Vücutta Morluklar Çıkması

Kan kanseri olarak da bilinen lösemi, kemik iliğinin anormal hücreler ile dolması ve bu hücrelerin kana ve tüm dokulara yayılması sonucu ortaya çıkıyor. Genellikle çocuklarda görülen akut lösemilerde en sık diş eti ve burun kanamaları, deride küçük kırmızı döküntüler, ateş ve kansızlık oluşuyor. Akut lösemi ani başlıyor ve tedavi edilmezse kısa sürede hayat kaybına yol açıyor. Memorial Sağlık Grubu Medstar Antalya Hastanesi Çocuk Onkolojisi Bölümü’nden Prof. Dr. Volkan Hazar, çocukluk çağı lösemileri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Kan pıhtılaşmasında rol oynayan trombositler ve enfeksiyonlara karşı savunmada rol oynayan lökositlerin sayısı azalmaya başlar. Trombosit düşüklüğü hastalarda çürüklere, ya da toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı-mor döküntülere, deri ve burun kanamalarına yol açarken, lökosit düşüklüğü yüksek ateş ve enfeksiyona neden olur. Kırmızı kan hücresi eksikliği anemiye ve buna bağlı olarak, halsizliğe, nefes darlığına, kolay yorulmaya neden olur. Bunun dışında kilo kaybı, vücutta çeşitli bölgelerde bezeler, dişetlerinde şişkinlik ve eklem ağrıları görülebilir.

ALL çocuklarda, AML ise erişkinlerde daha sık görülüyor

ALL çocukluk dönemi lösemilerinin % 80’inden sorumludur, 3–7 yaşları arasında sıktır. Erişkinlerde de görülebilir ve tüm erişkin lösemilerinin % 20’sini oluşturur. Akut lenfoblastik lösemide lenfoblastların olgunlaşma ve farklılaşma fonksiyonu kaybolmuştur. Bu hücreler hızla çoğalıp normal hücrelerin yerini aldıkça kemik iliğinde eritrosit, trombosit ve lökositlerin yapımı bozulur ve bu normal hücrelerin oluşturduğu fonksiyonlar kaybolur. Bunun sayesinde hastalık gelişir. Lenfosit dışında kalan lökositleri oluşturan hücrelerin öncüllerinin aşırı ve kontrolsüz çoğalmasıyla (myeloblastlar), akut miyeloid lösemi meydana gelir. Aynı ALL’de lenfoblastların yaptığı gibi,  kemik iliğinde çoğalır ve buradan kana ve beyin-omurilik gibi diğer organlara geçerler. AML çocukluk dönemi lösemilerinin % ’sinden sorumludur, Erişkinlerde daha sık görülür.

Risk faktörleri şunlardır;

• Down sendromu
• Radyasyona maruz kalma
• Kimyasal maddeler ve ilaçlar
• Kemoterapi tedavisi

Diş eti ve burun kanamalarına dikkat!

Her iki akut lösemide de benzer şikayetler görülür. Halsizlik, çabuk yorulma, hareketle artan nefes darlığı ve solukluk meydana gelir. Trombositlerin sayısında yetersizliğe bağlı olarak, ciltte morluk oluşması, toplu iğne başı büyüklüğünde kırmızı yaygın döküntüler, burun ve diş eti kanamaları görülür. Artan blastlar bağışıklık sistemindeki hücrelerin yapımını bozduğu için yüksek ateş, bademcik iltihabı ve zatürre görülebilir. Blastların lenf bezleri, dalak ve karaciğerde birikmesine bağlı olarak bu organlarda büyüme saptanabilir. Blastlardaki artış, kemik-eklem ağrılarına, göğüs kemiğinde hassasiyete, solukluk,  baş ağrısı, iştahsızlık, bulantı, kusma ve kilo kaybına neden olur. Kan sayımında kansızlık ve trombosit sayısında düşüklük sıklıkla saptanır.

