Koku Mide Bulantısı

Hamilelik, kadın vücudunda fiziksel ve fizyolojik düzeyde pek çok değişime sebep olur. Peki, bu değişimler beyni nasıl etkiliyor? Ya da hamilelik döneminde beyinden kaynaklanan değişimler de söz konusu mudur? Ya da şöyle sorarak başlayalım; gebelik dönemine özgü bir "hamilelik beyni"nden söz edebilir miyiz?

Sabah Bulantısı

Hamile kadınların yarısından fazlası —belki de bu oran %90'ı— özellikle de sabahları mide bulantısı ya da belli bir aşamada kusma durumlarını yaşar. Hatta bazı kadınlarda tıp literatüründe hiperemezis gravidarum olarak bilinen ve uzun süreli sabah bulantısı olarak isimlendirilen daha ciddi bir bulantı dönemi de gözlemlenebilir. Bu durum, dehidrasyona ve kilo kaybına sebep olabileceğinden, kişinin tıbbi anlamda gözetim altında tutulmasını gerektirebilir. Ancak, çoğu kadın için, sabah bulantısı 18 haftanın ardından sona erer.

Sabah bulantısının nedeni tam anlamıyla açığa kavuşturulmuş değil. En popüler teorilerden birisi, sabah bulantısının, vücudun "human karyonik gonodotropik-hCG" isimli hamilelik hormonundaki artışın bir sonucu olduğunu ileri sürer. Yapılan araştırmalar, sabah bulantısı ve hCG arasında geçici bir ilişki olduğunu, yani kandaki hCG seviyeleri ile kusma frekansının aynı anda zirveye çıktığını ortaya koyuyor. Aradaki ilişki oldukça ilginçtir, ancak sabah bulantısının neden meydana geldiğini açıklamıyor.

Hamileliğin ilk üç ayının, fetal gelişim için oldukça önemli bir süreç olduğunu biliyoruz. Merkezi sinir sistemi bu süreçte oluşur ve bu hassas dönem, anne adayının kan akışında dolaşacak toksinler ile kolaylıkla kesintiye uğrayabilir. Daha güncel bir teori ise, hamileliğin erken dönemindeki kusmaların, bu önemli gelişim aşamasını bozabilecek besin "atıklarının" vücuttan uzaklaştırılması noktasında faydalı bir işlev gördüğünü ileri sürüyor.

Kusma tepkisi, arka beyinde bulunan postrema bölgesi isimli bir alan tarafından kontrol edilir. Postrema bölgesi, kan-beyin bariyeri bulundurmaz, bu da; bu bölgenin kan dolaşımı ve beyin-omurilik sıvısındaki toksinleri saptayabildiği anlamına gelir. Yapılan araştırmalar, postrema bölgesinin hCG'ye özgü reseptörlere sahip olduğunu ortaya koyuyor, bu da; özellikle de hamilelik döneminde neden hassaslaştığını açıklayabilen bir durum olabilir.

Bu "toksin teorisi", bazı delillerle de destekleniyor. Sabah bulantısının en yaygın olduğu toplumların riskli gıdalarla beslenen toplumlar olmasının yanı sıra, sadece insan türünde gözlemleniyor (oldukça geniş bir diyete sahibiz) oluşu ve şiddetli bulantıların düşük yapma riskiyle ilişki oluşu da bu deliller arasında yer alıyor. Birçok kadın doğal olarak bu süre zarfında et, balık ve bazı sebze yemekleri için daha "kapalı olma" eğilimindedir.

Esasında, bu sözde toksinler, sağlıklı, yetişkin bir kadın için toksik değildir, ancak plasentanın, atıkları filtrelemek ve enfeksiyonla mücadele etmek için mükemmel bir iş çıkardığını söylemeliyiz. Sabah bulantılarının, buzdolabının olmadığı zamanlarda mikroorganizmalar için uygun koşulların bulunduğu yiyecekler ile (örneğin; et gibi) ya da ilkel insan atalarımızda "zehir" sinyali uyandıran acı sebzeler ile ilişkilendirilmiş olması daha muhtemeldir. Son derece hassas bir sistemdir ve hamile kadınları her ne kadar berbat hissettirirse de, sabah bulantısı, bebeğin gelişimi için evrimsel bir avantaj sağlar.

