Güveç Sağlıklı Mı

Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK

Hava kirliliği, gürültü, kimyasallar ve elektromanyetik alanların alerji, astım, solunum yolu hastalıkları, gelişimsel hastalıklar ve kanserlerle ilişkisi artık sır değil. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağatay Güler, “Son 50 yılda on binlerce yeni kimyasal geliştirildi. Bu durum sentetik kimyasal üretimini yüzlerce kat artırmış durumda. Endüstrileşmiş ülkelerde 85 bin civarında kimyasal üretilip kullanılıyor. Bunların 28 bini kitlesel olarak yani tonun üzerinde üretiliyor. Üretilen kimyasalların yüzde 45’inden azı temel toksikolojik testlerden geçiriliyor ve sadece yüzde 10’undan azının gelişmekte olan canlıdaki etkileri araştırıldığı için çoğunun canlılar üzerindeki etkileri bilinmiyor” diyerek çevremizdeki tehlikeye dikkat çekiyor. Kirletici sanayinin çevre mevzuatı zayıf olan ya da yetersiz uygulandığı ülkelere kaymasıysa en büyük sorun olarak görülüyor.

SİRKE VE SABUN EN SAĞLIKLI TEMİZLEYİCİLERDEN

Elimizi yıkadığımız sabunlarda bulunan katkı maddelerinin mümkün olduğunca az olmasına dikkat edilmesi gerekiyor. Antibakteriyel sabunlar bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve mikropların direncinin artmasına neden oluyor. Sirke ve sabun en sağlıklı ve güvenli temizleyiciler arasında bulunuyor. Meyve ve sebzelerin yıkanması için satılan kimyasalların asla kullanılmaması ve bol suyla yıkanmaları yeterli görülüyor.

HİJYENİ TAKINTI HALİNE GETİRMEYİN

Prof. Dr. Çağatay Güler, “En büyük hatamız hijyenin abartılması ve takıntı haline getirilmesidir. Oysa bunun azı karar, aşırısı hastalıktır” diye konuşuyor. Tuvaletten sonra veya bir şey yiyip içmeden önce mutlaka el yıkamak gerekse de, her aklımıza estiğinde el yıkamanın ya da ellerimizi silmenin sağlığımızı daha iyi koruma anlamında bir yararı bulunmuyor.

GÜZEL KOKU VEREN EV SPREYLERİNİ KULLANMAYIN

Güzel koku veren ev spreylerinin çoğunun içinde salgı bozar ve kanser yapar maddeler bulunuyor. Prof. Dr. Güler, “Evde istenmeyen bir koku olması halinde nedeninin bulunması ve ortadan kaldırılması gerekiyor” diyor. Evin havasının sadece pencere açılarak temizlendiğine ve hava temizleyici bir maddenin henüz icat edilmediğine dikkat çekiliyor.

HAMİLELİK DÖNEMİNDE BUNLARI KULLANMAYIN

* Hekim önerisi olmaksızın hiçbir ilaç kullanmayın.

* Sık duş alın.

* Çok gerekmedikçe diş filmi dahil röntgen vb. uygulamalardan kaçının.

* Aşırı elektromanyetik alan etkisinden uzak kalın.

* Badana boya işlerinden kaçının.

* Evde asla böcekkıran, mantarkıran tipi püskürtmeli ürünler kullanmayı.

* Evinizdeki kimyasalları birbirine karıştırmayın.

* Beslenmenizde organik yiyecek seçimine özen gösterin.

* Diş dolgusunda cıvalı amalgamlardan kaçının.

* Ev içinde asla sigara içmeyin, sigara içilen ortamlarda bulunmayın.

* Yeşil temizlik ürünlerini tercih edin.

* Parfüm, deodorant, makyaj malzemesi vb. ürünlerden mümkün olduğunca kaçının.

* Elektrik süpürgelerinin torbalarını değiştirirken çok dikkatli olun, olanak varsa bunu ev dışında yapın.

* Köpük malzemeden kaçının.

GÜVEÇ VE TESTİDE KURŞUN TEHLİKESİ VAR MI?

Ülkemizde güveç ve testide pişirilip sunulan çok sayıda yemek türü var. Bu tür kapların sırlanma ve süslenme işlemleri esnasında kullanılan malzemenin bileşiminde kurşun bulunduğu için olmayan teknolojilerle sıvanması halinde kurşunun yiyeceklere sızma tehlikesi oluyor. Sızan kurşun renk ve tat değişikliğine neden olmadığı için kişi farkında olmadan zehirlenebiliyor. Tehlikenin çocuk ve hamile kadınlar için daha büyük olduğuna dikkat çekiliyor.

