ensar erkek ismi mi / Аиша(р.1.) - Page 3 - Наука, Философия, Религия - Bakililar.AZ Азербайджанский Форум

Ensar Erkek Ismi Mi

ensar erkek ismi mi

Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık), s.5-22 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT ŞEYBÂNÎ нZBEK HANLARI VE NAKŞİBENDÎLİK Shaybani Uzbek Khans and Naqshbandi * Abdulkadir MACİT Öz: Mâ erâü ehir ikliminde XVI. üz ıl, di i/tasa ufî hayat ile si asî ha atı iç içe geçtiği bir dö e ol uştur. Bu çerçe ede Öz ekleri , Şe â î рa lığı (906-1007/1500-1599) içi de utasa ıflarla sıkı bir etkileşi halinde ulu dukları görül ektedir. Bu etkileşi ilk zamanlar Ahmed Yese î so raları ise ağırlıklı olarak Nakşi e dî şe hi Hoca Ubeydullah Ahrar ö. 895/1490) ve üridleri mihverinde gerçekleş iştir. Bu güçlü iletişi Nakşi e dîliği , Şe â îleri XVI. asır boyunca si asî, di î, il î, hukukî hatta iktisadî ha atı da derin bir etki ırak ıştır. Hatta bu şe hleri ha lığı ö eti i e üdahale edecek kadar güçlü bir konuma geldiği a laşıl aktadır. Mevzubahs ettiği iz bu akı lığı kuşkusuz irtakı dini ve siyasi sâikleri mevcuttur: Bu noktada evvela urgula ası gereken husus, “ü î Müslü a lığı temsil eden Öz ekler’i Orta Asya halkları ı manevi ha atları da etkin bir güç olan Bahauddî Nakşi e d ve Ahmed Yese î’ e ü ük bir sa gı beslemeleridir. Dikkate la ık ve üzeri de durulmaya değer diğer bir husus da, “ü ilik ve Şiîlik rekabetinin нatı iler’de sonra ikinci defa Öz ek-“afe î ü adeleleri le siyasi boyut kaza ış ve tü hızı la üz ılı aşkı bir süre devam etmiş ol asıdır. Nitekim “ü î eğili li bu tarikata mensup Şe â îler, Şiî mezhebinden olan ve Şiîliği resmi devlet dini olarak ta ı a “afe îler’e karşı bu mezhebi bir sığı ak olarak gör üşlerdir. Bu sebeple de bu tarikatı sağla laşarak örgütle esi le oluşa sosyal apısı kendileri içi Orta As a’da İsla dü ası a uzanan koridor oluştur ası açısı da ühi bir güç oluştur uştur. Anahtar kelimeler: Şe â îler, Öz ekler, Nakşi e dîlik, “afe îler, Şia. Abstract: In the 16th century, Transoxiana (The Land across the Oxus) and its environs went through a period of religious mysticism associated with political life. The Uzbeks who were under khanate of Shaibanids (906-1007 / 1500-1599) had firm relations with the Mystics. This relationship in the beginning started with the significant Sufi leader Ahmed Yasavi then afterwards with Naqshbandiya sheikh Ubaydullah Ahrar ö. 895/1490) and his followers. This powerful relationship with Naqshbandiya greatly affected the Shaibanids in their religious, political, scientific, juristic and even economic lives. It is understood that Naqshbandiya had influence upon the administration of the khanate. There is absolutely no doubt that there were several religious and political reasons which caused this close and powerful relationship. First of all, it must be emphasized that the respect the Uzbeks had for the representatives of the Sunni Muslims, Bahauddin Naqshband and Ahmed Yasavi * Arşғ Görғ, AПвШЧ KШМКtОpО оЧТЯОrsТtОsТ, İsХКm TКrТСТ BöХümüғ İХОtТşТm: КғФКНТrmКМТt@СШtmКТХғМШmғ 5 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) was for the impact they had in thier lives. What ıs supposed to be emphasized on once again is, after the rivalry between the Sunni and Persia Shiite, for the second time the Uzbek-Safavid worn the political struggle and continued rapidly over a century. Moreover, the Shaybanids who were tendency members to the Sunni sect used Shia as a protection against the Safavids who recognized Shia as the official religion. And with this reason this sect were able to organize themselves to acquire a strong and an important position with a strong social foundation from the Middle-East to Islamic world. Keywords: Shaibanids, Uzbeks, Naqshbandiya, Persians, Shiite. GİRİŞ MКЯОrКüЧЧОСТr МШğrКПвКsı СТх ФЮşФЮsЮг sadece sahip ШХНЮğЮ siyasal, sosyal ve ФüХЭürОХ öгОХХТФХОrТвХО НОğТХ, КвЧı zamanda sahip ШХНЮğЮ dini/tasavvufi вКpısıвХК da НüЧвКЧıЧ öЧОmХТ ЛöХРОХОrТЧНОЧ birisi ШХmЮşЭЮrғ Daha sonradan İsХКmТвОЭ’Т kabul eden ФШХХКrı olsa da MШğШХХКrı СКrТх tutarsak ЛöХРОвО СсФТm olan devletlerin ЭКmКmı bir taraftan İsХКm dinini ЭОЛХТğ ve ТrşКН etme РörОЯТ НТğОr taraftan ona gelecek sКХНırıХКrı РöğüsХОmО gayreti ile ЛöХРО üгОrТЧНО sür git devam eden müМКНОХОХОr ЯОrmТşХОrНТrғ Bu müМКНОХО sürОМТnde ЛöХРО, İsХсmХКşЭığı zamandan beri SüЧЧьХТğТЧ, daha КвrıЧЭıХı ifade etmek gerekirse SüЧЧТХТğТЧ öЧОmХТ bir kolu olan Hanefi-MКЭЮrьНь хТгРТsТЧТЧ kalesi ШХmЮş ve modern НöЧОmО kadar da bu öгОХХТğТЧТ muhafaza etmeyi ЛКşКrmışЭırғ BöХРОЧТЧ 16. вüгвıХНКФТ durumuna ЛКФЭığımıгНК mОгФûr хТгРТЧТЧ вöЧ tayin edici etkisini sürНürНüğüЧü söвХОmОmТг mümФüЧНürғ Bu asra НКmРКsıЧı vuran ŞОвЛсЧь СКЧХığı СсФТmТвОЭТЧНО ЛöХРО üгОrТЧНО НТЧТ/ЭКsКЯЯЮПь hayat ile sТвКsь hayat Тх ТхО РОхmТşЭТrғ Bunun sebepleri КrКsıЧНК DОşЭ-i KıpхКФ’ЭК ЛЮХЮЧНЮФХКrı ve MсЯОrсüЧЧОСТr’О ilk РОХТşХОrТ devresinde bir mЮЭКsКЯЯıПıЧ etkisinde ЛЮХЮЧmКХКrıЧı zikredebiliriz. Bu ЛКğХКmНК ЯЮrРЮХКЧmКsı gereken husus ŞОвЛсЧьХОr ile BКСКЮННьЧ NКФşТЛОЧН ve onun yolunda giden NКФşТЛОЧНьХОrТЧ Квrı НüşüЧüХmОsТ mümФüЧ olmayan kopmaz ТХТşФТ ТхТЧНО ШХmКХКrıНır (Allworth, 1964: 18). NКФşТЛОЧНьХТğТЧ вКЧı sırК dikkatlerden ФКхırıХmКmКsı gereken bir НТğОr ТХТşФТ ВОsОЯьХОr ile РОrхОФХОşmТşЭТrғ Ahmed ВОsОЯь’ЧТЧ вКşКНığı ВОsь’НО (TürФТsЭКЧ) ЛТrхШФ нгЛОФ СКЧı ve СКЧımХКrıЧıЧ mОгКrХКrıЧıЧ ЛЮХЮЧmКsı bunun ТşКrОЭТНТr (Barthold, 1984: 190). DТğОr taraftan ŞОвЛКЧь HКЧ’ıЧ ЛТrхШФ mısrКıЧНК ВОsОЯь sevgisini РösЭОrОЧ ifadeler ЛЮХЮЧmКsı (Karasoy, 1998: 285), yine Muhammed ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ Kazak seferi НöЧüşüЧНО Yesi şОСrТЧНО medfun Hoca Ahmed ВОsОЯь’ЧТЧ kabrini ziyaret etmesi, orada nezir ve sadakalar НКğıЭКrКФ ЛöХРО СКХФıЧıЧ РöЧüХХОrТЧТ СШşЧЮЭ etmesi, bu ТХТşФТНОЧ müsЭКğЧТ КЧХКşıХКmКг (HûЧМь, 1341: 168, 254, 259). NКФşТЛОЧНьХОrТЧ MКЯОrКüЧЧОСТr’ТЧ sadece manevi СКвКЭıЧНК НОğТХ КвЧı zamanda siyasi, idari, askeri, ТхЭТmКТ ve ОğТЭТm sКСКХКrıЧНК belirgin bir КğırХığı ШХНЮğЮ ТхТЧ ŞОвЛсЧь СКЧХКrıЧıЧ tarikat şОвСХОrТ ve müЧЭОsТpХОrТ ile ЭОşrТФ-i mesaileri вШğЮЧ 6 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT ШХmЮşЭЮrғ Bir ittifak СКЯКsıЧıЧ РöгХОmХОЧНТğТ bu ТХТşФТвТ zorunlu ФıХКЧ muhtelif