Toplumcu Gerçekçi Hikayenin Özellikleri

Genelde roman ve hikayelerde çok fazla ve güçlü kurgular yer almaz. Aynı zamanda eserler de oldukça fazla sayıda köylü ağzından konuşma şekli değerlendirilir. Böylece toplumun yaşamış olduğu sorunları ele alarak farklı hikayelerin ortaya çıkmasına olanak tanır. Geçmişten günümüze bu konuda oldukça önemli yazarların birçok eseri gelmiş durumdadır.

Toplumcu Gerçekçi Hikayenin Özellikleri Nelerdir?

Farklı özellikleri ile beraber geçmişten günümüze ulaşan toplumcu gerçekçi hikayeler önemli bir yere sahiptir. Taşımış olduğu farklı özellikleri ile beraber kurgulanmış olan hikayeler olarak da ön plana çıkarlar.

- Toplumcu gerçekçi hikayelerde şehirleri olan göçler anlatılır.

 - Sosyalizm en baş konular içerisinde bulunur.

 - Bu hikayelerde siyasi ideolojiler ön planda yer alır.

 - Eserlerde genelde köylü ağzı ile konuşulan çok fazla diyalog ve etki bulunur.

 - Genelde Romanya'da hikayeler üzerinden güçlü kurgu bulunmaz.

Genel çerçevede bu gibi özellikleri ile beraber toplumcu gerçek hikayeler ele alınmaktadır. Özellikle ekonomik ve sosyokültürel açıdan şehirlere olan göçlerin başlaması ile birlikte ortaya çıkan bir hikaye türü olduğunu ifade etmek mümkündür.

Toplumcu Gerçekçi Hikaye Yazarları Kimlerdir?

Türkiye Cumhuriyeti'nde farklı dönemlerde yaşamış bu konuda birçok önemli toplumcu gerçekçi hikaye yazarları bulunmaktadır. Aynı zamanda bu yazarların bırakmış oldukları eserler, toplumun aynası olarak gerçek olayları gününe çıkarmaktadır.

- Sabahattin Ali

 - Sadri Ertem

 - Samim Kocagöz 

 - Kemal Bilbaşar

 - Orhan Kemal

 - Kemal Tahir

 - Yaşar Kemal

 - Fakir Bayburt

Bu gibi birçok önemli ve Türk edebiyatına adını altın harflerle yazdırmış isimlerin önemli eserleri bulunmaktadır. Toplumun aynası olarak gerçek yaşama ile almak suretiyle, roman veya hikaye üzerinden eserler bulunduğunu ifade etmek gerekir.

Toplumcu Gerçek Hikayelerinin Önemi Nedir?

Toplumcu gerçek hikayelerin başlıca önemi toplumun yaşamış olduğu sıkıntı ve sorunları ele almasıdır. Özellikle bunlar içerisinde ekonomik yönden yaşanan sorunlar sebebiyle şehirlere yapılan göçlerdir. Aynı zamanda bu göçler ile birlikte sosyalizmi içine alan ve değerlendiren bir yapıya sahip olduğunu ifade etmek gerekir.

Böylece halkın nabzını tutan ve sorunlarını ele alan yapı üzerinden topluma ulaşma olanağı vermektedir. Bugüne kadar önemli yazarların ele almış olduğu birçok farklı toplumcu gerçekçi hikaye bulunuyor.

Hikaye; yaşanmış ya da yaşanması muhtemel olayların ve durumların, belli bir kural çerçevesinde anlatılmasına denir. Hikayeler kişi, olay, yer ve zaman olarak dört yapı unsurundan oluşmaktadır. Olay ve durum hikayesi olarak ayrılmaktadır.

Hikaye türünün ilk örneği İtalyan yazar Boccaccio’nun yazmış olduğu Decameron adlı eserdir. Türk edebiyatının ilk hikaye örneği Ahmet Mithat Efendi’nin yazmış olduğu “Letaif-i Rivayet” adlı eseridir.

