Dudakta Pamukçuk

Oral (Ağızda) Pamukçuk:

Ağızda Pamukçuk Nedir?

Ağız mukozasında daha çok oral pamukçuk olarak adlandırılan, Candida albicans adlı mantarın birikmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Bu rahatsızlık genellikle dil üzerinde veya yanakların iç yüzeylerinde beyaz renkli lezyonlara neden olur. Dilinizi düzenli olarak kazırsanız, bu lezyonlar ağrı yapabilir ve hatta hafifçe kanayabilir. Pamukçuk tedavi edilmezse ayrıca boğazın arkası, bademcikler, diş etleri ve damak gibi ağzınızın diğer bölgelerini de etkileyebilir.

Oral pamukçuk, toplumun herhangi bir bölümünü etkileyebilecek bir rahatsızlık olsa da, bağışıklık sistemi tehlikede (veya zayıflamış) olan kişilerde, protez kullanan kişilerde, kortikosteroid inhaler (solunum cihazı) kullanan kişilerde veya bebeklerde daha yaygın görülmektedir. Oral pamukçuk ayrıca kemoterapi veya radyasyon tedavisi gören, belgelenmiş kalıcı ağız kuruluğu (kserostomi) rahatsızlığına sahip olan veya sigara kullanan kişilerde ortaya çıkmaktadır.

Ağızda Pamukçuk Neden Olur?

Birkaç nedenden ötürü oral pamukçuk ortaya çıkabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflaması (hastalık veya prednizon gibi ilaçlar nedeniyle) veya vücutta doğal olarak oluşan mikroorganizma dengesini değiştirebilen antibiyotiklerin kullanımı bu nedenler arasındadır.

Doğal, koruyucu mekanizmalar zayıflayabilir ve bu da “iyi” ve “kötü” mikrop arasındaki dengenin bir şekilde önemli ölçüde değişmesine neden olur. Normalde, bağışıklık sistemi, zararlı virüsleri veya bakterileri püskürtmeye çalışır ancak bağışıklık sistemi zayıfladığında bu durum zorlaşır, bu da oral pamukçuğun artmasına neden olan mantar hastalığının gelişmesine olanak sağlayabilir.

Vajinal mantar enfeksiyonları, diyabet, çoğu kanser türü ve HIV/AIDS gibi hastalıkların tümü vücudu zayıflatan ve oral pamukçuğa daha duyarlı hale getiren rahatsızlıklardır.

Bağışıklık Sistemi Zayıflamış Yetişkinlerde Oral Pamukçuk

Oral pamukçuk, akciğeri, karaciğeri ve sindirim sistemini etkileyerek vücudunuza yayılabilir. Eğer enfeksiyon bağırsaklara yayılırsa, bu durum beslenme bozukluğuna yol açabilir ve sizi zayıflatabilir.

Yaşadığınız enfeksiyonun şiddetine bağlı olarak, hekiminiz tablet, pastil veya yutmak için tasarlanmış ağız gargarası şeklinde antifungal ilaç reçete edebilir. Ayrıca, doktorunuz geç evre HIV enfeksiyonu ve daha yaygın antifungal ilaçlara dirençli enfeksiyonlar için sıklıkla kullanılan amfoterisin B yazabilir.

Bazı antifungal ilaçlar karaciğer hasarına neden olabileceğinden, doktorunuz muhtemelen kan testi yapacak ve karaciğer fonksiyonunuzu izleyecektir (özellikle enfeksiyon karaciğere yayılmışsa). Bu durum, tedavinin normalden daha uzun sürmesi bekleniyorsa veya karaciğer hastalığı öykünüz varsa da geçerlidir.