sebepleri СКЭırХКmКmıгНК fayda ЛЮХЮЧmКФЭКНırғ BЮЧХКrıЧ ЛКşıЧНК ЛöХРОЧТЧ КsırХКrНır sürНürНüğü dini/manevi вКpısıЧı ve NКФşТЛОЧНьХТФ’ТЧ bu husustaki hususi konumunu belirtmemiz gerekmektedir. Bunun вКЧı sırК ŞОвЛсЧьХОr ТхТЧ NКФşТЛОЧНьХОrТЧ yasa (ЭörО) ile şОrТКЭ КrКsıЧНКФТ ТСЭТХКПХКrıЧ hallinde ЛКşЯЮrЮ mercii ve SКПОЯь ŞТьХТğТ ile mezhep müМКНОХОsТЧНО mОşrЮТвОЭ ФКвЧКğı ШХmКХКrı, üгОrТЧНО НЮrЮХmКsı icap eden iki müСТm sebeptir. TнRE VE ŞERİAT MШğШХХКrıЧ geleneksel СЮФЮФХКrı olan yasa (CüЯОвЧь, 2013: 96), ŞОвЛсЧьХОr ЭКrКПıЧНКЧ ЭörО (‫)توره‬, yasak-ı ФКНьm (‫ )ياساق قديم‬şОФХТЧНО КНХКЧНırıХmışЭır (KЮЭРсЧ, 1385: 119). Cengiz Han ve MШğШХХКr yasa ve yosunu, şОrТКЭ НсСТХ СКЧХıФ ЛüЧвОsТЧНОФТ ЛüЭüЧ ЮЧsЮrХКrıЧ kendisine ЛКğХı ШХНЮğЮ merkez konumunda РörürФОЧ, ŞОвЛсЧьХer bu durumu tersine хОЯТrОrОФ şОrТКЭı, yasa ve yosun НсСТХ Эüm ЮЧsЮrХКrıЧ kendisine ЛКğХı ШХНЮğЮ bir noktaya РОЭТrmТşХОrНТrғ Buna rКğmОЧ Cengiz вКsК/ЭörОsТ, ŞОвЛсЧьХОr’НО КsrıЧ ЛКşıЧНКЧ sonuna kadar ПКrФХı tonlarla вürürХüФЭО ФКХmışЭırғ Mahmud b. ↑сХь ЭКrКПıЧНКЧ 17. КsırНК kaleme КХıЧКЧ ve kaynak ШХmКsı itibariyle kendisinden müsЭКğЧТ ФКХКmКвКМКğımıг BКСrЮ’Х-Esrсr’К РörО MШğШХ вКsКsı İsХКm’ıЧ emirleri ve вКsКФХКrı ile uyum arzetmemektedir. ↑сХь bu ЭОгКЭХığК örЧОФ olarak; tahta хıФmК merasimini, protokol ФЮrКХХКrı ЛüЧвОsТЧНО oturma НüгОЧТЧТ, ОХхТХОrТЧ ФКrşıХКЧmК merasimlerini, Фımıг ЭüФОЭТmТЧТ, kutsal avlanma veya korug ЮвРЮХКmКsıЧı, СКЧХığıЧ ЛКşФОЧЭТ yani “вЮrЭ” telakkisini КФЭКrmКФЭКНır (↑сХь, 1984: 387b-389a). Duglat da eserinde MШğШХ РОХОЧОğТЧНО var olan hukuk ve adetler ile İsХсm’ıЧ evrensel ФЮrКХХКrıЧıЧ ЮвЮşmКвКЧ ЧШФЭКХКrıЧı az da olsa tespit ОЭmТşЭТr (Dughlat, 1895: 69-70). Togan ise aile, miras gibi konularda Cengiz вКsКХКrıЧıЧ ve ŞКmКЧТsЭ geleneklerinin ЮвРЮХКЧmış ШХНЮğЮЧЮ belirtmekte ve “ŞОвЛсnь Han ve emirlerinin mensup olНЮğЮ tarikat, ancak ЛОş vakit namaza ve orЮх tutmaya tam КnlКmıвlК ehemmiyet РöЬЭОrТвorНЮ. Bunun НışınНКkТ uygulamalar ise CОnРТгсnО bir КnlКвış ТхТnНО ЬürНürülmОkЭОвНТ. İЬlКm’ın nikah, miras, yemek ТхmОk, adab-ı mЮКşОrОЭ hususundaki emirleri хok ehemmiyet РörmüвorНЮ. Belki de bu СЮЬЮЬlКrın ЭörОвО ait olНЮğЮnЮ ЬöвlüвorlКrНı. ВКnlКrınНК Türk şОвСlОrТ ЭКrКПınНКn bunlarla ilgili вКpılКnlКr da tamamen müЛКС olarak РöЬЭОrТlНТğТ gibi, hatta bu hareketler СОlКlmТş gibi РöЬЭОrТlТвorНЮ” demektedir (Togan, 1927: 22-25; Schimmel, 1960: 154). Mevzubahs ОЭЭТğТmТг bu örЧОФХОr ŞОвЛсЧьХОr ТхТЧ ФКхıЧıХmКг olarak benimsedikleri İsХКm şОrТКЭı ile belirli konularda ФКrşı ФКrşıвК gelmelerine sebep ШХmЮşЭЮrғ Samimi birer MüsХümКЧ olan ŞОвЛсЧь СКЧХКrı ve emirleri mОгФûr konuda şКвОЭ ФКrşı ФКrşıвК РОХmТşХОrsО bu durumda ilkin ЭОгКЭХığı izale etmeye veya azaltmaya, daha sonra ise iki ЭКrКПı ЛТrХОşЭТrmОвО veya birbirini takviye etmeye gayret sarf ОЭmТşХОrНТr (HЮЧМь, 1341: 60; Isogai 1997: 91-103). нгОХХТФХО II. Abdullah Han ЭörОНОЧ İsХКmТ kurallara НШğrЮ evrilmenin РОrхОФХОşmОsТ ТхТЧ ЛüвüФ хКЛК sarf ОЭЭТğТ 7 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) ФКвНОНТХmТşЭТrғ Bu meyanda öгОХХТФХО NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТЧТЧ, ŞОвЛсЧь idari sisteminin İsХКm şОrТКЭı ekseninde ikame ve idamesi konusunda хШФ вШğЮЧ gayretleri ШХmЮşЭЮrғ Mesela NКФşТЛОЧНь şОвСТ Hoca Muhammed İsХКm CûвЛсrь’вО ŞОвЛсЧь СКЧıЧıЧ sОхТmТЧТЧ Cengiz вКsКsıЧК РörО вКpıХmКsı sШrЮХНЮğЮЧНК “EЬКЬОn НОrЯТşlОr bu konuda Cengiz kКnЮnlКrını örnОk almamakta, AllКС’ın şОrТКЭınНКn ЛКşkК СТхЛТr şОвТ kabul ОЭmОmОkЭОНТrlОr” МОЯКЛıЧı ЯОrmТşЭТrғ Yine kendisine Pir Muhammed HКЧ’ıЧ СКЧОНКЧıЧ en вКşХı üвОsТ olarak sОхТХmОsТЧТЧ ve buna ХКвıФ hususiyetlerinin СКЭırХКЭıХmКsı üгОrТЧО “PТr Muhammed HКn’ı şКвОЭ ŞОвЛсnь СКnı olarak yasa onЮrlКnНırırЬК, Abdullah HКn’ı ise Allah han olarak onЮrlКnНırКМКkЭır” НОmТşЭТr (Ahmedov, 1996: 322-23). DТğОr taraftan tamga ve yasak ЛКşЭК olmak üгОrО MШğШХ hayvan vergisi olarak КХıЧКЧ ФЮЛхЮr, КşХıФ (РıНК) gibi İsХКmь vergi ЮsЮХüЧО uygun olmayan, ancak СКЧХКrıЧ ЭörОвО НКвКХı yetkilerine ЮвРЮЧХЮğЮЧЮ ileri sürОrОФ tahsil ettikleri vergiler hanlar ile şОвСХОr КrКsıЧНК вШğЮЧ ЭКrЭışmКХКrК sahne ШХmЮşЭЮr (Alpargu, 2002: 581-82). нгОХХТФХО tamga, şОrТКЭО müЧКsТp ШХmКmКsı hasebiyle ulema ve NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТЧТЧ вШğЮЧ muhalefeti КХЭıЧНК bazen вürürХüФЭОЧ ФКХНırıХmışЭır (Dale, 2009: 202). Hoca CûвЛсrь’ЧТЧ СКrКх vergisini vermeyi terk eden bir ФТşТЧТЧ durumu СКФФıЧНК kendisine вöЧОХЭТХОЧ soruya ЯОrНТğТ cevap, yasa ve yosuna asla uymayan bir ФКrКrНır (NТsсrь, 1969: 278-79). SAFEVÎ ŞİÎLİĞİ ŞОвЛсЧьХОr’ТЧ NКФşТЛОЧНьХОr ile вКФıЧХıФ ФЮrmКХКrıЧНК sadece dini sсТФХОr НОğТХ КвЧı zamanda ЛКгı politik sebepler de etkili ШХmЮşЭЮrғ ŞОвЛсЧьХОr ŞТь mezhebinden olan ve bunu resmi devlet dini olarak ЭКЧıвКЧ SКПОЯьХОr’О ФКrşı SüЧЧь itikada sahip bu ЭКrТФКЭı bir sığıЧКФ olarak РörmüşХОrНТrғ Bu sebeple de bu ЭКrТФКЭıЧ sКğХКmХКşКrКФ örРüЭХОЧmОsТвХО ШХЮşЭЮrНЮФХКrı sosyal вКpıЧıЧ, kendilerinin Orta Asya ve НışıЧНКФТ üХФОХОrНО mОşrЮТвОЭХОrТЧТЧ temini ТхТЧ bir Рüх ШХЮşЭЮrНЮğЮЧК ТЧКЧmışХКrНır (Holzwarth 2002: 433). NКФşТЛОЧНьХТğТЧ ŞТьХТğО ФКrşı НЮrЮşЮЧЮЧ esas sebebi SКПОЯьХОr’ТЧ İrКЧ ЭШprКФХКrıЧНК ŞТь devlet ФЮrНЮФХКrıЧНК NКФşТЛОЧНьХОrТЧ ШЧХКrıЧ гЮХmüЧüЧ ФЮrЛКЧХКrı ШХmКsı ve ЭКrТФКЭıЧ iki ЛüвüФ kalesi olan НШğЮНК ŞОвЛсЧь HКЧХığı ve ЛКЭıНК OsmКЧХı DОЯХОЭТ’ЧТЧ İrКЧ’ХК sürОФХТ sКЯКş ТхТЧНО ЛЮХЮЧmКsıНırғ Bunlara ilave гТФrОНОЛТХОМОğТmТг НТğОr bir husumet sebebi de ŞОвЛсЧьХОr ile SКПОЯьХОr КrКsıЧНК HШrКsКЧ’ıЧ ФШЧЭrШХü ТхТЧ хıФКЧ sКЯКş ve faal ŞТьХТğТЧ HТЧНТsЭКЧ’К вКвıХmК tehdidinin ЯКrХığıНır (Algar, 2012: 35). Söг konusu ОЭЭТğТmТг bu СЮsЮsХКrıЧ вКЧı sırК fiili müНКСКХОХОr de husumetin ЛШвЮЭХКrıЧı РОЧТşХОЭОЧ bir ЛКşФК sebep ШХmЮşЭЮrғ нrЧОğТЧ Tebrizli bir NКФşТЛОЧНь olan DОrЯТş KКsım 89Қ/Қ486’НК, bir Ermeni ЭüММКrı öХНürНüğü ТхТЧ idam edilen bir askeri öЯНüğüЧНОЧ НШХКвı Yakup Akkoyunlu ЭКrКПıЧНКЧ öХНürüХmüşЭür (TОЛrТгь, 1344: 93-95). DОrЯТş KКsım’ıЧ şОСТЭ edilmesini BКЭı İrКЧ’НК SКПОЯьХОr’ТЧ elinde вКrım КsırНКЧ az bir zaman diliminde neredeyse ЛüЭüЧ NКФşТЛОНТХОrТЧ yok edilmeleri takip ОЭmТşЭТrғ кüЧФü SКПОЯьХОr, bu ЭКrТФКЭı ŞТь akidenin вКвıХmКsıЧК ciddi bir engel olarak РörmüşЭür 8 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT (Arjumand, 1984: 113). Bundan sonra ЭКrТФКЭıЧ ve hususen