Hüsnütalil Ne Demek Edebiyat

Hüsnütalil ile ilgi cümleler (0)

PaylaşPaylaşPaylaşPaylaşPaylaş

Harf Analizi

1. - Ünlü harf (4 tane) : ü,a,i
2. - Ünsüz harf (6 tane) : h,s,n,t,l
3. - Kalın Ünlüler : (1 tane) : a
4. - İnce Ünlüler : (2) : ü,i
5. - Sert Ünsüz : (3) : h,s,t
6. - Yumuşak Ünsüzler : ( 2) : n,l

Yeni Bir Kelime Öğren?

Hüsn-i Talil (Güzel Neden Bulma): Herhangi bir olayı gerçek edeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlayarak açıklama sanatıdır.

Örnekler:

&#;Sen gittin yaslara büründü cihan
Soluyor dallarda gül dertli dertli&#;

Şair, &#;akşamın gelişini&#; ve &#;gülün solmasını&#;, &#;sevgilinin gidişine bağlamıştır. Böylece gerçek neden yerine hoşa giden, hayali bir neden bulmuştur.

&#;Güzel şeyler düşünelim diye
Yemyeşil oluvermiş ağaçlar&#;

Şaire göre ağaçlar, insanların mutlu olmasını, güzel şeyler düşünmesi için yemyeşil olmuştur. Bu ağaçların yeşil olmasının gerçek nedeni değildir. Şair gerçek nedeninin dışında daha güzel ve etkileyici bir neden bulmuştur.

&#;Renk aldı özge ateşimizden şerâb ü gül
Peymâne söylesün bunu gülzâr söylesün&#;

şerâb: şarap, Peymâne: kadeh, gülzâr : gül bahçesi

Bu dizelerde şair, şarabın ve gülün rengini ( kırmızılığını ) kendi içindeki ateşten geldiğini belirtiyor.Böylece şarabın ve gülün kırmızılığını gerçek nedeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedenle açıklıyor.

&#;Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına
Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına&#;

Akıncıların yeni ülkeler fethetme isteklerinin nedeni olarak, şair atlarına yeni bir ülkede yem vermek isteyişlerini gösteriyor. Oysa fetihlerin asıl amacı toprak kazanmaktır.

&#;Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustosyıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu&#;

Şair, karanfil kokusunun ağustos yıldızlarının sıcaklığının, güneşin renginin olmayışını gerçekçi bir neden değil de sevdiğinin yok oluşuna bağlıyor.

&#;Müzeyyen oldu reyâhin bezendi bâğ -ı çemen
Meğer ki bağa haber geldi yârdan bu gece&#;

müzeyyen olmak: süslenmek, reyâhin: fesleğenler Şair, &#;Bahçe, süslenmiş fesleğenlerle bezendi, meğer sevgili bu gece geleceğini bildirmiş.&#; diyor. Bahçenin süslenmesini sevgilinin geleceği haberine bağlıyor. Halbuki bahçenin güzellik kazanması mevsimle ilgilidir.

&#;Hâk &#; i pâyine yetem der ömrlerdir muttasıl
Başını taştan taşa urup gezer âvâre su&#;

Irmakların dağ taş aşarak ( başını taştan taşa vurarak ) akıp gidişi, funduszeue.infoberimizin ayak bastığı topraklara ulaşmak nedenine bağlanıyor.

UYGULAMA

Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz:

1- &#;Güller ki yüzünün renginden utandıkları için kızardılar&#;

2- &#;Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor bak.&#;

3- &#;Ey sevgili sen bu ilden gideli yaprak döktü ağaçlar, soldu gökyüzü.&#;

4- &#;Sen gelince güller açar bahçemde / Bahar güler kahkahayla.&#;

5- &#;O çay ağır akar yorgun mu bilmem
Mehtâbı hasta mı, solgun mu bilmem&#;

6- &#;Bir düğün havası eserdi mahallemizde
Kayısı ağaçları gelin olunca&#;

7- &#;Gök ağladı gün boyun sen gidince&#;

8- &#; O kadar yürekten çaldı ki / Türküler aşındırdı kavalı&#;

9- &#;İşim gücüm budur benim
Gökyüzünü boyarım her sabah
Hepiniz uykudayken
Uyanır bakarsınız ki mavi&#;