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Ağızda Pamukçuk Belirtileri

Bazı durumlarda, oral pamukçuk belirtileri hemen gözükmeyebilir. Buna karşılık, belirti ve semptomlar üzerinizde aniden belirmeye başlayabilir. İşte pamukçuk rahatsızlığı yaşayabileceğinize dair bazı işaretler:

• Ağızda herhangi bir yerde görünen beyaz, kremsi lezyonlar
• Normal ağız hareketleri sırasında yeni ağrılar
• Lezyonlar kazındığında veya ovulduğunda kanama
• Protez kullanan kişilerin ağız köşelerinde çatlama veya kızarıklık
• Ağız Kuruluğu
• Yemek yerken veya bir şeyler içerken ağızda kötü bir tat

Oral pamukçuk vakalarının çoğu ağzın en görünür bölgesindeyken, lezyonlar yemek borusunun içine doğru yayılabilir. Bu durum yutkunmanızı zorlaştırabilir veya boğazınıza yiyecek takılmış gibi hissedebilirsiniz. Bu durum en şiddetli vakaların bazılarında görülür — bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız, acil tedavi için diş hekiminize veya aile hekiminize başvurmalısınız.

Tedavi edilmeyi beklerken, hissettiğiniz ağrıyı hafifletmek için şekersiz yoğurt yemeyi deneyebilirsiniz. Şekersiz yoğurt yemeyi veya Acidophilus kapsülü almayı deneyin. Bu gerçek tedavi veya kür olarak göz önünde bulundurulmasa da, vücudunuzun normal bakteriyel flora seviyelerini yenilemeye yardımcı olabilir. Enfeksiyon devam ederse, doktorunuz desteklemek için bir ilaç veya antibiyotik yazabilir.

Bebeklerde ve Emziren Annelerde Oral Pamukçuk Belirtileri

Eğer bebekte oral pamukçuk varsa, bebek beslenmede güçlük çekebilir veya daha mızmız ve normalden daha sinirli olabilir. Bebekte oral pamukçuk varsa, ağzında muhtemelen beyaz lezyonlar olacaktır. Anneler dikkat etmelidir, çünkü oral pamukçuk emzirme yoluyla geçebilir. Eğer bebek bunu anneye bulaştırırsa ve sonra iyileşirse, anne istemeden bebeğe tekrar bulaştırabilir.

Emziren bir anneyseniz, aşağıdaki belirti ve semptomlara karşı dikkatli olun:

• Alışılmadık derecede kaşıntılı, hassas veya kırmızı meme uçları
• Meme başı ve çevresinde parlaklık veya pul pul dökülme
• Emzirirken veya doyururken sıra dışı ağrı
• Memenin kendisinde derin, bıçak saplanır gibi ağrı

Bu lezyonlar sizin ağzınızda veya çocuğunuzun ağzında görülürse, doktorunuzdan veya diş hekiminizden derhal randevu alın. Daha büyük çocuklarda veya ergenlerde, altında yatan olası bir hastalık diyabet olabileceği için tıbbi destek alın.

Böyle durumda tedavi türü hem anneyi hem de bebeği kapsaması gerektiğinden, doktorlar çeşitli yöntemler kullanabilir. Başlamak için, doktorunuz iki ilaç yazabilir: göğüsleriniz için bir krem ve çocuğunuz için başka bir ilaç.

Emziren bir anneyseniz, enfeksiyonun elbisenize yayılmasını önlemeye yardımcı olmak amacıyla göğüs pedi kullanın. Enfeksiyonun artmasına yol açabileceği için plastik şeritli göğüs pedlerinden uzak durun. Pedleriniz tek kullanımlık değilse, oral pamukçuğun yayılmasını önlemek için bunları (ve sütyenlerinizi) çamaşır suyu ile sıcak suda yıkadığınızdan emin olun.

Çocuğunuz hem anne sütüyle besleniyor hem de biberon ve emzik kullanıyorsa, ağzına sürdüğü her şeyi her gün eşit miktarda su ve sirke solüsyonunda yıkamayı unutmayın. Temizledikten sonra, mantar hastalığının oluşmasını önlemek için bunları açık havada kurutun. Bu işlem, kullandığınız her türlü göğüs pompası malzemesi ve bilhassa temizlemek amacıyla kolayca sökülebilecek tüm parçalar için de yapılmalıdır.

