Ilk Işe Giriş Tarihi Staj

Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili 20 yılı aşan kördüğüm kısmen bir çözüme kavuşturuldu. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu’nda (SGK) çırak ve stajyer kaydı olanlar düzenlemenin kendilerini de kapsamasını istiyor.

Çıraklar ve stajyerler yeni EYD düzenlemesinin kapsamını merak ediyordu. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin “Bunlar bir çalışan değil, öğrencidirler” diyerek kapıyı kapatmıştı.

Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan da 28 Aralık günü yaptığı açıklamada çıraklık ve stajyerlerin durumuna değinmedi. Buna göre staj sigortası EYT kapsamında sayılmayacak.

öncesi çıraklık ve stajyerlik yapanlar ne talep ediyor?

Öncelikle EYT sorunu ve bu kişilerin taleplerini özetlemekte fayda var.

EYT nedir, ’da emeklilik şartları neden değişti?

Prim ve yıl şartını karşılamalarına rağmen 8 Eylül ’da yasanın değişmesiyle emeklilik yaşlarının gelmesini bekleyen kişiler kendilerini “EYT mağduru” olarak tanımlıyor.

EYT sorunu yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda değişiklik yapılmasıyla ortaya çıktı. Bülent Ecevit başbakanlığında ANASOL-M olarak adlandırılan Demokratik Sol Parti, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi koalisyonu iktidardaydı. Yasanın ana amacı sosyal güvenlik sistemini ıslah etmekti.

8 Eylül 'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları kanunla değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında yaş koşulu da getirildi. 

Kanun değişikliğinden önce, emekli olabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yeterliydi. 

Değişiklik öncesinde kadınlarda 20; erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve gün prim şartını yerine getirenler emekli olabiliyordu.

’daki değişiklikten önce 18 yaşında sigortalı işe başlayan bir kadın 38; erkek ise 43 yaşında emekli olabiliyordu.

EYT'liler ne istiyor?

Emeklilikte yaşa takılanlar, emeklilik şartlarında 'da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini talep ediyordu.

İstekleri yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmak. 28 Aralık'ta duyurulan yeni düzenleme ile bu beklenti büyük oranda karşılanmış oldu.

Çırak ve stajyerler ne talep ediyor?

Sosyal Güvenlik Kurumu’nda (SGK) çırak ve stajyer kaydı olanlar çıkacak düzenlemenin kendilerini de kapsamasını istiyor. 

Bu kişiler 8 Eylül 'dan önce SGK’da çırak ve kaydı bulunanların şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyor.

SGK belgesinde “ilk işe giriş tarihi” ifadesi var

Bu kişiler çıraklık ve stajyerlik yaparken SGK’ya kayıtlıydı. Sigorta Sicil Kaydı belgesinde “ilk işe giriş tarihi” ifadesi yer alıyor. 

Çırak ve stajyeler SGK kayıtlı iken çalıştıklarını belirterek bunun emeklilik süresi kapsamında değerlendirilmesini istiyor.

Sosyal medyada bir kullanıcı sigorta sicil kaydı belgesi paylaşarak şu yorumu yaptı: “İlk işe giriş tarihi ne demek? Avukatların ve Doktorların staj borçlanma hakkı var, doğum borçlanma hakkı var, askerlik borçlanma hakkı var, yurt dışı borçlanma hakkı var ama çocuk yaşta ucuz işçi olarak çalıştırılan stajer ve çırak işçilerin hakkı yok.”

Bakan Bilgin: “Onlar çalışan değil öğrenci”

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Bilgin çırak ve stajyerlerin EYT düzenlemesinde olmayacağına işaret etti.

Gazete Duvar’ın haberine göre TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’ın sorusuna yanıt veren Vedat Bilgin “İşletmelerde mesleki eğitimin amacı, öğrencinin iş hayatına dahil olması değil eğitiminin bir parçası olarak eğitim gördüğü mesleği uygulama ile öğrenmesidir. Başka bir ifade ile bunlar bildiğimiz anlamda bir çalışan değil öğrencidirler” ifadesini kullandı.

Bu çerçevede çalışma hayatında yer alan kişilerin, “uygulama” sırasında meydana gelebilecek risklere karşı kısa vadeli sigorta kolları kapsamında sosyal güvenlik şemsiyesi altına alındıklarını savunan Bakan Bilgin şöyle devam etti: “Dolayısıyla çıraklık ve stajyerlikte geçen süreler malullük yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında bulunmadığından söz konusu sürelerdeki işe başlama tarihinin, aylığa hak kazanmada ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesine kanunen imkân bulunmamaktadır”.

