Fil Vakasının Özeti

Fil vakası veya Fil olayı nedir, ne zaman ve nasıl gerçekleşmiştir?

Fil Vakası ya da Fil Olayı (Vakayı Fil) İslam inancına göre Hz. Muhammed’in (s.a.v.) doğumundan 52 gün önce Kabe’yi yıkmak amacıyla Mekke üzerine filleriyle birlikte yürüyen Ebrehe ve ordusunun Allah tarafından gönderilen Ebabil kuşları vasıtasıyla bozguna uğratılmasını anlatan hadisedir.

Allâh Teâlâ’nın emriyle yapılan Kâbe, dâimâ ilâhî muhâfaza altındadır. Târihte “Fil Vakası” olarak bilinen hâdise, bunu ortaya koyan ibretli misâllerden biridir.

EBREHE’NİN KABEYİ YIKMA TEŞEBBÜSÜ

Yemen vâlisi Ebrehe, Roma imparatorunun da yardımıyla San’a’da yaptırdığı kili­seye arzu ettiği ölçüde rağbet edilmediğini görünce, son derece sinirlendi. Ardından Arapların eskiden beri kudsiyetini kabûl edip ziyâret edegeldikleri Kâbe’yi yıkmaya karar verdi. İçinde, günümüzün tankları mesâbesinde olan fillerin de bulunduğu büyük bir ordu hazırlayarak Mekke’ye yürüdü. Böylelikle, -gûyâ- insanların yönlerini, kendi yaptırdığı kiliseye çevire­cekti.

Ebrehe’nin gözü o kadar dönmüştü ki, gasbedilen develerini geri istemeye gelen Abdülmuttalib’e şaşarak:

“–Ben Kâbe’yi yıkmaya geldim. Sen ise develerini düşünüyorsun!” demiş ve Abdülmuttalib’in Kâbe için:

“–Onun sâhibi var! O, onu korur!” ifâdelerine mukâbil kibirle:

“–Bana karşı onu koruyacak yoktur!” hezeyânında bulunmuştu. Mekke’ye yaklaşan ordusuna Kâbe’ye hücum emri verdi. Fakat Mina ile Müzdelife arasındaki Vâdi-i Muhassirʼe gelince filler yürümez oldu. Gökyüzü ebâbîl kuşlarıyla doldu. Onlar, ayaklarında getirdikleri pişkin tuğladan yapılmış taşları Ebrehe ordusunun üzerine dolu taneleri gibi boşaltmaya başladılar. Bu taşlar, kime isâbet ediyorsa, onu helâk ediyordu. Mekke’nin önü bir anda insan ve fil mezarlığına döndü. Sıkletsiz küçücük kuşlar, tonlar ağırlığındaki filleri ezip yere serdiler. Bu dehşet dolu ilâhî mûcizenin tahakkuk ettiği yıla “Fil Senesi” denildi.

FİL VAKASINI ANLATAN SURE

Allâh Teâlâ bu hâdiseyi Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle anlatır:

“Rabbinin fil ashâbına neler yaptığını görmedin mi? Onların kötü plânlarını boşa çıkarmadı mı? Üzerlerine sürü sürü kuşlar gönderdi. Bu kuşlar, onlara pişmiş çamurdan taşlar atıyorlardı. Nihâyet onları yenilip çiğnenmiş ekin yaprağına çevirdi.” (el-Fîl, )

“HANE-İ BİRR”

Çünkü Kâbe, Cenâb-ı Hakk’ın, emr-i ilâhîsi ile inşâ ettirdiği “Hâne-i Birr”i idi. Orası, Allâh’a kulluk mekânı olarak kudsî ve mübârek kılınmıştı. Bunun için ilâhî muhâfaza altına alın­mıştı.

Ebrehe’nin ibâdethâneye karşı yaptığı bu saygısızlığa verilen cezâ ise, kıyâmete kadar aynı şe­kilde yapılacak diğer hareketler için de bir tehdit mâhiyeti taşımaktadır.

