Ing Hesap Işletim Ücreti

ISSN 2146-1759 21. Yüzyılda Türkçe Yıl/Year/: 10 Sayı/Volume/:29 Mayıs 2020 Sertifika Nu: ISSN:2146-1759 İmtiyaz Sahibi/Owner TYB Vakfı İktisadi İşletmesi adına D. Mehmet Doğan Yayın Yönetmeni/Editor in Chief Muhammet Enes Kala (Doç. Dr.) (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Yazı İşleri Müdürü/Editorial Director Mustafa Ekici İngilizce Editör/Editor for English Doç. Dr. Beyazıt Akman (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi) Bu Sayının Editörü /Volume Editor Doç. Dr. İdris Nebi Uysal (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) Yayın Kurulu/Members of Editorial Board İbrahim Arpacı (TRT), Hasan Yücel Başdemir (Prof. Dr.) (Ankara Üniversitesi) Süleyman Elik (Dr.) (İstanbul Medeniyet Üniversitesi), Murat Erol (Adalet Bakanlığı) Ali Ertuğrul (Doç.Dr.) (Düzce Üniversitesi), Ali Osman Kurt (Prof. Dr.) (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi) Mehmet Kurtoğlu (Vakıflar Genel Müdürlüğü), Said Okumuş (Prof. Dr.) (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Osman Özbahçe (Milli Eğitim Bakanlığı), Nuri Salık (Dr.) (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Yayın Danışma Kurulu/Publication Board of Overseers İbrahim Ulvi Yavuz, Muhsin Mete, Nazif Öztürk, Fatih Gökdağ, Tarkan Zengin Dergi Sekretaryası/Sekretariat of the Journal Buğra Kocamusaoğlu, Enes Dağ Yönetim yeri/Administration Address Millî Müdafaa Cad. 10/12 Kızılay-Ankara 0.312 232 05 71 -417 45 70 www.tybakademi.com - [email protected] Baskı ve Tasarım/Publishing and Design mtr medya tasarım - Göktuğ Ofset Fiyatı 25 TL Abone Bedeli 50 TL Kurumlar için 100 TL Hesap No Vakıfbank Kızılay Şb. IBAN: TR34 0001 5001 5800 7297 391004 Ziraat Bankası Başkent Şb. IBAN: TR23 0001 0016 8350 1199 485001 TYB AKADEMİ hakemli bir dergidir. Dört ayda bir yayımlanır. Dergide yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Yazılar yayıncının izni olmadan kısmen veya tamamen, basılamaz, çoğaltılamaz. Söyleşi/Tartışma/Kitabiyat bölümünde yer alan yazılar yayın kurulunun onayından geçen deneme, tercüme, kitap tanıtımı vs. türü yazılardan oluşmaktadır. Dergimiz ithenticate adlı intihal programıyla yayımdan önce kontrol edilmektedir. TYB AKADEMİ TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) dergi indeksinde yer almaktadır. Bilim Kurulu Scientific Board Prof. Dr. Abdullah Soysal Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu Prof. Dr. Ali Rıza Abay Prof. Dr. Alim Yıldız Prof. Dr. Arif Bilgin Prof. Dr. Beyhan Kanter Prof. Dr. Birol Akgün Prof. Dr. Celal Türer Prof. Dr. Cevat Özyurt Prof. Dr. Hicabi Kırlangıç Prof. Dr. Hüseyin Çınar Prof. Dr. Hüseyin Karaman Prof. Dr. Kadir Canatan Prof. Dr. Kenan Çağan Prof. Dr. Kudret Bülbül Prof. Dr. Mehmet Karakaş Prof. Dr. Muhittin Ataman Prof. Dr. Murtaza Korlaelçi Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan Prof. Dr. Münire Kevser Baş Prof. Dr. Musa Yıldız Prof. Dr. Mustafa Çevik Prof. Dr. Mustafa Çufalı Prof. Dr. Mustafa Orçan Doç. Dr. Ömer Bozkurt Prof. Dr. Zülfikar Güngör • “TYB Akademi” Dergisi, Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı tarafından dört ayda bir olmak üzere yılda üç defa Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında yayımlanır. • TYB tarafından çıkarılacak dergi sosyal bilimler kapsamına giren konuları içeren makalelerin, Türkçe, Arapça ve İngilizce olarak yayımlanabileceği, disiplinler arası, hakemli bir dergidir. İlahiyat, felsefe, tarih, dil ve edebiyat konularında sosyal bilimlere ait araştırmaya dayanan, sahasına katkı sağlayacak nitelikte bilimsel makaleler yayımlanmaktadır. Ayrıca sosyal bilimlere ait bilimsel kitapların değerlendirme yazıları ve dergi yayın kurulunun belirlediği konuya dair mülakatlar derginin yayın kapsamı alanındadır. • Dergide telif ve tercüme makaleler, araştırma makaleleri, bildiriler, yayın değerlendirme tartışma yazıları, Türkiye’de ve yurtdışında yayımlanmış kitaplar hakkında tahlil ve tenkit yazıları, sempozyum, panel gibi ilmi faaliyetlerin değerlendirilmeleri Türkçe, Arapça ya da İngilizce dilinde yer alır. • Dergide yer alacak yazılar Türkiye’de ve dünyada oluşan gündemleri takip eden, irdeleyen, önerilerde bulunan, günümüz insanını ve toplumlarının sorunları hakkında çözüm yolları öneren yazılar olacaktır. • Dergi, “Hakemli” bir yayındır. Dergiye gönderilen yazı, konusu ile ilgili iki akademisyen ve Yayın Kurulu tarafından incelendikten sonra yayımlanabilir. • Dergiye gönderilen yazıların başka bir dergide yayımlanmamış ya da yayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekir. Gönderilen yazıların yayımlanma zorunluluğu yoktur. Dergiye gelen yazılar yayımlansın ya da yayımlanmasın geri gönderilmez. • Dergide yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. Yazarlardan herhangi bir ücret alınmamaktadır. Bu Sayının Hakemleri Jury for this volume Prof. Dr. Abdülkadir EMEKSİZ (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Fazıl GÖKÇEK (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa TOKER (Selçuk Üniversitesi) Doç. Dr. Özgür Kasım AYDEMİR (Pamukkale Üniversitesi) Doç. Dr. Talip DOĞAN (Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi) Doç. Dr. Abdullah HARMANCI (Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi) Doç. Dr. Erkan HİRİK (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi) Doç. Dr. Adem ÖGER (Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi) Doç. Dr. Erkan SALAN (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi) Doç. Dr. İdris Nebi UYSAL (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) Doç. Dr. Mehmet AYSOY (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Adilhan ADİLOĞLU (Akdeniz Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Meryem ARSLAN (Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Onur AYKAÇ (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Kemal GÖZ (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Okan Celal GÜNGÖR (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) Dr. Öğr. Üyesi Fatih ÖZDEMİR (Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi) İçindekiler/Contents D. Mehmet DOĞAN 7-10 Bir Dil Meselemiz Yokmuş Gibi Davranmak! Is The Gerund Suffix A Gerund? Dr. Ziya Selçuk ile Mülakât 205-212 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine Araştırma Makalesi / Research Article Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine About The Verb ‘uyuḫısıra-’ In Codex Cumanicus Adilhan ADİLOĞLU* Öz Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus ~ Kuman Kitabı) tahminen 14. yüzyıl başlarında İdil Nehri’nin aşağı havzası ile Kırım yarımadasının kuzeyinde yer alan bölgelerde ticaret faaliyetleriyle meşgul olan İtalyan tüccarlar ile yine TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 aynı bölgelerde misyonerlik faaliyetleri yürüten Alman rahipleri tarafından hazırlanan iki ayrı el yazması defterin bir araya getirilmesi sonucu teşekkül etmiş, bilhassa tarihî Türk lehçeleri araştırmaları bakımından önemini günümüzde dahi muhafaza eden çok kıymetli bir eserdir. Bu çalışmada, Codex Cumanicus adlı eserin Almanca bölümü olarak bilinen ikinci kısmında ‘uyuḫısırap’ şeklinde geçen bir kelimeden hareketle bilâhare başka muhtelif çalışmalarda işlenen ‘uyuḫısıra-’ fiilinin şekil ve anlam bakımından değerlendirilmesi yapılmış ve söz konusu bu kelimenin yapısı ve anlamı için yeni önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Codex Cumanicus, Kuman-Kıpçak Türkçesi, ‘uyuḫısıra-’ fiili. Abstract Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus ~ The Book of Cuman) was formed approximately in the beginning of the 14th century by bringing together two separate manuscripts that were prepared by the Italian merchants who occupied themselves in trading activities in the lower zone of the Volga river and in the northern regions of Crimean peninsula and the German priests who carried out missionary activities in the same aforementioned regions. It is a very valuable work that still maintains its importance especially in the historical Turkish dialects research even today. In this study, the verb ‘uyuḫısıra-’ which subsequently has been examined in several other studies, is evaluated in terms of form and meaning with reference to a word written as ‘uyuḫısırap’ in the second part of Codex Cumanicus, which is known as * Dr. Öğr. Üyesi, Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Antalya / TÜRKİYE. E-posta: [email protected] Orcid No: 0000-0002-7317-1500 Geliş tarihi: 09.03.2020 / Kabul Tarihi: 21.04.2020 79 Adilhan ADİLOĞLU the German chapter and new suggestions are made for the structure and meaning of the aforementioned word. Key Words: Codex Cumanicus, Cuman-Kipchak Turkish, the verb ‘uyuḫısıra-’. Giriş Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus ~ Kuman Kitabı) tahminen 14. yüzyıl başlarında İdil nehrinin aşağı havzası ile Kırım yarımadasının kuzeyinde yer alan bölgelerde ticaret faaliyetleriyle meşgul olan İtalyan tüccarlar ile yine aynı bölgelerde misyonerlik faaliyetleri yürüten Alman rahipleri tarafından hazırlanan iki ayrı el yazması defterin bir araya getirilmesi sonucu teşekkül etmiş, bilhassa tarihî Türk lehçeleri araştırmaları bakımından önemini günümüzde dahi muhafaza eden çok kıymetli bir eserdir. Codex Cumanicus esas itibarıyla 13-14. yüzyıllar TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 arasında Karadenizin kuzeyinde yaşayan Kuman (Kıpçak) Türklerinin o dönemdeki konuşma dilini ve ağızlarını yansıtan bir eserdir. Eserin ilk satırlarında 11 Temmuz 1303 şeklinde bir tarih kaydı vardır. Fakat bu tarih kaydının eserin yazılış tarihi mi yoksa istinsah tarihi mi olduğuna dair pek çok görüş ileri sürülmüştür. Ancak genel olarak kabul edilen görüş ise bu tarihin istinsah kaydı olduğu ve eserin bu tarih kaydından yaklaşık yüz yıl kadar önce yazılmış olduğu şeklindedir. Codex Cumanicus’un muhtevasına gelince; ‘İtalyan Kodeksi’ şeklinde adlandırılan birinci kısmı Latin harfleriyle yazılmış ve 55 yapraktan (1a-55b:110 sayfadan) oluşmaktadır. Bu kısım Latince-Farsça-Kumanca (Kıpçakça) iki sözlük listesini ihtiva etmektedir. Eserin ‘Alman Kodeksi’ ismiyle bilinen ikinci kısmı ise Gotik harflerle yazılmış ve 26 yapraktan (56a-82b:52 sayfadan) oluşmaktadır. Bu kısım Kumanca (Kıpçakça)- Almanca ve Kumanca (Kıpçakça)-Latince şeklinde iki sözlük, Kuman (Kıpçak) Türkçesiyle Hıristiyan ilahileri, bilmeceler ve atasözlerini ihtiva etmektedir. Eserin İtalyan ve Alman bölümleri farklı zamanlarda ve farklı ağızlarla yazıldığı için eserde kullanılan dil kendi içerisinde de bir birlik taşımamaktadır. Bilhassa başka nüshalardan istinsah edilmiş olan İtalyan bölümünde metne sonradan ikinci ve üçüncü kişilerce müdahale edilmiş, bazı kelimelerde değişiklikler yapılmıştır. Annemarie von Gabain eserin dilini bugünkü Tatar Türkçesine yakın bulurken; Saadet Çağatay ise eserin diline en yakın olan çağdaş Türk lehçesinin Karay Türkçesi olduğunu söylemektedir1. 