Burun Spreyi Bağımlılığı Nasıl Geçer

Rahat ve hızlı bir nefes almak için burun spreyi hızlı bir çözüm olmaktadır. Son zamanlarda artış gösterilen sprey kullanımı ve beraberinde getirdiği bağımlılık olayı vatandaşlar tarafından araştırılmaya başlandı. Uzmanların da sıklıkla uyardığı bu durum bazı hasarlara yol açmaktadır. Peki burun spreylerini fazla kullanırsak ne olur? Burun spreyi bağımlılığı nasıl geçer? İşte burun spreyi hakkında detaylar..

Mevsimsel alerji, soğuk algınlığı ya da nezle gibi durumlar baş göstermeye başladığı zaman burun açıcı spreyler, rahat bir nefes almayı kolaylaştırmak için hızlı bir çözüm olmaktadır. 5 ila 6 saat kadar süren bu rahatlama hissi nedeniyle sık sık kullanma isteği gerçekleşebiliyor. Zararının olmadığını düşündüğümüz bu küçük ilaçlar pekte sanıldığı gibi değil. Rahat bir nefes almak için kullanacağınız tek bir sprey sizi ömür boyu bağımlı hale getirebilir. Kullanımın artmasıyla birlikte ileride daha ciddi sorunların boy göstereceği burun spreyleri, burun mukozasında hasara yol açabilir, burun etlerinde şişme meydana getirebilir. Sonuç olarak burun spreyi kullanımı aşırıya kaçtığı zaman bağımlılığı tetiklemekle beraber daha ciddi sorunlara yol açmaktadır. Peki burun spreyi bağımlılığı nasıl geçer? 

burun speri bağımlılığı nasıl geçer

BURUN SPREYİ BAĞIMLILIĞI NASIL GEÇER?

Burun tıkanıklığı rahatsız edici bir durumdur. Zor nefes almayı ve kalitesiz gün geçirmenizi sağlayan bu durum, sizi rahatlatmak için daha sık sprey kullanmaya itmektedir. Burun tıkanıklığında en sık görülen konka şişmesi (burun eti büyümesi) sık sık görülen durumlardan biridir. Ayrıca mukozayı şişiren hastalıklarında gözükmesi burun spreyi kullanımını artırmaktadır.

Burun spreyini fazla kullanırsak ne olur

Peki çok sık sorulan "Burun spreyi bağımlılığı nasıl geçer?" Önce ilk olarak burun spreyini bırakma yönünde tedavi yapılır. İkinci durum olarak ise asıl soruna odaklanılır ve bulunan sorun operasyonla halledilir. Örneğin, Holmium lazerle burun etlerinin küçültülmesi gibi durumlar spreyin kullanımının tekrar etmesini önlemektedir.

burun spreyi

BURUN SPREYİNİN 5 GÜNDEN FAZLA KULLANILMASI SAKINCALI

Bir anlık rahatlatma hissiyle kullanımının giderek artması ve bağımlı hale getiren burun spreyleri uzmanlar tarafından 5 günden fazla kullanılmaması gerektiğini belirtmektedir. Uzun süreli kullanılan burun spreyleri yapılan deneyler sonucunda 5. günden sonra burun mukozasında hasarların meydana geldiğini ilerleyen zamanlarda kullanımının devam etmesiyle kalıcı hasaralar meydana getirdiği ileri sürülmüştür. Aynı zamanda kullanımının psikolojik olarak etkilerde bıraktığı saptanmıştır.

burun spreyini kaç gün kullanmak gereklidir

İLİŞKİLİ HABER

Cebinde, işyerinde çekmecesinde, arabanın torpido gözünde, seyahat çantasında, evinde yatak odasında ve salonda çekmecede hazır her an kullanılabilecek burun spreyi bulunduruyor, taşıyordu. Dolabında nasıl olsa kullanacağım diye aldığı 12'lik açılmamış paketi de cabası. Burun spreyini sıkınca burnu açılıyor, saat içinde tekrar kullanmak zorunda kalıyordu. Ve bu, dört yıldan beri böyleydi. Muayeneye geldiğinde "yoruldum artık Doktor Bey" dedi. "Kurtarın beni bu durumdan"…

