Besin Israfını Önlemek Için Neler Yapmalıyız

Bu yazıyı 2 dakika 6 saniyede okuyabilirsiniz.

Aslında hiç de zor değil.

Rakamları duyunca insan altında eziliyor. Dünyada 1 milyar kişi aç, her sene 6 milyon kişi açlıktan hayatını kaybediyor. Halbuki bir yandan da dünya kadar yemek çöpe gidiyor, üretilen gıdanın üçte biri, yaklaşık 1,3 milyar ton yemek çöpte. Yani yeterince yemek, hatta fazlası var ama ziyan oluyor. Gıda israfını önlemek için zincirin her bir halkasında yapılabilecekler var.

Peki bu saçmalığa son vermek için biz evlerde neler yapabiliriz?

Gıda israfını engellemek için hemen bugün bir şeyler yapmak istiyorsak her şeyden önce işe bakış açımızı değiştirerek başlayabiliriz. Bunun için küçük büyük farketmez, ısrardan vazgeçelim. Doyan birine ısrarla daha fazla yemek yedirmeye çalışmak, tabağında bırakmasına davet aslında. Bebekler bile doydukları ânı bilirler.

Psikologlar boş alanlarla sorunumuz olduğunu, dolayısıyla kileri, buzdolabını hep dolu görmek istediğimizi söylüyor. Bundan da vazgeçelim, boş alanı benimseyelim. Gereksiz doldurmak birçok malzemenin çürümesine, bozulmasına sebep oluyor.

En önemlisi de malzemeyle ilişkimizi kuvvetlendirelim. Doğadan koptukça onun nasıl yetiştiğini, arkasındaki emek ve mucizeyi göremez olduk. Yediğimiz sebze meyveden, tahıldan, et, tavuk, balığa kadar çok daha bilinçli olmamız gerektiği bir gerçek.

Birkaç pratik ipucu:

Liste yapın! Alışveriş yapmaya gitmeden önce mutlaka liste yapın. Bu şekilde gereksiz alışverişten, son dakika alımlarından kurtulabilirsiniz. Marketlerde önceden paketlenmiş sebze ve meyvelerden uzak durun. Kısa vadede belki daha hesaplı olabilir ama ziyan olan yemek sonunda daha pahalıya patlıyor.

Önemli olan iç güzellik. Birçok meyve ve sebze görüntülerinden dolayı market raflarına giremiyor. Renkleri, biçimleri ya da boyutları güzellik standartlarına uymuyor ve bu yüzden çöpe gidiyorlar. Dış güzelliğe takılmayın, üretici pazarlarından “çirkin” meyve sebze alın.

Son kullanma tarihine takılmayın. Birçok yiyecek üzerinde yazan son kullanma tarihinden sonra da tüketilebiliyor. Bu tarih genelde üreticinin tayin ettiği, ürünün en iyi olduğu zamanı gösteren bir tarih, bozulma tarihi değil.

Önce gelen önce yenir prensibini edinin. Kilerde ya da buzdolabınızda olan yiyecekleri yenilerini almadan tüketin. Yeni alışveriş yaptıysanız eskiden dolapta olanları ön tarafa alın, hatta ayrı bir rafı sadece bu hemen tüketmeniz gereken ürünlere ayırın. Bozulmadan önce tüketebileceğinizi düşünmüyorsanız, buzluğunuzu kullanın. Bunu eve sipariş ettiğiniz yemeklerden kalan olursa da uygulayabilirsiniz.

Saplara ve köklere sahip çıkın. Malzemenin her tarafını nasıl kullanacağımızı büyüklerimiz iyi bilir. Kalan yemekleri ertesi gün değerlendirmek için ipuçları toplayın. Yine de kalıyorsa çöpe atmak yerine bahçede ya da hatta lavabonun altında kompost yapın. Hâlâ kalıyorsa hayvan barınaklarına verin. Haftada bir günü “atıksız yemek” günü ilan edin. Yepyeni bir yemek yapmaktansa, bozulmakta olan malzemeleri ve kalmış yemekleri kullanın.