Doktorla veya Diş Hekimiyle Görüşme

Şu ana kadar, bir tıp uzmanı tarafından gözden geçirilmesi gereken bir ağız rahatsızlığınız olup olmadığını belirlediniz. Alakasız gözükebilecek şeyler de dâhil, yaşadığınız belirtilerin bir listesini tutun; bunların bağlantılı olup olmadığını tıp uzmanınız bilecektir. Buna, normalden daha fazla stres yaşamak, bu strese neden olan şeyler veya bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerin etrafında olup olmadığınız gibi tıbbi olmayan olayları kaydetmek de dâhildir.

Doktorunuzla paylaşmanız için, kullandığınız ilaçların bir listesini yapmanız gerekecektir. Buna ek olarak, doktorunuza veya diş hekiminize sormak istediğiniz soruları da yazın. Bu yöntem, aradığınız tüm sorulara yanıt almanıza yardımcı olabilir ve ağzınızda pamukçuk olup olmadığına bakılmaksızın randevunuzda daha memnun hissetmenizi sağlayacaktır.

Doktorunuz, kendisinin daha önceden tanık olduğu ve sizin ona tarif ettiğiniz belirtilere dayanarak olası rahatsızlığınızı net bir şekilde belirlemek amacıyla size bazı sorular sorabilir. Bu rahatsızlığın üstesinden daha hızlı ve daha az komplikasyonla gelebilmeniz için cevaplarınızda olabildiğince samimi ve dürüst olun.

Doktorunuz yalnızca ağzınızın içine bakarak teşhis edemezse, sizden mutlaka ufak bir numune alacak ve bu numuneyi ya kendisi inceleyecek ya da başka bir test alınması için bunun dışarı göndermesini sağlayacaktır.

Eğer enfeksiyon ağzın en yakın bölümünün ötesine ve yemek borusuna yayılmışsa, doktorunuz size muhtemelen birkaç test yapacaktır. Öncelikle, hangi bakteri veya mantarların (eğer varsa) semptomlarınıza neden olduğunu tespit etmek amacıyla doktorunuz boğazınızın arkasını temizleyerek bir kültür örneği alacaktır. Daha sonra, enfeksiyonun ne kadar yayıldığını görmek amacıyla yemek borusu, mide ve ince bağırsağın üst kısmını incelemek için doktorların bir endoskopi (veya esnek ve ışıklı tüp) yaptığı bir endoskopik muayene yapabilir.

Pamukçuk Nasıl Geçer, Neler Yapılmalı?

Halihazırda oral pamukçuk salgınının ortasındaysanız, dişlerin günde iki kez fırçalanması ve günde en az bir kez diş ipi kullanılması gibi iyi bir ağız hijyeni alışkanlığı edinmek, dişlerinizin arasındaki veya diş eti çizginizdeki fazla yiyecek ve içecek artıklarının ortadan kaldırılmasına yardımcı olabilir. Standart bir ağız bakım suyu kullanmak yerine, yarım çay kaşığı sofra tuzunu bir bardak ılık suda eritilebilirsiniz. Ardından ağzınızı bu karışımla çalkalayıp, iki dakika gargara yaptıktan sonra tükürün.

Oral pamukçuk bulaşıcıdır ve vücut içinde derin yerlere yayılabilir, dolayısıyla ciddi hasarlara neden olabilir ve vücudun içindeki rahatsız edici durumlar nedeniyle doğru beslenebilmenizi (yeterince yayılırsa) engelleyebilir. Bir veya daha fazla semptom yaşadığınızı düşünüyorsanız, ikinci bir görüş almak için hemen diş hekiminizle irtibata geçin. Zamanında fark edildiğinde, diş hekiminiz semptomları hafifletmenize ve enfeksiyonu durdurmanıza yardımcı olabilir.

Hisar Hospital Intercontinental Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzmanları bebeklerde pamukçuk ile ilgili soruları cevaplandırdı.

• Pamukçuk nasıl anlaşılır, belirtileri nedir?