Size aktardığım bu öykü, burun spreyi bağımlılığı olarak adlandırdığımız bir klinik durum. Burun tıkanıklığına çözüm olarak, bu spreylerin kontrolsüz ve uzun süre kullanımı kişileri bir kısır döngünün içine sokuyor. "Sprey kullanıldıkça burun açılıyor, buruna sprey sıkmadan geçirilen süre giderek kısalıyor, burun yeniden tıkanıyor, sprey yeniden kullanılıp burun açılıyor" şeklindeki kısır döngünün sonunda ameliyatla bitebilecek yan etkiler gelişebilir. Bu yazımda bu kısır döngüden kurtulmanın yollarını bulacaksınız.

Hangi burun spreyleri bağımlılık yapar? Bunların doğru kullanım süreleri ve kullanıldığı hastalıklar nelerdir?

Piyasada çok çeşitli burun sprey preparatları bulunmaktadır. Bunların hepsi bağımlılık yapmaz. Burun açıcı ya da “nazal dekonjestan” sınıfı içerisinde olup içeriğinde saf veya karışım içinde fenilefrin, ksilometazolin, oksimetazolin veya nafzolin gibi maddeler içeren türden spreyler bağımlılık yapma potansiyeli taşır. Bazı tamamen bitkisel olarak sunulan spreylerin içine de bu maddelerden karıştırldığı için kullandığınız spreylerin içeriğini prospektüs bilgilerinden kontrol etmelisiniz. Yalnızca, kısa süreli burun tıkanıklığına yol açan, soğuk algınlığı gibi geçici durumlarda gün kullanılıp bırakılması gereken ilaçlardır bunlar. Doktorunuz da zaten bu kısa süreli kullanıma yönelik olarak sizi uyaracaktır. Uzun süreli tedavi gerektiren saman nezlesi, burun polipleri veya burun kemiği eğriliği gibi durumlara bağlı burun tıkanıklıklarındaki sprey kullanımlarında bahsettiğimiz kısır döngüye girilmektedir.

Burun spreyi bağımlılığı neden başlar?

Bağımlılık yapma potansiyeline sahip burun spreyleri burun etlerinin içindeki damarları büzerek küçültür ve burun açılır. Bu etki geçicidir; burun etleri bir süre sonra kullanılan burun spreylerine tolerans göstermeye başlar ve yanıt kabiliyeti azalır. Uzun süre kullanımlarda ilaç etkisi ortadan kalktığında, burun eti eski durumundan çok daha fazla büyür ve burnu daha fazla tıkar. Biz buna bu spreylerin "tepki etkisi" diyoruz. İşte bu tepki etkisi bilinçsiz ve uzun süre kullanımda daha da büyümekte ve kişiyi burun spreyine bağımlı yapmaktadır. Kısır döngü böyle başlar. Kişi spreyi sıktıktan kısa süre sonra daha fazla bir burun tıkanıklığı ile karşılaşınca burun spreyini tekrar kullanma yolunu seçerek tuzağa düşer.

Bu durum bağımlılık mıdır; yoksa sürekli kullanma gereksiniminin artışı mı sayılmalıdır?

Gerçek bağımlılık bir maddeyi kullanma isteğinin önlenemez oluşu ve bunun beyinde bazı değişikliklerle birlikte olması durumudur. Durum bu kadar vahim değil. Burun spreyi kullanımı, beyinde yapısal veya fonksiyonel değişiklikler olmaksızın sürekli kullanım gereksinimi içerisinde olunması durumudur. Bu nedenle tedavisi daha kolaydır. Burun spreylerini devamlı kullanma gereksinimi psikolojik nedenlerden çok fiziksel nedenlerden kaynaklanmaktadır. Burun içinde açıklığı kalıcı olarak sağlayacak her türlü tedavi ile gereksinim ya da bağımlılık, -adına ne dersek diyelim- kolaylıkla geçer. Öte yandan burun spreyi fazla kullanımının diğer ilaç bağımlılıkları gibi kişiye rahatsızlık ve zarar veren bir durum olduğunu da akıldan çıkartmamak gerek diye düşünüyorum.