1 Eser hakkında ayrıntılı bilgi için şu çalışmalara müracaat edilebilir: Çağatay 1944, Caferoğlu 2001, Ercilasun 2015, Argunşah- Güner 2015, Güngör 2017. 80 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine 1. Eserde Geçen ‘uyuḫısırap’, ‘uyuḫısıarasnada’ Kelimeleri ve ‘uyuḫısıra-’ Fiili Codex Cumanicus’un 58a sayfasının 23. satırında ‘uyuḫısırap’ ve ‘uyuḫısıarasnada’ şeklinde iki kelime geçmektedir. Eserde her iki kelimenin anlamıyla ilgili olarak Latince, Almanca ya da Farsça herhangi bir karşılık verilmemiştir2. Eser üzerine 1880 yılında ilk kapsamlı çalışmayı yayımlayan Comes Géza Kuun ‘uyuḫısıarasnada’ şeklinde geçen kelimeyi bir dipnotla ‘uyuḫısı arasında’ şeklinde düzeltmiştir ve çalışmasının sözlük kısmında bu kelimeyi ‘uyku’ (Lat. dormiendo) şeklinde anlamlandırmış fakat ‘uyuḫısırap’ şeklinde geçen kelimeyle ilgili herhangi bir anlamlandırma yapmamıştır3. C. G. Kuun’un bu transkripsiyon çalışmasına binaen eser üzerine 1887 yılında Wilhelm Radloff tarafından bir sözlük çalışması yayımlanmıştır. W. Radloff bu çalışmasında Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısırap’ kelimesiyle ilişkilendirmek suretiyle ilk defa bir ‘uyuḫısıra-’ fiiline yer vermiştir. W. Radloff eserinde bu fiili Kırgız Türkçesindeki ‘uykuda TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 konuşmak’ (Alm. im schlafe sprechen) anlamında kullanılan ‘uykusura-’ fiiliyle ilişkilendirerek Codex Cumanicus’ta geçen bu kelimenin ‘uyumak?’ (Alm. schlafen?) anlamına gelebileceğini söylemiştir. Söz konusu bu kelimenin anlamlandırma kısmına soru işareti (?) koymasından dolayı kendisinin bu konuya biraz temkinli yaklaştığı anlaşılmaktadır.4 Bilâhare, Kaare Grønbech önce 1936 yılında Codex Cumanicus’un tıpkıbasımını da ihtiva eden bir eser yayımlamış, sonra da 1942 yılında Codex Cumanicus’un Almanca Kodeksini ihtiva eden bir sözlük çalışması yayımlamıştır. Her iki çalışma da o dönemde Türkoloji sahasında büyük ses getirmiş ve neredeyse daha sonraki Codex Cumanicus çalışmalarında temel kaynak hâline gelmiştir. K. Grønbech ikinci eseri olan sözlük çalışmasında sırasıyla; ‘uyuḫısırap’ kelimesini ‘uyumadan, uykudan yoksun’ (Alm. ohne zu schlafen, des schlafes entbehrend) şeklinde; ‘uyuḫısı arasında’ kelimesini de ‘uyurken, uyuduğu sırada, uyku sırasında’ (Alm. während 2 Codex DXLIX (Codex Cumanicus’un 1303 tarihli istinsahı), Biblioteca Nazionale di S. Marco, Venezia, Mss. Latini Fondo Antico, No: 549, Provenienza, Collocazione 1597, s. 58a. (Eserin dijital kopyası ‘Biblioteca Divi Marci’ kurumu tarafından internet ortamına konulmuştur. Konuyla ilgilenenler için sayfanın linki çalışmamın kaynakça bölümünde verilmiştir. Arzu eden herkes esere doğrudan ulaşabilir). 3 Comes Géza Kuun, Codex Cumanicus, Bibliothecæ Ad Templum Divi Marci Venetiarum: Primum Ex Integro Editit Prolegomenis Notis Et Compluribus Glossariis Instruxit Comes Géza Kuun, Editio Scient Academiæ Hung., Budapestini, 1880, s. 139, 256; G. Kuun, Codex Cumanicus (with the prolegomena to the Codex Cumanicus by Lois Ligeti; L. Ligeti’s ‘Prolegomena’ reprinted from Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung., XXXV, 1981, pp. 1-54), Edited by É. Apor, Kőrösi Csoma Társaság-Magyar Tudományos Akadémia Könyvtára ~ Kőrösi Csoma Society-Library of the Hungarian Academy of Sciences, Budapest, 1981, s. 139, 256. 4 W. Radloff, Das Türkische Sprachmaterial des Codex Comanicus: Manuscript der Bibliothek der Marcus-Kirche in Venedig; Nach der Ausgabe des Grafen Kuun (Budapest 1880), Memories L’Académie Impériale des Sciences de St. Pétersbourg, VII Serie, Tome XXXV, No: 6, St. Pétersbourg, 1887, s. 19. 81 Adilhan ADİLOĞLU er schläft) şeklinde ve ‘uyuḫısırap’ kelimesiyle ilişkilendirmek suretiyle ‘uyuḫısıra-’ fiilini de ‘uykusuz olmak’ (Alm. schlaflos sein) şeklinde anlamlandırmıştır. K. Grønbech’in bu çalışmasının Türkçeye çevrilmiş olanında da aynı kelimeler benzer şekilde anlamlandırılmıştır: uyuḫısırap ‘uyumadan’, uyuḫısı arasında ‘uykusu arasında’ ve uyuḫısıra- ‘uykusuz kalmak’5. K. Grønbech’in mezkûr çalışmasını temel alarak ‘Codex Cumanicus’un Dili’ başlığıyla uzun bir makale yayımlayan Annemarie von Gabain söz konusu bu çalışmasında ‘uyuhısıra-’ fiilini Eski Türkçede yokluk ve eksiklik anlamını veren isimden fiil yapan +sIrA- ekiyle ilişkilendirerek uyıhı+sıra- şeklinde açıklamış ve kelimeyi ‘uykusuz olmak’ (Alm. schlaflos sein) şeklinde anlamlandırmıştır6. Yine bu konuyla ilgili son olarak Marcel Erdal da Eski Türkçe yokluk ve eksiklik anlamını veren isimden fiil yapan +sIrA- ekini işlerken söz konusu bu ekle kurulmuş son örneğin Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısıra-’ fiili olduğunu söylemekte ve ‘uyanmak, uyanık hâlde olmak’ (İng. waking) şeklinde anlamlandırmaktadır7. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Buraya kadar anlaşılacağı üzere, Codex Cumanicus’ta geçen ve herhangi bir dille anlam karşılığı verilmeyen ‘uyuḫısırap’ şeklindeki bir kelimeyle ilişkilendirilmek suretiyle, W. Radloff hariç, muhtelif çalışmalarda işlenen ‘uyuḫısıra-’ fiili, Eski Türkçede yokluk ve eksiklik anlamını veren +sIrA- ekiyle kurulmuş bir kelime olarak ‘uyumamak’, ‘uykusu olmamak’, ‘uykusuz olmak’, ‘uykusuz kalmak’ vb. şeklinde anlamlandırılmıştır. Bu durum Türkiye’de tarihî Kıpçak Türkçesi ve Codex Cumanicus üzerine yapılan belli başlı önemli sözlük ve gramer çalışmalarına da aynı şekilde yansımıştır8. 2. +sIrA- Eki Eski Türkçe döneminde bilhassa Eski Uygur Türkçesinde kullanım sahası daha fazla olan ‘yokluk’ ve ‘eksiklik’ anlamını vermek suretiyle isimden fiil yapan bir +sIrA- eki mevcuttur. Söz konusu bu ek geldiği isimlere ‘olumsuzluk’ ifadesi yüklemek suretiyle, yani eklendiği ismin anlamının 5 Kaare Grønbech, Komanisches Wörterbuch: Türkischer Worttindex zu Codex Cumanicus, Einar Munksgaard, Kopenhagen, 1942, s. 264; Kaare Grönbech, Kuman Lehçesi Sözlüğü, (Çev. Kemal Aytaç), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992, s. 209. 6 Annemarie von Gabain, “Die Sprache des Codex Cumanicus”, Philologiae Turcicae Fundamenta, Tomus Primus, (Ed. Jean Deny, Kaare Grønbech, Helmuth Scheel, Zeki Velidi Togan), Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden, 1959, s. 57; Annemarie von Gabain, “Codex Cumanicus’un Dili”, Tarihî Türk Şiveleri, (Çeviren ve Yayıma Hazırlayan: Mehmet Akalın), Sevinç Matbaası, Ankara, 1979, s. 92. 7 Marcel Erdal, Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, Otto Harrassov Verlag, Wiesbaden, 1991, s. 508. 8 Ali Fehmi Karamanlıoğlu, Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yayını, Ankara, 1994, s. 48; Recep Toparlı; Hanifi Vural, Recep Karaatlı, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayını, Ankara, 2007, s. 296; Galip Güner, Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul, 2013, s.165; Mustafa Argunşah-Galip Güner, Codex Cumanicus, s. 87, 866. 