Türk edebiyatında batılı anlamda ilk hikaye örnekleri Tanzimat Dönemi’nde yazılmaya başlanmış ve Servet-i Fünun döneminde ise gelişmeye devam etmiştir. Türk edebiyatının batılı anlamda ilk hikaye örneği ise Sami Paşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.

Milli edebiyat döneminde hikayeler sosyal gerçekçilik anlayışı çerçevesinde yazılmaya başlanmış ve bu özellik Cumhuriyet Dönemi’nde daha da gelişerek devam etmiştir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Cumhuriyet’in yılında ilan edilmesi ile başlamıştır. Bu dönemde hikayede de teknik olarak önemli ilerlemeler ve belirgin değişimler yaşanmıştır. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında hikaye türü yılları ve yılları olmak üzere iki ayrı dönem olarak ayrılmaktadır.

Cumhuriyet Dönemi Türk Hikayesinin Genel Özellikleri

• Sosyal gerçekçilik (toplumcu gerçekçi) anlayışı çerçevesinde hikayeler yazıldığı görülmektedir.
• Servet-i Fünun döneminde Halit Ziya Uşaklıgil ile başlayan olaya dayalı (Maupassant tarzı) hikayecilik Cumhuriyet’in ilk yıllarında da sürdürülmüştür. Özellikle yılları arasında hikayelerinde Maupassant tarzı benimsenmiştir. Sabahattin Ali, Sadri Ertem, Refik Halit Karay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi yazarlar bu hikaye anlayışını tercih etmişlerdir.
  • Milli Edebiyat döneminde bu anlayışa öncülük eden Ömer Seyfettin’dir.
• Aynı zamanda Sait Faik Abasıyanık “Çehov tarzı” ya da “durum hikayesi” denilen hikaye anlayışına geçiş yapmıştır. Durum hikayesi, olaydan çok hayatın bir kesitinin anlatıldığı hikayedir. Bu hikaye anlayışında olaydan çok kişinin içinde bulunduğu ruhsal durum ve kısa bir zamanda yaşanan durumlar anlatılmıştır.
• Cumhuriyet Dönemi hikayelerinde genel olarak sanatçılar “sanat toplum içindir” anlayışı ile hareket ederek toplumsal sorunlara yönelmişlerdir. Fakat “sanat sanat içindir” anlayışı ile yazan sanatçılar da bulunmakla beraber bu sanatçılar bireyin iç dünyasını öne çıkaran konular işlemişlerdir.
• Bu dönem hikayelerinde milli ve dini duyarlılık yine görülmektedir. Özellikle Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Samiha Ayverdi gibi isimlerin eserlerinde görülmektedir.
• Cumhuriyet Dönemi hikayeciliğinde ’tan sonra hızlı bir gelişim sürecine girilmiştir. 2. Dünya Savaşı, çok partili hayata geçiş, Köy Enstitülerinin açılması gibi olaylar hikaye içeriklerine hareket getirmiştir. Anadolu, köy ve yaşantısı hikayelerin artık temel konusu olmuştur. Özellikle Orhan Kemal bu döneme imzasını atmıştır.
• ’lerden sonra ise 2. Dünya Savaşı’nın etkisi ile kişinin kendi ve çevresiyle olan ilişkilerini, bilinçaltının etkilediği psikolojiyi işleyen hikayeler ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda modern hikayeye de geçiş yapılmıştır. Geleneksel anlatımın dışına çıkılmış ve ben merkezci hikaye anlayışına dönüşmüştür.

Cumhuriyet Dönemi Türk Hikayesinin Dönemlere Ayrılması

Sanat anlayışı, üslup ve konu bakımından farklılık gösteren hikayeler aşağıda bulunan şemaya göre incelenmektedir.

