Hibritleşme Nedir Kimya

Gösterilen Sayfa 5 / 5

HİBRİTLEŞME
Kovalent bağlar, orbitallerin örtüşmesi sonucunda gerçekleşirler. Orbitallerinde örtüşebilmesi için, örtüşmeye katılan orbitallerin birer elektron içermesi seafoodplus.info atom çiftleşmemiş elektron sayısı kadar bağ yapabilir. İki veya daha fazla atom orbitallerini, birbirleri ile hibritleşmeye uygun simetriye getiriler. Böylelikle oluşan yeni orbitallere hibrit orbitalleri denir. Hibirtleşmenin gerçekleşebilmesi için orbitallerin enerjileri birbirine yakın olmalıdır.
 
  s (Sigma bağı)

 
 
p (pi Bağı)
 
P orbitallerinin dikey olarak örtüşmesi ile olur.


sp Hibritleşmesi 

BeF₂örneği verilerek sp hibritleşmesi açıklanabilir. Öncelikle atomların elektron dizilimleri yazılır.

₄Be 1s²2s²
 

₉F  1s²2s² 2p⁵        

Be' nin 2 tane bağ yapabilmesi için 2 tane yarı dolu orbitalinin olması gerekiyor . Bu nedenle 2s²deki 2 elektronundan birini bir sonraki kabuğa uyarır. Aşağıdaki gibi bağ yapmaya hazır 2 tane yarı dolu orbital oluşturur.


 

2 tane F atomunun 2pz deki elektronları bu orbitallere yerleşerek sp hibritleşmesi gerçekleştirirler.


 

BeCl₂bağ açıları ° olan doğrusal sp hibriti yapar.







sp²  Hibritleşmesi

BH₃örneği verilerek sp²hibritleşmesi açıklanabilir. Öncelikle atomların elektron dizilimleri yazılır

₅B   1s²2s²2p¹ 



₁H  1s¹           



B nin 3 tane bağ yapabilmesi için 3 tane yarı dolu orbitalinin olması gerekiyor . Bu nedenle 2s²deki 2 elektronundan birini bir sonraki kabuğa uyarır. Aşağıdaki gibi bağ yapmaya hazır 3 tane yarı dolu orbital oluşturur.



3 tane H atomunun da 1s¹deki elektronları bu orbitallere yerleşerek sp²hibritleşmesini gerçekleştirirler.



BH₃ molekülü bağ açıları ° olan üçgen düzlem yapıya sahip sp²   hibritini oluştururlar.

 





sp³ Hibritleşmesi
H atomunu elektron dağılımı

₁H  1s¹           

 

Karbon atomunun elektron dağılımı

⁶C 1s²2s²2p²     şeklindedir.

 

Bu durumda karbon atomunun bağ yapabilecek 2 tane eşleşmemiş elektronu gözüküyor. Fakat 4 hidrojen atomu ile bağ yapması bekleniyor. Bu durumda 2s²deki iki elektrondan biri 2p_zorbitaline uyarılır. Böylece karbon atomunu 4 tane bağ yapabilecek yarı dolu orbitali oluşur.

  

Böylelikle hidrojen atomu 4 tane yarı dolu orbitale birer elektronunu vererek bağlanma yapar.

C  bir tane s ve 3 tane p orbitalini kullanarak bağ açıları ° olan tetrahedral sp³hibritleşmesini gerçekleştirdi.
 






Bu örnekle karbon atomunun her zaman 4 bağ yaptığını gördük. Diğer bir gösteriş şekliyle C değerlik bağ elektron sayısı  4 tür (2s²2p²) Buradaki 4 tane elektron C atomu üzerine tek tek yerleştirilir. H atomunun değerlik elektron sayısı  1 (1s¹) olduğundan ve 4 tane H atomu bulunduğu için her bir H atomunun elektronu C atomunun elektronu ile eşleşir.

   

Ortaklanmamış elektronlarda sigma bağı gibi düşünülür.

Buna da örnek olarak NH₃(amonyak) verebiliriz.

⁷N 1s²2s²2p³

Normalde N (azot) H (hidrojen) ile 3 bağ yapıyor gibi gözüküyor ama eğer lewis yapısını çizecek olursak,

 ⁷N 1s²2s²2p³           


N' un 3 tane bağ yapabilecek elektronu bulunmaktadır. Buda H atomunun 1 s¹orbitalindeki bir elektron ile 3 tane bağ yapabileceğini gösteriyor.

       

           

N üzerindeki bağa katılmayan ortaklanmamış elektronlarda bağ gibi sayılacağından sp³hibritleşmesi yapacaktır. Ortaklanmamış elektron çifti çekirdeğe daha yakındır. Bu yüzden s karakteri artar dolayısıyla bağ açısı artar.

Bağ elektronları birbirini iter. Ortaklanmamış elektron çiftinin itme kuvveti bağ elektronlarınkinden daha fazladır. Ortaklanmamış elektronların itme kuvveti fazla olduğu için beklenen ° açıdan sapma gösterir.

dsp³ Hibritleşmesi
PCl₅örneği verilerek dsp³hibritleşmesi açıklanabilir. Öncelikle atomların elektron dizilimleri yazılır.

₁₅P   1s²2s²2p⁶3s²3p³ 

 

 ₁₇Cl 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵

P' nin 5 tane bağ yapabilmesi için 5 tane yarı dolu orbitalinin olması gerekiyor . Bu nedenle 3s²deki 2 elektronundan birini bir sonraki kabuğa uyarır. Aşağıdaki gibi bağ yapmaya hazır 5 tane yarı dolu orbital oluşturur.



Cl atomunun da çiftleşmemiş elektronları bu orbitallere yerleşerek sp³d hibritleşmesini gerçekleştirirler.

PCl₅  üçgen çiftpiramit geometrisindeki hibritleşmeyi gerçekleştirir.

 



d²sp3 Hibritleşmesi

SF₆örneği verilerek d²sp3 hibritleşmesi açıklanabilir. Öncelikle atomların elektron dizilimleri yazılır.

₁₆S   1s²2s²2p⁶3s²3p⁴

 

S' nin 6 tane bağ yapabilmesi için 6 tane yarı dolu orbitalinin olması gerekiyor . Bu nedenle 3s²deki 2 elektronundan birini bir sonraki kabuğa uyarır. Aşağıdaki gibi bağ yapmaya hazır 6 tane yarı dolu orbital oluşturur.

 
 

F atomunun da çiftleşmemiş elektronları bu orbitallere yerleşerek sp³d²hibritleşmesini gerçekleştirirler.

SF₆  oktahedral  geometrisindeki sp³d²hibritleşmesini gerçekleştirir.


 

 

Örnek (bağ sayısı)	Hibrit Şekli	Geometrisi	Bağ açısı(°)
NY2	sp	doğrusal
NY3	sp2	üçgen düzlem
NY4	sp3	düzgün dörtyüzlü
NY5	sp3d	üçgen piramit
NY6	sp3d2	sekiz yüzlü (octahedral)	90