Sathı Müdafaa

“Hatt-ı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın, her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça, terk olunamaz. Onun için küçük, büyük her cüz’-i tâm, bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük, büyük her cüz’-i tâm, ilk durabildiği noktada, tekrar düşmana karşı cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki cüz’-i tâmın çekilmeye mecbur olduğunu gören cüz’-i tâmlar, ona tâbi olamaz. Bulunduğu mevzide nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur.”

İşte, ordumuzun her ferdi, bu sistem dahilinde, her hatvede azamî fedakârlığını göstermek suretiyle, düşmanın fâik kuvvetlerini imhâ ederek, yıpratarak nihayet onu, taarruzuna devam kabiliyet ve kudretinden mahrum bir hale getirdi.

Muharebe vaziyetinin bu safhasını ihtisâs eder etmez, derhal bilhassa sağ cenahımızla Sakarya Nehri şarkında, düşman ordusunun sol cenahına ve müteakiben cephenin mühim aksâmında mukabil taarruza geçtik. Yunan ordusu mağlûp ve ricâta mecbur oldu. 13 Eylül 37 günü Sakarya Nehri’nin şarkında düşman ordusundan eser kalmadı. Bu suretle 23 Ağustos gününden 13 Eylül gününe kadar, bugünler de dahil olmak üzere, yirmi iki gün ve yirmi iki gece bilâ-fasıla devam eden, Sakarya melhame-i kübrası, yeni Türk Devleti’nin tarihinde, cihan tarihinde ender olan büyük bir meydan muharebesi misâli kaydetti.

Muhterem Efendiler, Başkumandanlık vazifesini fiilen deruhde ettiğim zaman, Meclis’e ve millete behemehâl muvaffak olacağımıza dair kat’î olan kanaatimi arz ve ilân etmekle ve bu kanaatimi bütün haysiyet-i mevcudiyetimi ortaya atarak teyid eylemekle, ilk manevî vazifemi yapmış olduğumu zannederim. Ondan sonra maddî, mühim vazifelerim de vardı. Onlardan biri, harp ve muharebe karşısında millete aldırmaya mecbur olduğum vaziyet idi.

Sakarya Meydan Muharebesi

Muhterem efendiler, vakaları Sakarya Meydan Muharebesi'ne temas ettirmek istiyorum. Fakat bunun için, müsaade buyurursanız, ufak bir giriş yapacağım. İkinci İnönü Muharebesi'nden sonra, üç ay kadar bir zaman geçti. Ondan sonra 10 Temmuz tarihinde, Yunan ordusu tekrar cephemize genel taarruza geçti. İki tarafın bu tarihten önceki günlerdeki vaziyeti şöyle idi:

Bizim ordumuz, başlıca Eskişehir ve kuzeybatısında İnönü mevzilerinde ve Kütahya-Altıntaş havalisinde yoğunlaştırılmıştı. Afyon Karahisar havalisinde iki fırkamız vardı. Geyve'de ve Menderes havalisinde birer fırkamız bulunuyordu.

Yunan ordusu da, Bursa'da bir ve Uşak doğusunda iki kolordusunu toplu bulunduruyordu. Menderes'te de bir fırkası vardı.

Yunanlılann bu taarruzuyla vukua gelen ve Kütahya-Eskişehir Muharebeleri unvanı altında yad olunan bir dizi muharebeler vardır. On beş gün devam etmiştir. Ordumuz, 25 Temmuz akşamı ana kısmıyla Sakarya doğusuna çekilmişti. Ordumuzun çekilmesini zaruri kılan sebeplerin esaslarına işaret edeyim:

İkinci İnönü Muharebesi'nden sonra, genel seferberlik yapmış olan Yunan ordusu, insan, tüfek, makineli tüfek ve top miktarınca ordumuzdan mühim derecede üstün idi. Temmuz'da Yunan ordusu taarruza başladığı zaman, milli hükümet ve mücadeledeki gelişmeler, bizim genel seferberlik ilanımıza ve bu suretle milletin bütün kaynakları ve vasıtaların, başka hiçbir düşünceye tabi olmaksızın, düşman karşısına toplamaya henüz müsait ve tahammüllü görülmemişti. İki ordu arasındaki kuvvet, vasıta ve şartların nispetsizliğinin başlıca bariz sebebi bundadır. Bunun neticesi olarak, biz henüz fırkalarımızın bilhassa nakliye vasıtaların tedarik edip tamamlayamadığımızdan, hareket kabiliyetleri yok idi. Yunan milletinin bütün kuvvetiyle yaptığı bu taarruz karşısında, bizim askeri olan esas vazifemiz milli mücadelenin başından itibaren takip ettiğimiz vazife idi ki, o, her Yunan taarruzu karşısında kaldıkça, bu taarruzu mukavemet ve münasip harekat ile durdurmak ve boşa çıkarmak ve yeni orduyu meydana getirmek için zaman kazanmak suretinde özetlenebilir. Son düşman taarruzu karşısında da bu esas vazifeyi gözden uzak tutmamak elzem idi. Bu düşünceyle 18 Temmuz günü İsmet Paşa'nın Eskişehir güneybatısında, Karacahisar'da bulunan karargahına giderek, vaziyeti yakından değerlendirdikten sonra, İsmet Paşa'ya genel olarak şu direktifi vermiş idim: "Orduyu, Eskişehir kuzey ve güneyinde topladıktan sonra, düşman ordusuyla araya büyük bir mesafe koymak lazımdır ki, ordunun derlenip toparlanması ve takviyesi mümkün olabilsin. Bunun için Sakarya doğusuna kadar çekilmek caizdir. Düşman durmadan takip ederse, hareket üslerinden uzaklaşacak ve yeniden menzil hatları tesisine mecbur olacak, her halde beklemediği birçok müşkülatla karşılaşacak, buna karşılık bizim ordumuz toplu bulunacak ve daha müsait şartlara sahip olacaktır. Bu hareket tarzımızın en büyük sakıncası, Eskişehir gibi mühim mevkilerimizi ve çok araziyi düşmana terk etmekten dolayı kamuoyunda hasıl olabilecek manevi sarsıntıdır. Fakat az zamanda elde edebileceğimiz muvaffakiyetli neticelerle, bu sakıncalar kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Askerliğin icabını tereddütsüz tatbik edelim. Diğer tür sakıncalara mukavemet ederiz."

Ordunun Başına Geçmemi İsteyenler

Efendiler, hakikaten tahmin ettiğim manevi sakıncalar hemen görüldü. İlk tesirler Meclis'te tezahür etti. Bilhassa muhalifler karamsarca nutuklarla feryada başladılar: "Ordu nereye gidiyor, millet nereye götürülüyor? Bu harekatın elbette bir mesulü vardır, o nerededir? Onu göremiyoruz. Bugünkü acı halin, feci vaziyetin hakiki etkenini ordunun başında görmek isterdik" diyorlardı.

Bu mealde konuşan zevatın ima ve ifade etmek istediklerinin ben olduğuma şüphe yoktu.

Nihayet Mersin Mebusu Salahattin Bey, kürsüden benim ismimi telaffuz ederek "Ordunun başına geçsin!" dedi. Bu teklife iştirak edenler çoğaldı. Buna karşı olanlar da vardı.