ŞОвЛсЧьХОr’ТЧ tarihinde NКФşТЛОЧНь ve ŞТьХОr КrКsıЧНКФТ ФКrşıХıФХı НüşmКЧХıФ sıФ sıФ РüЧНОmО gelen bir konu haline РОХmТşЭТr (Algar, 2012: 69-70). ŞEYBÂNÎLER DнNEMİNDE NAKŞİBENDÎLİK Muhammed ŞОвЛсnî Han DönОЦТ ŞОвЛсЧь Han BЮСсrс’НК гКmКЧıЧıЧ en iyi СКПıгı ve din bilginleri olarak kabul edilen iki NКФşТЛОЧНь şОвСТ Cemaleddin AгТгсЧ ve MКЧsЮr’НКЧ dersler ШФЮmЮşЭЮr (Handemir, 1380: 273-274). Hatta Cemaleddin Azizan ЛКşХКЧРıхЭК onun tasavvufi rОСЛОrХТğТЧТ вКpmışЭırғ ŞОвЛсЧь Han BЮСсrс’НК ЛЮХЮЧНЮğЮ bu НöЧОmНО Bahauddin NКФşТЛОЧН’ТЧ kabrine ziyaretlerde ЛЮХЮЧmЮşЭЮrғ Bu ziyaretlerde Bahauddin NКФşТЛОЧН’ТЧ torunu НöЧОmТЧ NКФşТЛОЧНь ileri gelenlerinden Hoca NТгсmОННьЧ Mьr Muhammed ile ЭКЧışmК ТmФКЧı ЛЮХmЮş, daha sШЧХКrı onun pek хШФ defa ziyaretine РТЭmТşЭТrғ HШМК’ЧıЧ СКЧФсСıЧНК ЭОСОММüН ЧКmКгı ФıХmış, ona ЛКğХıХığıЧı bildirmek ТsЭОmТşЭТr (NТsсrь, 1969: 18-19). Hoca Nizameddin ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ samimiyetine rКğmОЧ onun tasavvufa olan ilgisini azaltmak ТхТЧ kendisine ТЧЭТsКЛıЧК izin ЯОrmОmТşЭТrғ Bunun sebebine ЛКФЭığımıгНК, Mьr MЮСКmmОН’ТЧ “GКвЛıЧ КЧКСЭКrХКrıЧı AХХКС’ЭКЧ ЛКşФК kimse ЛТХmОг” (EЧ’Кm Suresi, 6/59) ayetinden hareketle, TürФТsЭan ЭКrКПХКrıЧНКЧ birisinin хıФКМКğı ve НüşmКЧХКrıЧıЧ bunun ЭКrКПıЧНКЧ bertaraf ОНТХОМОğТ yorumunun ШХНЮğЮЧЮ Рörürüгғ Muhtemeldir ki Mьr Muhammed, yerinin muayyen sıЧırХКrıЧ öЭОsТЧО ЭКşКМКğı öЧРörüsü ile ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ siyasi ve askeri НОСКsıЧı ve bu ЮğЮrНКФТ СırsıЧı fark ОЭЭТğТ ТхТЧ mürТНХТğТЧО kabul ОЭmОmТşЭТrғ Ancak NТsсrь, ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ Mir Muhammed NКФşТЛОЧНь’ЧТЧ mürТНТ ШХНЮğЮЧЮ iddia etmektedir (NТsсrь, 1969: 18). ŞОвС Azizan talebesi ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ resmi olarak icazet almak ТхТЧ ФКХmКsıЧК izin verilmeyince ŞОвС MКЧsЮr’ЮЧ rahle-i tedrisinde ЛЮХЮЧmКsı ТхТЧ BЮСсrс’вК РöЧНОrТr (NТsсrь, 1969: 19-20). AНı РОхОЧ bu iki NКФşТЛОЧНь şОвСТЧТЧ вКЧı sırК ŞОвЛКЧТ HКЧ’ıЧ BЮСКrК’НК ikameti ОsЧКsıЧНК kendisinden ilim ve irfan КХНığı pek хШФ СШМКsı ve tarikat şОвСТ ШХmЮşЭЮrғ нrЧОğТЧ HКНТs’ЭОЧ tarikat şОвСТ Hoca Muhammed Babay-ı SТmсsь’НТrғ (NТsсrь, 1969: 16-17). Allworth ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ dine ФКrşı ilgisinin temelinde, isimlerini гТФrОЭЭТğТmТг NКФşТЛОЧНь СШМКХКrıЧıЧ nezaretinde КХНığı bu derslerin etkisinin hayli fazla ШХНЮğЮЧЮ belirtmektedir (Allworth, 1990: 50). AХХаШrЭС’ЮЧ ŞОвЛКЧТ Han СКФФıЧНК вКpЭığı tespiti NКФşТЛОЧНь olan ЭКrТСхТ NТsКrь şöвХО izah eder: “HКn oğlЮ hakan bu гКmКnın РТНТşТnНО nКkışlКrı ve ЯКrlık meselesini РöгünНОn ve fikrinden КЭmış, nКkşın öЭОЬТnО РОхТp NКkşТЛОnН’О вürОk ЛКğlКвıp Рönül ЯОrmТş, su ЛКlхığın nКkşınНКn can ve kalbin Ьırrını ЛЮlmЮş, bu sersemlik НünвКЬınНК mЮrКНın nКkşını talep ОЭmТş onun ТхТn СКвКЭı boyunca Лüвük ve ruhani NКkşТЛОnН’Тn mahzerinden вКrКrlКnmış ve ‘ТşlОrНО şКşırНığınıг zaman mezar ehlinden вКrНım Кlın’ hadisine dayanarak şКşırНığı ТşlОrНО o hazretin kКpıЬınК gelip ТСЭТвКхlКrını ve bilmediklerini almaya, öğrОnmОвО хКlışırНı” demektedir (NТsсrь, 1969: 15). Bu sКЭırХКrНКЧ 9 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) КЧХКşıХКМКğı üгОrО Han, NКФşТЛОЧНь ЭКrТФКЭıЧК ЛКğХıНır ve Hz. NКФşТЛОЧНь’ЧТЧ ЭürЛОsТЧТ sıФХıФХК ziyaret etmektedir. AвrıМК 914 senesinde Kazak seferi ТхТЧ yola хıФЭığıЧНК BЮСсrс’НКЧ НörЭ fersah ЮгКФХıФЭК bulunan GЮМНТЯсЧ’НК Hoca AЛНЮХСсХТФ GЮМНТЯсЧь’ЧТЧ de kabrini ziyaret ОЭmТşЭТr (HûЧМь, 1341: 60-61, 77). Bu ziyarette ЛöХРОЧТЧ ileri gelen сХТmХОrТ ve NКФşТЛОЧНь mОşсвТСХОrТ ile birlikte KКsьНО-i Ebcediyye isimli iki вüг elli beyti КşФıЧ ФТЭКЛıЧ şОrСТЧТ РОrхОФХОşЭТrmТşЭТr (HûЧМь, 1341: 163-70). ŞüpСОsТг ЛüЭüЧ bu örЧОФХОr ŞОвЛсЧь süХКХОsТ ile BЮСсrс NКФşТЛОЧНьХОrТ КrКsıЧНКФТ dini-tasavvufi ve ilmi-ФüХЭürОХ ТХТşФТЧТЧ en üsЭ НüгОвНО ШХНЮğЮЧЮ ФКЧıЭХКmКФЭКНırғ ŞОвЛсЧь Han yeni СКЧХığıЧ devlet вКpısıЧıЧ ШХЮşЮmЮЧНК din КНКmХКrıЧıЧ ve öгОХХТФХО de iyi örРüЭХОЧmТş bir ЭКrТФКЭıЧ вöЧОЭТМТХОrТ olarak NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТЧТЧ РüМüЧüЧ ПКrФıЧНК ШХmЮş ve bunu СКЧХığıЧıЧ siyasi хıФКrХКrıЧК uygun olarak ФЮХХКЧmışЭır (Babajanov, 1997: 69, 90). NКФşТЛОЧНь ЭКrТФКЭı da ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ bu вКФХКşımıвХК СКЧХıФ sıЧırХКrı ТхОrТsТЧНО вКşКmКвК devam ОЭmТş, hatta git gide konumunu sКğХКmХКşЭırmışЭır (Holzwarth, 2000: 432). Bu noktada NКФşТЛОЧНь şОвХОrТ КrКsıЧНК ЛКгıХКrıЧıЧ ОsКsХı surette ЛКsФıЧ ФТşТХТФ öгОХХТФХОrТЧО sahip ШХНЮğЮЧЮ РöгХОmХОmОФЭОвТгғ Bu konuda Timurlular НöЧОmТЧНО Sultan Ebu SКТН’ТЧ TКşФОЧЭ’ЭОЧ SОmОrФКЧН’К davet ОЭЭТğТ NКФşТЛОЧНь ЭКrТФКЭı şОвСТ Hoca Ubeydullah Ahrar sarih bir ЧЮmûЧОНТrғ Hoca Ahrar Timurlular ve нгЛОФХОr üгОrТЧНО ШХНЮФхК ehemmiyetli ve ТşХОЯsОХ bir rol ШвЧКmışЭırғ Bu rol sadece dini hayatta НОğТХ КвЧı zamanda siyasi, askeri ve ticari hayatta da kendisini СТssОЭЭТrmТşЭТrғ AХРКr’К РörО Hoca Ahrar, otuz mОвЯОХТğО, КХЭmış НörЭ Фöв ve МТЯКrıЧНКФТ topraklar ve sulama ФКЧКХХКrıЧК, КвrıМК muhtelif şОСТrХОrНОФТ su ile хКХışКЧ ЭКСıХ НОğТrmОЧХОrТ gibi ticari tesis ve zanaat КЭöХвОХОrТЧО sahiptir (Algar, 2012: 24-25). AвrıМК РüЧümüгО kadar ЯКrХığıЧı muhafaza eden pek хШФ ЯКФıП senedinde Hoca AСrКr’К ait BЮСсrс, TКşФОЧЭ, Semerkand ve Kabil gibi şОСТrХОrНО yer alan pek хШФ mal ЯКrХığıЧıЧ ismi РОхmОФЭОНТrғ Bu ЯКФıПХКr, hibe, ЛКгı Timurlu mТrгКХКrıЧ ЛКğışı, vaФПıЧ mКХЯКrХıФХКrı ile РОrхОФХОşЭТrТХОЧ ticari КХım-sКЭımХКr sonucunda ШХЮşmЮşЭЮr (Dale, 2009: 206). Ancak Hoca AСrКr’ıЧ ЛüЭüЧ bu mКХЯКrХığıЧıЧ tasarrufuna istikamet veren muharrik amilin İsХсmТвОЭ’О hizmet ШХНЮğЮЧЮ ifade edelim. Zira Ahrar, maddi ve manevi sahip ШХНЮğЮ РüМüЧ tesiriyle СКЧХığК ait ЮвРЮХКmКХКrıЧ İsХсm dinine uygun ШХmКsı hususunda ЛüвüФ хКЛК РösЭОrmТşЭТrғ Onun СüФümНКrХКrХК вКФıЧХıФ ФЮrmКsıЧıЧ ana gayesi, şОrТКЭıЧ ЮвРЮХКЧmКsıЧı sКğХКmКФ konusunda ШХmЮşЭЮrғ Nitekim 865/Қ460’НК Ebu SКТН’НОЧ BЮСсrс ve SОmОrФКЧН’НКФТ ЭКmРКвı ve üХФО genelinde НТğОr Эüm şОr’Т olmayan НТğОr bir ifadeyle ЭörОвО НКвКХı vergileri ФКХНırmК söгü КХmışЭır (Handemir, 1380: 52-53, 87-88; Algar, 2012: 23-25). Bu hassasiyet soyundan gelenler NКФşТЛОЧНьХОr ЭКrКПıЧНan da sürНürüХmüşЭürғ ŞОвЛсЧь Han 906 (1500) senesinde SОmОrФКЧН’ı ele РОхТrТp tahta oturduktan sonra MКЯОrКüЧЧОСТr’НО Timurlular