Güçlenmiş Koku Duyusu

Pek çok kadına göre, hiferozmi olarak bilinen güçlenmiş koku duyusu, hamileliğin ilk belirtilerinden birisidir. Hiferozmi konusunda yaklaşık yüz yıldır bazı anektodlar bulunmasına rağmen, konu üzerindeki bilimsel literatür biraz zayıftır. Öznel olarak, her üç kadından ikisi hamilelik sürecindeki koku duyularının normalden daha fazla olduğunu söylüyor. Yapılan başka bir araştırma da, hamile olmayan kadınlara kıyasla hamile kadınların özellikle de koku konusunda (örneğin; yemek, sigara dumanı, bozulmuş yiyecek, parfüm ve baharatlar gibi) daha hassas olduklarını ileri sürüyor.

Öte yandan, hamile ve hamile olmayan kadınlardaki koku saptama eşiklerini inceleyen başka araştırmalar da mevcuttur. Fakat, altı farklı kokunun test edildiği bir araştırmada ise, iki grup arasında koku saptama eşiğinde herhangi bir farklılık gözlemlenmedi.

Hiferozmi üzerine öznel ve nesnel raporlamalar arasındaki tutarsızlık göz önüne alındığında, araştırmalara bakarak, hamile kadınların güçlenmiş bir koku duyusu eşiğine sahip olmaları konusunda yeteri kadar delil sahibi olmadığımızı, ancak kokuları belirlemede daha iyi olduklarını söyleyebiliyoruz. Yakın tarihli bir araştırmada ise, hamile olmayan kadınlara kıyasla hamile kadınların çeşitli kokuları hoş bulmama konusunda çok daha fazla eğilim gösterdiklerini ortaya koyuyor. Tıpkı fetus gelişimi için toksik olabilecek gıdaları vücudun kusma tepkisiyle reddettiği sabah bulantıları gibi, hamile kadınların muhtemel diğer "atıklardan" kaçınmalarına yardımcı olan bir "koku iğrenmesi" hassaslığı geliştirdiği görülüyor. Bu durum, sigara dumanı ve bozulmuş gıdalar gibi şeylerin neden rahatsız edici olduğunu açıklayabilir.

Sabah bulantılarında olduğu gibi, hCG seviyeleri zamanlaması ile kadının koku algısının değişmesi arasında da bir bağlantı söz konusu. Öte yandan, hormonal değişimlerin burunlarımızı etkilemediği düşünülse de, İsveçli bir araştırma ekibinin yürüttüğü çalışma bu düşünceyi sorgulamamızı gerekli kılıyor. Yapılan araştırmada, hamile ve gebe olmayan kadınlara kokular sunulduğunda ve beyinlerinin bu kokulara tepkileri ölçüldüğünde, P gebelik dalgasında daha büyük bir genlik ve daha kısa bir gecikme örgüsü olduğu gözlemlendi. (P, kişinin bir olaya ilişkin ölçmesi ve değerlendirmesiyle ilişkilidir.) Bu durum da, hormonal değişikliklerin, koku almayla ilişkili yüksek bilişsel süreçler üzerinde etkili olabileceğini düşündürmektedir.

Unutkanlığa Dair

Görüşlerine başvurduğumuz bazı hamile ve hamilelik dönemi geçirmiş kadınlar, gebelik döneminin kendilerini normalden daha unutkan yaptığını ileri sürüyor. Bu konudaki araştırmalar ise biraz karışık. Hamilelik döneminde ortaya çıkan pek çok değişim gibi, hormonal dalgalanmaların bu duruma sebep olan muhtemel nedenlerden birisi olduğunu söyleyebiliriz. Görüşme sağladığımız bazı kadınlar ise, hamilelik döneminde bilişsel anlamda herhangi bir değişiklik yaşamadıklarını ileri sürüyor.