CİMER’e bu konuda soru yollayan bir kişi de aldığı cevabı sosyal medyada paylaştı. Yanıtta “Stajyer olarak geçen sürelerin 4-a hizmetlerinizin başlangıç tarihi olarak alınmasına kanunen imkan bulunmamaktadır” ifadesi yer alıyor.

Mağdurlar sosyal medyada örgütlenerek “#StajSskBaşlangıcıOlsun #StajMağdurları 10 binler #Ankara da buluşuyoruz. Staj sigortası hakkımızı yedirmeyeceğiz. Birlikte güçlüyüz.” mesajlarını paylaşıyor.

Muhalefetten kanun teklifleri

Muhalefet partilerinden milletvekilleri ise kanun teklifi vererek çırak ve stajyerlerin de düzenlemeye dahil edilmesini istemişti.

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan “TBMM’ye sunduğum EYT kanun teklifiyle: - 8 Eylül tarihinden önce Stajyer ve Çırak olarak çalışanların ve - Askerlik, yurtdışı ve doğum borçlanması yaparak işe başlama tarihini 8 Eylül tarihi öncesine çekebilenlerin EYT’li olmasını önerdim. Mücadeleye devam!” paylaşımı yaptı.

CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin mecliste yaptığı açıklamada “Sigorta giriş tarihlerinin, uzun vadeli sigorta primlerinin yatırılması suretiyle çırak olarak çalışmaya başlayan kişilerin işe başlangıç tarihleri sigorta başlangıç tarihi olarak değerlendirilmelidir.” çağrısında bulundu.

Türkiye İşçi Partisi lideri Erkan Baş da EYT düzenlemesinin olumlu olduğunu ancak bunun yılı sonrasını da kapsaması gerektiğini belirtti.

Mağdurlar sosyal medyada örgütleniyor

EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyen stajyer ve çıraklar seslerini sosyal medyada duyurmaya çalışıyor. 

İşte öne çıkan bazı sosyal medya paylaşımları:

İlk iş deneyimi staj olan meslek liseleri ile çıraklık okulları mezunları emekli olmak için staj sigortası işe giriş tarihi olarak kabul edilip edilmeyeceğini merak ediyor. Emeklilik hesabı yapan çoğu kişi staj sigortasını, sigorta başlangıç tarihi olduğunu düşünüyor. Staj döneminde verilen sigorta sicil numarası ‘sigortam başladı’ yanılgısına yol açıyor. Hizmet dökümünde ilk işe giriş tarihi ve sigorta başlangıç tarihi farklı görenler de, Emeklilik şartları staj sigortasına göre mi hesaplanacak? sorusunu araştırıyor. Peki, Staj sigortası başlangıç sayılır mı? Emekli olmak için staj sigortası işe giriş tarihi olarak değerlendirilir mi? İşte detaylar

EMEKLİLİK HESAPLAMADA STAJ YANILGISI

Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) alınan hizmet dökümünde stajla ilgili bilgilerin yer alması, hatta ilk işe giriş tarihi olarak staj başlangıcının yer alması pek çok kişide büyük bir heyacana neden olabilir. İşte çalışmaya başlanan tarih; emekli olunacak yaşla primi direkt etkiliyor. SSK başlangıcı ne kadar erkense o kadar erken emekli olunuyor.

Ancak, sigorta başlangıcı ile ilgili bu önemli detay emeklilik hayallerinizi ertelemenize neden olabilir. Emeklilik yaşını hesaplamak isteyenlerin karşılaştığı bu durum pek çok kişinin kafasını karıştırıyor. Ticaret lisesinde, meslek lisesinde, çıraklık eğitimde zorunlu staja gidenlerin staj sigortası ile ilgili en büyük yanılgısı yapılan stajın tarihinin sigorta başlangıç tarihi olduğunu düşünmeleri. İlk iş deneyimi staj olan pek çok kişi bu dönemde yapılan staj tarihini sigorta başlangıç tarihi olduğunu düşünüyor. Ancak yasalara göre durum farklı.

STAJ SİGORTASI BAŞLANGIÇ SAYILIR MI? EMEKLİLİK STAJ SİGORTASINA GÖRE Mİ HESAPLANMALI?