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmiyor

Belirtiler görülen hastalarda kesin tanı için kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi yapılması gerekir. Aspirasyon örneği özel boyalarla boyanır ve akım sitometrisi ile incelenir. Kromozom anormalliklerinin tayini için genetik inceleme yapılır. Tedavi, saptanan genetik bozukluğa, yaşa, lökosit sayısına, blastların tipine göre de değişir. ALL tedavisi, AML tedavisine göre daha uzun, göreceli olarak daha az yoğundur. Genel olarak ALL tedavisi yaklaşık 2 yıl sürerken, AML tedavisi protokole göre değişmekle birlikte 5 ay ile 18 ay arasında değişebilir.

ALL tedavisi 4 aşamadan oluşuyor

ALL tedavisi; remisyon sağlanması, pekiştirme tedavisi, sinir sistemini koruyucu tedavi ve idame tedavisi olmak üzere 4 aşamada planlanır. Remisyon tedavisi hastalığın başlangıcında uygulanan bir tedavidir. Bu dönem haftalık bir tedavidir ve mutlaka hastanede yatırılarak yapılmalıdır. Remisyon sağlanan hastaların nüks etmemesi için pekiştirme ve idame tedavileri verilir. Pekiştirme tedavisi kemoterapi veya kök hücre nakli yoluyla olmaktadır. Hastanın alacağı tedaviye karar verilirken risk faktörlerine dikkat edilir.

Remisyon sağlanan hastalarda ilave tedavi verilmezse hastalık tekrarlar. İdame tedavisi ise daha hafif kemoterapi protokollerinin genellikle 1,5 yıl verilmesinden oluşur ve hastanın hastanede yatması gerekli değildir. Hastalara 2 yıl süreyle ayda bir kemik iliği biyopsisi yapılması gerekir.

Tedavi esnasında hasta ziyaretleri sınırlandırılmalı

AML, ALL tedavisine göre daha yoğun kemoterapi uygulamalarını içerir. Önce 2–3 kürlük iyileşme sağlanmasına yönelik tedavi uygulandıktan sonra pekiştirme tedavisine geçilir. İdame tedavisi hastanın durumuna göre belirlenir. Nüks olan hastalar, başlangıçta beklenen sürede iyileşme sağlanamayanlar ya da bazı yüksek riskli genetik bozuklukları içeren hastalarda allojenik kemik iliği nakli uygulanır. Her iki lösemi tedavisi esnasında hasta ziyaretlerinin sınırlandırılması ve hastalara hastane dışından yiyecek ve içecek getirilmemesine özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Grip / nezle gibi bulaşıcı hastalıkların yaygın olduğu dönemlerde hasta olan hiç kimse hastaneye gitmemelidir. Oda ziyaretine izin verilen hastaların odasına ziyaretçiler sıra ile girmeli ve bir kişiden fazla ziyaretçi aynı anda odada bulunmamalıdır.

Morarma cilt ve mukozların morumsu ya da mavimsi renk almasıdır. Vücudumuzda bazı zamanlarda birçok faktörden dolayı morluklar oluşabiliyor. Beyaz tenli ve damarları yüzeyel olan kişilerde daha belirgin görülen morarma sık olarak travma nedeniyle cilt altı kılcal damarların hasar görmesi ve kanın cilt altına sızması sonucu ortaya çıkıyor. Sızan kan vücut tarafından metabolize ediliyor ve başlangıçta kırmızı renk olan morluklar yaklaşık günde oksijenin azalması ile sırasıyla mor, kahverengi ve yeşil renge dönüşüyor. Sonunda 18 günde sarı renge dönüşerek kayboluyor. Her morarma hastalık belirtisi olmasa da, bazen önemli bir sağlık sorununun habercisi olabiliyor. Acıbadem Bakırköy Hastanesi Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel, çarpma ya da düşme nedeniyle oluşan morlukların genelde tehlikeli olmadığını ve çoğu kez kendiliğinden geçtiğine dikkat çekerek, &#;Ancak nasıl oluştuğunu hatırlamadığınız morluklar sıklaştıysa, bunun ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabileceğini bilmelisiniz.&#; diyor.