 Merdiven altı üretim ürünü olan ya da denetim standardı düşük ülkelerden ithal edilen; testi, maşrapa, kupa gibi kaplar konusunda da dikkatli olunması öneriliyor. Bunların üzerinde yazan, “Yiyecekler için kullanılamaz” gibi uyarıların anlamı toplumca çoğu kez bilinmiyor. Üstelik bu yazıların çoğu kolay silinen özellikte olduğu için kayboluyor. Bu tür kaplara yıkandıktan sonra sır katmanının üzerinde gri bir toz oluşuyorsa yiyecek konmaması gerekiyor. Nitelikli porselendeyse hiçbir sorun bulunmuyor.

BEBEK VE ÇOCUKLARA YÖNELİK KURALLAR

* Yaşadığınız konutun havasının temiz olmasına özen gösterin.

* Evde yaşarken nem ve mantarların etkisinden korunun.

* Su tesisatındaki damlama, sızma gibi sorunları hemen onarın.

* Giyecekleri kuru ve temiz saklayın.

* Kimyasal saçılma ve dökülmeleri etkin biçimde temizleyin.

* Evinizdeki nem oranı yüksekse bitki sayısını azaltın.

* Pişirme sırasında mutfaktaki havalandırma sisteminizi çalıştırın.

* Baca çekme etkinliğini kontrol ettirin.

* Havalandırma sistemlerinin etkinliğini denetleyin.

* Çatı sızıntılarını onartın.

* Su basmalarında ilgili kuruluşların önerilerine uyun.

* Yakma sisteminin ortama karbonmonoksit ve diğer kirleticilerin yayılmasını engelleyecek etkinlikte olmasına özen gösterin.

* Başta karbonmonoksit olmak üzere çevre kirleticilerden etkilenim ve zehirlenme belirtilerinin farkında olun.

* Ev içinde mangal kullanmayın.

* Evde kullanılan malzemelerde bulunan kirleticilerden kaçının.

* Konuta gelen suyun şebekede ve konut tesisatında kirlenip kirlenmediği konusunda bilinçli olun.

* İçme suyunun renk, koku, vb. değişimlerinde gerekli incelemeleri yaptırın.

* Zararlı temizlik ürünlerinin ve diğer kimyasalların kullanımından kaçının.

* Çocukların her türlü kimyasala erişimini önleyin.

* Evde yaşayanlarda görülen astım ve alerji sorunlarını dikkatli değerlendirin.

* Ev ortamının kimyasallarla kirlenmesini önleyin.

* Konut yakınında su, hava, toprak kirliliklerine yol açan kurum ve kuruluş bulunmamasına dikkat edin.

* Yüksek gerilim hatlarıyla konut arasında en az metre uzaklık bulunması gerektiğini unutmayın.

* Konutta sigara içmeyin.

* İşyerindeki kimyasalları eve taşımayın.

* Aile bireylerine el yıkama alışkanlığı kazandırın.

* Evde yaşayan hayvanların yaratabileceği kapalı ortam kirliliği konusunda dikkatli olun.

* Zararsız maddelerden yapılmış oyuncakları tercih edin.

* Oyuncakların etiketlerinde bulunan yıkama konusundaki açıklamalara uyun.

* Çocuğun yatak örtüsü, yastık ve oyuncaklarını sık sık 55 santigrat derecenin üzerinde suyla yıkayın.

* Bebek odaları ve nemi yüksek yerlere halı döşemeyin.

* Halıları sık sık HEPA filtreli elektrik süpürgeleriyle temizleyin.

* Nemli bölgelerdeki nemi nem çekicilerle azaltın.

* Temizlik sırasında tozun havalanmasına engel olun.

* Ev onarımı, boya gibi durumlarda zehirleme düzeyi düşük maddeler kullanın.

* Yeni mobilyaları iyice havalandırıp eve sokun.

* Kuru temizlemeciden gelen giyecekleri bir gece balkonda havalandırın.

* Çim biçme makinelerini çok zorunlu olmadıkça kapalı ortamda çalıştırmayın.

* Çözücü esaslı boyalardan kaçının.

* Araçlarınızın bakımlarını düzenli olarak yaptırın.

* Bahçede çöp, yaprak vb. şeyleri yakmayın.

* Kimyasal püskürtülen plajlardan denize girmeyin.

* Çocuklara her oyundan sonra ve sofraya oturmadan önce ellerini yıkatın.

* Çocukları oje ve aseton gibi kozmetik maddelerden uzak tutun.

* Kurşun kalem izine benzer iz bırakan; oyuncak, takı, anahtarlık ya da süs eşyalarırıızı kurşun bulundurma olasılıkları yüksek olduğu için atın.

* Sofra örtüleri ile kap kacakta deterjan kalıntısı kalmamasına özen gösterin.