Pamukçuk (moniliasis) yanak içinde, dil ve damakta süt parçalarını andıran beyaz lezyonlar şeklinde kendini gösterir, bir cins mantar olan Candida enfeksiyonu nedeniyle oluşur.

• Pamukçuk neden bebeklik döneminde ve hangi dönemde daha sık görülür?

Genelde yenidoğan bebeklerde görülen bu hastalık, bir yaşına kadar olan çocuklarda da sık karşılaşılan bir enfeksiyondur. Genellikle birinci haftada ortaya çıkar. Prematüre doğan bebeklerde pamukçuk daha sık görülür.

• Nasıl oluşur ve tedavisi nasıl olmalıdır?

Vücut direnci normal olan bir bebekte genelde ağız içinde sınırlı kalan bu mantar, vücut direncinde problem olan bebeklerde kana karışabilir. Ağır akciğer enfeksiyonlarına veya daha farklı enfeksiyonlara neden olabilir.

• Yenidoğan bebeklerin ağız bakımı nasıl yapılmalıdır?

Yenidoğan bebeklerin ağız içi normal görünümdeyse özel bir bakıma ihtiyaç yoktur, emme ya da beslenme sonrası ağız içinde kalıntı çok kalıyorsa, kaynatılmış ılıtılmış suya batırılmış gazlı bez ile ağız içi hafifçe temizlenebilir. Anne sütü alan bebeklerde pamukçuk daha az görülür. Özellikle dezenfekte edilmeyen biberon veya emzik pamukçuğa neden olabilir. Tedavi edilmezse ağrılı olabilir. Bu durum bebeklerde emmede isteksizlik, emme ve yutma güçlüğü, huzursuzluk, nadiren hafif ateş gibi belirti ve bulgular görülebilir.

• Pamukçuğun tekrar etme riski var mıdır? Varsa bu nasıl önlenebilir?

Ağzında pamukçuk olan bebeğin anne sütü almasında hiçbir sakınca yoktur. Emziren anneler özellikle meme başı temizliğine dikkat etmelidir. Anne sütünün içinde yağ ve koruyucu maddeler olduğundan meme başını temizlemek için anne, kendi sütünü kullanabilir. Her emzirmeden sonra meme başına bir miktar anne sütü sürülmelidir. Annenin göğsünün emzirme öncesi kuru bir petle silinmesi ve günde bir kez de hafifçe yıkanması yeterlidir. Memeye sabun gibi maddeler sürülmemelidir. Bu maddeler sürülürse veya anne göğsü gereğinden daha fazla temizlenirse meme başının etrafındaki koyu renk deriden salgılanan yağlı ve koruyucu doğal maddeler ve faydalı mikroplar kaybolur ve meme başında çatlaklar ve mantar enfeksiyonları daha kolay oluşur ve bebeğin emmesiyle mikroplar bebeğin ağzına bulaşır. Meme bakımı için önemli olan, her emzirmeden önce ellerin yıkanmasıdır.

Pamukçuk hastalığı kendiliğinden geçmez, bu nedenle mutlaka tedavi edilmelidir. Bir çay bardağı suya bir tatlı kaşığı karbonat koyup gazlı bezle bebeğin ağzı günde kere temizlenmelidir. Ardından mantara karşı damlalar gün süre ile kullanılır. Annenin göğsünde kızarıklık varsa, anne emzirirken göğsünde ağrıdan şikayet ediyorsa, onun göğsünde de aynı mantarın yaptığı enfeksiyon var demektir. Bu durumda bebek için kullanılan ilaçlar annenin göğüs ucuna da uygulanabilir. İkisinde de bu mantarın tam yok olduğuna emin olunduğunda tedavi sona erdirilir.

• Pamukçuklu bebeğin beslenmesinde dikkat edilmesi gereken önemli noktalar nelerdir?

Pamukçuk tedavi edildikten sonra tekrar etmemesi için meme başı temizliğine, emzik ve biberon temizliğine dikkat edilmelidir.