Efendiler, bu fikir ayrılığının sebepleri hakkında biraz izahatta bulunmak uygun olur. Bir defa, benim fiilen ordunun başına geçmem teklifinde bulunanların fikir ve maksatlarını ikiye ayırmak mümkündür. Benim ve benimle beraber birçoklarının o zaman anladığımıza göre, bir kısım zevat, artık ordunun tamamen mağlup olduğuna, vaziyetinin iadesine imkan kalmadığına, dolayısıyla davanın, takip ettiğimiz milli davanın kaybolduğuna hükmetmişlerdi. Bu sebeplerle duydukları hiddet ve şiddeti benim üzerimde teskin etmek istiyorlardı. İstiyorlardı ki, kendi tasavvurlarına göre hezimete uğramış ve hezimeti devam edecek olan ordunun başında benim de şahsiyetim hezimete uğrasın! Diğer bir kısım zevat, diyebilirim ki çoğunluk, bana olan emniyet ve itimatlarından dolayı, samimi olarak ordunun fiilen başına geçmemi arzu ediyorlardı.

Henüz fiilen kumandanlığı üstlenmemi sakıncalı görenlerin de görüşü şu idi: Ordunun, bundan sonraki herhangi bir muharebede muvaffak olamaması, tekrar ricat etmesi uzak ihtimal değildir. Bu vaziyetlerde ben fiilen ordunun başında bulunursam, genel anlayışa göre son ümidin de tükenmiş olduğu gibi bir zihniyetin doğması ihtimali vardır. Halbuki henüz genel vaziyet, son tedbir, son çare ve son kuvvetlerin feda edilmesini lüzumlu kılacak mahiyette değildir. Dolayısıyla, kamuoyunda son ümidin muhafazası için benim şahsen askeri harekatı idare etmem zamanı gelmemiştir.

Başkumandanlığı Kabul Ediyorum

Ben, müzakereler ve münakaşalar ile billurlaşan bu kanaatleri lüzumu kadar değerlendiriyor ve inceliyordum. Son fikirde bulunanlar, kuvvetli mantıki sebepler ileri sürüyoriardı. Kumandayı üstlenmemi samimi olarak teklif edenlerde, gayri samimi talepte bulunanların yaygaraları derin ve endişe verici tesirler yapmaya başladı. Benim fiilen kumandayı üstlenmem, bütün Meclis'te son çare ve son tedbir olarak görüldü. Meclis'in bu anlayışı, süratle Meclis haricinde de yayıldı. Adeta, benim susmam, kumandayı fiilen üstlenmeye can atıyor olmamam, felaketin muhakkak ve yakın olduğu fikir ve anlayışını genel bir hale koydu. Bunu anlar anlamaz derhal kürsüye çıktım.

Efendiler, bu bahsettiğim vaziyet, 4 Ağustos günü bir gizli celsede vuku buluyordu. Üyelerin hakkımda gösterdikleri teveccüh ve itimada teşekkür ettikten sonra riyaset makamına şöyle bir önerge verdim:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celiiesine

Meclis'in değerli üyelerinin genel olarak tezahür eden arzu ve talebi üzerine Başkumandanlığı kabul ediyorum. Bu vazifeyi şahsen üstlenmekten hasıl olacak faydaları azami süratle elde edebilmek ve ordunun maddi ve manevi kuvvetini azami süratte artırmak ve tamamlamak ve sevk ve idaresini bir kat daha sağlamlaştırmak için, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin sahip olduğu salahiyeti fiilen kullanmak şartıyla üstleniyorum. Ömrüm müddetince milli hakimiyetin en sadık bir hizmetkarı olduğumu millet gözünde bir defa daha teyit için bu salahiyetin üç ay gibi kısa bir müddetle sınırlandırılmasını ayrıca talep ederim.

4 Ağustos

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Mustafa Kemal

Başkumandanlığıma Yapılan İtirazlar

Efendiler, bu önergem, sureti haktan görünerek tekliflerde bulunanların gizli niyetlerini açığa çıkar maya vesile teşkil etti. Derhal itirazlar başladı. Bir defa, "Başkumandanlık unvanını veremeyiz" dediler. "O, Büyük Millet Meclisi'nin manevi şahsiyeti içindedir. Başkumandan vekili denilmelidir."