Doğru muhafaza edin. Baharat, kuruyemiş, kraker gibi yiyecekleri vakumlu kavanozlarda saklayın. Taze meyve ve sebzeyi buzdolabında doğru yerde koruyun. Konserveleyin. Reçel yapın, salça yapın, turşu kurun.

Kendinizi dinleyin. Unutmayın, doyma sinyallerinin mideden beynimize gitmesi dakika sürebiliyor. Tabağınızı doldururken veya restoranda sipariş verirken kendinizi dinleyin.

¨Yiyecek israf&#; nedir?¨ sorusunun cevab&#; asl&#;nda günlük ya&#;amlar&#;m&#;zda gizli. Buzdolab&#; raf&#;n&#;n arkas&#;nda unutulmu&#; bir sebze, fazla gelen yemek, son kullanma tarihi geçmi&#; g&#;dalar… Bunlar hepimiz için tan&#;d&#;k durumlar. 

Öte yandan ço&#;u zaman istemeyerek neden oldu&#;umuz besin israf&#; kaç&#;n&#;lmaz da de&#;il. Peki, besin israf&#;n&#; önlemek için neler yapabiliriz? G&#;da israf&#;na son vermek için sadece birkaç al&#;&#;kanl&#;&#;&#;m&#;z&#; de&#;i&#;tirmemiz yeterli. 

Yiyecekleri &#;sraf Etmemenin Önemi Nedir?

Evden ba&#;layarak yiyecek israf&#;n&#; önlemek sadece bütçemizi korumakla kalmaz. Fark&#;nda olmasak da yiyecekleri çöpe atmak do&#;an&#;n gelece&#;i için bir tehdit. Çöp döküm alanlar&#; bir sera gaz&#; olan metan gaz&#;n&#;n ortaya ç&#;kt&#;&#;&#; yerler. Yemekleri çöpe atarak metan gaz&#; sal&#;n&#;m&#;na yani iklim de&#;i&#;ikli&#;ine de katk&#;da bulunuyoruz. 

Ayr&#;ca tar&#;m ve hayvanc&#;l&#;k en büyük su tüketiminin oldu&#;u alanlardan. Yemekleri israf ederek g&#;da üretim a&#;amas&#;nda kullan&#;lan kaynaklar&#; da israf etmi&#; oluyoruz.

Evimizdeki g&#;da at&#;klar&#; gözümüze küçük görünüyor olsa da dünya genelinde yiyeceklerin üçte birinin yani yakla&#;&#;k milyar ton g&#;dan&#;n çöpe gitti&#;i bir gerçek. Küçük bir ad&#;m at&#;p evinizden ba&#;layarak yiyecek israf&#;na son vererek sürdürülebilir ya&#;ama büyük bir destek verebilirsiniz. Hadi öyleyse g&#;da israf&#;n&#; önlemek için neler yap&#;labilir sorusunun cevaplar&#;n&#; birlikte arayal&#;m.

Yemek Plan&#; Yap&#;n

“Bugün ne pi&#;irsem?” diye dü&#;ünerek markete gitti&#;inizde tüm manav ve kasap reyonu cazip geliyor, de&#;il mi? Ne de olsa hepsi birer yemek ihtimali demek. Bu i&#;tah aç&#;c&#; görüntüye kap&#;l&#;p al&#;&#;veri&#; yapt&#;&#;&#;n&#;zda muhtemelen ihtiyac&#;n&#;z olandan fazla g&#;dayla eve dönersiniz. 

Sadece ihtiyac&#;n&#;z&#; kar&#;&#;layacak kadar malzeme almak için haftal&#;k ö&#;ün plan&#; yap&#;n. Bu plana sad&#;k kald&#;&#;&#;n&#;zda hem g&#;da israf&#;n&#;n önüne geçersiniz hem de neler tüketti&#;inizin fark&#;na vararak dengeli beslenebilirsiniz. Bu plan&#; yaparken d&#;&#;ar&#;da yemek yeme ihtimalinizi de gözden geçirin. Böylece yeterli miktarda g&#;da alabilirsiniz.