Nedeni ilerleyen yaş veya kullanılan ilaçlar olabiliyor

Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel travmaların yanı sıra ilerleyen yaşın ve kullanılan ilaçların da morluk oluşturabileceğini belirterek şunları söylüyor: &#;Yaşımız ilerledikçe, kan damarlarımızı destekleyen dokular zayıflayacağı için küçük bir çarpmayla bile kanımız damar dışına geçebiliyor ve morarma gelişebiliyor. Sürekli kullandığımız ilaçlar da morarmaya neden olabiliyor. Kan inceltici ilaçlar, cildimizin daha kolay morarmasına yol açabiliyor. Kortizon türevi ilaçlar da, cildimizi incelterek morarmayı kolaylaştırabiliyor. Balık yağı, ginkgo gibi desteklerin de kan inceltici etkisi oluyor.&#;

Kan hastalıklarına işaret edebilir

Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel, cildimizdeki morarmaların bir sağlık problemine de işaret edebileceği uyarısında bulunarak altta yatabilecek nedenleri şöyle sıralıyor: &#;Bazı kan hastalıkları, pıhtılaşma sorunları, karaciğer hastalıkları ya da alerjiler de vücudumuzda morluk oluşturuyor. Dizlerde oluşan şişlik ve morarmalar travmaya bağlı olabileceği gibi kalıtsal pıhtılaşma bozukluğunu nedeniyle de gelişebiliyor.
Dizin yukarısındaki morarmalara dikkat!
Morarmalar çocukluk çağında daha sık görülüyor. Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel dizden aşağı kısımda oluşan morlukların genellikle önemsiz olduğuna ve travmaya bağlı ortaya çıktığına, ancak dizin yukarısında, bacaklarda oluşan morarmaların ise bazen bir kan hastalığı için uyarıcı olabileceğine dikkat çekerek şu bilgileri veriyor: &#; Bu trombosit veya pıhtılaşma faktörleri ile ilgili problemlerden kaynaklanabiliyor. Trombosit düşüklüğünün neden ise ilaçlar ve bazı enfeksiyon hastalıkları olabiliyor. Ama aynı zamanda nedensiz morluklar lösemi gibi bir kan hastalığından da kaynaklanabiliyor. Pıhtılaşma faktörlerine bağlı olan problemler ise kalıtsal olabileceği (hemofili gibi) gibi sonradan da ortaya çıkabiliyor. Dolayısıyla çocuklarda diz içine olan kanamalardan dolayı oluşan şişliklerin ve morarmaların asla ihmal edilmemesi gerekiyor.&#;
&#;

Morarmalar ne zaman tehlikeli?

Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel, ihmal edilmemesi gereken morarma tiplerini şöyle sıralıyor:
&#;&#;&#;&#; Kendi kendine gelişen,
&#;&#;&#;&#; Birden fazla olan,
&#;&#;&#;&#; Tekrarlayan ve genellikle ağrısız olan,
&#;&#;&#;&#; Ek olarak dişeti, burun ve genital kanamaların da olduğu morluklar önemli olabiliyor.
&#;&#;&#;&#; Bu bulgulara ek olarak ateş, halsizlik de varsa mutlaka bir hekime danışmak gerekiyor.
&#;&#;&#;&#; Ayrıca küçük bir travma ile aşırı derecede büyük olan morluklar da kan hastalıklarından kaynaklanabiliyor
&#;

Hastanın öyküsü alınıyor, testler yapılıyor

Hematoloji Uzmanı Dr. Serap Yücel, morluklarda altta yatan nedenin tespit edilmesi için öncelikle hastanın detaylı öyküsü alındığını belirterek tanı sürecini şöyle anlatıyor: &#;Daha sonra hastanın durumuna göre kan sayımı, mikroskop altında kan örneğinin değerlendirilmesi, hücrelerin değerlendirilmesi, kanama zamanı ve pıhtılaşmayla ilgili testler istenebiliyor. Bunların sonuçlarına göre gerekirse daha ileri tetkikler yapılabiliyor. Morarmaya neden olan hastalık tespit edildikten sonra tedavisine başlanıyor.&#;



&#;