82 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine aksi yönünde bir anlam taşıyan fiiller türetmektedir. Bu ekin şekil ve işlev bakımından iki farklı ekin birleşip kaynaşmasıyla meydana gelen birleşik bir yapı olduğu konusunda görüş birliği mevcuttur. Ancak bu ekin +sIr+A-, +sIz+A- veya +sIz+rA- vb. şekillerde hangi eklerle ve nasıl birleşip kaynaştığı konusunda pek çok farklı görüş ileri sürülmüştür9. Eski ve Orta Türkçe döneminde tespit edilen bu ekle türetilmiş filler topluca şöyledir; Orhon Türkçesinde: elsire- ‘devletsiz kalmak’, kagansıra- ‘kağansız kalmak, ‘urugsıra- ‘soyu yok olmak’; Yenisey Türkçesinde: kañsıra- ‘babasız kalmak’; Eski Uygur Türkçesinde: inçsire- ‘huzursuz olmak’, küçsire- ‘güçsüz olmak’, ögsire- ‘kendinden geçmek, bilincini yitirmek’, tatıgsıra- ‘tatsızlanmak’, tınsıra- ‘çıldırmak, aklını kaybetmek’, erksire- ‘kuvvetsiz olmak’, kutsıra- ‘lütuftan yoksun olmak’, sözsire- ‘konuşmamak, susmak’, tüpsire- ‘temelden yoksun bırakmak’, tüşsire- ‘meyvesiz olmak’, umugsıra- ‘umudunu kaybetmek’; Karhanlı Türkçesinde: başsıra- ‘başsız bırakmak, ölçüyü yitirmek’; Harezm Türkçesinde: ussura- ‘bayılmak’10. Anlaşılacağı üzere ilk olarak Orhon Türkçesinde kullanılmaya başlayan söz konusu bu ekin Eski Uygur Türkçesinde kullanım sahasının arttığı; Orta TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Türkçe dönemine dâhil edilen Karahanlı Türkçesi ile Harezm Türkçesinde ise sadece ‘birer’ örnekle tanıklandığı müşahede edilmektedir. M. Erdal’ın söz konusu bu +sIrA- eki için ‘son örnek’ şeklinde takdim ettiği Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısıra-’ fiilini, yukarıda verilen ve ‘olumsuz’ anlam ifadesi taşıyan +sIrA- ekiyle teşkil edilmiş örnek kelimeler dizisine dâhil edilmesinin uygun olmadığı kanaatini taşımaktayız. Çünkü söz konusu bu kelime gerek kuruluş şekli bakımından ve gerekse taşıdığı anlam bakımdan diğerlerine göre farklılık arz etmektedir. Birincisi; söz konusu bu kelime, Eski Türkçede olduğu gibi eklendiği kelimeye ‘yokluk, eksiklik’ gibi ‘olumsuz’ anlam taşıyan +sIrA- ekiyle değil; kendisinden önce geldiği kelimeye ‘istek, arzu, benzerlik ve temayül’ anlamlarını yüklemek suretiyle isimden fiil yapan +sIrA- ekiyle teşekkül etmiştir. İkincisi; söz konusu kelimenin ilkinden farklı bir ekle teşekkül etmesi dolayısıyla da Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısırap’ kelimesiyle ilişkilendirmek suretiyle ‘uyuḫısıra-’ fiilinin anlamı da ‘uykusuz olmak’ veya ‘uyumamak’la ilgili değil; tam aksine ‘uyumak’la ilgilidir. Hatta 9 Başka çalışmalarda yazılanları burada uzun uzun tekrar etmek yerine bu ekin teşekkülüyle ilgili başlıca görüşler için bk. Nergis Biray-Esra Gül Keskin, “Birleşik Eklerle İlgili Bir Teori Denemesi”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 2, Ankara, 2015, s. 124-126. 10 Talat Tekin, Orhon Yazıtları, TDK Yayını, Ankara, 2006, s. 138, 146, 182; İgor, Kormuşin, Yenisey Eski Türk Mezar Yazıtları: Metinler ve İncelemeler, (Çev. Rysbek Alimov), TDK Yayını, Ankara, 2017, s. 329; Ahmet Caferoğlu, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayını, Ankara, 2011, s. 95, 120, 148, 228, 237; Annemarie von Gabain, Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yayını, Ankara, 1988, s. 265; Marcel Erdal, Old Turkic Word Formation, s. 507, 508; Reşid Rahmeti Arat, Kutadgu Bilig III İndex, (Haz. Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce), TKAE Yayını, İstanbul.1979, s. 65; Nuri Yüce, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud bin Omar bin Muhammed bin Ahmed Ez-Zamahşarî el-Hvarizmî: Mukaddimetü’l-Edeb-Hvarizm Türkçesi ile Tercümeli Şuster Nüshası: Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, TDK Yayını, Ankara, 1993, s. 195. 83 Adilhan ADİLOĞLU doğrudan doğruya diyebiliriz ki eklendiği kelimeye ‘temayül’ anlamını yükleyen ikinci +sIrA- ekiyle teşekkül etmiş söz konusu bu fiilin anlamı ‘uyuklamak, uyur gibi olmak, yarı uykulu olmak’ şeklindedir. Aslında bu durum daha önce de bahsedildiği üzere ilk olarak W. Radloff tarafından fark edilmiştir. Ancak kendisi temkinli bir şekilde bu kelimenin ‘uyumak’la ilgili olabileceğini söylemiş fakat üzerinde durmamıştır. Söz konusu bu ikinci ek, Eski Türkçedeki +sIrA- ekiyle şekil bakımından aynı fakat teşekkül ve işlev bakımından farklı bir ektir. Bu konuyu ilk olarak Martti Räsänen tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinden örnekler vermek suretiyle çalışmasında işlemiştir. Ancak kendisi şekil olarak birbirine benzeyen bu iki ekin farklı işlevleri ve teşekkülü üzerinde etraflıca durmamıştır11. Bilâhare bu ikinci ekin, yani eklendiği kelimeye ‘istek, benzerlik ve temayül’ anlamlarını taşıyan +sIrA- ekinin teşekkülü üzerine de pek çok görüş ileri sürülmüştür. Bunların bir kısmı bu ekin aslında Eski Türkçedeki ‘yokluk, eksiklik’ anlamını taşıyan +sIrA- eki olduğunu ve daha sonra ‘ihtiyaç duygusu’ sebebiyle yeni işlevler kazanarak ‘istek, benzerlik ve temayül’ anlamlarını yükleyen bir ek hâline geldiğini söylemektedir12. Bir TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 kısmı ise ikinci ekin, birincisinden farklı olarak, isimden fiil yapan +sI- eki ile fiilden fiil yapan -rA- (?) ekinin birleşmesi neticesinde meydana geldiğini ileri sürmekte;13 bir kısmı da bu ikinci görüşe benzer şekilde fakat onu düzeltmek suretiyle bu ekin yapısını +sI-g+rA- şeklinde açıklamaktadır14. Netice olarak; Burhan Paçacıoğlu’nun ifade ettiği üzere bu ek kendisinden önce gelen kelimeye ‘istek, arzu, benzerlik, temayül ve meyletmek’ anlamlarını yükleyen +sI-g+rA- birleşik yapısındaki fiilden isim yapan -g ekinin bilâhare düşmesiyle teşekkül eden +sIrA- ekidir. Bugünkü Türk lehçelerinin hemen hepsinde +sIrA- ekiyle kurulmuş ve daha ziyade eklendiği kelimeye ‘benzerlik, istek ve temayül’ anlamlarını taşıyan kelimeler mevcuttur. Bunun yanı sıra seyrek de olsa Eski Türkçede olduğu gibi eklendiği kelimeye ‘olumsuz’ anlam taşıyan kelimelere de rastlanmaktadır. Bu ekle kurulmuş kelimeler daha çok Kuzey-Batı (bugünkü Kıpçak şiveleri) ve Güney-Doğu (Özbek-Yeni Uygur) Türk lehçelerinde görülmekle birlikte Güney-Batı (Oğuz) Türk lehçelerinin (Türkmence) yazı dilinde ve (Türkiye Türkçesi) ağızlarında da tespit edilmektedir15. 11 Martti Räsänen, Materialen Zur Morphologie der Türkischen Sprachen, Studia Orientalia Edidit Societas Orientalis Fennica XXI, Helsinki, 1957, s. 151-152. 12 Necmettin Hacıeminoğlu, En Eski Türkçeden Çağdaş Türk Şivelerine Kadar Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992, s. 239. 13 İlhan Çeneli, Kırım Tatarcasında Yapım Ekleri, (Çev. Mustafa Argunşah), TDK Yayını, Ankara, 1997, s. 43. 14 Burhan Paçacıoğlu, “+sıra- / +sire- Ekinin Morfolojik Yapısı ve İşlevleri Üzerine”, TÜBAR (Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi), Sayı: 30, Güz, 2011, s. 315. 15 Çağdaş Türk lehçelerinde bu ekle türetilmiş örnekleri burada tekrar etmek yerine bk. Necmettin Hacıeminoğlu, En Eski Türkçeden Çağdaş Türk Şivelerine Kadar Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, s. 238, 252, 254; İlhan Çeneli, Kırım Tatarcasında Yapım Ekleri, s. 43-44; Ayşe İlker, Batı 84 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine Asıl konumuza dönersek; yukarıda Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısırap’ kelimesiyle ilişkili ‘uyuḫısıra-’ fiilinin; Eski Türkçedeki olumsuz anlam yükleyen +sIrA- ekiyle değil; eklendiği kelimeye ‘istek, arzu, benzerlik, temayül’ anlamlarını taşıyan +sI-g+rA- birleşik yapısı kaynaklı +sIrA- ekiyle kurulduğunu ve söz konusu bu fiilin ‘uyuklamak, uykusu gelmek, yarı uykulu olmak’ şeklinde anlamlandırılması gerektiği fikrini ileri sürmüş bulunuyoruz. Hatta, Codex Cumanicus’ta geçen ‘uyuḫısırap’ (bize göre artık bu kelimenin anlamı ‘uyuklayıp, uyuklayarak’ veya ‘yarı uykulu hâlde, yarı uyur hâlde’ olmalıdır) kelimesinden hemen sonra gelen ‘uyuḫısı arasında’ kelimesi de âdeta ‘uyuḫısırap’ kelimesini açıklar niteliktedir. Yani bu kelime de ‘uyku arasını’, bir başka deyişle ‘yarı uykulu’ bir duruma işaret etmektedir. Elbette ileri sürdüğümüz bu fikirleri destekleyecek başka veriler de mevcuttur. Birincisi; Codex Cumanicus’ta ve onunla birlikte tarihî Kıpçak Türkçesinin kuzey kolunu oluşturan Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesine ait yazılı metinlerde uyuḫısıra- fiiline, hatta +sIrA- ekine ve bu ekle teşekkül etmiş başka bir kelimeye rastlanmamaktadır16. Ancak 15. yüzyıl TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 başında veya biraz daha öncesinde Memlûk sahasında Kıpçak Türkçesiyle kaleme alınmış olan ve bu sahada ‘Kıpçak Türkçesinin dil özelliklerini en iyi yansıtan eser’ olarak kabul edilen Et-Tuhfetü’z-Zekiyye fi’l-Lûgati’t- Türkiyye adlı eserde17 söz konusu bu kelime uyuksıradı ve uykusra şeklinde geçmekte ve ‘uyuklamak, ımızganmak: uyku ile uyanıklık arası bir durumda bulunma’ şeklinde anlamlandırılmaktadır18. Bu da demek oluyor ki, Orta Türkçe döneminde Kıpçak Türkçesinin güney kolunda uyuksıra- şeklinde bir fiilin varlığı ve bu fiilin de ‘uyuklamak’ anlamında kullanıldığı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, TDK Yayını, Ankara, 1997, s. 64-65; Burhan Paçacıoğlu, “+sıra- / +sire- Ekinin Morfolojik Yapısı ve İşlevleri Üzerine”, s. 312-313; Ferdi Güzel, Türkiye Türkçesi Ağızlarında Yapım Ekleri, TDK Yayını, Ankara, 2019, s. 554. Ancak bu çalışmalar içerisinde Karaçay- Malkar Türkçesine ait örneklere yer verilmemiştir. Yeri gelmişken şu örnekleri de biz verelim; +sIrA- ekiyle ‘olumsuz’ anlamda teşkil edilmiş kelimeler: abzıra- ~ abızıra- (?) ‘çok yorulmak, hâlsiz kalmak, takatsiz kalmak, bitap düşmek; ümitsiz olmak, ümidini kaybetmek, yılmak, sinmek; çok şaşırmak, şaşkınlıktan sersemleşmek’, simsire- (?) ‘şaşkınlıktan dona kalmak, şaşkına dönmek, sersemleşmek’, oysura- ‘kendinden geçmek, bayılmak, bilincini kaybetmek’. Bu örneklerden ilk ikisinin kökleri belirsizdir. Üçüncüsü ise EUT. ögsire- ve HT. ussura- kelimeleriyle şekil ve anlamca paraleldir. Benzerlik ve temayül anlamını taşıyan kelimeler: boksura- ‘tiksinmek, midesi bulanmak’, borksura- ‘buram buram tütmek, duman çıkarmak, buhar çıkarmak’, bukusura- ‘tozlanmak’, cavumsura- ‘hafiften yağmur yağmak, çiselemek’, cılamsıra- ‘ağlar gibi olmak, ağlamaklı olmak’, cukusura- ‘uyuklamak, uykusu gelmek, yarı uykulu olmak, uyku sersemliği hâlinde olmak’, kaksıra- ‘kurumaya başlamak, kurumaya yüz tutmak’, kansıra- ‘ulumak, ulumaya başlamak, inlemek, ağlar gibi ses çıkarmak’, kurgaksıra- ‘kurumaya başlamak, kurumaya veya kuraklaşmaya yüz tutmak’, külümsüre- ‘gülümsemek, tebessüm etmek’, suvuksura- ‘hafiften üşümek, üşür gibi olmak’. 16 Bk. Hakan Sarıtiken, “Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri”, Journal SMART (International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal), Vol: 5/19, 2019, s. 852-854. 