Arası Türk Edebiyatındaki Hikaye

• Gözleme dayalı gerçekçilik söz konusudur.
• Realizm ön plandadır.
• Hikaye bağımsız bir tür haline gelmiştir.
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Kenan Hulusi Koray, Sadri Ertem, Sait Faik Abasıyanık ve Sabahattin Ali  gibi isimler bu türde eserler vermiştir.
• Toplumsal sorunların dile getirildiği bir anlayışla “sanat toplum içindir” bakış açısı ağırlıktadır.
• Sade bir dil kullanılmıştır.
• Psikoloji ve toplumsal içerikli eserlerdir.
• yılları arasındaki hikayelerin bir kısmı olay hikayesi bir kısmı durum hikayesi olarak yazılmıştır.

Olay Hikayesi

• Klasik hikaye olarak da isimlendirilmektedir.
• Olay örgüsü; kişi, zaman ve yer ögelerine bağlı olarak verilmektedir.
• Merkezde bir olay vardır ve olay; serim, düğüm, çözüm bölümlerinde uyumluluk içerisinde anlatılır.
• Kişi ve çevre tasvirleri detaylı değildir.
• Merak ögesi hikayeye hakimdir.
• Hikaye sonunda olay çözüme kavuşturulur.
• Dünya edebiyatındaki temsilcisi: Maupassant’tır. Bu nedenle Maupassant tarzı hikayecilik olarak da adlandırılmaktadır.
• Türk edebiyatında ise Ömer Seyfettin öncüsüdür. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Orhan Kemal gibi yazarlar da olay hikayesi türünde örnekler vermişlerdir.
  • Bu dönemde en bilinen hikayeler:
    • Reşat Nuri Güntekin=> Leyla ile Mecnun
    • Fahri Celalettin Göktulga=> Telak-ı Selase
    • Ercüment Ekrem Talu=> Teravihten Sahura
    • Memduh Şevket Esendal=> Otlakçı, Pazarlık
    • Sadri Ertem=> Bacayı İndir Bacayı Kaldır
    • Nahid Sırrı Örik=> Eski Resimler
    • Sabahattin Ali=> Ses, Kamyon
    • Sait Faik Abasıyanık=> Son Kuşlar, Lüzumsuz Adam

📚EK BİLGİ KÖŞESİ: Sabahattin Ali’nin Kamyon adlı eseri olay hikayesine en güzel örneklerden biridir. Yoksulluk nedeniyle büyük kente çalışmaya giden genç bir köylünün acıyla sonlanan yolculuğunu, gerçekçilik akımına bağlı olarak anlatmıştır. Yazar metinde gerçekçi birçok gözleme yer vermiştir: “Kamyon, Zincirli Han’ın dar ve basık kapısından, yan duvarlara sürtünüp sıvaları dökerek ve üzerine bağlanmış sepetlerle çuvalları dört tarafa fırlatarak ıkına sıkına çıktı. Şoför bir eliyle direksiyona yapışmış, dört metre genişliğindeki sokağın karşı tarafındaki berber dükkanlarına girmeden sola manevra yapabilmeye uğraşıyor, öteki eliyle de ağzına peynirli pide tıkıyordu.“

Durum Hikayesi

• Kesit hikayesi olarak da isimlendirilir.
• Modern hikaye de denilmektedir.
• Merak ögesi ikinci plandadır.
• Hikayeler olaya değil, hayattan bir durum ya da kesite dayandırılır.
• Okuyucuyu sarsan ya da heyecanlandıran bir anlatım söz konusu değildir.
• Günlük hayattan bir kesit sunulur veya bir insanlık durumu anlatılır.
• Kişisel ve sosyal düşünceler, duygu ve düşünceler ön plandadır.
• Dünya edebiyatındaki temsilcisi: Anton Çehov’dur. Bu nedenle “Çehov tarzı” hikayecilik olarak da adlandırılmaktadır.
• Türk edebiyatında ise Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal öncü isimlerdir.

📚EK BİLGİ K