&#;Gün senin için doğuyor, senin için
Ben bir yıldızım yıldızlar ortasında&#;

Hüsnitalil (Güzel Nedene Bağlama) Sanatı Nedir Hakkında Kısaca Bilgi ve Örnekler

Herhangi bir olayın, asıl gerçekleşme nedeninin dışında hayali ve güzel bir nedene bağlanmasıdır. Genellikle doğa olayı bir güzel nedene bağlanır, edebi sanatlar içerisinde bu anlam sanatına Hüsn-i Talil Sanatı adı verilir. Başka bir deyişle, herhangi gerçek bir olayın meydana gelişini hayali ve güzel bir sebebe bağlama sanatıdır.
* Ey şarap, nedir bu başımdaki dönme Yarin bakışı mı değdi yapıldığın üzüme
Bu dizelerde şair, başının dönmesini sevgilisinin sarhoş edici bakışlarının, şarabın yapıldığı üzüme değmesine bağlamıştır. Böylece şarabın baş döndürücü alkolik etkisini bir yana bırakarak buna bir neden uydurmuş ve bu dizelerde hüsn-i talil yapmıştır.
* Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor bak / Gel, görün açsınlar devşirip göğsüne tak
Şair, çiçeklerin bahçede açmamasının birçok nedeni olabileceğini ama bunun doğal nedenlerini bir kenara iterek buna sevgilisinin bahçeye uğramamasının sebep olduğunu belirtip güzel bir anlatım yolu bularak hüsn-i talil yapıyor.
* Ateşten kızaran bir gül arar da Gezer dağdan dağa çoban çeşmesi
Faruk Nafiz, bu mısralarda çoban çeşmesinin dağdan dağa gezmesini gerçek sebebi dışında ateşten kızaran bir gül aramaya bağlamış ve hüsn-i talil sanatını örneklemiştir.

güneşin doğması, yıldızların parlaması, yağmurun yağması,
karın beyaz olması…

Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu

Ey çoban bıçaktan keskin sesinle
Delinmiş, deşilmiş çaldığın kaval

Dedim dilber yanakların kızarmış
Dedi çiçek taktık gül yarasıdır
Selamın geçiyor besbelli
Yeşerdi telgraf direkleri
Seneler sonrası, ormanından ayrı

Hüsnitalil Sanatı ile ilgili örnek test soruları ve Çözümleri

Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
İki cânibde durur serv-i hırâman saf saf
(Nazla salınan serviler, gül bahçesinin yolunda seni seyretmek için iki yanda saf saf durur.)
Bu dizelerde yer verilen sanat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hüsnitalil B) Tezat C) Tevriye D) Cinas E) Mecaz-ı Mürsel

ÇÖZÜM: Yolun iki yanında servilerin dikili duruşları tabiî bir olaydır. Bunun başka bir sebebi yoktur. Ancak şair güzel bir hayal meydana getirmek için, onların sıra sıra duruşlarını gelen sevgiliyi seyretmek için bekledikleri şeklinde yorumlamaktadır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde hüsnütalil sanatı kullanılmamıştır?
A) Sen gittin yaslara büründü cihan
Soluyor dallarda gül dertli dertli
B) Toprak bir bakışınla kızıl renge büründü
Yıldızlar ülfet için gündüz göründü
C) Akşam bile şehre erkenden çöktü
Sen gittin sevgilim düzen değişti
D) Ey bahar hasretiyle sararıp solan çiçek
Gönlüne o günlerin özlemi dolan çiçek
E) Akşam, sihirli tablo; gözlerim kamaşıyor
Akşam, periler gibi ufuklarda yaşıyor

ÇÖZÜM: A seçeneğinde, güllerin solması sevgilinin gidişine B seçeneğinde, kilin kırmızıya dönüştürdüğü toprağın rengini sevgilinin bakışına C seçeneğinde, güllerin kısalması sevgilinin gidişine D seçeneğinde, solan çiçeğin bu durumu bahara özlem duymasına bağlanarak hüsnitalil yapılmıştır. E seçeneğinde, akşam sihirli bir tabloya benzetilerek teşbih yapılmıştır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde hüsn-i ta’lil sanatı kullanılmamıştır?
A) Kırlarda çiçekler hep boyun büktü
Ağaçlar hüznünden yaprağın döktü
B) Toprak bir bakışınla kızıl renge büründü
Yıldızlar ülfet için gündüz göründü
C) Akşam bile şehre erkenden çöktü
Sen gittin sevgilim düzen değişti
D) Ey bahar hasretiyle sararıp solan çiçek
Gönlüne o günlerin özlemi dolan çiçek
E) Dilimde sabah keyfiyle yeni bir umut türküsü
Kar yağmış dağlara, bozulmamış ütüsü