İkinci olarak, "Meclis'in salahiyetini kullanmak gibi bir imtiyazın verilmesi asla söz konusu olamaz" görüşünü ileri sürdüler.

Ben, padişah ve halifeler tarafından verilegelmiş köhne bir unvanı takınamayacağımı; yapacağım vazife fiilen başkumandanlık olduktan sonra bu unvanı olduğu gibi vermekten çekinmeye mahal bulunmadığını ifade ederek, görüşümde ısrar ettim. Vaziyet, Meclis'in takdir ve izah ettiği gibi fevkalade olduğuna göre, benim de alacağım kararlar ve tatbik edeceğim icraatın fevkalade olması lazım geleceğine şüphe yoktu. Tasavvurlarımı ve kararlarımı seri ve şiddetli bir surette fiil ve tatbik mevkiine koymak zarureti vardı. İcra Vekilleri Heyeti'nden, Meclis'ten izinler isteyerek gecikmelere meydan vermeye vaziyet müsait olmayabilirdi. Bütün memleketi ve memleketin bütün kaynaklarını kapsaması lazım gelen emir ve tebliğlerim için, her işin vekilinden veyahut Vekiller Heyeti'nden görüş ve izin almak, benim yapacağım Başkumandanlıktan beklenen faydaları temin edemezdi. Onun için kayıtsız şartsız emir verebilmeli idim. Bunun için de, Büyük Millet Meclisi'nin salahiyeti, benim şahsiyetime yüklenmeliydi. Bunu, muvaffakiyet için zaruri görüyordum. Onun için bu noktada da ısrar ettim .

Salahattin Bey, Hulusi Bey gibi birtakım mebuslar, Meclis'in, salahiyetini bir şahsa vermekle atalete uğrayacağından, milletten aldığı vekaleti başkasına devretmeye salahiyetli bulunmadığından ve esasen orduya kumanda edecek zata Meclis salahiyetinin verilmesinin söz konusu olamayacağından ve buna lüzum olmadığından bahsettiler. Meclis'in salahiyetini kullanabilecek bir zat tarafından, mebusların şahsen emin olamamaları ihtimalinden de bahsedenler oldu.

Ben, bu görüşlerin hiçbirini reddetmedim. Hepsini doğru bulduğumu beyan ettim. Meclis'in bu noktayı çok dikkatle ve ehemmiyetle değerlendirip incelemesini söyledim. Yalnız, şahıslarından korkanların telaşlarına mahal olmadığını beyan ettim. 4 Ağustos'ta mesele bir karara bağlanamadı. Müzakere, 5 Ağustos günü de devam etti. Bu gün, bazı mebusların tereddütlerinin iki noktada yoğunlaştığı anlaşıldı. Birincisi, Meclis mevcudiyetinin herhangi bir şekil ve surette iş göremez hale getirilmesi; ikincisi, üyelerden herhangi biri hakkında keyfi, örfi muamele tatbiki

Bu şüphe ve tereddütleri giderecek izahat ve beyanatta bulunduktan sonra, yapılacak kanunda da bu hususlara dair lüzumlu kayıtların konulmasının münasip olduğunu ifade ettim ve vermiş olduğum önergeyi buna göre bazı maddelere çevirerek, bir proje olmak üzere Meclis'e takdim ettim. İşte bu proje maddeleri üzerinde cereyan eden müzakere neticesinde, 5 Ağustos tarihli, bana Başkumandanlık verilmesine dair olan kanun çıktı. B u kanunun ikinci maddesine göre bana verilmiş olan salahiyet şu idi:

"Başkumandan, ordunun maddi ve manevi kuvvetini azami surette artırmak ve sevk ve idaresini bir kat daha sağlamlaştırmak hususunda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bununla alakalı salahiyetini Meclis namına fiilen kullanmaya salahiyetlidir."