Kullanmaya devam etmekle erken ve geç dönemde ne tür zararlar görülebilir?

Hiçbir ilaç masum değildir. Burun spreylerine bağlı zararlar fazla ve gereksiz kullanım ile görülmeye başlar. İlacın etkisi doğrudan damarların büzülmesi şeklindedir. Damarlar büzüldükçe içindeki kanın taşındığı organlar, yani burun etleri ve burun mukozası kansız kalır. Kansız kalınca da önce daha fazla şişmeye daha sonra da geri dönüşsüz olarak büyük kalmaya başlarlar. Bu da kalıcı tıkanıklık yapar. Burun içi mukozası kansız kalınca en önemli tehlike burun orta kıkırdağının delinmesidir. Burunda kuruluk hissi ve kanamalar bunların ön belirtisidir.

Burun spreyi bağımlılığından kurtulmak için ne yapmalı?

Kurtulmanın tek yolu burun spreyini kullanmayı bırakmaktır. Ama yukarıda da belirttiğim gibi kullanım süresi ve altta yatan hastalığın tipi ve derecesine göre bu zor olabilir. Eğer kişinin burnunda kalıcı bir başka tıkanıklık nedeni yoksa ve bu kısır döngünün içerisinde sadece kısa bir süredir bulunuyorsa kurtuluşu o kadar kolay olacaktır. Birazdan önereceğim önerileri yapmanıza rağmen bu durumdan bir haftada kurtulamıyorsanız Kulak Burun Boğaz doktorunuzu ziyaret etmelisiniz.

·       Kurtulmak için önce kullanım sıklığını azaltmaya çalışın. Her gün bir önceki günden bir-iki kez daha az sıklıkla kullanın.

·       Her seferinde her iki burun deliğiniz yerine birine sıkmaya çalışın.

·       Spreyinizi piyasada bulunan serum fizyolojik burun damlaları ile karıştırıp seyrelterek kullanın.

·       Gün içinde hissettiğiniz burun tıkanıklığını, tuzlu su içeren burun spreyleri kullanarak geçirmeye çalışın.

·       Burun kuruluğunu fazlaca hissediyorsanız burun nemlendirici spreylere başvurun.

·       Gece burun spreyi sıkarak yatmak yerine geçici olarak burun kanatlarını açıcı bant kullanabilirsiniz.

·       Burun spreylerinizi kolaylıkla ulaşılabilir yerlerde tutmayı bırakın, stoklarınızı yok edin.

Kendi kendinize kurtulamıyorsanız, doktorunuz size nasıl yardımcı olur?

Kulak Burun Boğaz doktorları önce yukarıda anlattığım kurtulma ile ilgili önerilerin doğru yapılıp yapılmadığını kontrol eder. Daha sonra burunda, tıkanıklığa neden olan kalıcı bir anormallik (burun kemiği eğriliği), sprey bağımlılığına bağlı geri dönüşsüz burun eti büyümesi veya alerji-burun polipi gibi diğer hastalıkların varlığını araştırır. Bunların çözümü için önerilerde bulunur. Bunlar yoksa başka gruptan bir burun spreyi veya ağızdan ilaç kullanımı gibi yöntemlerle sorununuzu çözmeye çalışır.

Neee!! Ameliyat mı?

Bu kısır döngüye girmenize baştan neden olan durumlar ile bu kısır döngünün oluşturduğu kalıcı zararların ameliyatla düzeltilmesi gerekebilir. Burun etinin geri dönüşsüz büyümesi, burun kemiğinin eğriliği, burun içinde yer alan kitleler veya burun orta bölmesinin delinmesi gibi durumlarda ameliyat önerilir.

O zaman okuyucularımıza kendi kendilerine aldıkları burun spreylerinin prospektüsünü kontrol etmelerini, önerilen süresinden ve kullanım sıklığından fazla kullanmamaları gerektiğini söyleyerek kapatabiliriz sanırım.

 Bu arada yerinde kullanılmadığında, uzun süre ve sık aralıklarla kullanıldığında burun spreyi bağımlılığı yapabilecek bu spreylerden piyasada en çok bilinenlerinin “O” ve “İ” ile başladığını fısıldayayım bari size.