Öte yandan, yılında yayımlanan bir meta-analiz çalışması, hamile ve hamile olmayan kadınlara dair bir karşılaştırmada bulunmuş ve hamile kadınların bazı hafıza ölçümlerinde daha kötü bir performans sergilediklerini ortaya koyuyor. Daha da özelleştirirsek, hamile kadınlar serbest çağrışım görevlerinde ve kısa süreli hafızada daha kötü bir performans sergiliyor.

yılında yayımlanan bir araştırmada ise, hamile olmayan ve hamile kadınlara mekânsal tanıma hafızası görevi sunuldu. Hamileliğin ilk üç ayına kıyasla, hamile kadınların takip eden her üç aylık süreçte hafıza görevlerinde ortalama% daha düşük bir skor elde ettikleri görüldü. Araştırma ekibi, hafıza testi sonuçlarını kan plazmasından alınan altı farklı hormon seviyesi ile karşılaştırdığında ise, hormonlarla ilgili bir ilişkinin olmadığı gözlemlendi. Bir başka deyişle, hormonlar bu hafıza eksikliklerinde bir rol sahibi olmayabilir.

yılındaki bir araştırma ise, hamilelik sırasında farelerin hipokampuslerinde nörogenezin ya da yeni nöronların doğumunun azaldığını ortaya koydu. Hipokampus, kısa süreli hafızanın uzun süreli hafızaya taşınması konusunda önemli bir beyin alanıdır. Bunun yanı sıra, örneğin; arabanızı nereye park ettiğinizi hatırlamak gibi mekânsal navigasyonda da hipokampus devrededir. Aynı şekilde, biraz daha geçmişte, yılında yayımlanan bir araştırma da, hamile ve hamile olmayan sıçanlarda hipokampus dışında  beyin büyüklüklerinde bir fark olmadığını ortaya koydu. Araştırmada, hipokampusun; hamile farelerde daha küçük olduğu ve mekânsal hafızayla ilgili eksikliklere sebep olduğu görüldü. Ancak, insan hipokampusundeki olası değişimlere dair hamile kadınların beyinlerine dair herhangi bir beyin görüntüleme çalışmasına ise rastlayamadığımızı belirtelim.

Bazı araştırmalar, uykusuzluğun ya da mevcut yaşam halindeki büyük değişimin neden olduğu yeni bir stres halinin hamilelik dönemindeki unutkanlığa katkıda bulunuyor olabileceğini ileri sürüyor. Bazı araştırmalar ise, kültürel bir rolden söz ediyor ve "hamilelik beyninin" kadınları gündelik yanılgılara dair daha hassas bir hale sokabileceğini ileri sürüyor. Yeni hamilelikle birlikte gelen günlük rutinlerdeki bir değişim, bazı kadınların hafıza yetilerini kesintiye uğratıyor da olabilir.

• Pregnancy Changes a Woman's Brain Structure For at Least 2 Years After Giving Birth.  (reached on: June 2, )"; funduszeue.info

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Ağız kokusu söz konusu olduğunda, çoğu insan ağır kokan yiyecekler veya diş çürümesi gibi en sık suçlanan tetikleyicilerden kaçınılması gerektiğini bilir. Ancak ağız kokusu probleminiz, ağzınızdaki sorunlardan kaynaklanmadığı gibi tam aksine midenizden kaynaklanıyor olabilir. Aslında, mide sorunlarından kaynaklanan ağız kokusu tipik ağız kokusundan daha kafa karıştırıcı olabilir. Çünkü bunu tespit etmek, diğerlerinden ayırmak ve tedavi etmek daha zordur. Yine de mide kaynaklı ağız kokusunun çeşitli nedenlerini anlamanız, ağız kokusu probleminizin sarımsaklı bir öğle yemeğinden mi yoksa daha ciddi bir durumdan mı kaynaklandığı konusunda karar vermenize yardımcı olabilir.

Ağız Kokusu Neden Oluyor?