Bir başka âyet-i kerîmede şöyle buyrulur:

“Allâh’ın mescidlerinde O’nun isminin zikredilmesine mânî olan ve oraların harâb olma­sı için çalışandan daha zâlim kim olabilir? İşte onların oralara ancak korkarak girmeleri gere­kir. (Başka türlü girmeye hakları yoktur.) Onlar için dünyâda bir rezillik, yine onlar için âhirette de pek büyük bir azap vardır.” (el-Bakara, )

EBREHE’NİN ACI SONU

Zulmünü iyice şiddetlendiren Ebrehe, netîcede kendisinde nihâyetsiz bir kuvvet ve azamet olduğu vehmine kapılmıştı. Buna mukâbil Allâh Teâlâ onu, çöllerdeki arslan, kaplan veya zehirli yılan gibi dehşet verici güçlü mahlûklarla değil, çok güçsüz ve zayıf varlıklar olan ebâbîl kuşlarının attığı nohuttan küçük taşlarla helâk etti. Nitekim Allâh Teâlâ, Firavun, Nemrut ve Câlût gibi mütekebbirleri hep onlardan küçük ve güçsüz görünen varlıklarla helâk ederek, onların hakîkatte ne kadar âciz varlıklar olduklarını ve kibirlerinin mânâsızlığını ortaya koymuştur.

Ebrehe de büyük bir azamet ve kibirle çıktığı Yemen’e, lîme lîme olmuş bir bedenle, çok zelil ve perişan bir vaziyette, sürünerek dönebildi. Onun bu hâli, kibirlilerin daha dünyâdayken bile rezil olduklarına dâir çok açık bir ibret tablosudur.

FİL SENESİ

“Fil Senesi” Kureyşliler arasında bir nevî târih başlangıcı olarak kullanıldı. Şu rivâyet, bunun güzel bir misâlidir:

Kubaş bin Üşeym:

“–Ben ve Resulullah, Fil Senesi’nde doğduk.” demişti.

Hz. Osman, ona:

“–Sen mi daha büyüksün, yoksa Resulullah mı daha büyük?” diye sordu.

Mübârek sahâbî, şu edeb ve incelik dolu karşılığı verdi:

“–Resulullah, benden çok çok büyük­tür. Doğumda ise ben ondan daha eskiyim![1]Ben, fillerin tersini yeşil ve değişmiş olarak gördüm.” (Tirmizî, Menâkıb, 2)

Dipnot:

[1] Ashâb-ı Kirâm, bu rivâyette olduğu gibi, dâimâ Resûlullâh’ın en üstün ve en yüce makamda olduğunun şuurunda idiler. Dolayısıyla bu hususta büyük bir hassâsiyet gösterirlerdi. O’nun tenine dokunabilenler, bundan büyük bir iftihar duyar:

“İşte şu iki elimle Resûlullâh’a bey’at ettim” diyerek ellerini gösterirlerdi. (İbn-i Sa’d, IV, ; Heysemî, VIII, 42)

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hz. Muhammed Mustafa 1, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan

Fil Yılı ya da Fil Olayı (Arapça: عام الفيل, Amm'ul- Fil), İslam tarihinde, yaklaşık olarak yılında yaşandığı rivayet edilen bir olaydan dolayı verilen isimdir.^[1] İslam tarihine göre, İslam peygamberi Muhammed bu olaydan az bir zaman sonra, yılında doğmuştur.^[2]

Habeşistan'daki Aksum Krallığı'na bağlı Ebrehe adındaki Hristiyan bir Yemen valisinin, Kabe'yi yıkmak amacıyla oluşturduğu fil ordusundaki "Mahmud" adlı önde gelen filin Mekke'ye az yol kala çökerek hareket etmemiş olması ve diğer fillerin de ayakları üstüne çökmesi, ayrıca ebabil kuşlarıyla bu ordunun bozguna uğratılmasına bağlı olarak yaşanılan bu olaya "Fil Vakası" adı verilmiştir.

Fil Vakası hakkında İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'da Fil Suresi bulunmaktadır. Siyer ve tarih kitapları bu konuyu etraflıca ele almıştır.^[3]

Yazar Turan Dursun bu anlatının bir putperestefsanesi olduğunu iddia etmiştir.^[4]

İslam felsefesi profesörü Yaşar Nuri Öztürk ise "Kuran'daki İslam" adlı kitabında Ebrehe'nin ordusunu yok eden siccin taşlarının Ebabil kuşları tarafından bu orduya bulaştırılan vebamikropları olduğunu iddia etmiştir. Yani Ebrehe'nin ordusuna Ebabil kuşları'nın bıraktığı siccin taşlarının onların vücutlarında herhangi fiziksel bir yara açmadığını, sadece orduda vebasalgını çıkmasına neden olduğunu ve ordunun da bu yüzden telef olduğu iddiasında bulunmuştur.^[5][6]

Bunun dışında Ebrehe ordusunda çiçek hastalığısalgınının çıktığını ve ordunun bu sebeple Kâbe'ye ulaşamadan geri dönmek zorunda kaldığını iddia eden tarih araştırmacıları da vardır.