Buzdolab&#;n&#;z&#; Gözden Geçirin

Yemek plan&#; yapt&#;ktan sonra ikinci ad&#;m, evde ne var ne yok kontrol etmek. Ne de olsa bir süredir pi&#;irilmeyen yiyeceklerin varl&#;&#;&#; kolayl&#;kla unutulur. Evde bulunan yiyecekleri tekrar sat&#;n almamak için mutfak dolaplar&#;n&#;z&#; ve buzdolab&#;n&#; kontrol edin. Böylece evdeki g&#;dalar&#;n son kullanma tarihlerini kaç&#;rmazs&#;n&#;z.

Al&#;&#;veri&#;e Dikkat Edin

Tam olarak neye ihtiyac&#;n&#;z oldu&#;unu art&#;k biliyorsunuz. S&#;ra bunu bir liste haline getirip al&#;&#;veri&#;e gitmekte. Hemen söyleyelim: Elinizdeki listenin d&#;&#;&#;na ç&#;kmamak için tok karn&#;na yiyecek al&#;&#;veri&#;ine ç&#;k&#;n. Böylece i&#;tah aç&#;c&#;, ama pek de ihtiyac&#;n&#;z olmayan yiyecekleri almazs&#;n&#;z.

Ayr&#;ca bütçe dostu bir seçenek gibi gelse de bir alana bir bedava gibi kampanyalar nedeniyle çok miktarda g&#;da sat&#;n almay&#;n. Ald&#;&#;&#;n&#;z yiyeceklerin son kullanma tarihlerine ve konserve kutular&#;n&#;n sa&#;laml&#;&#;&#;na dikkat edin. E&#;er d&#;&#;ar&#;da uzun süre vakit geçirecekseniz et, süt gibi çabuk bozulan g&#;dalar&#; yal&#;t&#;ml&#; bir çantaya koyun. 

Yiyecekleri Uygun &#;ekilde Saklay&#;n

&#;imdi, s&#;ra ald&#;&#;&#;n&#;z yiyeceklerin bozulmamas&#; için do&#;ru muhafaza yöntemlerini uygulamakta. Dondurucuyu , buzdolab&#; bölümünü ise 4 derece ayar&#;nda tutmaya dikkat edin. Etleri hemen pi&#;irmeyecekseniz en k&#;sa sürede buzlu&#;a koyarak dondurun.

Gelelim buzdolab&#;nda yiyecek saklamada en s&#;k yap&#;lan hatalara. Buzdolab&#;n&#;n tasar&#;m&#; nedeni ile &#;i&#;eler ve yumurtalar genellikle kapak bölümüne yerle&#;tirilir. Ancak bu bölümler asl&#;nda yumurta ve süt gibi çabuk bozulan g&#;dalar&#; muhafaza edecek kadar so&#;uk de&#;il. Bu nedenle k&#;sa ömürlü g&#;dalar&#; buzdolab&#; raflar&#;na yerle&#;tirmeye dikkat edin.

Sebze ve meyveleri de buzdolab&#;na belirli bir düzene göre koyun. Muz, armut, avokado, ye&#;il so&#;an, kavun, &#;eftali gibi baz&#; g&#;dalar, etilen gaz&#; salg&#;lar. Etilen gaz&#; di&#;er meyve sebzelerin h&#;zl&#; olgunla&#;mas&#;n&#; sa&#;lar. Çabuk olgunla&#;&#;p bozulmamalar&#; için di&#;er yiyecekleri ayr&#; bir bölüme koyun. 

Yemeklerinizden kalanlar&#; ise so&#;ur so&#;umaz buzdolab&#;na yerle&#;tirin. Genel bir kural olarak da buzdolab&#;na yiyecek koyarken son kullanma tarihi yakla&#;anlar&#; en öne, taze yiyecekleri arkaya do&#;ru yerle&#;tirin. Yani “Buzdolab&#;na ilk giren önce yenir.” prensibini hayata geçirin. 