17 Ahmet Bican Ercilasun, Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, s. 382, 387. 18 Besim Atalay, Ettuhfet-üz-Zekiyye fil-Lûgat-it-Türkiyye, TDK Yayını, İstanbul, 1945. s. 19, 69. Ayrıca aynı eserde balşıradı ‘kekre olmak, kekreleşmek’ ve balşıraydı ‘kekreleşmek’ kelimeleri dikkat çekmektedir. Burada ‘tatlı’ kavramına işaret eden ‘bal’ kelimesinin +şıra- (ş < ç < s değişmesiyle ?) ekinin gelmesiyle kök anlamın aksi yönünde ‘acımtırak, ekşimsi, buruk; tatsızlaşmak’ şeklinde bir anlam kazandığını görüyoruz (bk. s. 19, 50). İşte buradaki söz konusu +şıra- eki şüphesiz eski Türkçedeki +sIrA- ekiyle şekil ve işlev bakımından aynıdır ve daha yukarıda verilen bu ekle teşkil edilmiş kelimeler dizisine dâhil edilmelidir. 85 Adilhan ADİLOĞLU açık bir şekilde müşahede edilmiş oluyor. İkincisi; ‘uyuklamak’ fiili, bugünkü Güney-Batı (Oğuz) Türk lehçeleri hariç; başta Kuzey-Batı (Kıpçak) Türk lehçeleri olmak üzere Kuzey-Doğu (Sibirya) ve Güney-Doğu (Özbek-Uygur) Türk lehçelerinin tamamında ‘uyku’ kelimesine getirilen +sIrA- ekiyle teşekkül ettirilmiştir. Tespit ettiğimiz kadarıyla yukarıda bahsi geçen bugünkü Türk lehçelerinde ‘uyuklamak’ fiili şu şekildedir: Karaçay-Malkar Türkçesinde: cukusura- ‘uyuklamak’ (джукъусурaмaкълыкъ, джукъусурaргъa, джукъусурaу; Rus. дремать); cukusuragan halda ‘uykulu hâlde olmak’ (джукъусурaгъaн xaлдa; Rus. в сонном состоянии); cukusurap turganlay ‘yarı uykulu hâlde olmak’ (джукъусурaп тургъaнлaй; Rus. спросонок); jukusura- ‘uyuklamak, uykusu gelmek, içi geçmek’ (жукъусурa-, жукъугъa тaртдыр-, жукунг келип, бaш кaкъ-; Rus. дремать)19. Kırım Türkçesinde: yukusıra- ‘uyuklamak’ (юкъусырa-; Rus. дремать)20. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Kumuk Türkçesinde: yuhusıra- ‘uyuklamak’ (юхусырa-; Rus. дремать)21. Karay Türkçesinde: Saadet Çağatay’ın Codex Cumanicus’un diline ‘en yakın lehçe’ olarak gördüğü bu şivede ‘uyuklamak’ fiilinin +sIrA- ekiyle kurulmuş şekline rastlayamadım. Bunun yerine; çırım ~ tsırım ‘derin uyku, uyuklama, şekerleme; oturduğu yerde hafif ve kısa süreli uyuma’ (чырым ~ цырым; Rus. глубокий сон, дрёмa, дремотa ); çırım et- ‘uyuklamak’ (чырым эт-; Rus. дремать); kalgı- ‘uyuklamak’ (къaлгъы-; Rus. дремать) kelimeleri geçiyor22. Ancak ‘çırım’ ~ ‘tsırım’ ve ‘çırım et-’ kelimeleri sanki +sIrA- ekini andırıyor. Belki önceden yuku+çırı-m ‘uyuklama’ şeklinde iken bilâhare dilde kısaltma ya da eksiltili söyleyiş sebebiyle baştaki ‘yuku’ kelimesi kaybolarak bu şekli almış olabilir. Tatar Türkçesinde: yokımsıra- ‘uyuklamak’ (йoкымсырa-); yokımsırav ‘rahatlayıp uykuya dalmak, uyumak, içi geçmek, rahatça uyumak, uyumaya başlamak’ (йoкымсырaу: тынычланып йокыга талу, ою, изрәү; йоклый башлау)23. 19 С.A. Гочияевa, X. И. Суюнчев, Къaрaчaй-Мaлкъaр-Орус Сёзлюк, Издaтельcтво Русский Язык, Москвa, 1989, s. 257; Ж. Гузелaны, И. Axмaтлaны, A. Жaппулaны, Къaрaчaй-Мaлкъaр Тилни Aнгылaтмa Сёзлюгю, Том I A-Ж, Эль-фa Китaп Бaсмa, Нaльчик, 1996, s. 935. 20 С.М. Усеинов, Русско-Крымскотaтaрский ~ Крымтaтaрско-Русский Словaрь ~ Кърымтaтaрджa- Русчa Лугaт, Издaтельский дом Тезис, Симфрополь, 2007, s. 77. 21 Б.Г. Бaммaтов, Н.Э. Гaжиaгмaтов, Къумукъчa-Орусчa Сёзлюк, Институт Языка, Литературы и Искусства им. Г. Цадасы Дагестанкого Научного Центра РАН, Мaxaчкaлa, 2011, s. 365. 22 Н.A. Бaскaков, A. Зaйончковский, С.М. Шaпшaл, Кaрaимского-Русско-Польский Словaрь, Издaтельство Русский Язык, Москвa, 1974, s. 359, 638. 23 Фуaт Гaниeв, Рифкaть Әхмәтьянoв, Хәлил Aчыкгөз, Тaтaрчa-Төрeкчә Сүзлeк, Инсaн Нәшрияты, 86 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine Başkurt Türkçesinde: yokomhora- (h < s değişmesiyle) ‘uyuklamak’ (йoкoмһoрa-); yokomhorav ‘uykusu gelmek, uyumaya başlamak’ (йoкoмһoрaу-; Rus. дремать)24. Kırgız Türkçesinde: uykusura- ‘uykuda sayıklamak’; uykusuroo 1. ‘uykuda sayıklama, 2. yarı uyku durumu’25. Kazak Türkçesinde: uykısıra- ‘uykuda sayıklamak’26. Karakalpak Türkçesinde: uykısıra- ‘yarı uykulu olmak’ (уйқусырa-; Rus. полусонное состояние).27 Nogay Türkçesinde: uykusıra- ‘uyuklamak; yarı uykulu hâlde olmak’ (уйкусырa-; Rus. дремать; полусонное состояние, дремота).28 Altay Türkçesinde: uykuzıraar- ‘uyuklamak’ (уйкузырaaр; Rus. дремать); uykuzıra- ‘uyumayı istemek, uykusu gelmek’ (уйкузырa-; Rus. хотеть спать); uykuzıra- ‘uyuklamak, yarı uykulu olmak’ (уйкузырa-; Rus. дремать, быть в полусонном состоянии).29 TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Kumandı Türkçesinde: uyguzırana- ‘uyuklamak, uykulu olmak, uykuya dalmak’ (уйгузырaнa-; Rus. дремать, быть в полусонном состоянии, засыпать).30 Hakas Türkçesinde: uygumzıra- ‘uyuklamak’ (уйғумзырa-; Rus. дремать, быть в полусонном состоянии).31 Кaзaн-Мөскөв, 1997, s. 119; И.И Сaбитoвa, Ф.И. Тaһирoвa, A.М. Сәгыйтoвa, A.Ф. Гaйнeтдинoвa, Г.Г. Сaбeрoвa, Л.Ш. Шәмсeтдинoвa, Г.Р. Сәмирхaнoвa, Э.И. Сaфинa, Тaтaр Тeлeнeң Aңлaтмaлы Сүзлeгe, II Тoм Г-Й, Тaтaрстaн Рeспубликaсы Фәннәр Aкaдeмиясe Г. Ибрaһимoв Исeмeндәгe Тeл, Әдәбият һәм Сәнгaть Институты, Кaзaн, 2016, s. 688. 24 Ф.Ғ. Хисaмитдинoвa, Бaшкoрт Тeлeнeң Aкaдeмик Һүзләгe, Тoм IV Й-К, Рeсeй Фeнлeр Aкaдeмияһы Өфө Ғилми Үзәгe Тaриһ, Тeл һәм Әҙәбиәт Институты, Китaп Нәшриәтe, Өфө, 2012, s. 69; И.М. Aгишeв; Ә.Ғ. Биишeв, Г.Д. Зeйнуллинa, З.К. Ишмөһәмәтoв, Т.Һ. Кусимoвa, З.Ғ. Урaксин, У.М. Яруллинa, Бaшкoрт Тeлeнeң Һүҙлeгe, II Тoм A-М, Рoссия Фәндәр Aкaдeмияһы Урaл Бүлeгe Бaшкoртaстaн Ғилми Үзәгe Тaрих, Тeл һәм Әҙәдәбиeт Институты, Издaтeльствo Русский Язык, Мәскәү, 1993, s. 421. 25 K.K. Yudahin, Kırgız Sözlüğü, (Çev.: Abdullah Taymas), Birleştirilmiş 1. Baskı, TDK Yayını, Ankara, 2011, s. 791. 26 Hasan Oraltay, Nuri Yüce, Saadet Pınar, Kazak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul, 1984, s. 290. 27 A.Н. Бaскaков, Д.С. Нaсыров, К.У. Убaйдуллaев, Қaрaқaлпaқшa-Русшa Сөзлик, Өзбекстaн ССР Илимлер Aкaдемиясы Қaрaқaлпaқ Қомплекс Илим-Изертлеў Институты, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa, 1958, s. 674. 28 Н.A. Бaскaков, С.A. Кaлмыковa, Ногaйско-Русский Словaрь, Институты, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa, 1963, s. 381. 29 П.П. Тыдыкoв, Aлтaй-лa Oрус Сöстÿ Бичик, Тип. Объедин. Ойрот. Край, Обллитколлегия, Улала, 1926, s. 134; О.Н. Бaлaкинa, В.С. Дедеевa, Aлтaй-Орус Сöзлик, РОО Лептa, Горно-Aлтaйск, 2015, s. 136; Н.A. Бaскaков, Т.М. Тощaковa, Ойротско-Русский Словaрь, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa, 1947, s. 166. 30 Л.М. Тукмaчев, Кумaндинско-Русский Словaрь, Издaтельство Бийский Котельщик, Бийск, 1995, s. 97. 31 Н.A. Бaскaков, A.И. Инкиджековa-Грекул, Xaкaсско-Русский Словaрь, Госудaрственное 87 Adilhan ADİLOĞLU Tuva Türkçesinde: uyguzura- ‘uykusu gelmek, uyumayı istemek’ (уйгузура-; хотеть спать).32 Teleüt Türkçesinde: uykuzıra- ‘uykuda sayıklamak, uykuda konuşmak’ (уйқузырa-; Rus. говорить во сне).33 Özbek Türkçesinde: uykusira- ‘uyuklamak, uykusu gelmek’ (уйқусирa).34 Yeni Uygur Türkçesinde: uykusiri- ‘uykusu gelmek’.35 Yukarıda verilen örneklerden anlaşılacağı üzere bugünkü Türk lehçelerinin büyük çoğunluğunda uyku+sIrA- (yuku+sIrA- vb.) fiilinin genel olarak ‘uyumak’la ilgili olduğu ve ‘uyuklamak, yarı uykulu olmak, uykusu gelmek, içi geçmek, uyumayı istemek’ vb. anlamları karşıladığı müşahede edilmektedir. Yani söz konusu +sIrA- ekinin bu lehçelerde olumsuz anlamdan ziyade; eklendiği kelimenin anlamına meyletme ve temayül işleviyle kullanıldığını görmekteyiz. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Sonuç Çalışmamızda buraya kadar ortaya konan muhtelif verilerden ulaştığımız sonuçlar şöyledir: 1. Tarihî Kıpçak Türkçesinin kuzey kolunu temsil eden Codex Cumanicus adlı eserde geçen uyuḫısırap kelimesiyle ilişkilendirilmek suretiyle muhtelif çalışmalarda işlenen uyuḫısıra- fiili, eski Türkçede ‘yokluk’ ve ‘eksiklik’ gibi olumsuz anlam yükleyen +sIrA- ekiyle değil; eklendiği kelimenin anlamına ilgili ‘istek, benzerlik, meyletme, temayül’ anlamlarını taşıyan +sI-g+rA- ekinden gelişen +sIrA- ekiyle teşekkül etmiştir. 2. Dolayısıyla eserde uyuḫısırap şeklinde geçen kelimenin ‘uyuklayıp, uyuklayarak’ şeklinde; bu kelimeyle ilişkilendirilen uyuḫısıra- fiilinin de ‘uyuklamak, yarı uykulu hâlde olmak’ şeklinde anlamlandırılması gerektiği kanaati oluşmaktadır. Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa, 1953, s. 248; О.В. Субрaковa, О.П. Aнжигaновa, A.Н. Бaскaков, М.И. Боргояков, A.И. Инкижековa-Грекул, Д.Ф. Пaтaчaковa, П.Е. Белоглaзов, З.Е. Кaскaрaковa, A.С.Кызлaсов, Р.Д. Сунчугaшев, М.Д. Чертыковa, Xaкaсско- Русский Словaрь ~ Xaкaс-Орыс Сöстiк, Xaкaсский Нaучно-Исследовaтельский Институт Языкa, Литерaтуры и Истории, Издaтельство Нaукa, Новосибирск, 2006, s. 721. 32 Э.Р. Тенишев, Тувинско-Русский Словарь, Издательство Советская Энциклопедия, Москва, 1968, s. 293. 33 Л.Т. Рюминa-Сыркaшевa, Н.A. Кучигaшевa, Телеут-Орус Сöзлик, A О Кемеровское Книжное Издaтельство, Кемерово, 1995, s. 91. 34 Бердaк Юсуф, Туркчa-Узбекчa вa Узбекчa-Туркчa Луғaт, Узбек-Ремaксa Ко ЛТД Кушмa Корxонaси, Тошкент, 1993, s. 335; З.М. Мaгруфов, Узбек Тилининг Изоҳли Луғaти, II Том С-Ҳ, Узбекистон ССР Фaнлaр Aкaдемияси A.С. Пушкин Номидaги Тил вa Aдaбиёт Институти, Издaтельство Русский Язык, Москвa, 1981, с. 270. 35 Emir Necipoviç Necip, Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Rusçadan Çeviren: İklil Kurban), TDK Yayını, Ankara, 1995, s. 442. 