Ayrıca sure, Makkabiler'in İkinci Kitabı'na gönderme yapıyor gibi duruyor.^[7]

Fil Vakası ya da Fil Olayı (Vakayı Fil), İslam inancına göre Muhammed'in doğumundan 52 gün önce Kâbe'yi yıkmak amacıyla Mekke üzerine filleriyle birlikte yürüyen Ebrehe ve ordusunun Allah tarafından gönderilen ebabil kuşları vasıtasıyla bozguna uğratılmasını anlatan olayın adıdır.^[8]

Arapların tarihinde bir dönüm noktası teşkil eden bu hadise, onlar tarafından bir tarih başlangıcı sayılmış ve “Âmü’l-fîl” (Fil Vak‘ası’nın meydana geldiği yıl) diye meşhur olmuştur.

Belgeler ve kaynaklar[değiştir kaynağı değiştir]

Kur'an'daki Fil Suresi adını, Kâbe'yi yıkmaya gelen Yemen valisi Ebrehe'nin fillerle hücumunu konu edindiğinden almıştır. Kâfirûn Sûresi'nden sonra Mekke'de inmiştir. Beş ayettir.

Rahmân ve Rahîm (olan) Allah'ın adıyla.

1. Rabbin fil sahiplerine neler etti, görmedin mi?
2. Onların kötü planlarını boşa çıkarmadı mı?
3. Onların üstüne ebâbil kuşlarını gönderdi.
4. O kuşlar, onların üzerlerine pişkin tuğladan yapılmış taşlar atıyordu.
5. Böylece Allah onları yenilip çiğnenmiş ekine çevirdi.^[10]

Fil Olayı'nın tarihi, ordunun ve fillerin sayısı ile ilgili kesin bilgiler bulunmamaktadır.^[11][12]

Ebrehe; Yemen'de, Aksum Krallığı'na bağlı olan Hristiyan bir vali idi ve Arapların her sene hac amacıyla Mekke'ye gitmelerinden çok huzursuz oluyordu. Bunun üzerine Yemen'in başkenti San'a'da altından büyük bir kilise yaptırdı ve ismini Kuleys koydu.

Ebrehe, Habeş kralına halkın hac için ancak Kuleys'i ziyaret edebileceklerini, Mekke'ye gidenlere izin vermeyeceğini yazarak onun da desteğini aldı.

Ebrehe'nin haccı engelleme niyeti Yemenli Arapları öfkelendirdi. Rivayete göre Nukayl isminde bir yerli, Kuleys'e girerek kimsenin olmadığı bir zamanda içeriyi harabeye çevirdi, kirletti ve kayıplara karıştı. Ebrehe ağır bir hakarete uğramıştı.

Olayın üzerine bir de kilisenin yanması eklenince vali, intikam almaya karar verdi. Mekke'deki Kâbe'yi yıkmak için on üç tane fil ve altmış bin Habeşli'den oluşan ordusu ile harekete geçti.^[13]

Mekke çevresine kadar gelen öncüler, Mekkelilerin koyun ve develerini alarak konaklama yerleri olan Taif'e kaçırdılar. Bu ganimetler arasında, Muhammed'in dedesi Abdülmuttalib'in de çok sayıda devesi bulunuyordu. Ebrehe, Mekke emiri olan Abdülmuttalib'in pazarlık tekliflerini de geri çevirdi.

Ordu, Mekke üzerine yürümeye hazırlanırken gökyüzü birdenbire Kızıldeniz tarafından gelen ebabil kuşları ile doldu. Gagaları ve ayaklarında taşıdıkları taşlar ile Ebrehe'nin fil ordusunu taş yağmuruna tuttular.

İstilacı ordu bozguna uğradı. Ordudaki kişilerin bedenlerine değen taşlar, etlerini lime lime dökerek öldürüyordu. Saldırıdan sağ kalanlar, Ebrehe'yi de yanlarına alarak perişan bir vaziyette Yemen'e doğru kaçtılar.

Ebrehe, bu saldırıda etleri parçalanarak, çürümüş bir hâlde San'a'ya dönerken, Hasm kabilesinin yaşadığı bölgede göğsü ikiye yarılarak öldü.^[14]

Kaynakça[değiştir kaynağı değiştir]