Uzun Süreli Saklama Yöntemleri Uygulay&#;n

Tur&#;u ve konserve, yiyecekleri aylarca bozulmadan muhafaza etmenin en güzel yollar&#;ndan. Bu geleneksel yöntemler sayesinde hem mevsiminde yeti&#;en sebzeleri tüketebilir hem de yiyecek israf&#;n&#; azaltabilirsiniz. Buzdolab&#; d&#;&#;&#;nda bozulmadan durabilmeleri de yiyecekler için yer bulma sorununu ortadan kald&#;r&#;r.  

Sa&#;l&#;&#;&#;n&#;z&#; destekleyen, lezzet dolu tur&#;ular&#;n yap&#;m&#;n&#; ¨Bol Probiyotik: Tur&#;u Tarifi ve Tur&#;u Hakk&#;nda S&#;k Sorulan Sorular¨ yaz&#;m&#;zda, konserve haz&#;rlaman&#;n püf noktalar&#;n&#; ise ¨K&#;&#;a Haz&#;rlan&#;n: Konserve Nas&#;l Yap&#;l&#;r?¨ yaz&#;m&#;zda payla&#;t&#;k.

G&#;dalar&#; Tüketim &#;eklinizi De&#;i&#;tirin

Bilinçli bir g&#;da al&#;&#;veri&#;i yapt&#;n&#;z, buzdolab&#;n&#; düzenlediniz, hatta konserveleriniz bile haz&#;r. Yiyecek i&#;sraf&#;n&#; önleme yolunda att&#;&#;&#;n&#;z ad&#;mlar için tebrik ediyoruz. G&#;da israf&#;n&#; tamamen önledi&#;inizden emin olmak için yine de çöpe att&#;&#;&#;n&#;z at&#;klar&#; kontrol etmenizi öneriyoruz. E&#;er çöpünüzde kabuk, çekirdek gibi organik at&#;klar varsa birkaç etkili uygulama daha yapman&#;zda fayda var. Hemen bakal&#;m:

• Kabak, salatal&#;k gibi kabu&#;u soyularak tüketilen sebzeleri blenderdan geçirerek mücver gibi yemeklere katabilirsiniz.
• Patl&#;can, muz gibi kabu&#;u yenmeye uygun olmayan türleri kompost için ay&#;rabilirsiniz. Kompost için mutfa&#;&#;n&#;za ya da balkonunuza küçük bir kova koyabilirsiniz. Böylece sadece meyve sebze de&#;il, yumurta kabu&#;u gibi organik at&#;klar da hiç çöpe gitmez. Bitkileriniz için de harika bir toprak besini haz&#;rlam&#;&#; olursunuz.
• Ayva çekirde&#;i, kiraz sap&#; gibi gibi meyve çekirdeklerini ve saplar&#;n&#; bitki çay&#;n&#;za katabilir ya da tatl&#;lara renk verici olarak ekleyebilirsiniz. Ancak elma çekirde&#;i gibi tüketimi sak&#;ncal&#; olabilen türlere dikkat etmelisiniz.
• Portakal, mandalina gibi ho&#; kokulu meyve kabuklar&#;n&#; sinek kovucu kokular haz&#;rlamak için kullanabilirsiniz. 

Yeni Tarifler Deneyin

Yumu&#;am&#;&#; meyve ve sebzelerin pek de i&#;tah aç&#;c&#; görünmedi&#;ini kabul ediyoruz. Bu gibi bozulmaya yak&#;n görünen g&#;dalar&#; israf etmemek için yarat&#;c&#;l&#;&#;&#;n&#;z&#; kullanabilirsiniz. Dilerseniz birkaç örnek verelim:

• Kararmaya ba&#;layan muzlar&#; smoothie gibi so&#;uk içecek veya yo&#;urtlar&#;n&#;za ekleyin.
• Patates, brokoli, karnabahar gibi sebzeleri blenderdan geçirin ve tuzlu kek haline getirin.
• Elma, &#;eftali gibi meyvelerin üzerine az miktarda pekmez sürün ve f&#;r&#;nda meyve &#;zgaras&#; yap&#;n.
• Havuç, kereviz gibi yiyecekleri sebze çorbas&#;na ekleyin. Çorba tarifleri için ¨Doyurucu, Serinletici, Lezzetli: Yaz Aylar&#; &#;çin Lezzetli Yaz Çorbas&#; Tarifleri¨ yaz&#;m&#;za bakmay&#; unutmay&#;n.