Bu maddeye göre benim vereceğim emirler kanun olacaktı.
Efendiler, bu tevcihten dolayı, "Meclis'in hakkımda gösterdiği itimat ve emniyete layık olduğumu az zamanda göstermeye muvaffak olacağım" dedikten sonra, Meclis'ten bazı ricalarda bulundum. Mesela, henüz Müdafaai Milliye Vekaleti ve Erkanıharbiyei Umurniye Riyaseti vazifelerini üzerinde bulunduran Fevzi Paşa Hazretleri'nin Erkanıharbiyei Umurniye işlerine mesaisini hasredebilmesi için Dahiliye Vekilliğinde bulunan Refet Paşa'nın Müdafaai Milliye Vekilliğine getirilmesi ve yerine diğer birinin seçilmesi.

Bilhassa, Meclis'in ve Heyeti Vekile'nin dahile ve harice karşı sakin ve çok kuvvetli vaziyet ve manzarasının muhafazasının mühim olduğunu ve ufak tefek sebeplerle Heyeti Vekile'yi sarsmanın caiz olmadığını arz ettim. Kanun teklifi, aynı günde, aleni celsede okundu. Acilen müzakeresi icra olundu ve isimler okunarak oya konuldu. Oybirliğiyle kabul olundu.

Bu münasebetle söylediğim kısa bir hitabenin bir iki cümlesini tekrar etmeme müsaade buyurmanızı rica ederim. O cümleler şunlardı:

"Efendiler, zavallı milletimizi esir etmek isteyen düşmanları mutlaka mağlup edeceğimize dair olan emniyet ve itimadım, bir dakika olsun sar­sılmamıştır. Bu dakikada, bu kati inancımı, yüksek heyetinize karşı, bü­tün millete karşı ve bütün ileme karşı ilan ederim."

Başkumandanlığı Fiilen Üstlendim

Muhterem efendiler, Başkumandanlığı fiilen üstlendikten sonra birkaç gün Ankara'da çalıştım.

Erkanıharbiyei Umumiye Riyaseti'yle Müdafaai Milliye Vekilleti'nin kadroları ile Başkumandanlık Karargahını teşkil ettim. Bu iki makamın müşterek mesaisini Başkumandan nezdinde birleştirip dengelemek için ve bundan başka, orduyu alakadar eden ve Başkumandanlıkla halli lazım gelen diğer vekilletine ait muamelelerin yürütülmesi için de yanımda küçük bir kalem teşkil ettim.

Ankara'daki mesaim, sadece ordunun insan ve nakliye vasıtaları bakımından kuvvetini artırmaya ve iaşesini ve giydirilmesini temin ve tanzime ait tedbirler ve tertibat almakla geçti.

Tekalifi Milliye Emirleri

 Bu bahsettiğim hususları temin için, iki gün zarfında, 7, 8 Ağustos tarihlerinde, Tekalifi Milliye Emri altında yaptığım genel tebligattan her birinin kısaca muhteviyatından bahsedeyim. Bir harbin kazanılması için ne derece hurda şeylerin bile nazarı dikkate alınması lazım geldiğine dair bir fikir vermiş olmak için, bu muhteviyatı arz etmeye değer görürüm:

1 numaralı emrimle, her kazada birer "Tekinifi Milliye Komisyonu" teşkil ettim. Bu komisyonların mesaileriyle elde edilenlerin, ordunun muhtelif kısımlarına nasıl dağıtılacağını tanzim eyledim.

2 numaralı emrime göre vatanda her hane birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp Tekalifı Milliye Komisyonu'na teslim edecekti.

3 numaralı emrimle, tüccar ve ahali elinde mevcut olan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yıkanmış ve yıkanmamış yün ve tiftik, erkek elbisesi imaline yarar her tür kışlık ve yazlık kumaş, kalın bez, kösele, vaketa, taban astarlığı, sarı ve siyah meşin, sahtiyan, mamul ve gayri mamul çarık, potin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nallık demir ve mamul nal, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolan, kaşağı, gebre, semer ve urgan stoklarından yüzde kırkına, bedeli daha sonra ödenmek üzere el koydum.