НöЧОmТ ФКpКЧmış ve ŞОвЛсЧьХОr НöЧОmТ (906- 1007/1500-1599) ЛКşХКmışЭırғ ŞОвЛсЧь Han, NКФşТЛОЧНь AСrКrьХОrТЧ вЮФКrıНК ЛОХТrЭЭТğТmТг durumunu bilmekle ve хШМЮФХЮğЮЧНКЧ itibaren manevi ЛКğıЧı korumakla 10 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT birlikte sТвКsь dengelerin söг konusu ШХНЮğЮ hallerde Timurlulara uzun вıХХКr destek ЯОrmТş ancak kendilerinden yana ЭКЯır koymayan ve muhalefete РОхОЧ AСrКrьХОrО ФКrşı yeri РОХНТğТЧНО en sert tedbirleri almaktan da хОФТЧmОmТşЭТrғ Bu tedbirler ŞОвЛсЧьХОr ile AСrсrьХОrТЧ ЛКşХКЧРıхЭК muhalif ШХmКХКrıЧК sebep ШХmЮşЭЮrғ Bu muhalefeti РüЧ вüгüЧО хıФКrmКsı КхısıЧНКЧ şЮ ШХКвı nakledebiliriz: ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ SОmОrФКЧН’ı ФЮşКЭmКsı esnasıЧНК HсМО AСrсr’ıЧ ШğХЮ ve halefi Hoca Kutbettin Muhammed Yahya ve şОСrТЧ öЧНО gelen ЛТrЭКФım sakinleri TımЮrХЮ Sultan Ali MТrгК’вı şОСrТ terk etmekten ЯКгРОхТrТrХОr ve hep beraber savunmaya ЛКşХКrХКrғ Hatta bu РТrТşТmХОrО ilave olarak ŞОСr-i SОЛг’НО bulunan BКЛür’НОЧ вКrНım talep ederek kendilerine СüФümrКЧ ШХmКХКrıЧı isterler. Ancak daha sonra gerek РörüşmОХОrТЧ gerekse de sКЯЮЧmКЧıЧ bir ТşО вКrКmКвКМКğıЧı КЧХКвıЧМК Чсхсr teslim olurlar (Ahmedov, 1996: 269). ŞОвЛсЧь Han ЛКşЭК Sultan Ali Mirza olmak üгОrО öЧНО gelen ЮmОrсвı МОгКХКЧНırmКНК ФКrКrХıНırғ Bu durumun öЧüЧО РОхmОФ mКФsКНıвХК Yahya HШМК’вı КrКМı ФıХКrХКr (KЮЭРсЧ, 1385: 57; Ahmedov, 1996: 298). Yahya Hoca СКЧıЧ ЛЮХЮЧНЮğЮ meclise РОХНТğТЧНО ŞОвЛсЧь Han, onun mürКМККЭıвХК bu şКСısХКrК merhamet eder. DКСКsı talebi НШğrЮХЭЮsЮЧНК MОФФО’вО gitmesine izin verir. AвrıМК МömОrЭХТФ ve sКвРısıЧıЧ emaresi olarak şКСsь КЭХКrıЧНКЧ birini гсЭ-ı сХьХОrТЧТЧ hizmetine tahsis eder. Ancak ЛöХРОЧТЧ ТхТЧНО ЛЮХЮЧНЮğЮ siyasi ФКrРКşКвı Рöг öЧüЧО alarak gitmelerinin tehlikeli ШХНЮğЮЧЮ ima eder. Hoca Yahya, takdiri ilahi ne ise onun tecelli ОНОМОğТЧТ belirterek cevap verir. SШЧЮх olarak Yahya Hoca, ШğЮХХКrı Hoca Muhammed Zekeriyya ve Hoca Muhammed Abdulbaki ile birlikte yolculuk ОsЧКsıЧНК ЮğrКНıФХКrı sКХНırı neticesinde СКвКЭХКrıЧı yitirirler (Muhammed HКФьm Han, 2009: 284). Yahya HШМК’ЧıЧ sТвКsь хОФТşmОХОr вüгüЧНОЧ, bir rivayete РörО ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ tasvibi ile ФШmЮЭКЧХКrı ЭКrКПıЧНКЧ öХНürüХmОsТ (Arat, 2000: 122) neticesinde AСrсr’ıЧ neslinden ЛТrхШФ ФТşТ SОmОrФКЧН’ı terk edip HТЧНТsЭКЧ’К giderek TТmЮrХЮХКr’ıЧ НОЯКmı olan BКЛürХüХОr’О sığıЧmışЭırғ BüЭüЧ bunlar üгОrТЧО ŞОвЛсЧь Han, Hoca AСrКr’ıЧ хШМЮФХКrıЧК ЛКЛКХКrıЧНКЧ miras kalan mОгФûr müХФХОrТЧ ЛüвüФ bir ЛöХümüЧО el koyarak onlara ФКrşı НüşmКЧХığıЧı КхıФ eder (Abdulhay el-HüsОвЧь, 1688: 85a-85b). Bu olaylar sebebiyle ŞОвЛсЧьХОr ile NКФşТЛОЧНьХОr КrКsıЧНК meydana gelen husumet, taraflar КrКsıЧНКФТ sıФı ve derin müЧКsОЛОЭХОr sayesinde ФısК zamanda giderilmeye хКХışıХır (NТsсrь, 1969: 15, 18-19). Bu konuda Ubeydullah AСrКr’ıЧ Orta AsвК’НК öЧОmХТ halifelerinden Muhammed Kadi SОmОrФКЧНТ’ЧТЧ (öғ 921/1515) ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ ФКrНОşТ BЮСсrс valisi MКСmûН SЮХЭКЧ’ı (öғ 910/1504) mürТНХОrТ КrКsıЧК ФКЭmКsı ŞОвЛсЧьХОr’ХО вКФıЧХКşmКЧıЧ öЧОmХТ КНımХКrıЧНКЧ birisi olur (Dughlat, 1895: 183). Bu вКФıЧХКşmК НöЧОmТ Muhammed KсНь’ЧТЧ en öЧОmХТ halifesi ve НöЧОmТЧТЧ kutb-u К’гсmı sКвıХКЧ Mahdum-i A‘гКm ХКФКpХı Hoca Ahmed KсsсЧь (öғ 949/1542) ile taraflar КrКsıЧНК РöгНОЧ ФКхırıХmКmКsı gereken bir ЛüЭüЧХüФ ve sürОФХТХТФ zemini bulur. 11 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) Ubeydullah Han DönОЦТ Söг konusu ОЭЭТğТmТг РОrРТЧХТğТЧ giderilmesinde hayati bir sorumluluk üsЭХОЧОЧ Ubeydullah Han (öғ 946/1539-40), gayet adil, КФıХ ve ilim sahibi, İsХКm şОrТКЭıЧК titizlikle riayet etmeye хКХışКЧ, ulema ve evliyaya dost olan bir ФТşТХТğО sahiptir (Muhammed HКФьm Han, 2009: 291). 892 (1486) вıХıЧНК НШğНЮğЮЧНК mОşСЮr NКФşТЛОЧНь şОвСТ Hoca Ubeydullah AСrсr onu sОЯmТş ve kendi КНıЧı ЯОrmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 31b-32a; MüЧşь, 1385: 90; Muhammed HКФьm Han, 2009: 293-94). Ubeydullah Han, ŞОвЛКЧТ СКЧХığıЧ ilk вıХХКrıЧНКФТ siyasi ihtilaf ve müМКНОХОХОrНОЧ pКrхКХı bir hal КХmış MКЯОrКüЧЧОСТr sosyal вКpısıЧı, NКФşТЛОЧНьХОr ile ФЮrНЮФХКrı ТХТşФТ sayesinde ısХКСК РТrТşmТşЭТrғ Bu noktada tarikat mОЧsЮpХКrıЧК вКФХКşımı ve NКФşТЛОЧНьХТğО intisap etmesi bu ısХКСıЧ sade ЛКşХКЧРıМıЧı НОğТХ, вürüвОМОğТ РüгОrРКСı ve istikameti РösЭОrmОsТ itibariyle öЧОmХТНТrғ MüЧşь, Hoca Ebu Nasr SсЧь’ЧТЧ (Hoca Muhammed Parsa) Ubeydullah HКЧ’К medhiye yazarak onun NКФşТЛОЧНьХТğО mensubiyetini ЛОХТrЭmТşЭТr (MüЧşь, 1385: 91; SОmОrФКЧНь, 1380: 112- 14; Rumlu, 1384: 323, 380-81; NТsсrь, 1969: 19, 32, 33, 95). NТsсrь de Ubeydullah HКЧ’ıЧ NКФşТЛОЧНьХТğТЧ öЧНО gelen şКСısХКrıЧНКЧ Mevlana Yakup кОrхТ ve KКНь İСЭТвсr’ıЧ mürТНТ ШХНЮğЮЧЮ ifade ОЭmТşЭТr (NТsсrь, 1969: 23-24). ŞОвЛсЧьХОr ile NКФşТЛОЧНьХОrin КrКsıЧНКФТ ФırıХmКЧıЧ giderilmesinde КЭıХКЧ КНımХКr bunlarla sıЧırХı ФКХmКmış Han, geleneksel sКвРı modeline НöЧОrОФ AСrКrь ailesinin ЭШprКФХКrıЧıЧ ЛüвüФ bir ЛöХümüЧü iade ОЭmТş ve bu vesileyle arada esen rüгРсrХКrı НТЧНТrmТşЭТr (TürФШğХЮ, 2010: 47). AвrıМК ЛüвüФ AСrКr’ıЧ ismiyle kendi isminin ЛКğНКşЭırıХmКsıЧНКЧ memnuniyet НЮвНЮğЮЧЮ ikrar ОЭmТşЭТrғ DКСКsı Hoca ВКСвК’ЧıЧ ikinci ШğХЮ Hoca AЛНЮХЛКФТ’НОЧ gelen ЭШrЮЧХКrı SОmОrФКЧН’ıЧ şОвСüХТsХКmı üЧЯКЧıЧı elde ОЭmТşХОr ve bu üЧЯКЧı Hoca AСrКr’ıЧ ЭürЛОsТ üгОrТЧНОФТ ЛüвüФ miktardaki ЛКğışХКrıЧ tevliyetiyle ЛТrХОşЭТrmТşХОrНТr (Abdulhay el-HüsОвЧь, 1688: 86a- 86b; Algar, 2012: 26). O kadar ki 17. КsırНК BЮСсrс HКЧХığı’ЧНК merasim-i СümКвЮЧНК meclisin sКğ ЭКrКПıЧНК birinci mevkiinde yer КХmışХКrНırғ Merasimde şОвСüХТsХсmНКЧ sonra ФКНı, ondan sonra da NКФşТЛОЧНь ЭКrТФКЭıЧК mensup hocalar sırКХКЧmışЭır (Barthold, 1987: 549-50). BüЭüЧ bunlara ilave olarak Ubeydullah Han NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТЧНОЧ Ahmed KсsсЧь’вО intisap ОЭmТş (Muhammed HКФьm Han, 2009: 291) ve onunla daha sıФ sohbet edebilmek ТхТЧ kendi evinin вКЧıЧНК ona bir ev tahsis ОЭmТşЭТrғ Muhammed ŞОвЛсЧь HКЧ’ıЧ ЯОПКЭıЧıЧ КrНıЧНКЧ ŞОвЛсЧьХОr КrКsıЧНК НКğıХКЧ ЛТrХТğТЧ yeniden tesis edilmesi ve kaybedilen ЭШprКФХКrıЧ СсФТmТвОЭ КХЭıЧК КХıЧmКsı mКФsКНıвХК хıФЭığı seferlerinde Ahmed KсsсЧь’ЧТЧ НЮКsıЧı КХmışЭır (Vambery, 1973: 274). Ahmed KсsсЧь de Ubeydullah HКЧ’ıЧ “AСЯОl neyem ey dost вОkь Нû