88 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine Yukarıda ileri sürülen bu fikirlerimiz; çalışmamızda uzun uzun açıklandığı üzere, gerek Orta Türkçe döneminde Kıpçak Türkçesinin güney kolunu temsil eden Memlûk sahası Kıpçak Türkçesiyle yazılmış Et- Tuhfetü’z-Zekiyye fi’l-Lûgati’t-Türkiyye adlı eserde geçen uyuksıradı ve uykusra ‘uyuklamak, ımızganmak’ kelimeleriyle ve gerekse bugünkü Türk lehçelerinde kullanılan yukusıra- ‘uyuklamak’ fiiline dair verilen örneklerle desteklenmiştir. Sonuç olarak bu çalışmayla, Codex Cumanicus’ta geçen uyuḫısırap kelimesi için ‘uyuklayıp, uyuklayarak’ anlamını ve uyuḫısıra- fiili içinse ‘uyuklamak’ anlamını teklif ediyoruz. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Codex Cumanicus’un 58a sayfasının 23. satırında geçen (kırmızı renkli çerçeve içerisindeki) ‘uyuḫısırap’ ve ‘uyuḫısıarasnada’ (< uyuḫısı arasında) kelimeleri 89 Adilhan ADİLOĞLU Kaynakça Aгишeв, И.М.; Ә.Ғ. Биишeв, Г.Д. Зeйнуллинa, З.К. Ишмөһәмәтoв, Т.Һ. Кусимoвa, З.Ғ. Урaксин, У.М. Яруллинa (1993), Бaшкoрт Тeлeнeң Һүҙлeгe, II Тoм A-М, Рoссия Фәндәр Aкaдeмияһы Урaл Бүлeгe Бaшкoртaстaн Ғилми Үзәгe Тaрих, Тeл һәм Әҙәдәбиeт Институты, Издaтeльствo Русский Язык, Мәскәү. Arat, Reşid Rahmeti (1979), Kutadgu Bilig III İndex, (Haz. Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce), TKAE Yayını, İstanbul. Argunşah, Mustafa; Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul. Atalay, Besim (1945), Ettuhfet-üz-Zekiyye Fil-Lûgat-it-Türkiyye, TDK Yayını, İstanbul. Бaлaкинa, О.Н.; В.С. Дедеевa (2015), Aлтaй-Орус Сöзлик, РОО Лептa, Горно-Aлтaйск. Бaммaтов, Б.Г.; Н.Э. Гaжиaгмaтов (2011), Къумукъчa-Орусчa Сёзлюк, Институт Языка, Литературы и Искусства им. Г. Цадасы Дагестанкого Научного Центра РАН, Мaxaчкaлa. Бaскaков, Н.A.; Т.М. Тощaковa (1947), Ойротско-Русский Словaрь, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa. Бaскaков, Н.A.; A.И. Инкиджековa-Грекул (1953), Xaкaсско-Русский Словaрь, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa. Бaскaков, A.Н.; Д.С. Нaсыров, К.У. Убaйдуллaев (1958), Қaрaқaлпaқшa-Русшa Сөзлик, TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Өзбекстaн ССР Илимлер Aкaдемиясы Қaрaқaлпaқ Қомплекс Илим-Изертлеў Институты, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa. Бaскaков, Н.A.; С.A. Кaлмыковa (1963), Ногaйско-Русский Словaрь, Институты, Госудaрственное Издaтельство Инострaнныx и Нaционaльныx Словaрей, Москвa. Бaскaков, Н.A.; A. Зaйончковский, С.М. Шaпшaл (1974), Кaрaимского-Русско-Польский Словaрь, Издaтельство Русский Язык, Москвa. Biray, Nergis; Esra Gül Keskin (2015), “Birleşik Eklerle İlgili Bir Teori Denemesi”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 2, Ankara, s. 109-134. Caferoğlu Ahmet (2001), Türk Dili Tarihi I-II, Alfa Yayınları, 4. Baskı, İstanbul. Caferoğlu, Ahmet (2011), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayını, Ankara. Codex DXLIX (Codex Cumanicus’un 1303 tarihli istinsahı), Biblioteca Nazionale di S. Marco, Venezia, Mss. Latini Fondo Antico, No: 549, Provenienza, Collocazione 1597. (Eserin Dijital Kopyası: http://www.internetculturale.it/jmms/iccuviewer/iccu.jsp?id=oai%3A 193.206.197.121%3A18%3AVE0049%3ACSTOR.243.15099&mode=all&teca=marciana). Erişim Tarihi: 26.02.2020. Çağatay, Saadet (1944), “Codex Cumanicus Sözlüğünün Basılışı Dolayısiyle”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı: 5, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, s. 759-772. Çeneli, İlhan (1997), Kırım Tatarcasında Yapım Ekleri, (Çev. Mustafa Argunşah), TDK Yayını, Ankara. Ercilasun, Ahmet Bican (2015), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, 15. Baskı, Ankara. Erdal, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, Otto Harrassov Verlag, Wiesbaden. Gabain, Annemarie von, (1959), “Die Sprache des Codex Cumanicus”, Philologiae Turcicae Fundamenta, Tomus Primus, (Ed. Jean Deny, Kaare Grønbech, Helmuth Scheel, Zeki Velidi Togan), Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden, s. 46-73. 90 Codex Cumanicus’ta Geçen ‘uyuḫısıra-’ Fiili Üzerine Gabain, Annemarie von (1979), “Codex Cumanicus’un Dili”, Tarihî Türk Şiveleri, (Çeviren ve Hazırlayan: Mehmet Akalın), Sevinç Matbaası, Ankara, s. 73-118. Gabain, Annemarie von (1988), Eski Türkçenin Grameri, (Çev. Mehmet Akalın), TDK Yayını, Ankara. Гaниeв, Фуaт; Рифкaть Әхмәтьянoв, Хәлил Aчыкгөз (1997), Тaтaрчa-Төрeкчә Сүзлeк, Инсaн Нәшрияты, Кaзaн-Мөскөв. Гочияевa, С.A.; X. И. Суюнчев (1989), Къaрaчaй-Мaлкъaр-Орус Сёзлюк, Издaтельcтво Русский язык, Москвa. Grønbech, Kaare (1942), Komanisches Wörterbuch: Türkischer Worttindex zu Codex Cumanicus, Einar Munksgaard, Kopenhagen. Grönbech, Kaare (1992), Kuman Lehçesi Sözlüğü, (Çev. Kemal Aytaç), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Гузелaны, Ж.; И. Axмaтлaны, A. Жaппулaны (1996), Къaрaчaй-Мaлкъaр Тилни Aнгылaтмa Сёзлюгю, Том I A-Ж, Эль-фa Китaп Бaсмa, Нaльчик. Güner, Galip (2013), Kıpçak Türkçesi Grameri, Kesit Yayınları, İstanbul. Güngör, Okan Celal (2017), “Tarihî Kıpçak Türkçesi ve Edebiyatı Üzerine Yapılan Çalışmalarla İlgili Bir Kaynakça Denemesi”, ZfWT (Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks), Vol. 9, No: 1, s. 191-213. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Güzel, Ferdi (2019), Türkiye Türkçesi Ağızlarında Yapım Ekleri, TDK Yayını, Ankara. Hacıeminoğlu, Necmettin (1992), En Eski Türkçeden Çağdaş Türk Şivelerine Kadar Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Хисaмитдинoвa, Ф.Ғ. (2012), Бaшкoрт Тeлeнeң Aкaдeмик Һүзләгe, Тoм IV Й-К, Рeсeй Фeнлeр Aкaдeмияһы Өфө Ғилми Үзәгe Тaриһ, Тeл һәм Әҙәбиәт Институты, Китaп Нәшриәтe, Өфө. İlker, Ayşe (1997), Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, TDK Yayını, Ankara. Karamanlıoğlu, Ali Fehmi (1994), Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yayını, Ankara. Kormuşin, İgor (2017), Yenisey Eski Türk Mezar Yazıtları: Metinler ve İncelemeler, (Çev. Rysbek Alimov), TDK Yayını, Ankara. Kuun, Comes Géza (1880), Codex Cumanicus, Bibliothecæ Ad Templum Divi Marci Venetiarum: Primum Ex Integro Editit Prolegomenis Notis Et Compluribus Glossariis Instruxit Comes Géza Kuun, Editio Scient Academiæ Hung., Budapestini. Kuun, G. (1981), Codex Cumanicus (with the prolegomena to the Codex Cumanicus by Lois Ligeti; L. Ligeti’s ‘Prolegomena’ reprinted from Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hung., XXXV, 1981, pp. 1-54), Edited by É. Apor, Kőrösi Csoma Társaság-Magyar Tudományos Akadémia Könyvtára ~ Kőrösi Csoma Society-Library of the Hungarian Academy of Sciences, Budapest. Мaгруфов, З.М. (1981), Узбек Тилининг Изоҳли Луғaти, II Том С-Ҳ, Узбекистон ССР Фaнлaр Aкaдемияси A.С. Пушкин Номидaги Тил вa Aдaбиёт Институти, Издaтельство Русский Язык, Москвa. Necip, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Rusçadan Çeviren: İklil Kurban), TDK Yayını, Ankara. Oraltay, Hasan; Nuri Yüce, Saadet Pınar (1984), Kazak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul. Paçacıoğlu, Burhan (2011), “+sıra- / +sire- Ekinin Morfolojik Yapısı ve İşlevleri Üzerine”, TÜBAR (Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi), Sayı: 30, Güz, s. 311-317. Radloff, W. (1887), Das Türkische Sprachmaterial des Codex Comanicus: Manuscript der Bibliothek der Marcus-Kirche in Venedig; Nach der Ausgabe des Grafen Kuun (Budapest 91 Adilhan ADİLOĞLU 1880), Memories L’Académie Impériale des Sciences de St. Pétersbourg, VII Serie, Tome XXXV, No: 6, St. Pétersbourg. Räsänen, Martti (1957), Materialen Zur Morphologie der Türkischen Sprachen, Studia Orientalia Edidit Societas Orientalis Fennica XXI, Helsinki. Рюминa-Сыркaшевa, Л.Т.; Н.A. Кучигaшевa (1995), Телеут-Орус Сöзлик, A О Кемеровское Книжное Издaтельство, Кемерово. Сaбитoвa, И.И.; Ф.И. Тaһирoвa, A.М. Сәгыйтoвa, A.Ф. Гaйнeтдинoвa, Г.Г. Сaбeрoвa, Л.Ш. Шәмсeтдинoвa, Г.Р. Сәмирхaнoвa, Э.И. Сaфинa (2016), Тaтaр Тeлeнeң Aңлaтмaлы Сүзлeгe, II Тoм Г-Й, Тaтaрстaн Рeспубликaсы Фәннәр Aкaдeмиясe Г. Ибрaһимoв Исeмeндәгe Тeл, Әдәбият һәм Сәнгaть Институты, Кaзaн. Sarıtiken, Hakan (2019), “Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinde Yapım Ekleri”, Journal SMART (International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal), Vol: 5/19, s. 844- 856. Субрaковa, О.В.; О.П. Aнжигaновa, A.Н. Бaскaков, М.И. Боргояков, A.И. Инкижековa- Грекул, Д.Ф. Пaтaчaковa, П.Е. Белоглaзов, З.Е. Кaскaрaковa, A.С.Кызлaсов, Р.Д. Сунчугaшев, М.Д. Чертыковa (2006), Xaкaсско-Русский Словaрь ~ Xaкaс-Орыс Сöстiк, Xaкaсский Нaучно-Исследовaтельский Институт Языкa, Литерaтуры и Истории, Издaтельство Нaукa, Новосибирск. Tekin, Talat (2006), Orhon Yazıtları, TDK Yayını, Ankara. TYB AKADEMİ / 2020 / 29: 79-92 Тенишев, Э.Р. (1968), Тувинско-Русский Словарь, Издательство Советская Энциклопедия, Москва. Тыдыкoв, П.П. (1926), Aлтaй-лa Oрус Сöстÿ Бичик, Тип. Объедин. Ойрот. Край, Обллитколлегия, Улала. Toparlı, Recep; Hanifi Vural, Recep Karaatlı (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yayını, Ankara. Тукмaчев, Л.М. (1995), Кумaндинско-Русский Словaрь, Издaтельство Бийский Котельщик, Бийск. Усеинов, С.М. (2007), Русско-Крымскотaтaрский ~ Крымтaтaрско-Русский Словaрь ~ Кърымтaтaрджa-Русчa Лугaт, Издaтельский дом Тезис, Симфрополь. Yudahin, K.K. (2011), Kırgız Sözlüğü, (Çeviren: Abdullah Taymas), Birleştirilmiş 1. Baskı, TDK Yayını, Ankara. Юсуф, Бердaк (1993), Туркчa-Узбекчa вa Узбекчa-Туркчa Луғaт, Узбек-Ремaксa Ко ЛТД Кушмa Корxонaси, Тошкент. Yüce, Nuri (1993), Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud bin Omar bin Muhammed bin Ahmed Ez- Zamahşarî el-Hvarizmî: Mukaddimetü’l-Edeb-Hvarizm Türkçesi ile Tercümeli Şuster Nüshası: Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, TDK Yayını, Ankara. 92