4 numaralı emrimle , mevcut buğday, saman, un, arpa, fasulye, bulgur, nohut, mercimek, kasaplık hayvanat, şeker, gaz, pirinç, sabun, yağ, tuz, zeytinyağı, çay, mum stoklarından keza yüzde kırkına, bedeli daha sonra ödenmek üzere el koydum.

5 numaralı emrimle, ordu ihtiyacı için alınan nakliye vasıtalarından başka, ahalinin elinde kalan nakliye vasıtaları ile, parasız olarak yüz kilometrelik bir mesafeye kadar ayda bir defaya mahsus olmak üzere askeri nakliyat icra edilmesini mecbur kıldım.

6 numaralı emrimle, ordunun giydirilmesine ve iaşesine yarayan bütün emvali metrukeyel el koydum.

7 numaralı emrimle, ahali elinde muharebeye yarar bütün silah ve cephanenin üç gün zarfında teslimini talep ettim.

8 numaralı emrimle, benzin, vakum, gres, makine, don, saatçi ve taban yağları, vazelin, otomobil, kamyon lastiği, solisyon, buji , soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinesi, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan ve bunlara benzer malzeme, sülfürik asit stoklarının yüzde kırkına el koydum.

9 numaralı emirle, demirci , marangoz, dökümcü, tesviyeci, saraç, arabacı esnafları ve imalathaneleriyle bu esnaflar ve imalathanelerin imal kabiliyetleri ve kasatura, kılıç, mızrak ve eyer yapabilecek sanatkarların isimleri belirtilmek üzere miktar ve vaziyetlerini tespit ettirdim.

10 numaralı emirle ahali elinde bulunan dört tekerlekli yaylı araba, dört tekerlekli at ve öküz arabalarıyla kağnı arabalarının bütün teçhizat ve hayvanlarıyla beraber ve binek ve topçeker hayvanlar, katır ve yük hayvanları deve ve merkep miktarlarının yüzde yirmisine el koydurdum.

Efendiler, emirlerimin ve tebligatımın icrasını temin için teşkil ettiğim İstiklal Mahkemeleri'ni Kastamonu, Samsun, Konya, Eskişehir mıntıkalarına gönderdim. Ankara'da da bir mahkeme bulundurdum.

Cephe Karargahına Hareket

 Ondan sonra efendiler, 12 Ağustos günü, Erkanıharbiyei Umumiye Reisi Fevzi Paşa Hazretleri'yle beraber Polatlı'da cephe karargahına gittim.

Düşman ordusunun cephemize temas ederek sol cenahımızdan kuşatacağına hüküm vermiştik. Tedbir ve tertibatımızı büyük bir cesaretle bu görüşe göre aldırdım. Vakalar, isabetimizi gösterdi. Düşman ordusu, 23 Ağustos 'de ciddi olarak cephemize temas ve taarruza başladı . Birçok kanlı ve buhranlı safhalar ve dalgalar oldu. Düşman ordusunun üstün grupları, müdafaa hattımızın birçok parçalarını kırdılar. Bu suretle ilerleyen düşman kısımlarının karşısına, kuvvetlerimizi yetiştirdik.

Hattı Müdafaa Yoktur, Sathı Müdafaa Vardır

 Meydan muharebesi kilometrelik cephe üzerinde cereyan ediyordu. Sol cenahımız, Ankara’nın elli kilometre güneyine kadar çekilmişti. Ordumuzun cephesi batıya iken güneye döndü, arkası Ankara'ya iken kuzeye verildi. Cephe değiştirilmiş oldu. Bunda hiç beis görmedik. Müdafaa hatlarımız, kısım kısım kırılıyordu. Fakat hemen, kırılan her kısım, en yakın bir mesafede yeniden tesis ettiriliyordu. Müdafaa hattına çok ümit bağlamak ve onun kırılmasıyla, ordunun büyüklüğü ile orantılı, uzun mesafe geriye çekilmek teorisini kırmak için memleket müdafaasını başka bir tarzda ifade ve bu ifademde ısrar ve şiddet göstermeyi faydalı ve tesirli buldum. Dedim ki: "Hattı müdafaa yoktur, sattı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça, terk olunamaz. Onun için küçük büyük her birlik, bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük büyük her birlik, ilk durabildiği noktada tekrar düşmana karşı cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu gören birlikler, ona tabi olamaz. Bulunduğu mevzi de nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur."