ЛьnОm” diye ЛКşХКвКЧ FКrsхК ЭКsКЯЯЮПь rЮЛсьsТЧТ şОrС ОЭmТşЭТr (KсsсЧь: 247a-250b; Tosun, 2001: 531). кШФ sКвıНК FКrsхК tasavvufi eser yazan ve СКвКЭı СКФФıЧНК ЛТrхШФ mОЧсФıЛЧсmО kaleme КХıЧКЧ Ahmed KсsсЧь SОmОrФКЧЭ’ıЧ Dehbid ФöвüЧНО vefat ОЭmТşЭТrғ ↑ОПКЭıЧНКЧ 12 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT sonra NКФşЛОЧНТввО’ЧТЧ KсЬсnьввО veya Dehbidiyye diye КЧıХКЧ kolu Orta Asya ve DШğЮ TürФТsЭКЧ’НК СıгХК вКвıХmışЭırғ Ahmed KсsсЧь’ЧТЧ faaliyetleri ile öгОХХТФХО Fergana, Semerkant ve BЮСсrс’НК temelleri КЭıХКЧ tarikat, KсsсЧь’ЧТЧ ЯОПКЭıЧНКЧ sonra da halifeleri yoluyla Orta AsвК’НК ПКrФХı alt kollarla вКвıХmКвК devam ОЭmТşЭТrғ Bu alt ФШХХКrı, İЬСКkıввО, AПКkıввО, CûвЛсrьввО ve НТğОr KсЬсnьlОr diye РrЮpХКЧНırmКФ mümФüЧНür (Vambery, 1973: 299-300; Tosun, 2001: 532). Bu alt kollarda ЛТrхШФ halifesi olan KсsсЧь, vefat ederken yerine ШğХЮ Hace Kelan diye bilinen Hace SК‘Н’ı (öғ 997/1589) pШsЭЧТşТЧ olarak ЛırКФmışЭırғ Ancak o, kendisini bu ТşО ХКвıФ РörmОНТğТ ТхТЧ ЛКЛКsıЧıЧ halifelerinden Muhammed İsХКm CûвЛсrь’вО gidip intisab ОЭmТşЭТrғ Yirmi veya yirmi iki вıХ onun sohbetinde bulunduktan sonra icazet КХıp DОСЛТН’О НöЧmüş ve ТrşКНК ЛКşХКmışЭırғ Hace İsСКФ НışıЧНК KсsсЧь’ЧТЧ Эüm ШğЮХХКrı da CûвЛсrь’вО intisab ОЭmТşЭТr (Tosun, 2012: 509). Burada bir parantez КхКrКФ Ahmed KсsсЧь’ЧТЧ halifelerinden Mevlana Lutfullah CЮsЭТ’вО (öғ 979/1571-2) НОğТЧmОmТг gerekmektedir. Mevlana Custi, SОmОrФКЧЭ’ЭК tahsil РörürФОЧ Ubeydullah AСrКr’ıЧ halifelerinden Muhammed KКНТ’вО (öғ 921/1515) intisab ОЭmТş, onun ЯОПКЭıЧНКЧ sonra da Ahmed KсsсЧь’вО ЛКğХКЧmışЭırғ KсsсЧь’ЧТЧ ЯОПКЭıЧНКЧ sonra halifesi olarak SОmОrФКЧЭ’ЭК ТrşКНК ЛКşХКвКЧ Lutfullah, KЮЛrОЯТХОr’ХО ЭКrЭışЭığı ТхТЧ НöЧОmТЧ idarecisi KöхФüЧМü HКЧ’ıЧ ШğХЮ Ebu Said HКЧ’К (1529-33) ПКrФХı ifadelerle şТФсвОЭ ОНТХmТş, Han da onu МОгКХКЧНırmışЭır (Tosun, 2012: 508). MКЯОrКüЧЧОСТr’НОФТ NКФşТЛОЧНь ФШХХКrıЧıЧ ve isimlerini гТФrОЭЭТğТmТг şОвСХОrТЧ ŞОвЛКЧьХОrО вКpЭığı tesir РörüХОМОğТ üгОrО o kadar ПКгХКНır ki bunu ŞКС İsmКТХ dahi fark ОЭmТşЭТrғ Nitekim Ubeydullah HКЧ’К ФКrşı хıФЭığı bir sefer sırКsıЧНК ОХхТ olarak РöЧНОrНТğТ Hoca AЛНЮrrКСьm NКФşТЛОЧНь’вО ФКrşı ŞОвЛсЧьХОrТЧ sergiledikleri СürmОЭ ve onun ЯОrНТğТ karara РösЭОrНТФХОrТ itaat, bu duruma ФКЧıЭ sadedindedir. Abdurrahim NКФşТЛОЧНь’ЧТЧ ŞОвЛКЧТХОr üгОrТЧНОФТ bu tesirini bir SКПОЯь ЭКrТСхТsТ şöвХО belirtmektedir: “TürkТЬЭКn’ın idarecileri, önМО onun rıгКЬını almadan bir damla suyu bile ТхmОвО cesaret ОНОmОгlОrНТ.” (Anonim, 1363: 446-52). Abdullatif Han DönОЦТ TКrТСхТ NТsсrь, hemen hemen ЛüЭüЧ СКЧХКrıЧ NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТ ile ТrЭТЛКЭХı ШХНЮğЮЧЮ ЛОХТrЭmТş fakat Abdullatif HКЧ’НКЧ (947-959/1540-1552) СКвКЭıЧНКЧ bahsederken bu konuda herhangi bir bilgi ЯОrmОmТşЭТr (NТsсrь, 1969: 42-47). Kanaatimize РörО bu sessizlik СКЧıЧ şОвСХОrХО ТrЭТЛКЭıЧıЧ ШХmКНığı КЧХКmıЧНК НОğТХНТrғ Ancak bu durum СКЧıЧ öЧМОХТğТЧТ ilmi хКХışmКХКrК vermesi ve daha хШФ bu hususiyeti ile öЧ plana хıФmКsı ile izah edilebilir. 13 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) Abdulaziz Han DönОЦТ Ubeydullah HКЧ’ıЧ ШğХЮ Abdulaziz Han (947-56/1540-1548) NКФşТЛОЧНь şОвСТ ŞОmsОННьЧ RЮМь’ЧТЧ HОrКЭ’ЭКЧ Рöх ederek BЮСсrс’вК iltica eden iki halifesinden birisi olan Mevlana Celal HТrОЯь’ЧТЧ mürТНТ ШХmЮş, manevi ЭОФсmüХüЧü bu şОвСТЧ вКЧıЧНК РОrхОФХОşЭТrmТşЭТr (NТsсrь, 1969: 63). KЮЭРсЧ, Abdulaziz HКЧ’ıЧ Hoca Mevlana ŞОmsОННТЧ Muhammed RûСь ve Hoca MКğПûrь’ЧТЧ de mürТНТ ШХНЮğЮЧЮ ЛОХТrЭmТşЭТrғ (KЮЭРсЧ, 1385: 142). Abdulaziz Han, tasavvufa olan вКФıЧ КХсФКsıЧıЧ bir РösЭОrРОsТ olarak idaresi sürОsТЧМО pek хШФ imaret вКpЭırmışЭırғ Bunlar КrКsıЧНК öгОХХТФХО cami, СсЧФсС ve tekkelerin вКpımıЧı КrЭırmış, medreselerde dini ilimlerin tedrisine КğırХıФ ЯОrНТrmТşЭТrғ нrЧОğТЧ ŞКС NКФşТЛОЧНь’ЧТЧ ЭürЛОsТЧТ ФüХХТвО haline РОЭТrmТş (NТsсrь, 1969: 63), BЮСсrс’НК birinin kale ТхОrТsТЧНО yerini, НТğОrТЧТЧ MКğКФ şОФХТЧНО ismini öğrОЧОЛТХНТğТmТг iki tane mescid ТЧşК ОЭЭТrmТşЭТr (Muhammed HКФьm Han, 2009: 294). Umûmь heyeti ТЭТЛКrıвХК ЛКЛКsıЧıЧ sКЯКşхı hususiyetinin aksine ЛКrış вКЧХısı ЭКЯrı, ТСХсsХı, НОrЯТş mОşrОp вКpısı ile tebОХХür eden AЛНüХКгТг Han, idarede НОrЯТşХОrТЧ ve din КНКmХКrıЧıЧ etkisini daha da КrЭırmışЭır (SОmОrФКЧНь, 1380: 126; MüЧşь, 1385: 94-97; Muhammed HКФьm Han, 2009: 294). Tabii olarak bu, ТХТşФТвТ ФКrşıХıФХı гТвКНОХОşЭТrmТşЭТrғ Bunun neticesi olarak KсsсЧьввО NКФşТЛОЧНьХТğТ Abdulaziz Han НöЧОmТЧНО ЛöХРОЧТЧ en etkin ЭКrТФКЭı ШХmЮşЭЮr (Algar, 1993; 585-6; Tosun, 2001: 532- 534). Bu ОЭФТЧХТğТЧ muharrik РüМüвХО TКşФОЧЭ вöЧОЭТМТsТ Nevruz Ahmed HКЧ’ıЧ (Barak Han) ve Semerkand вöЧОЭТМТsТ AЛНЮХХКЭьП HКЧ’ıЧ ЛТrХОşТФ ШrНЮХКrı ЭКrКПıЧНКЧ BЮСсrс 947’НО (1540-41) ФЮşКЭıХıЧМК Ahmed KсsсЧь, Belh вöЧОЭТМТsТЧО mektup РöЧНОrОrОФ BЮСсrс вöЧОЭТМТsТ Abdulaziz HКЧ’ı desteklemesini sКğХКmış, ЛöвХОМО ФЮşКЭmКвı yapanlar geri хОФТХmОФ zorunda ФКХmışЭır (AСsьФОЭь: 121a-123a). BЮСсrс’НК ШХНЮФхК etkili bir NКФşТЛОЧНь ailesi olan CЮвЛКrь şОвСХОrТЧНОЧ Hoca Muhammed İsХсm (öғ97Қ/Қ563) mürşТНТ Ahmed KсsсЧь ile birlikte вЮФКrıНК НОğТЧНТğТmТг üгОrО 946/Қ539’НК AЛНüХКгТг SЮХЭКЧ’ıЧ BЮСсrс вöЧОЭТmТЧТ ele РОхТrmОsТЧО вКrНım ОЭmТşЭТr (Algar, 1990: 127; Foltz, 1996: 235). CЮвЛКrь, şОСrТЧ elden хıФmКsıЧНКЧ sonra 949/Қ54қ’НО geri КХıЧmКsıЧНК da вКrНımМı ШХmЮşЭЮr (Bregel, 1982: 101-102; Algar, 1990: 127). Ancak Abdulaziz Han, Hoca CЮвЛКrь’вО gerekli sadakati РösЭОrmОmТş, Belh НöЧüşüЧНО sefahat ТхТЧНО bir hayata НüхКr ШХmЮş ve Hoca CЮвЛКrь’НОЧ ЮгКФХКşmışЭırғ Abdulaziz Han 957’НО vefat ОЭЭТğТЧНО ФüХХТвОsТЧТ вКpЭırНığı Bahauddin NКФşТЛОЧН’ТЧ kabrinin ФОЧКrıЧК НОПЧОНТХmТşЭТr (SОmОrФКЧНь, 1380: 127; KЮЭРсЧ, 1385: 464; BЮСсrсвь, 1377: 26). NakşТЛОЧНьХТğТЧ öЧОmХТ isimlerinden olan Hoca CûвЛсrь’НОЧ burada ФısКМК bahsetmek yerinde ШХКМКФЭırғ Buna РörО tahsil ve seyr-i süХûФ СКвКЭıЧıЧ ЛüвüФ bir ФısmıЧı BЮСсrс’НК РОхТrОЧ Hoca CûвЛсrь öЧМО Muhammed KКНТ’вО, onun ЯОПКЭıЧНКЧ sonra da Ahmed KсsсЧь’вО intisab edip on iki sene hizmet ОЭmТş ve KсsсЧь’ЧТЧ halifesi 14 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT ШХmЮşЭЮrғ TКrТФКЭı BЮСсrс МТЯКrıЧНК yayan Hoca CûвЛсrь, ЯКrХıФХı bir aileye mensuptur. İЧРТХТг ОşхТsТ olarak BЮСсrс’вК yolculuk yapan JОМФТЧsШЧ’ЮЧ en хШФ ОЭФТХОЧНТğТ hususlardan birisi Hoca İsХсm’ıЧ РüМü ШХmЮşЭЮrғ ŞОвЛсЧь HКЧı’ЧНКЧ sonra en хШФ müЧЭОsТpХОrТ olan bu ТЧsКЧХКrıЧ tasavvufi kaidelere ЛКğХıХıФХКrı ve hukuka riayette sıФı ЭКЯırХКrı dikkatini хОФmТşЭТrғ Hoca CûвЛсrь’ЧТЧ maddi ve esasen manevi РüМü ФКrşısıЧНК etkilenen Jeckinson, Hoca CûвЛсrь’ЧТЧ isminin хШФ ЛТХТЧНТğТЧТ ve etkisinin Ural nehrinden KКşРКrвК’вК kadar вКвıХНığıЧı belirtmektedir. нгОХХТФХО Abdullah Han üгОrТЧНО ciddi tesiri olan Hoca İsХсm, ТхОrТsТЧНО medrese ve caminin ШХКМКğı bir СКЧФсСıЧ вКpımıЧı ЭКsКrХКmış, Abdullah Han da bu sШrЮmХЮХЮğЮ üsЭХОЧmТşЭТrғ Abdullah HКЧ’ıЧ MОrЯ’НО bulunan Harezm prenseslerinden birisi ile evlenmesine Hoca İsХсm onay ЯОrmТş ve Abdullah Han НüğüЧ СКгırХıФХКrı ve merasimi ТхТЧ ШğХЮЧЮ MОrЯ’О РöЧНОrmТşЭТr (Jeckinson, 1885: 470). Muhammed İsХКm CûвЛсrь’ЧТЧ öЧНО gelen halifelerinden birisi Emir Yunus Muhammed SЮПТ’НТr (öғ 961/1554). BЮСсrс’НК şОвСТЧНОЧ icazet КХıp MОrЯ’О РТЭmТş ve orada ЭКrТФКЭı вКвmışЭırғ Merv valisi Cani BОР’ТЧ ШğХЮ Payende Muhammed Sultan da onun mürТЭХОrТЧНОЧ ШХmЮşЭЮrғ MОЧФıЛОХОrТ, Bedreddin KОşmТrТ’ЧТЧ SТrКМЮ’s Salihin КНХı eseriyle РüЧümüгО ЮХКşmışЭır (KОşmТrь, 1376: 1b-558a; Tosun, 2012: 509). İЬФОnНОЫ Han DönОЦТ ŞОвЛсЧьХОr’ТЧ öЧНО gelen СüФümНКrХКrıЧНКЧ İsФОЧНОr HКЧ’ıЧ (968-991/1561- 1583) Ahmed KсsсЧь’вО mürТН ШХНЮğu ve sıФ sıФ sohbetlerine ФКЭıХНığı rivayet edilir.1 İsФОЧНОr’ТЧ ФКrНОşТ İsПОЧНТвсr SЮХЭКЧ’ıЧ da onun sohbetlerine РОХНТğТ bilinmektedir. KсsсЧь’ЧТЧ halifeleri olan Muhammed İsХКm CûвЛсrь ve Hace SК‘Н, daha evvel izah ОЭЭТğТmТг şОФТХНО İsФОЧНОr Han ve ШğХЮ Abdullah Han (o. 1006/1597-8) ile вКФıЧ ТХТşФТХОr ФЮrmЮşХКrНır (KОşmТrь, 1376: 1b-558a; Talib: 1b-231a; Tosun, 2012: 509). İsФОЧНОr Han НöЧОmТЧНО NКФşТЛОЧНь- KсsсЧь şОвСХОrТЧНОЧ Mevlana Lutfullah Custi (o.979/1571-72) ile Kemaleddin Huseyin HКrТгmь’ЧТЧ mürТЭХОrТ КrКsıЧНК bir (ihtilaf вКşКЧНığıЧı müşКСОНО etmekteyiz. Rivayete РörО, SОmОrФКЧЭ’ЭК СКХФı ТrşКН ile mОşРЮХ olan Lutfullah Custi Kubreviyye ЭКrТФКЭıЧК dair bir sТХsТХОЧсmО РörmüşЭürғ Bu eserde Hz. PОвРКmЛОr’ТЧ ismi ЛüвüФ ve süsХü bir daire ТхТЧО вКгıХmış, hemen вКЧıЧК КвЧı ЛüвüФХüФЭО ve süsХü bir daire ТхТЧО Hz. AХТ’ЧТЧ ismi ФКвНОНТХmТşЭТrғ Hulefa-i RКşТНТЧ’НОЧ НТğОr üхüЧüЧ isimleri ise altta, ФüхüФ ve süssüг dairelere вКгıХmışЭırғ Bu durumu РörОЧ Custi: “BöвХО daire хТгmОФ НШğrЮ НОğТХНТrғ нгОХХТФХО ŞТьХТğТЧ вКвРıЧХКşЭığı bu РüЧХОrНО, dar РörüşХü ТЧsКЧХКrıЧ КФХıЧК НörНüЧМü halife olan Hz. AХТ’ЧТЧ НТğОr üхüЧНОЧ daha üsЭüЧ ШХНЮğЮ НüşüЧМОsТ РОХОЛТХТr” НОmТşЭТrғ Onun bu söгü ЛКгı НОğТşТФХТФХОr вКpıХКrКФ Abdullatif HКЧ’ıЧ ШğХЮ Semerkant idarecisi Ebu Said HКЧ’К ЮХКşЭırıХmışҲ Han da CЮsЭТ’ЧТЧ dilinin kesilmesini ОmrОЭmТşЭТrғ Bu olaydan sonra SОmОrФКЧН’ı terk ederek memleketi Fergana 1 KutРКЧ, MusКССКrü’Х-BТХсН, sғ ққҚғ 15 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) ↑КНТsТ’ЧНОФТ CЮsЭ’К giden ve ТrşКН СКвКЭıЧК orada devam eden CЮsЭТ’ЧТЧ dili kesilmesine rКğmОЧ AХХКС’ıЧ lutfu ile normal ФШЧЮşmКвК devam ОЭЭТğТ nakledilir (Tosun, 2012: 524). Abdullah Han DönОЦТ İsФОЧНОr HКЧ’ıЧ ШğХЮ Abdullah Han (991-1006/1583-1583) temel dini vecibelerini yerine getirmede hassas davranan, müСТm şКСsТвОЭХОrТЧ kabirlerini ziyaret etmekten huzur duyan, hususen НОrЯТşХОrТ ve şОвСХОrТ koruyan hasletlere sahip bir kimsedir. Bu НШğrЮХЭЮНК 987 вıХıЧНК Belh seferini nihayete erdirdikten sonra şОСrО 22 km mesafede olan NОsОП’О ziyarette ЛЮХЮЧmЮş ve ziyaret prШРrКmıЧНК Hoca BКСКüННТЧ NКФşТЛОЧН ile Hz. AХТ’ЧТЧ kabirlerini ziyaret ОЭmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 232a, 236b). Bu ziyareti ОsЧКsıЧНК ŞОвЛсЧьХОr’НО geleneksel hale gelen fakir ve ТСЭТвКх sahiplerine sadaka ve hediye verme РОХОЧОğТЧТ sürНürmüşЭürғ Ziyaret merasimi РОrхОФХОşЭТrТХТrФОЧ HКЧ’ıЧ вКЧıЧНК şОвСüХТsХКm ve şОвСХОr sırКХКЧmış КвrıМК ЧКФьЛ Hasan Hoca da huzurda ЛЮХЮЧmЮşЭЮr (HКПıг TКЧТş: 158a). AвrıМК Tirmiz seferi ТхТЧ СКгırХıФ emrini verdikten sonra Seyyid Hoca Muhammed Ali Tirmizi (öғ 255/869) ve ŞОвС Ebubekir ↑КrrсФ (öғ 294/907) (HКПıг TКЧТş: 158a) ЛКşЭК olmak üгОrО НТğОr pek хШФ şОвСТЧ, ОЯХТвКЧıЧ ve ЮХОmКЧıЧ mОгКrХКrıЧК giderek rЮСХКrıЧı şсН ОЭmТş КвrıМК seferin zaferle neticelenmesi ТхТЧ dua ОЭmТşЭТrғ DКСКsı kabirlerin ЛЮХЮЧНЮğЮ mОФсЧНК bol bol sadaka НКğıЭКrКФ МömОrЭХТğТЧТ ortaya ФШвmЮşЭЮrғ Bunlara ilave olarak Hoca UФФКşО MОгКrıЧı (ŞКС Merdan) ziyareti de mОгФûr hasletinden ЛКğımsıг КЧХКşıХКmКг (MüЧşь, 1385: 113). Daha evvel ЛОХТrЭЭТğТmТг üгОrО BЮСсrс’НК CûвЛсrь şОвСХОrТЧТЧ ŞОвЛсЧь СКЧХКrı ve idarecileri üгОrТЧНО sürОФХТ bir etkisi ШХmЮşЭЮrғ Abdullah Han, Muhammed İsХсm CûвЛсrь’ЧТЧ mürТНТ olup CûвЛсrь’ЧТЧ ШğХЮ Hoca Ebubekir SК’Н (öғ 997/1589) ve yine bir NКФşь şОвСТ olan HсМОРь İmФОЧОРь ile iyi ТХТşФТХОr ФЮrmЮşЭЮrғ Abdullah Han Belh seferinin КrНıЧНКЧ NОsОП’ЭО ikamet eden Hoca SК’Н’ı ziyaret eЭmТşЭТr (Burton, 1997: 28). Taraflar birbirlerine ФКrşıХıФХı olarak РüгТНО hediyeler takdim ОЭmТşХОrНТr (HКПıг TКЧТş: 194a). Bu vakit itibariyle Hoca SК’Н, Abdullah HКЧ’ıЧ faaliyetlerinde kendisinden onay КХНığı manevi Лüвüğü ШХmЮşЭЮrғ Daha sonra kendisiyle sıФ sıФ bir araya gelerek öЧОmХТ mОЯгЮХКrı müЭКХКК ОЭmТşЭТr (Burton, 1997: 42). Nitekim Abdullah Han ЛКЛКsı İsФОЧНОr’ТЧ ЯОПКЭıЧНК hac ibadetini deruhte etmekte olan Hoca SК’Н’ıЧ НöЧmОsТЧТ ЛОФХОmТş ve Hoca SК’Н ЛКşЭК olmak üгОrО CûвЛсrь şОвСХОrТЧТЧ ve НТğОr din КНКmХКrıЧıЧ СКЧХığК КНКвХığı hususunda desteklerini КХmışЭırғ Burada РОrхОФХОşОЧ РörüşmОХОrНО Abdullah Han, bu kimselere İsХсm şОrТКЭıЧК ve Hanefi mezhebinin ilkelerine ЛКğХı ФКХКМКğıЧК dair teminat ЯОrmТşЭТrғ AвrıМК Abdullah Han, КХНığı bu desteklerin tesiriyle Cengiz HКЧ’НКЧ itibaren siyasi gelenekte вОrХОşmТş olan СКЧОНКЧıЧ en вКşХı üвОsТЧТЧ ulu han sОхТХmОsТ hususundaki ЭörОЧТЧ ЮвРЮХКЧmКsı hususunu da РörmОгНОЧ РОХmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 203b-206a; Burton, 1997: 46). Bunun neticesinde ŞОвЛсЧь СКЧı olan Abdullah, Hoca SК’Н’ı şОвСüХТsХсmХıФ mКФКmıЧК РОЭТrmТşЭТr (Burton, 1997: 46). Bu durum Abdullah HКЧ’ıЧ manevi olarak CûвЛсrь şОвСХОrТЧТЧ sКЯЮЧНЮФХКrı 16 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT ve вКвРıЧХКşЭırmКвК хКХışЭıФХКrı dini ve tasavvufi СКвКЭıЧ ТхТЧО вШğЮЧ şОФТХНО НсСТХ ШХНЮğЮЧЮЧ, Hoca SК’Н ve NКФşТЛОЧНьХТğТЧ ise siyasi arenada ne gibi müСТm bir konumda yer КХНığıЧıЧ РösЭОrРОsТНТrғ DОrЯТş MЮСКmmОН’НОЧ hilafet alan ШğХЮ Hacegi İmФОЧОРТ’НО (öғ 1008/1600) Abdullah Han ile вКФıЧ ТХТşФТХОr kuran НТğОr bir NКФşТЛОЧНь şОвСТНТrғ SОmОrФКЧН’К вКФıЧ bir kasabada oturan Hacegi İmФОЧОРТ, Abdullah HКЧ’ıЧ ЯОПКЭıЧıЧ КrНıЧНКЧ MКЯОrКЮЧЧОСТr’НОФТ ŞОвЛсЧь ТФЭТНКrıЧıЧ sona вКФХКşЭığı ve вöЧОЭТmТЧ CКЧШğЮХХКrıЧК РОхОМОğТЧТ anlayarak CКЧШğЮХХКrı’Чı НОsЭОФХОmТşЭТrғ İrşКН СКвКЭıЧıЧ en КгıЧНКЧ bir ЛöХümüЧü SОmОrФКЧЭ’ЭК РОхТrНТğТ КЧХКşıХКЧ İmФОЧОРТ’ЧТЧ tasavvufi sohbetlerini mescitte вКpЭığı ve tekke ФЮrmКНığı kaydedilmektedir (Tosun, 2012: 511; Algar, 2012: 476). BüЭüЧ bu ifadeler ve НОğОrХОЧНТrmОХОrНОЧ hareketle Abdullah HКЧ’ıЧ CûвЛсrь şОвСХОrТ ile ileri НüгОвНО bir müЧКsОЛОЭ ФЮrmЮş ШХНЮğЮЧЮ belirtebiliriz. O kadar ki CûвЛсrь şОвСХОrТ Abdullah HКЧ’ıЧ вКФıЧ gelecekte MКЯОrКüЧЧОСТr ve TürФТsЭКЧ ve НТğОr üХФОХОrТЧ вöЧОЭТМТsТ ШХКМКğıЧı ve Эüm ФrКХХКrıЧ ona itaat edeceklerini söвХОmТşХОrНТr (HКПıг TКЧТş: 61a-b). Bu mahiyet itibariyle HКЧ’ıЧ Nevruz Ahmed HКЧ’ıЧ ТşРКХТ КХЭıЧНК bulunan SОmОrФКЧН’ı 961/1553-54 tarihinde ele РОхТrmОвО хКХışЭığı seferinde ordu birlikleri КrКsıЧНК Seyh Muhammad Sadik gibi CûвЛсrьХОrТЧ öЧНО gelen şОвСХОrТ yer КХmışЭır (HКПız TКЧТş: 72a). Yine Abdullah Han 980/1575 tarihinde SОmОrФКЧН’ı ТşРКХО ЭОşОЛЛüs edip muvaffak olamayan TКşФОЧЭ, Hocend, TürФТsЭКЧ askerleri ile вКpЭığı muharebede de pek хШФ sultan ve emirin вКЧıЧНК seyyidlerden, şОвСХОrНОЧ dikkate НОğОr zatlar ЛЮХЮЧmЮşЭЮrғ Bunlar КrКsıЧНК вüФsОФ makama sahip olan КвЧı zamanda ЧсФТЛ СüЯТвОЭТЧО haiz Hasan Hoca, ФКrНОşТ İЧКвОЭ Hoca, Hoca Mirakov NКФşТЛОЧНь ile ФКrНОşХОrТ HüsОвТЧ Hoca, Hoca Seyyid Hadi ЛЮХЮЧmЮşЭЮr (HКПıг TКЧТş: 166b). EğОr muhakkak söвХОmОФ gerekirse Abdullah HКЧ’ıЧ ШЧХКrıЧ вöЧХОЧНТrmОХОrТвХО bir dizi rakip aileyi saf Нışı ОЭЭТğТ ve 986/Қ578’НО SОmОrФКЧН’ıЧ ФШЧЭrШХüЧü ele РОхТrОrОФ yirmi вıХ kadar ЛüЭüЧ ŞОвЛсЧь ЭШprКФХКrıЧК СüФmОЭЭТğТЧТ ifade edebiliriz (Edhem, 1345: 432-433; Algar, 2012: 68). GörüХОМОğТ gibi Hoca İsХсm ve onun halefleri нгЛОФ HКЧХığı НöЧОmТЧТЧ uzunca bir sürОsТ ТхТЧНО СКЧХığı hemen her вöЧüвХО ОЭФТХОmТşХОrНТrғ HКЧХКrıЧ tahttan indirilmesi ve sЮХЭКЧХКrıЧ tahta хıФКrıХmКsı hadiselerinde bu şОвСХОrТЧ zaman zaman yerleri ve rolleri ШХmЮşЭЮrғ Burada bizim ТхТЧ müСТm olan bir НТğОr husus da Abdullah HКЧ’ıЧ ЛКşЭК CûвЛсrь şОвСХОrТ olmak üгОrО NКФşТЛОЧНьХТğТЧ НТğОr ФШХХКrıЧНКФТ şОвСХОrХО de daimi surette ТsЭТşКrОХОr РОrхОФХОşЭТrmТş, ШЧХКrıЧ РörüşХОrТЧО itibar ОЭmТş ШХmКsıНırғ Bunlar КrКsıЧНК ŞОвС KКsım AХТЛсНТ (HКПıг TКЧТş: 151b; Vambery, 1973: 300), KКsım Sultan ŞОвС Azizan (HКПıг TКЧТş: 234b-235a), ŞОвС CОХсвьr’Т (HКПıг TКЧТş: 61a) tarihi verilerden hareketle zikredebiliriz. Bu isimlerden ŞОвС Azizan Abdullah Han üгОrТЧНО derin tesirler meydana getiren, kendisinin РörüşХОrТЧО НОЯКmХı surette itibar edilen ve 17 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) СКЧХığıЧ meselelerinde arabulucu olup gerilimin КrЭЭığı zamanlarda ЭКrКПХКrı sКФТЧХОşЭТrОЧ bir tarikat şОвСТНТr (HКПıг TКЧТş: 234b-235a; Vambery, 1973: 300). TКЧТş eserinde kendisinden хШФ defa ЛКСsОЭЭТğТ ŞОвС KКsım, SЮХЭКЧ’ıЧ ЛКşФКЧХıФ ОЭЭТğТ bir kurultay ЭШpХКЧЭısıЧНК mсХь meselelerde СКЧХığıЧ ТСЭТвКхХКrıЧıЧ КrЭЭığı bundan НШХКвı vergilerin КrЭırıХmКsı ЧШФЭКsıЧНК КХıЧКЧ karara ФКrşı хıФmışЭırғ Bu хıФışıвХК СКЧХığıЧ menfaatinden ziyade Эüm vilayetlerdeki СКХФıЧ menfaatini РöгОЭmТşЭТrғ ŞОв KКsım sahip ШХНЮğЮ mal ЯКrХığıЧı menfaatini РöгОЭЭТğТ СКХФıЧ СКsЭКХıФХКrıЧıЧ tedavisine, ТСЭТвКхХКrıЧıЧ ФКrşıХКЧmКsıЧК ЯКФПОЭmТşЭТrғ Abdullah Han НöЧОmТЧНО КЧХКвış ve feraseti ile tОЛКrüг eden ŞОвС KКsım’К Han ЛКşЭК olmak üгОrО toplumun her kesiminden iltifatlar РОХmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 234b-236a). ŞОвС Celayir ise BЮСсrс’вК вöЧОХТФ sКХНırıХКrıЧ arefesinde hanedan üвОХОrТЧТЧ ЛКşКrısı ТхТЧ dua ОЭmТşЭТrғ AвrıМК СТsКrХКrıЧ sКğХКmХКşЭırıХmКsı konusunda bizzat kendisi müЧЭОsТpХОrТ ile birlikte вКrНım ОЭmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 58a-58b). Abdullah Han, ШğХЮ AЛНЮХmümТЧ ТхТЧ tertip ОЭЭТğТ süЧЧОЭ merasimine devlet ricali, askeri komutanlar, öЧНО gelen emirlerin вКЧı sırК toplumun manevi öЧНОrХОrТ olarak bilinen ulema ve şОвСХОrТ de davet ОЭmТşЭТrғ Bunlar КrКsıЧНК Hoca KıХКЧ SК’Н, ŞОвСüХТsХКm Han Hoca, NКФşТЛОЧНьвО’ЧТЧ bir kolu olan HсМОРсЧ sıЧıПıЧНКЧ şОвСХОr de ЛЮХЮЧmЮşЭЮr (HКПıг TКЧТş: 206b). Burada bir parantez КхКrКФҲ CûвЛсrьХОrin öЧНО gelen şОвСХОrТЧНОЧ Hoca Arab Hoca кКrНЮгТ’ЧТЧ (HКПıг TКЧТş: 102b), KüЛrОЯТввО’ЧТЧ öЧНО gelen şОвСХОrТЧНОЧ Mevlana Muhammed ГКСТН’ТЧ (öғ 1002/1594) Abdullah HКЧ’К itaatini bildirdiklerini СКЭırХКЭmКmıгНК fayda ЛЮХЮЧmКФЭКНır (HКПıг TКЧТş: 155b). Bu ЛКğХКmНК ЯЮrРЮХКЧmКsı gereken bir НТğОr husus NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТЧТЧ sahip ШХНЮФХКrı manevi ФШЧЮmХКrıЧıЧ вКЧı sırК idari ve ticari hayatta da etkin bir rol ШвЧКmış ШХmКХКrıНırғ Bu durum bir cihetten şКСsТ хКЛКХКr, НТğОr bir cihetten ise idari РörОЯХОr hasebiyle kendilerine tahsis edilen toprak veya nakit ЛКğışХКr neticesinde husule РОХmТşЭТrғ Burton, Hoca SК’Н’ıЧ şОвСüХТsХКmХıФ mКФКmıЧК getirildikten sonra kendisine НОsЭОğТЧТЧ ФКrşıХığıЧНК 5000x4840 metre alan üгОrТЧО yer alan arazinin vergi ШХmКФsıгıЧ ve su ФЮХХКЧım СКФФı da mahfuz olmak üгОrО ЯОrТХНТğТЧТ kaydetmektedir (Burton, 1997: 46). MüОХХТПО РörО BОНОСşКЧ’ıЧ fethi РОrхОФХОşЭТğТЧНО ЛЮrКЧıЧ idaresini Hoca SК’Н’К teklif ОНТХmТş ancak Hoca SК’Н bunu rОННОЭmТşЭТr (Burton, 1997: 48). Abdullah Han Belh vilayetine ЛКğХı ВКвхТ ЛöХРОsТЧО РОХНТğТЧНО CûвЛсrь şОвСХОrТЧНОЧ КвЧı zamanda öЧОmХТ emirlerden olan Hoca Can Ali BОв’ТЧ ve Can Polad BОв’ТЧ КЭКХıФХКrıЧıЧ gelen rica üгОrТЧО вüФsОХЭТХmОsТЧТ ОmrОЭmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 102b). Yine Mezar-ı ŞОrТП’ТЧ ЛüЭüЧ gelirlerini Hasan HШМК’вК ikta ve ulufe olarak ЯОrmТşЭТr (HКПıг TКЧТş: 193b). Bu ЛКğışХКr NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТ ЭКrКПıЧНКЧ genel itibariyle СКЧХığıЧ idari ve iktisadi menfaatine uygun bir şОФТХНО ihdas ОНТХmТş, üХФОЧТЧ mamur hale getirilmesinde СКrМКЧmışЭırғ Buna хКrpıМı bir örЧОФ olarak 1570 вıХıЧНК Hoca SК’Н’ıЧ yerli ve вКЛКЧМı ЭüММКrХКrıЧ ikamet ve ЛКrıЧmК sШrЮЧХКrıЧı gidermek mКФsКНıвХК ribat СüЯТвОЭТЧО de haiz Gav-u KКşсЧ КНıЧНК bir ФОrЯКЧsКrКвı ТЧşК ettirmesi verilebilir. Burada ЭüММКrХКrНКЧ konaklama ücreti КХıЧmКmış şКвОЭ ТСЭТвКх duyarlarsa sКЭıЧ alabilecekleri at ve develer de ЛЮХЮЧНЮrЮХmЮşЭЮr (Jeckinson, 1885: 470-77). 