Sindirim sisteminiz, ağız sağlığınız konusunda düşündüğünüzden daha fazla etkiye sahip olabilir. Mide sorunlarından kaynaklanan ağız kokusunun üstesinden gelirken karşılaşabileceğiniz birkaç yaygın problemi aşağıda bulabilirsiniz:

• GERD (Gastroözofageal Reflü Hastalığı) veya Reflü. Belirli yiyecekleri yedikten sonra mide ekşimesi veya mide yanması (reflü) yaşıyorsanız (süt ürünlerini ve baharatlı yiyecekleri düşünebilirsiniz) ağız kokusu probleminiz sindirim sisteminiz tarafından üretilen fazla asitle ilişkili olabilir. Bu asitler mayhoş bir kokuya sahip olabilir ve bu gaz kokusu nefesinizi etkileyebilir. Mayo Clinic’e göre göre ağız kokusu, mide asidine bağlı gastroözofageal reflü hastalığı veya GERD ile bağlantılı olabilir.
• Böbrek hastalığı. U.S National Library of Medicine, balık veya amonyak kokusu gibi hissedilen ağız kokusunun kronik böbrek yetmezliği belirtisi olabileceğini belirtiyor.
• Ülserler. Ağız içerisindeki kötü koku (halitosis) genellikle yaygın helikobakter pilori bakterisine mal edilir. Bu bakteriler yalnızca mide ülserine katkıda bulunmakla kalmaz, aynı zamanda bir sülfür kokusu yaydığı da sanılmaktadır. ’de Journal of the College of Physicians and Surgeons Pakistan’da yayınlanan bir çalışma, funduszeue.info ve halitosis arasındaki ilişkinin hala araştırılmaya devam edilmesi ihtiyacına karşın funduszeue.info tedavisi gören bireylerin kötü kokuya karşı faydalı sonuçlar aldıklarını göstermiştir.

Mideden geliyor gibi görünen ağız kokusunun üstesinden gelmenin ilk adımını bunun sebebini tespit etmek oluşturur. Belirli yiyeceklere karşı hassas olduğunuzu biliyorsanız, ağız kokunuzun muhtemelen mide asidi ile ilişkili olduğunu biliyorsunuzdur. Veya kokunun belirgin şekilde amonyağa benzer olduğunu fark ettiyseniz bunun bir böbrek iltihabı veya kronik bir hastalık sonucu olabileceği görüşüne varabilirsiniz. Ağız kokunuzun nedeninin ne olabileceğiyle ilgili hekiminizle görüşün, böylece kendinize özgü sorunu bir tedavi planıyla çözüme kavuşturmak için birlikte çalışabilirsiniz.

Ağız kokunuzun altında yatan sorunların üzerine yoğunlaştığınızda, hoş olmayan kokuları uzak tutmak için başka tedavi seçeneklerini de göz önünde bulundurabilirsiniz.

• Ağız kokusuna zemin hazırlayan etkenlerden kaçının. Baharatlı yiyecekler, süt ürünleri, stres veya diğer tetikleyiciler, ağız kokunuzu daha da kötüleştiriyor gibi geliyorsa gelecekte bunlardan kaçınmaya özen gösterin.
• Sakız çiğneyin. American Dental Association, şekersiz sakız çiğnemenin, gerçek sorunu bulana kadar kısa süreli de olsa ağız kokusunu engellemeye yardımcı olduğunu belirtmektedir.
• Ağız sağlığınızı koruyun. Ağız kokunuzun mideden kaynaklanıyor olması ağız bakımınızı ihmal edebileceğiniz anlamına gelmez. Günde iki kez dişlerin fırçalanması ve bir ağız çalkalama suyunun kullanılması, ağız kokusuna katkı sağlayan bazı bakterileri öldürmeye yardımcı olacaktır.
• Probiyotik kullanın. İyi bir nefes, sağlıklı bir mide ile başlar. Dolayısıyla probiyotik alıp alamayacağınızı veya sağlık rutininize bir kâse yoğurt ilave edip edemeyeceğinizi hekiminize sorun. Probiyotikler sindirim sisteminizdeki asidin dengesini eski konumuna getirir ve böylece bunun olumsuz etkilerinden yakınma olasılığınız azalır.

Ağız kokusundan ötürü sürekli ağızdaki mikropları suçlayamazsınız. Kimi zaman sorun düşündüğünüzden çok daha derin olabilir. Ağız kokusu problemiyle yaşadığınız bazı yan etkileri diğerlerinden ayırarak ve hekiminizle görüşerek, sorunların üzerine doğrudan gidebilir ve aynı zamanda daha sağlıklı bir mideye ve ağza da sahip olabilirsiniz.