Mostbet ödeme yapıyor mu sorusuna gönül rahatlığı ile evet diyebiliyoruz. Mobil Mostbet giriş normal sistemine göre beraberinde birçok ayrıcalığı da kullanıcıları ile buluşturmaktadır. Mostbet güncel adresi Tüm bahisçi ofisleri müşterilere kendileri hakkında doğru bilgi sunmalarını zorunlu şart olarak koyuyor.

Yeni bir giriş adresi ararken Mostbet, elbette birçok farklı kaynak da bulabilirsiniz. Eğer, iPhone ve iPad için Mostbet uygulamasını indirmeniz gerekiyorsa, işlem öncekiyle birçok alanda benziyor. Mostbet web sitesine giriş, yalnızca büyük kazançlara tam erişim sağlamanız nedeniyle ilginçtir.

Mostbet Giriş ᐉ Mostbet Adres Türkiye

Usta editörler tarafından oluşturulan Mostbet güncel giriş adresimiz oldukça kazandıran casino sitesidir. Ayrıca Mostbet güncel adresine casino siteleri sayfamızdan mostbet makale başlığımız içeriğinde bulunan giriş butonu ile de ulaşabilirsiniz. Ayrıca, bazı oyuncular siteye girebilecekleri ve kaydolabilecekleri Mostbet güncel adresi ni arıyorlar. 11 yıldır, oyun kulübü sadece Türkiye’de değil, aynı zamanda Mostbet Azerbaycan dahil birçok ülkede de yaygın olarak tanındı.

• Etkileyici oyun yelpazesi, güvenli bankacılık seçenekleri ve ödüllendirici bonusları ile Mostbet’in listenizin başında olmaması için hiçbir neden yok.
• Mostbet web sitesine giriş, yalnızca büyük kazançlara tam erişim sağlamanız nedeniyle ilginçtir.
• Mostbet, 2009 yılında piyasaya sürüldü Venson Ltd, Mostbet’in sahibi ve işletmecisidir.
• Mostbet’ten web siteleri veya mobil uygulamaları aracılığıyla para çekmek kolaydır.
• Mostbet’te oturum açma alanında, kullanıcı adınızı ve şifrenizi girdikten sonra işaretlemeniz gereken küçük bir kontrol kutusu da vardır.
• Eğer kaydolduktan sonra 15 dakika içinde hesabınıza para yatırırsanız, Mostbet Türkiye %125 bonusu alacaksınız.

Spor bahislerine ilgi duyuyorsanız, kayıtlı bir oyuncu olarak mostbet türkiye giriş giriş yapmaya değer. Mostbet Casino’da farklı kumar kategorilerine bağlantılar içeren dikey bir panel mevcuttur. Mostbet bahis şirketinin hesabından para çekme işlemi, kazançlar oyun bakiyesine yatırıldıktan sonra yapılabilir. Mostbet240 temel özellikleri sanal spor bahisleri, günümüzde en iyi siteler arasında standart hale gelen özelliklerin çoğuna sahiptir.

Para Yatırma Ve Çekme Mostbet Türkiye

Bu promosyona üye olabilmek için, Mostbet’e kaydolmanız ve hesabınızı 500 TRY’DEN başlayan tutarla doldurmanız gerekir. Mostbet’e yapılan para yatırma işleminin, hesabın oluşturulduğu tarihten itibaren en geç 7 gün içinde yapılması gerekmektedir. Kullanıcı hesabı oluşturmak için, bahisçinin Mostbet.com’daki web sitesine gitmeniz ve sağ üstteki “Kaydolmak” düğmesini tıklamanız gerekiyor. Bu konuda en iyi deneyimleri yaşayabileceğiniz adreslerden birisi hiç kuşkusuz Mostbet olacaktır. Mostbet hakkında sitenin kullanıcılar tarafından güvenle kullanıldığını söylemek yanlış olmaz.

• Bu promosyona üye olabilmek için, Mostbet’e kaydolmanız ve hesabınızı 500 TRY’DEN başlayan tutarla doldurmanız gerekir.
• Mostbet Twitterhesabı da tam olarak bu safha için efektif olarak şirket tarafından değerlendirilmeye alınmış durumda.
• Eğer bir maç kaybedilirse, Mostbet bahis miktarını ücretsiz bahis olarak geri verecektir.
• MostBet Casino Facebook sayfası, MostBet Casino promosyonları, bonusları ve teklifleri hakkında en son bilgileri almak için mükemmel bir yerdir.
• Mostbet hakkında sitenin kullanıcılar tarafından güvenle kullanıldığını söylemek yanlış olmaz.
• Mostbet, daimi oyuncuların çıkarlarıyla ilgilenmeye devam ediyor, bu nedenle bahis birçok promosyon sunmaya devam ediyor.

Mostbet girişyapılmıyor veya firmaya erişim sağlayamıyorum gibi ifadelerin de sık sık dile getirilmiş olduğunu biliyoruz. Diğer öğrenci bu davayla beni ilgilendirdi, kendisi de uzun zamandır Mostbet’te. Mostbet müşteri destek hattı ile de üyelerinin, her türlü problemine karşı çözü arayışı içerisindedir. Mostbet, canlı casino oyunları oynayabileceğiniz ve canlı masa oyunlarına özel erişimin keyfini çıkarabileceğiniz VIP bölümüne sahip bir bahisçidir.

Mostbet Promo Kod Azərbaycanda Mostbet Promosyon Kodu

Mostbet üyelikleriniz casino alanı başta olmak üzere tüm hizmetlerinde sizleri memnun edecektir. Mostbet sitesi para çekim talibinde bulununca site beni dondurdu, beni oynatmıyor. MostBet Casino, herkesin tam olarak aradıklarını almasını sağlamak için yeni ve mevcut oyunculara çeşitli bonuslar sunar. Popüler lisanslı bahis ve casino şirketi Mostbet Türkiye ve Azerbaycan’daki en iyi casino ve bahis markaları listesinde üst sıralarda yer almaktadır. Mostbet ayrıca canlı izleme sunar, böylece maç istatistiklerini gerçek zamanlı olarak görüntüleyebilirsiniz.

Bu bağlamda, kullanıcılar genellikle Mostbet’e bahis oynamayı tercih ederler. Buna ek olarak, yarışmada geniş bahis seçenekleri sunan mostbet casino giriş Mostbet, kullanıcılar için çok gerekli hale geldi. Bu konuda sizleri endişeye düşürecek olan en son şirket Mostbet olacaktır.

• Mostbet bahis sitesinde en çok şaşırdığımız konu promosyonların 3 farklı sayfada bulunmasıydı.
• Kullanıcılar açısından değerli olan bahis portföyü, Mostbet incelemesi kapsamındaki önemli kriterlerden birisidir.
• Normal bir oyuncuysanız, arkadaşlarınızı Mostbet’e katılmaya davet ettiğiniz için doğum günü bonuslarından ve paradan da yararlanabilirsiniz.
• Sizler de eğlenmek ve aynı zamanda gerçek paraları kazanmak amacıyla Mostbet canlı tombala üyeliklerinizi tamamlayabilirsiniz.
• Sizi her gün online casino oyunlarıyla ödüllendiren bir site olan MostBet Casino’da en hızlı büyüyen online casino oyun sitesini keşfedin.

Mostbet web sitesine gitmek için mostbet.az giris bağlantısında bulunan bir ayna kullanmanız gerektiğini unutmayın. Yapmanız gereken ilk şey, Mostbet Betting sitesinden mevcut oturum açma adresini bulmak ve siteye girmektir. Yeni oyunculara Mostbet Türkiye’de hoş geldin bonusu alma imkânı tanınmıştır. Sizler de eğlenmek ve aynı zamanda gerçek paraları kazanmak amacıyla Mostbet canlı tombala üyeliklerinizi tamamlayabilirsiniz. Mostbet bahis şirketi Hindistan’da yasal olarak, Hindistan tarafından verilen bir lisans altında faaliyet göstermektedir. Ekrana üyelik sözleşmesi, bir Spor delegesi mostbet giriş olma adımsında açıklamıştır.

Mostbet Bilgileri

Finansal başarımları Mostbet’in adından çokça söz ettiren konular arasında gelmektedir. Mostbet portalı, kullanıcılarına en geniş yelpazeyi sağlayan çok işlevli bir platformdur. Birçoğu Hint pazarında sahte isimlere sahiptir ve Mostbet gibi Hint kültürünü kucaklayan belirsiz kumarhaneler çevrimiçi alanda nadirdir. Mostbet sitesi, bilindik alt yapı sağlayıcılar ile çalışarak kullanıcılarına kaliteli hizmetler vermektedir. Ayrıca Mostbet’in üyelerine sunmuş olduğu canlı TV özelliği sayesinde izlemiş olduğunuz maçları hd kalitesi ile izleyebilirsiniz. Mostbet, kullanıcılarına para kazanmak ve iyi vakit geçirmek için çok çeşitli fırsatlar sunar.

Mostbet giriş yap ana sayfasına gidin ve kayıt olmak için butona tıklayın;Alanları doldurun. Eğer bir maç kaybedilirse, Mostbet bahis miktarını ücretsiz bahis olarak geri verecektir. Artık Mostbet App hakkındaki tüm önemli gerçekleri, Android ve iOS için kurulum süreci ve sunulan bahis türlerini biliyorsunuz. Mostbet incelemesi kapsamında değerlendirilmesi gereken birçok kriter olduğunu söylemek gereklidir.

Mostbet Yeni ve Güncel Giriş

Koşulsuz ve şartsız olarak Mostbet bahis sitesinde yatırımsız bonus verilmektedir. Ardından, telefon numarası veya MostBet giriş (e-posta) aracılığıyla kayıt yöntemini seçmeniz gerekir, ayrıca sosyal ağlar üzerinden de kayıt olabilirsiniz. Mostbet, daimi oyuncuların çıkarlarıyla ilgilenmeye devam ediyor, bu yüzden bahisçi sürekli olarak çok sayıda promosyon sunuyor. Bunlar sürekli olarak değişmekte, bu sebeple Mostbet.com sitesinde her zaman ilginç bir şeyler bulunabilir.

Mostbet Türkiye Online Giriş Yap Son Dakika Kocaeli Yaşam Haberleri

Spin Sports, Mostbet Casino mobil kumarhanesinin başka bir bölümüdür ve bir dizi farklı oyun sunar. Mostbet güncel giriş adresine erişmeden önce BTK tarafından kısıtlamalara tabi tutulacağınızı söyleyebilirim. Sizler de Mostbet güncel giriş adresine erişim sağlayarak hoşgeldin bonusu ile beraber güzel kazançlar elde edebilirsiniz. Bu teşvikler, Mostbet’teki kumar deneyiminizi kesinlikle geliştirecektir. Ardından karşınıza gelen Mostbet üyelik formunu kendi bilgilerinizde eksiksiz bir şekilde doldurmalısınız.

Mostbet Casino Mostbet Giriş Mostbet Casino Oyunları

İlk defa Mostbet.com sitesinde ilk defa kaydolan her Türk oyuncusu 2500 TL’ye kadar hoş geldin bonusu kazanmayı bekleyebilir. Mostbet, spor bahislerinin yanı sıra kumarhane kumarının ideal karışımını sağlar. Etkileyici oyun yelpazesi, güvenli bankacılık seçenekleri ve ödüllendirici bonusları ile Mostbet’in listenizin başında olmaması için hiçbir neden yok. Mostbet, 2009 yılında piyasaya sürüldü Venson Ltd, Mostbet’in sahibi ve işletmecisidir.

Daha Fazla Yazılım Mostbet Events

Mostbet’e giriş olarak bir telefon numarası vardır, ancak şifreyi kendiniz bulmanız gerekir. Mostbet’te oturum açma alanında, kullanıcı adınızı ve şifrenizi girdikten sonra işaretlemeniz gereken küçük bir kontrol kutusu da vardır. Mostbet mobil kullanımadına da telefon veya tabletlerinizi tercih ederek sistem üzerinde faal olan görevlerinizi idame ettirebiliyorsunuz. Ve elbette ki Mostbet şikayet mail hattı şeklinde ayrı bir mail iletişim hattı da görüntülemekteyiz.

Mostbet Giriş

Eğer kaydolduktan sonra 15 dakika içinde hesabınıza para yatırırsanız, Mostbet Türkiye %125 bonusu alacaksınız. Ancak, belirli kurallara bağlı olarak para kazanarak Mostbet Betting kurallarına dikkat edin. Enerji oyuncuları, Mostbet’ten bonus teklifleri alarak ve benzersiz eylemlere katılarak ek iyileştirmelerden yararlanabilir. Bunun için, Mostbet sitesinden haber bültenlerine abone olun veya sitemizi favorinize ekleyin. Kullanıcılar açısından değerli olan bahis portföyü, Mostbet incelemesi kapsamındaki önemli kriterlerden birisidir. Bahis portföyü açısından geniş bir portföy sunan Mostbet, birçok lige ait birçok maçı bünyesinde barındırmaktadır.

Mostbet giriş

Para yatırmak için Mostbet hesabınıza giriş yapın ve kullanmak istediğiniz ödeme yöntemini seçin. Para yatırma işlemleri hızlı ve güvenlidir ve Mostbet çeşitli ödeme şekillerini kabul eder. Mostbet incelemesi kapsamında finansal işlemlerin iyi bir şekilde incelenmesi gerekir. Mostbet Casino Android uygulaması 2 milyondan fazla kez yüklenmiştir ve Apple App Store, Google Play ve diğer üçüncü taraf web sitelerinde mevcuttur.

Mostbetde bu platformlardan biri olması dolayısıyla kapatılmaya maruz kalabilmektedir. Mostbet hızlı giriş safhası da bu aşamada kaile alınması gereken verilerden oluşuyor.

Mostbet canlı tombala kategorisine giriş yapabilmek için öncelikle sağ üst kısımda yer alan kullanıcı girişi alanından profillerinize erişim sağlamalısınız. Bu sayede Mostbet ile dopdolu geçireceğiniz anların sizler için kazandıran yönlerini de keşfetmiş olacaksınız. Online casino ve şans oyunlarında fark yaratmış olan bir site olan Mostbet, üyeleri tarafından beğenilerek kullanılmaktadır. Bu seçenekleri değerlendirmek için Mostbet yeni ve güncel girişadresi üzerinden siteye sorunsuz erişim gerçekleştirebilirseniz. Mostbet isimli bahis sitesinden para 3 çekim işlemi yapmama rağmen 2 çekim işlemim gerçekleşti ve 3 hesapta ödendi olarak gözüküyor. Ofisin resmi web sitesindeki Line bölümünü ziyaret ederek Mostbet’teki çevrimiçi spor bahisleri teklifleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Mostbet Türkiye Online Giriş Yap

Mostbet kumarhanesi açık oyunculara 130 resmi geliştiriciden binlerce slotta para kazanma imkanı sunuyor. Hesabınızı yenilemek için Mostbet hesabınıza giriş yapmanız ve Spor bölümüne gitmeniz gerekir. Mostbet 240, 2020’de hangi Mostbet240 ödülleri’nde en iyi Mostbet240 sitesi için kısa listeye oy veren oyuncular arasında sıkı bir favori.

Mostbetcasino.com henüz marka profili oluşturmadığı için Şikayetvar üzerinden şikayet cevaplamıyor ve buradaki müşterileriyle iletişime geçmiyor. Mostbet, hem Android hem de iOS ile uyumlu mobil casino uygulamalarını piyasaya sürerek bunu bir adım öteye taşıdı. Bedava bonus ile kazançlarınızı Mostbet sitesinde güvenle nakite dönüştürebilirsiniz.

Mostbet, spor ve kumarhane oyunlarına bahis oynamak için harika bir yerdir. Nitekim bahisçiler arasında da Mostbet’in ismini telaffuz etme oranı gün geçtikçe artış göstermiştir. Şu anda da yapılan araştırmalar neticesinde Mostbet’in lisanslı ve güvenilir olduğu görülmektedir. Mostbet240 güncel giriş adresi ıos kullanan bahis severleri de unutmayarak onlar içinde bir uygulama geliştirmiştir. Mostbet240 tv giriş adresinden pek çok spor müsabakasını naklen izleyebiliyorsunuz.

Mostbet Kullanıcı Yorumları

Eğer Mostbet Türkiye sitesinde kayıt işlemini tamamlamak istiyorsanız, ikinci düğmeye basmanız gerekli. Güncel giriş adresine ise sayfamızın içeriğinde bulunan giriş buton linkine tıklayarak hemen Mostbet adresine ulaşabilirsiniz. Mostbet’i ilk ziyaretinizde en belirgin konumda bulunan “Giriş” düğmesini kullanmanız gerekir. Resmi web sitesi veya mobil uygulama aracılığıyla mostbet türkiye adresine giriş yapın.

Mostbet bahis sitesindeki yüksek oranların olması kazanmanız adına büyük bir avantajdır. Eğer bu sürede yetişemezseniz, Mostbet standart depozito bonusu %100 olacaktır. Mostbet 10 yılı aşkın bir süredir çevrimiçi durumda ve mevcut müşterilere heyecan verici teklifler sunma kapasitesine sahip. İnternetten online bahis oynamak isteyenlerin en çok tercih ettikleri mobil siteler arasında Mostbet yer almaktadır. Mostbet Casino girişini tek bir tıklamayla geçmek için, bir sayfayı bir sosyal ağdan bağlayabilirsiniz.

Mostbet’in çevrimiçi kumarhanesi, çeşitli popüler kumarhane oyunları sunar. Mostbet, 2009 yılında kurulmuştur ve çevrimiçi kumarı denetleyen Curacao kumar düzenleyicisi tarafından lisanslanmıştır. Mostbet, güvenliği çok ciddiye alır ve kişisel bilgilerin gizliliğini korumak için güvenlik protokollerine sahiptir.

Mostbet – Güvenilir Casino Siteleri – Güvenilir Bahis Siteleri

Mostbet bahis kazandırır mısorusu da bahis severlerin sık sık dile getirmiş olduğu ifadelerden bir tanesi olarak karşımıza çıkıyor. Mostbet, hem Android hem de iOS cihazlar için bir mobil uygulamaya sahiptir. Mostbet oyuncuları, daha önce hangi etkinliklere bahis oynadıklarını ve kazançları hangi bahislere getirdiklerini öğrenebilirler. Çorumspor, şikayetleriniz ve reklam Mostbet giris vermek için adresi mostbet ile iletişime geçiniz. Mostbet Twitter adresi sitenin aktif olarak kullanmakta olduğu resmi hesaplar arasındadır. İsteyen herkes Android veya iOS cihaz kullanımı altında Mostbet Türkiye mobil uygulamasını indirebilir.

Oradayken Mostbet Casino Hoş Geldiniz Paketi’ne kaydolduğunuzdan emin olun. Mostbet para çekme seçenekleri online bahis ve şans oyunları sektöründe tercih edilen hızlı ve güvenli yöntemlerden oluşmaktadır. Mostbet, 2009 yılında kurulan 1 milyondan fazla üyesi olan 93 ülkede hizmet veren popüler ve lisanslı bir bahis sitesidir. Oyunçuları narahat edən əsas sual budur ki, Mostbet az da mərc etmək təhlükəsizdirmi. Sorumlu oyun sayfasında, Mostbet240, zamanınızı ve paranızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilecek birkaç ipucu listeledi. Dragonfish yazılımı, Mostbet240 temel dayanağıdır ve bu, fantastik bir dizi yüksek kaliteli oyun ve büyük ağ bağlantılı jackpotlar anlamına gelir.

Bahisçi seçerken, Türk oyuncular genellikle Mostbet.com’u tercih ederler. Mostbet, üyelere bonus para kazanma fırsatı sunan bir sadakat programına sahiptir. Mostbet bahis sitesinde en çok şaşırdığımız konu promosyonların 3 farklı sayfada bulunmasıydı. Finansal konularda başarılı bir geçmişe sahip olan Mostbet bu anlamda kullanıcılarına hız vaat etmektedir.

Mostbet, Cashback’in yanı sıra, kazançlarınızı istediğiniz zaman nakit olarak çekmenizi sağlayan cashout adlı bir özelliğe de sahiptir. Buna ek olarak, Mostbet, akümülatörün üç tarafının her birine kazanan bir bahis koyarsanız bahislerinizin katsayısını artıran Parlay güçlendiriciler sunar. Normal bir oyuncuysanız, arkadaşlarınızı Mostbet’e katılmaya davet ettiğiniz için doğum günü bonuslarından ve paradan da yararlanabilirsiniz. Bu nedenle, Mostbet’te spor bahisleri sadece basit ve ilginç değil, aynı zamanda çok karlı!

НОВОСТИ, В КОТОРЫХ ВСТРЕЧАЕТСЯ ТЕРМИН «HESAP CÜZDANI»

ССЫЛКИ

« EDUCALINGO. Hesap cüzdanı [онлайн]. Доступно на <https://educalingo.com/ru/dic-tr/hesap-cuzdani>. Июн 2023 ».

Bu çalışmada girişimci, girişimcilik ve kişilik kavramlarına değinilmiş olup, girişimciler ile maaşlı çalışanlar arasında kişilik özellikleri bağlamında bir fark olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmada, Gençöz ve Öncül (2012)’nin Türk kültürüne yönelik geliştirdiği ve 45 maddeden oluşan “Temel Kişilik Özellikleri” ölçeğinden yararlanılarak bir anket formu hazırlanmıştır. Hazırlanan anket formu, 1 Kasım-15 Aralık 2016 tarihleri arasında, Çanakkale il merkezinde yer alan 450 girişimci ve maaşlı çalışana yüz yüze görüşme yöntemi aracılığıyla uygulanmıştır. Girişimciler ile maaşlı çalışanların kişilik özellikleri arasındaki farklılıklar, T-testi ve Anova testleri aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda girişimci – maaşlı çalışanların kişilik özellikleri bakımından yaş, medeni durum, gelir seviyesi ve iş durumuna göre, “Dışadönüklük”, “Sorumluluk”, “Uyumluluk”, “Duygusal Tutarsızlık”, “Gelişime Açıklık” ve “Olumsuz Değerlik” boyutları arasında anlamlı bir farklılık bulunmadığı tespit edilmiştir. Girişimciler ile maaşlı çalışanların kişilik özellikleri arasındaki farklılıklar cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde ise, “Sorumluluk” ve “Uyumluluk” boyutlarında anlamlı bir farklılık olduğu; kadınların erkeklere göre daha fazla sorumluk sahibi ve uyumlu oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Girişimciler ile maaşlı çalışanların kişilik özellikleri arasındaki farklılıklar eğitim değişkenine göre incelendiğinde ise, “Duygusal Tutarsızlık” boyutunda ilköğretim–lise ve lise–ilköğretim eğitim seviyeleri arasında farklılık olduğu; lise eğitim seviyesine sahip girişimci ve maaşlı çalışanların, eğitim seviyesi ilköğretim olanlara göre daha fazla duygusal tutarsızlığa sahip oldukları görülmüştür. Türk kültürüne yönelik olarak geliştirilen “Temel Kişilik Özellikleri” ölçeğinden yararlanılarak gerçekleştirilen bu çalışmanın sonuçlarının literatüre katkı sağlayacağı ve ileride konu ile ilgili yapılacak çalışmalarda yol gösterici olacağı düşünülmektedir. In this study, the concepts of entrepreneur, entrepreneurship and personality are mentioned and also it has been examined whether there is a difference between entrepreneurs and salaried employees in terms of their personality traits. A questionnaire form was prepared by using the "Basic Personality Features" scale developed by Gençöz and Öncül (2012) for Turkish culture and consisting of 45 items for the study. The prepared questionnaire was applied between 1 November and 15 December 2016 through 450 entrepreneurs and salaried employees, faceto-face interviewing methods in Canakkale province center. Differences between personality traits of entrepreneurs and salaried employees were analyzed through the t-test and Anova tests. As a result of the study, it is determined that there is no difference between the dimensions of "Outwardness", "Responsibility", "Compatibility", "Emotional Inconsistency", "Developmental Clarity" and "Negative Validity" according to age, marital status, income level and employment status of entrepreneurs and salaried employees. When the differences between personality traits of entrepreneurs and salaried employees are examined according to gender variable, it is seen that there is a meaningful difference between "Responsibility" and "Compatibility" dimensions. According to this difference, women are more responsible and accountable than men. When the differences between personality traits of entrepreneurs and salaried employees are examined according to educational variables, it is found that there is a difference between primary and high school and primary school education levels in the dimension of "Emotional inconsistency". Entrepreneurs and salaried employees with a high school education level are found to have more emotional inconsistency than those with an education level of primary education. It is considered that the results of this study, which is realized by using the "Basic Personality Traits" scale developed for the Turkish culture, will contribute to the literature and will be a guide for the future studies about this subject.