İşte, ordumuzun her ferdi, bu sistem dahilinde, her adımda azami fedakarlığını göstermek suretiyle, düşmanın üstün kuvvetlerini imha ederek, yıpratarak, nihayet onu, taarruzuna devam kabiliyet ve kudretinden mahrum bir hale getirdi.

Muharebe vaziyetinin bu safhasını hisseder etmez, derhal bilhassa sağ cenahımızla Sakarya nehri doğusunda, düşman ordusunun sol cenahına ve müteakiben cephenin mühim kısımlarında karşı taarruza geçtik. Yunan ordusu mağlup ve çekilmeye mecbur oldu. 13 Eylül günü Sakarya nehrinin doğusunda düşman ordusundan eser kalmadı. Bu suretle 23 Ağustos gününden 13 Eylül gününe kadar, bugünler de dahil olmak üzere, yirmi iki gün ve yirmi iki gece aralıksız devam eden Sakarya Melhamei Kübrası, yeni Türk devletinin tarihine, cihan tarihinde ender olan büyük bir meydan muharebesi misali kaydetti.

Muhterem efendiler, Başkumandanlık vazifesini fiilen üstlendiğim zaman, Meclis'e ve millete mutlaka muvaffak olacağımıza dair kati olan kanaatimi arz ve ilan etmekle ve bu kanaatimi mevcudiyetimin bütün haysiyetini ortaya atarak teyit eylemekle, ilk manevi vazifemi yapmış olduğumu zannederim. Ondan sonra maddi, mühim vazifelerim de vardı. Onlardan biri, harp ve muharebe karşısında millete aldırmaya mecbur olduğum vaziyet idi.

Mustafa Kemal Atatürk

Nutuk, syf. /, Kaynak Yayınları 1. Basım Eylül

funduszeue.info

Sakarya Meydan Muharebesi'nin yıl dönümü kutlanırken, akıllarda yerini koruyan Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün söylediği "Hattı müdafaa yoktur; sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır.'' cümledeki "satıh" kelimesi merak konusu oldu.

Vatandaşlar, satıh kelimesinin anlamını arama motorlarında araştırıyor.

Peki, Satıh ne demek? Satıh kelimesinin anlamı nedir? İşte detaylar

SATIH NE DEMEK?

Satıh kelimesi mecazen, bir konunun sadece ilk bakışta fark edilen, yüzeyde kalan, önemsiz kısmı demektir. İç yüzü ile satıh kelimeleri zıt anlamlıdır.

SATHI MÜDAAFA NEDİR?

Askeri alanda sıklıkla kullanılan sathı müdafaa, bir ülkenin tek çizgi halinde değil bölgesel olarak savunulması anlamına gelir.

Örneğin bir ülkenin sadece sınırlarının korunması hattı müdafaadır. Askeri birliklerin ülke genelinde konuşlandırılması ise sathı müdafaaya örnek olarak gösterilebilir.

Sathı müdafaa daha fazla askerle daha geniş bir bölgede yapılır.

TDK SATIH ANLAMI

Satıh kelimesi dilimizde sıklıkla karşımıza çıkan sözcükler arasındadır.
Satıh, Arapça dilinden Türkçe'mize geçmiştir.
TDK’ye göre satıh kelimesi ise şu anlama gelmektedir:

- Yüzey
- Görünen bölüm