Staj sigortasında kişileri emekli eden sigorta kollarına prim ödenmediğinden, emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmıyor. Staj sigortasının amacı, stajda stajyeri iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık açısından güvenceye almaktır. Bunun için de kısa vadeli sigorta kollarına prim ödeniyor.

Emeklilik açısından sigorta başlangıç tarihi, kişi adına ilk defa SGK’ya çalışma süresi bildirilen gündür. Bu nedenle emeklilik işlemleri staj sigortasının başladığı tarih değil, ilk defa prim ödenen tarih olarak dikkate alınır.

SIK SIK GÜNDEME GELİYOR!

Staj başlangıcını emeklilik hesabına katmak bu sürelerin de emeklilik hesabına dahil olması sağlamak için pek çok talep sık sık gündeme getiriliyor. Stajın ilk sigorta başlangıç tarihi olarak dikkate alınması ve emeklilik yaşının öne çekilmesi yönünde kanun teklifleri de sık sık gündeme getiriliyor.

Staj ve çıraklıkta geçen sürelerin emeklilik prim gün sayılarının hesabında ve sigortalılık sürelerinin başlangıcında kabul edilip edilmeme konusu uzun zamandan beri tartışılmaktadır. yılında yapılan emeklilik reformu ile ilk sigortalı olunan tarihin erken emeklilikte öne çıkması staj sigortası başlangıcını daha da önemli hale getirmiş bulunmaktadır. Bu kapsamda olan kişilere borçlanma imkanı sağlanması halinde staj süreleri emeklilikte değerlendirilebilecektir. Ancak mevcut durumda böyle bir çalışma bulunmamaktadır. İşletmelerde staj gören öğrencilerin sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmalarındaki esas amaç ise, bu çalışmalar esnasında oluşabilecek kaza ve hastalık durumlarına karşı kendilerine koruma sağlanmasıdır.

sayılı kanuna tabi çırak ve mesleki eğitim görenlerin sigortalılığı

sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası hükümleri uygulanır. Bunlar hizmet akdi kapsamında sigortalı sayılırlar. Bu kişiler için aylık prime esas kazanç olarak brüt asgari ücretin yarısı esas alınır ve prime esas kazancın % 6’sı oranında prim ödenir. Bu oranın % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i genel sağlık sigortası primidir. Buna göre, bu kapsamda yer alan çırak ve öğrencilerin prime esas kazançları; 1/1/ ila 31/12/ tarihleri arasında; Günlük kazanç tutarı : 59,63 TL Aylık kazanç tutarı : ,90 TL’dir. Bunlara ait SGK bildirim işlemleri Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar veya kurumlarca yapılır.

Staja tabi öğrenciler-bursiyerler ve kısmi zamanlı çalışan üniversite öğrencilerinin sigortalılığı

Meslekî ve teknik ortaöğretim ile yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile sayılı Yükseköğretim Kanununun 46’ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı asgari ücretten fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne-baba-eş üzerinden sağlık yardımlarından yararlanma hakkı olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası uygulanır. Aylık prime esas kazanç olarak brüt asgari ücret (prime esas kazanç alt sınırı) esas alınır ve prime esas kazancın % 6’sı oranında prim ödenir. Bu oranın % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i genel sağlık sigortası primidir.

Staj sigortasının emekliliğe etkisi?

Sosyal güvenlik sistemine sigortalı olarak yapılan bildirimlerin emeklilik için sayılabilmesi için uzun vadeli sigorta olarak adlandırılan malullük-yağlılık-ölüm sigorta koluna prim ödenmesi gerekmektedir. Yukarıda da açıklandığı üzere staj süresince öğrencilerden sadece iş kazası-meslek hastalığı-hastalık primi alınmakta, emeklilik primi ise alınmamaktadır. Bu nedenle stajda geçen süreler hem sigortalı prim gün sayısında hem de sigortalılık süresinin başlangıcında geçerli olmamaktadır.

Staj sigortası doğum sigortasında dikkate alınıyor mu?

Ortaöğretim ve yükseköğretim dönemlerinde yapılan stajlarda emekliliğe esas olan uzun vadeli primler ödenmediği, sadece kısa vadeli sigorta primi ödendiği için sigorta başlangıcı olarak kabul edilmemektedir. Ancak doğum borçlanmalarında başlangıç olarak kabul edilmektedir. Yani staj sigortasından sonra doğum yapmış olan kadınlar, tescil şartını yerine getirmiş kabul edilmektedirler.