütübhâne-i Umûmî-i Âyetullâh Mar‘aşî’dedir. Bunun dışında İbn Hacer el-Heytemî risâlenin yaklaşık yarısına tekabül eden bir kısmını Fetâvâ’sında nakletmiştir. Eserin tahkikinde Heytemî’nin naklettiği metin mukabelede kullanılmış, fakat tam bir nüsha muamelesi yapılmayarak sadece gerekli görülen yerlere işaret edilmiştir. The present study consists of a critical edition of Burhān al-Dīn al-Fāzārī's -one of the Shāfiite Islamic scholars of the 8/ century- Risālah fī ṣıḥḥat ijāra al- iqṭāʿ. The concept of iqṭāʿ has followed a continuous line of change and development throughout the history of Islam. The type of iqṭāʿ mentioned by the author, who lived in Mamluk Damascus, is the assignment of income-generating real estate that belongs to the public treasury (bayt al-māl) to military officers in exchange for the service they provided. This type of iqṭāʿ was also known as "military iqṭāʿ”. One of the main debates between the jurists related to this type of iqṭāʿ is about the ability of the military officers (muqtaʿ) to lease these lands. This issue was directly related to whether the military officers had the right of usufruct of the property or not. As far as can be determined, the first scholars expressing their opinion are Muhyī al-Dīn al-Nawawī (/) and Taj al-Dīn al-Fāzārī (/), the father of the mentioned author. The first opinion is positive and the second one is negative. Our author, who agrees with his father, wrote this treatise to defend the negative view. In this respect, this is the only known independent study written by scholars who hold the negative opinion. According to the author, the iqṭāʿ alone does not establish for the assignee (muqta‘) rights of property or usufruct on the granted real estate; it only has the meaning of ibāha, that is, it provides a limited right of use. Therefore, it was not appropriate for the muqta‘ to lease the real estate unless he had a special permission from the Imām. This is because one cannot assign an interest that one does not own to someone else. The only copy of the work that is the subject of this study is in Kutubhāne-i Umūmī-i Āyetullāh Marʿashī in Iran