Müstehap Nedir

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır.Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda  güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.

Müstehap ne demek araştırmasında öncelikli olarak kısa bir sözlük araştırması yapabilirsiniz. Sözlükte kelimenin temel olarak hangi anlamı ifade ettiğini bulacaksınız. Yapılan araştırmanın tasavvuf alanında yapılmasında fayda vardır. Dinde müstehap nedir? Müstehap örnekleri, konunun anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Müstehap örnekleri ile birlikte konunun merak edilen sorularının cevapları yazımızın devamında.

Müstehap Ne Demek?

İslami terimler arasında en çok kullanılan terimler haram, helal, vacip, sünnet gibi terimlerdir. Bunların yanında müstehap kelimesi de yer alsa da bu kelime birçok kişi tarafından bilinmez. İslamiyeti doğru anlamak ve ibadetleri tam anlamıyla yapmak, bu terimleri doğru şekilde anlamakla mümkündür.

Müstehap kelimesinin sözlük anlamı "sevilen, beğenilen" demektir. Bazı kaynaklarda müstehap kelimesinin eşanlamlısı olarak edeb ve mendub kelimeleri de kullanılmıştır. Müstehap dinimizde efal-i mükellef olarak bilinen davranışlar için kullanılır. Bu kavram, buluğ çağına erişmiş olan her bireyin yapması gereken eylemleri ifade etmek için kullanılır. Dinin daha hassas yaşanmasını ifade eden tüm davranışları müstehap olarak adlandırabiliriz.

Müstehap Örnekleri Neler?

İslamiyete göre müstehap olan ibadetlerin Allah'ı hoşnut ettiği kabul edilir. Müstehap eylemler sevaptır ancak yapılmazsa da günah olmaz. Din alimleri bu tip ibadetlerin yapılmasını tavsiye etmişlerdir. Müstehap örnekleri bilinerek konu çok daha iyi şekilde anlaşılabilir.

• Nafile şekilde sadaka dağıtmak
• Kuşluk vaktinde namaz kılmak
• Güzel giyecekler giymek ve güzel kokular sürünmek
• Bebek doğduktan 7 gün sonra ona ismini vermek

Sevilen, hoşa giden amel. Hz. Peygamber'in bazan işleyip, bazan terk ettikleri, selef-i sâlihinin sevip işlediği ve rağbet ettikleri işler anlamında bir fıkıh terimi. Mendup'la eş anlamlıdır. Buna; nâfile, fazîlet, tatavvu ve edeb isimleri de verilir.

Kuşluk namazı, teheccüd namazı, tehıyyetü'l-mescid ve evvâbîn namazları ile, nafile oruçlar ve nafile sadakalar müstehap amellerdendir. Müstehap, genellikle gayr-i müekked sünnetle eş anlamlı olarak da kullanılır.

Müstehabın hükmü: İşlenmesinde sevap olup, terkinde kınama bulunmamasıdır.

Rasûlüllah (s.a.s)'ın farz ibadetlerin dışındaki ameller için "tatavvu" terimini kullandıkları olmuştur. Talha b. Ubeydillah (r.a)'den şöyle dediği nakledilmiştir.

"Saçı darmadağın fakir olduğu belli olan Necidli bir kimse Hz. Peygamber (s.a.s)'in huzuruna geldi. Uzaktan sesini zorla işitebiliyorduk. Hattâ ne söylediği anlaşılmıyordu. Meğer İslâm'ın ne olduğunu soruyormuş. Adamın sorusuna karşılık veren Rasûlüllah (s.a.s) "Bir gün bir gece içinde beş vakit namaz" buyurdu. Adamcağız: "Üzerimde bu namazlardan başkası olacak mı?" diye sordu. Hz. Peygamber: "Hayır, ama tatavvuda bulunursan o ayrı"dedi, sonra Rasulullah (s.a.s): "Bir de Ramazan orucu"buyurdu. Adamcağız: "Bundan başka yapacağım bir şey var mı?" diye sordu. O da: "Hayır, ama tatavvuda bulunursan ayrı" cevabını verdi.

Hadisin ravisi Hz. Talha (r.a) der ki: Rasûlüllah (s.a.s), o adama zekâtı da anlattı. Adam bunun dışında ödemesi gereken bir şeyin olup olmadığını sordu. Rasulûllah (s.a.s): "Hayır, ama tatavvu'da bulunursan o senin bileceğin şeydir" dedi. Bunun üzerine Necidli adam "Yemin ederim ki bundan ne fazla ne de eksik birşey yapmam" diyerek ayrılıp gitti. Onun bu sözü üzerine Rasûlüllah (s.a.s): "Eğer doğru söylüyorsa kurtuluşa erdi" buyurdu (Sahih-i Buhârî Muhtasar-ı Tecrid-i Sarih tercümesi ve Şerhi, Hadis No: 43).

İslâm'da nâfile ibadetlerin yapılması zorunlu değilse de, sünnet türünden olanların yerine getirilmesi Allah Teâlâ'nın rızasını kazanmaya ve üstün derecelere yükselmeye vesile olur. Mendup ve tatavvuların ifası da kişinin ihlâs ve takvasını artırır. İhlâsla yapılan ve çoğaltılan ibadetin ecri de artar. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:

"Bir zaman Rabbiniz size şunu bildirmişti: Yemin olsun ki, şükrederseniz, size olan nimetlerimi mutlaka artırırım. Şayet nankörlük ederseniz, şüphesiz ki azabım çok çetindir" (İbrahim, 14/7 ayrıntı için bk. (Sünnet, ve. Mendub) maddeleri).

İA