Doktorların burunla ilgili bazı hastalıklarda önerdikleri efedrin içerikli burun açıcı damlalar burun içine püskürtüldüğünde geniş bir alana ulaşıp hastalık nedeniyle şişmiş ve burun tıkanıklığına neden olmuş burun etlerini küçültürler.
 

Hangi damlalar bağımlılık yapar?

Ancak bu tür içinde efedrin bulunan damla ve spreyler uzun süre ve yüksek dozda kullanıldıklarında burun içinde zedelenmeye ve burun etlerinin daha çok şişmesine giderek tıkanıklığın daha da artmasına yol açarlar.    Burun daha çok tıkanınca daha fazla ilaç kullanma ihtiyacı olur ve giderek bu bir bağımlılık haline dönüşür. Sık damla kullanımı yalnızca tıkanmaya değil burun içinde zedelenmeye neden olduğundan, burun kanamaları, burun içinde yanma ve batma hissi, burunda kabuklanma, koku duyusunda azalma, koku alamama gibi şikâyetlere da neden olabilir.

Birçok kişi tarafından basit bir yöntem olarak görülen burun açıcı damla-spreyler aslında sanıldığı kadar masum değildir. Bu ilaçların birçoğu tansiyon yükselmesine neden olabileceğinden tansiyon sorunu olanlarda ve kalp hastalarında gelişigüzel kullanımı önemli risk oluşturur.

Bağımlılıktan nasıl kurtulunur?    

    Her bağımlılık gibi burun damlası bağımlılığından kurtulmak da sanıldığı kadar kolay değildir. Bağımlı birçok kişi özellikle geceleri burun tıkanıklığı ve damla damlatma ihtiyacı artmaktadır.

    Bu alışkanlıktan kurtulmanın birkaç hafta zorluğu göze alarak ilaç kullanımını tümü ile kesmektir. Bu dönemde tıkanıklık yakınmalarını bir ölçüde rahatlatabilmek amacı ile okyanus suyu spreyler, anti-alerjik burun spreyleri ve bazı ilaçlar kullanmak gerekebilir.
    Ofis, ev ve başka ortamlarda klimalar, ısıtıcılar nedeniyle kapalı alanlardaki kuru hava burun tıkanıklığına, burun içi mukozasının kurumasına ve özellikle nezle gibi hastalıkların etkisiyle daha uzun süren burun tıkanıklıklarına neden oluyor. Bu nedenle ısıtıcıların ve kaloriferlerin üzerinde mutlaka su bulundurup bulunduğunuz odanın havasının yeterince nemli olmasın sağlanmalıdır.

Unutmamalıdır ki burun damlalarına bağımlı olmamanın en kolay yolu doktora danışmadan bu tür ilaçları kullanmamaktır.

Çeşitli burun spreyleri ve damlaları burun etlerini anında büzüştürerek burnun açılmasını sağlar. Hastalar çoğu kez bu tip damlaları uzun süre kullanmanın doğru olmadığının farkındadır, fakat rahat bir nefes almanın çekiciliği onları burun damlası bağımlısı haline getirir. Hastalar bilmelidir ki, burun damlası ve burun spreyi bağımlılığı çözümü olan bir durumdur. Bu durum eğer altta ciddi düzeyde burun içi anatomik bir bozukluk yoksa, çoğu kez “bıraktırma tedavisi” ile düzelir.

Bu süreçte burun spreyi bağımlısı hastayı düzenli kontrollere çağırmak ve burun içerisindeki düzelmeyi endoskopik olarak takip etmek çok önemlidir. Yani bu bir kez ilaç verilerek tedavi edilebilecek bir durum değildir. Hastanın hangi tedaviyi ne amaçla kullandığını ve ilaçlarla sonuç alınamazsa ameliyat gerekebileceğini dahi bilmesi gerekir. Bu tip burun spreyi bağımlısı hastaların burnundaki bir deviasyon (burun eğriliği), konka şişmesi (burun eti şişmesi) ya da sinüzit sorunu ameliyatla tedavi edildiğinde hasta bağımlılıktan kurtulabiliyor.

Videosunu izlemek için tıklayın:

Op. Dr. Atilla Şeng&#;r