&#;unu da hat&#;rlatmadan geçmeyelim: Mutfakta israf&#; azaltmak için yiyecekleri çöpe atmadan önce iki kere dü&#;ünmek en güzel yollardan biri.

¨Besin israf&#; nedir?¨ sorusundan yola ç&#;kt&#;k ve “&#;sraftan kaç&#;nmak için nelere dikkat etmeliyiz?” diye dü&#;ünerek önerilerimizi sizinle payla&#;t&#;k. Bu yolculukta bize e&#;lik ederek çevreyi korumak için büyük bir ad&#;m att&#;n&#;z. Evden ba&#;lad&#;&#;&#;n&#;z bu kahramanl&#;&#;a devam etmek için ¨Ye&#;il &#;puçlar&#;: Evde En Çok Su &#;sraf Edilen Alanlar Neler?¨ yaz&#;m&#;zda yer alan ipuçlar&#;n&#; uygulayabilirsiniz.

Yiyecek israfını önlemek için ne tür tedbirler alınabilir? Cevap: Yiyebileceğimiz kadar almalı dolaba koymalıyız. Ağızlarını sıkıca kapatacağımız kavanoz veya saklama poşetleri kullanmalıyız. Yiyeceğimizden fazlasını sofraya koymamalıyız.
Yiyeceklerimizin İsraf Olmasını Önlemek İçin Neler Yapılmalı

1. Alışveriş listesi yapın.
2. Listenize bağlı kalın.
3. 3. Buzdolabınızı kontrol edin.
4. Atmayın.
5. Kalanları değerlendirin.
6. Buzdolabınızı düzenleyin.
7. Küçük porsiyonlarla servis yapın.
8. İhtiyacınız kadar alın.

Gıda israfını nasıl azaltırız?

1. İhtiyacınız kadar alın.
2. Çirkin gıdaları dışlamayın.
3. 3. İlk olarak önceden aldığınız gıdaları tüketin, son tüketim tarihlerine dikkat edin.
4. Gıda atıklarını nasıl değerlendirebileceğinize bakın.
5. Doğru saklama yöntemlerini kullanın.
6. 6. İhtiyacı olanlarla paylaşın.
7. 7. Aşırı fazla yemek yapmaktan kaçının.

Yiyecek israfı ne anlama gelir?

Temelde, üretilen gıdaların tüketilemeden çöpe gitmesine gıda israfı denilmektedir. İnsan tüketimi için üretilen gıdaların yıllık olarak üçte birinin (yaklaşık milyar ton) kayıp olduğu bildirilmektedir.

Israfa ne demek?

İsraf, kelime anlamı olarak, “sahip olduğumuz bir şeyi yok etmek, zayi etmek, dine veya dünyaya meşru bir faydası olmayacak şekilde gerektiğinden daha fazla kullanmak ya da harcamak”tır.

Su israfının önüne nasıl geçilir?

Bu israfın önüne geçmek için şunlara dikkat etmeliyiz.

1. Sebze ve meyveleri bir kap içerisinde yıkamak.
2. Bulaşık ve çamaşırları makine ile yıkamak.
3. Abdest alırken, diş fırçalarken, tıraş olurken suyu çok fazla açmamak.
4. Ev temizliğinde suyu çok harcamamak.
5. Bozuk muslukları tamir ettirmek.
6. Banyoda suyu fuzuli akıtmamak.

Gıda kaybını önlemek için neler yapmalıyız?

ALINACAK TEDBİRLER

1. Tüketicilerin eğitilmesi.
2. Üreticilerin eğitilmesi.
3. Ambalajlama ve standardizasyonun doğru yapılması.
4. Nakliyenin doğru yapılması.
5. Depolama ve muhafaza için uygun koşullar sağlanmalı.
6. İşleme esnasında kayıplar önlenmeli.
7. Bu tedbirlerden çok daha önemlisi üretim planlamasıdır.