Cevap: E

Güneş kaybolunca tepelerin ardından
Yalnız kalmasın diye bu zavallı âşık
Akşam, gelir odama kapımı vurmadan
Kolları zifiri karanlığa bulaşık
Bu dörtlükte aşağıdaki söz sanatlarından hangisi kullanılmıştır?
A) Hüsnütalil B) İstifham C) Tenasüp D) İntak E) Teşhis

Cevap: A

Aşağıdakilerin hangisinde hüsnütalil vardır?
A) İşler dağ gibi yığıldı
İki gözü iki çeşme
B) Gölgesinde dinlendiğim
Koca çamlar yerinde mi
C) Öyle bir yürekten ağlıyordu ki
Gözyaşları gülü ala boyadı
D) Elbet bir devasız dertten
Doğan göz bir zaman ağlar
E) Uçtu kuşların kervanı
Her biri dala gider

Cevap: C

Hüsn-i Talil sanatı nedir?

Hüsn-i ta'lil, bir hadiseye veya bir duruma, ifadeye güzellik katacak tarzda, kendi sebebi dışında bir sebep göstermektir. Olup bitenin, akla ve bilgiye dayanan bir açıklamasının yapılması yerine, içinde bulunulan ruh hâlinin tesiri altında hayal ile açıklamasıdır.

Hüsn-i talil sanatının esasları

Bu sanatın başarılı bir şekilde kullanılışı,hadisenin o açıklamasının doğru olduğuna inandıracak şekilde bizi de aynı duygu ortamına sokabilmesindedir. Bunun için tabii olmayan sebebe önce  sanatkarın inanması, inanmış olduğu kanaatini bize vermesi lazımdır. Dolayısıyla gösterdiği sebepte kuşku duyulduğunun ifadesi, durumu hüsn-i ta'lil olmaktan çıkarır. (Bu ifade şekline şibh-i hüsn-i ta'lil denir.)

Hüsn-i ta'lil bazı durumlarda neden bildiren edatların yardımıyla ifade bulur, yani sebep gösterme açık olur. Bazen de hüsn-i ta'lil açık olmaz, sebep gösteren, bir hadiseyi sebebe bağlayan ifadenin bizzat kendisi, üslûbu olur.
Hüsn-i talil çoğu zaman bir benzetme olgusunu da içinde taşır.

Hadisenin veya durumun herkesçe bilinen gerçek sebebini dile getirmek hüsn-i ta'lilin dışındadır. Zira bu takdirde şairin sanatkârane bir tasarrufu yoktur.

Hüsn-i Talil sanatına bazı örnekler:

Ey çoban bıçaktan keskin sesinle
Delinmiş, deşilmiş çaldığın kaval (Faruk Nafiz Çamlıbel)

Kaval kamıştan yapılan, genellikle çobanların çaldığı ve üzerinde gerçekten de delikler bulunan bir uzun düdüktür. Kavalın üzerindeki bu bıçakla yapılan delikleri şair, çobanın bıçaktan keskin sesine bağlamaktadır. Bir duruma gerçek sebebi dışında bir sebep gösterildiği için hüsn-i ta'lil vardır.

"Titrerdi sular bir kadının hasta sesinden” (Faruk Nafiz Çamlıbel)

Şair tabiatte gördüğü bir hadiseyi, yani suların durgun olduğu vakitte bile
titrer hâlde oluşunun sebebini bir kadının hasta sesine bağlamaktadır.

Beyninde öten çanın sesinden
Binlerce minare ebkem oldu (Mehmet Akif Ersoy)

Akif'in Balkan harbi sıralarında yazmış olduğu bir şiirinden aldığımız
bu misralarda, minarelerden artık ezan okunmaması onların dilsiz olmasına
benzetilmiş ve bunun sebebi de beyninde çınlayan çan seslerine bağlanmıştır.