Gıda israfına neden olan sebepler?

Isı, görünüm, paketleme ve doğru etiketleme, koku, son kullanım tarihi, içindekiler, kanuni uyarılar, taşınma sırasında zarar görmemesi gibi kriterlerle seçim yapılmakta ve satın alınmayan, baştan elenen gıdalar iade edilerek israfa neden olmaktadır.

Gıda kaybı ve israfı ne demek?

Daha kısa bir anlatımla, gıdaların miktarında veya besin değerinde üretim, hasat, işleme ve dağıtma aşamalarında bir düşüş yaşanmasına “gıda kaybı” adı verilirken, gıdaların miktarında veya besin değerinde satış ve tüketim aşamalarında düşüş yaşanmasına “gıda israfı” denmektedir.

Gıda israfına sebep olan davranışlar nelerdir?

Tüketicilerin ne zaman neyi tüketeceğini planlamadan alışveriş yapması, gıdaların buzdolabında yanlış saklanması gibi nedenler evlerde gıda israfına neden olan etkenler arasında sayılabilir. Doğru ve planlı bir programla evlerdeki gıda israfının önüne geçilebilir ve binlerce gıdanın çöpe gitmesine engel olunabilir.

Üretilen gıdanın tüketilmeden önce atığa dönüşmesine ne ad verilir?

Gıda israfı, üretilen gıdanın tüketilmeden önce atığa dönüşmesi anlamına gelir.

İsraf haram mı mekruh mu?

İsraf, dinin verdiği tanıma göre, haram değil, mekruhtur. Örnek mekruhun açıklamasını yapan alimler, kişinin mallarını israf etmek yerine, fakirlere dağıtması vaciptir.

İsraf nedir örnek veriniz?

İsraf bazı nedenlerden dolayı yanlış olarak görülür. İnsanlar elindeki maddi ve manevi her şeyin israfını yapabilir. Her şeyi yeterince kullanmak israfı önleme de etkili olan bir durumdur. Bir şeye ederinden fazla zaman ayırmak veya para vermek israf örneklerinden biridir.

İsraf nedir ve zararları nelerdir?

İsraf, Allah Teâlâ&#;nın verdiği nimetlere saygısızlıktır. Kuluna sayısız nimetler veren Allah&#;a (c.c.) nankörlüktür. “ Doğrusu biz katımızdan insana bir nimet tattırırsak, ona sevinir; ama kendi yaptıkları yüzünden başlarına bir kötülük gelirse işte o zaman insan pek nankördür.” (Şurâ suresi, ayet.)

Su israfının sonuçları nelerdir?

Buna sıvı tüketiminin yetersizliği gibi suların kirletilmesi durumu da dahil. Çünkü çoğu zaman su kaynaklarına karşı hor davranılıyor ve zararlı atıklar suyun yapısıyla buluşuyor. Bu da zaten sınırlı olan kaynakları iyice kullanılamaz hâle getiriyor.

Türkiyede ne kadar su israf ediliyor?

Tarımsal sulama yüzünden yılda 20 milyar metreküp su israf ediliyor. Her yıl milyon insan içilebilir temiz suya ulaşamadığı için yaşamını yitiriyor. Türkiye&#;de son 20 yılda kişi başına düşen su miktarı metreküpten metreküpe indi.

Su tasarrufu için neler yapılmalı?

Hem Bütçenizi Hem Doğayı Koruyun: Su Tasarrufu Nasıl Yapılır?

1. Musluklarınızı Gereksiz Yere Açık Bırakmayın.
2. Tasarruf Etmenize Yardımcı Olacak Bataryalar Tercih Edin.
3. Sebze ve Meyveleri Akan Suda Yıkamayın.
4. Bulaşık ve Çamaşır Makinelerini Kullanın.
5. Duşa Girmek İçin Suyun Isınmasını Beklerken Suyun Boşa Akmasına İzin Vermeyin.