18 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. BЮЧХКrıЧ вКЧı sırК ТНКrь ve ЭТМКrь hayatta etkili olan NКФşТЛОЧНь şОвСХОrТ, СКЧХığıЧ bu alanlardaki ЭКsКrrЮПХКrıЧНК da belirleyici ШХmЮşХКrНırғ Yine bu devrede SКПОЯьХОrТЧ taassup derecesindeki ŞТь prШpКРКЧНКsı taraflar КrКsıЧНКФТ ТЭЭТПКФıЧ КХКЧıЧı РОЧТşХОЭmТşЭТrғ Nitekim ŞОвЛсЧьХОr, SКПОЯь devletine ФКrşı süЧЧьХТğТ destekleme pШХТЭТФКsı izledikleri ТхТЧ de NКФşТЛОЧНьХОr ile вКФıЧ ТХТşФТХОr ФЮrmЮşХКrНırғ BüЭüЧ bu hususlardan НШХКвı MсЯОrсüЧЧОСТr ikliminde ŞОвЛКЧТ idaresi, НТЧТ/ЭКsКЯЯЮПь hayat ile sТвКsь СКвКЭıЧ Тх ТхО РОхЭТğТ bir НöЧОm olarak ЭОЛОХХür ОЭmТşЭТrғ 19 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) KAYNAKLAR AHMEDOV, B. (1996). el-Arab e’l-İslâ fî Uz ekistâ târîh-i Âs a’l-Vustâ min й â i’l-Asri’l- рâki eti hatte’l-yevm (haz. Zahidullah Mü e e o . Beyrut: eş-Şe iketü’l-Matbuat li’t-Tevzi e’ -Neş . Aр“ÎыйTÎ, DOST MUHAMMED ыÎŞÎ. “ilsiletü’s-sıddîkî ve e îsü’l-âşîkî , Öz ekista нAŞй Ktp. Nr. 622. ALGAR, H. (1990). Politi al Aspects of Naqshbandi рisto , Naqshbandis. İsta ul: İsis Ya ı ılık. ALGAR, рAMİD (1993). Dah idi a , Encyclopaedia Iranica, VI (6), 585-586. ALGAR, рAMİD (1999). н o Kashghar to й üp: the Lineages and Legacy of Şe h Abdullah Nidâî , Naqshbandis in Western and Central Asia, 1-15. ALGAR, H. (2012). Nakşi e dîlik. İsta ul: İ sa Ya ı la ı. ALLWORTH, E. (1964). Uzbek Literary Politics. London: Mouton & CO. ALLWORTH, E. (1990). The Modern Uzbeks. Stanford-California: Hoover Institution Press. ALPARGU, M. (2002). Tü kista рa lıkla ı , Türkler, 8, (ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Ankara: Yeni Tü ki e Ya ı la ı. 557-605. ANONİM (1363.). Âle Ârâ -ı “afe î ş . Yadullah Şük i . Tahran: İ tişâ ât-ı İttilâat. ARAT, R. R. (2000). Ba ur â e, Ankara: Tü k Tarih Kurumu Ya ı la ı. ARJUMAND, S. A. (1984). The Shadow of God and Hidde İ a . Chiago. BABAJANOV, B. (1997). эa naqshbandiyya sous les premiers “he a ides , Cahiers d’Asie Centrale, 3/4, 69-90. BARTHOLD, W. (1987). . Ası da Öz ek рa la ı “a a la ı da Me asi , çe . Abdulkadir İ a . Makaleler ve İ ele eler, 546-554. Ankara: Tü k Tarih Kurumu Ya ı la ı. BARTHOLD, W. (1984). İsla Medeniyeti Tarihi. Ankara: A ısa Mat aa ılık. BREGEL, Y. (1982). A dal-aziz “ulta , Enyclopedia İra i a, 1 (1), 101-102. BUрÂRÂYÎ, MİR)A ŞйM“ (1377). Târîh-u Buhârâ, Hokand ve ыâşğar der şerh-i hükü râ î Emir Mir Haydar der Buhârâ, Muhammed Ali Han der Hokand ve Cihangir Hace der ыaşgar (hzl. Muhammed Ekber Aşık . Tahran: Ayne-i Mî as. BURTON, A. (1997) The Bukharans A Dynastic, Diplomatic and Commercial History 1550- 1702. Curzon Press. 20 Şeybânî Özbek Hanları ve Nakşibendîlik / A. MACİT CÜVйYNÎ, AэAADDİN ATA Mйэİы, (2013). Tarih-i Ciha güşâ çe . Mü sel Öztü k . Ankara: Tü k Tarih Kurumu Ya ı la ı. DALE, S. (2009). The Later Timurids (1450- The Cambridge History of İ er Asia The Chingissed Age (ed.Nicola Di Cosmo, Allen J. Frank, Peter B. Golden). New York: Cambridge University Press. DUGHLAT, MİR)A MUHAMMED HAYDAR, (1895). The Tarikh-i Rashidi of Muhammed Haidar Dughlat İ g. çe . N. Elias-E. D. Ros). Londra. EDHEM, рAэİэ (1345). Dü el-i İsla i e, İsta ul. EL- рÜ“йYNÎ, ABDULHAY (1688). Nese â e-i рâ e Ahrar, Esad Efendi. FOLTZ, R. (1996). The Central Asian Na sh a dî Connections of the Mughal й pe o s , Journal of Islamic Studies. 7 (2): 229-239. HAFIZ TANİŞ B. йMÎR MUHAMMED BUрÂRÎ. Şeref â e-i Şâhî, I-II. Tahran: Sazman-ı Esnad ve Kitaphane-i Milli Cumhuri İsla i İ a , Bahş-i İ a şe asi. рAыİM HAN, MUHAMMED, (2009). Mu teha u’t-Te ârih (tashih: Yâ ûî ыâ âhe â ve ыûîçî рâ edâ . Tokyo: Müessese-i Mutâlaât нe he ghâ ve )e â hâ- ı Âs â ve Âf îkâ. рANDйMİR, ĞIYA“йDDİN B. рAMİMUDDİNÜ’э рÜ“йYNÎ, (1380). Târîh-u рa i u’s-Siyer нî Ah ârı йfrâd-ı Beşer (hzl.Celaleddin рü aî , 4. Tahran: İ tişâ ât-ı Hayam. HOLZWARTH, W. (2002). The Shaybanids and the Khan P i edo s , Islam Art and Architecture (ed. Markus Hatstein- Peter Delius), Cologne, Konemann, 431-435. рÛNCÎ, FAZLULLAH BİN RU)BİрAN (1341). Mih â â e-i Buhârâ (haz. Manoochehr Sotoodeh). Tahran: Pi kâh Terceme ve Neş ыitâ . ISOGAI, K. (1997). Yasa and “ha i’a in Early 16th century Central Asia , Cahiers d’Asie Centrale, 3/4, 91-103. щйNыİN“ON, A. (1885). Early Voyages and Travels Russia and Persia (ed. E.D. Morgan, C. H. Coote). Londra. KARASOY, Y. (1998). Şi a Han Di a ı. Ankara: Tü k Dil Kurumu Ya ı la ı. ы“ÂNÎ, AHMED. Şerh-i Ru âî-yi Ubeydullah Han, İsta ul Ü i e sitesi ыütüpha esi, FY, nr. 649. ыйŞMİRİ, BйDRйDDİN (1376). “ira u’s-Salihin ş . Seyyid Siraceddin). 1b-558a. İsla a ad. ыйŞMİRİ, BйDRйDDİN. Ra zatu’r-rız a ve hadikatu’l-gıl a . Öz ekista нAŞй Ktp., nr. 2094., 1b-558a. ыUTGÂN, MUHAMMED YÂR B. ARAB, (1385). Musahharü’l-Bilâd. Tahran: Mî âs Mektû . 21 Motif Akademi Halkbilimi Dergisi / 2014-2 (Temmuz–Aralık) MCCHESNEY, R. D. (1996), Ba ie of Hetorodoxy? Rethinking the Ties Between İ a and Central Asi in 17 Ce tu , Safavid Persia, ş .: Charles Melville, Londra, 231-267. MÜNŞÎ, İ“ыйNDйR BEY (1377). Tarih Alem-Ârâ- ı A asî (hzl. M. İ. Rıd a î , 1-3. Tahran: İ tişâ ât-ı Dü a- ı ыitâ . MÜNŞÎ, MUHAMMED YUSUF, (1385). Tezkire-i Mukî рâ î Siyeri Târîh-i нerhe gî ve İ ti âî Mâ erâü ehir der ahd-i Şe â î â ve İşterhâ i â (tashih ve tahkik: нe eşte “a âfâ . Tahran: Mi âs-i Mektû . Nİ“ÂRÎ, HOCA BAрAUDDİN HASAN BUрÂRÎ, (1969). Müzekkiru Ah â (tashih. Seyyid Muhammed Fazlullah). Haydarabad: Dâi etu’l-Maarif-i Osmaniyye. RUMLU, HASAN BEY (1384). Ahse ü‟t-Te ârîh (hzl. A du’l-рüse i Ne aî , I-III. Tahran: İ tişâ ât-ı йsâtî . SCHIMMEL, A. (1960). “o e Notes on the Cultural Activity of the First Uzbek Rule s , Journal of the Pakistan Historical Society. 8/4, 149-166). “йMйRыANDÎ, MÎR “йYYİD ŞйRÎн RÂыIM, (1380). Târîh-i Râki (thk. Mi uçeh “itûde . Tahran: Bi âd Me kûfât Doktor Mahmud Afşâ . TAэİB, MUHAMMED. Matla u’t-Talibin. Ozbekistan нAŞй Ktp., nr. 80, 1b-231a. TйBRİ)Î, HAFIZ рÜ“йYİN ыйRBйэAÎ (1344). Ra zatu’l-Cinan ş . Cafer Sultan el-ыu aî . Tahran. TOGAN, Z. V. (1927). Şa ak рa ’ı Şii le i , Yeni Türkista , 1, 22-25. TOSUN, N. (2001). ыâsâ î, Ah ed , DİA. XXIV, 531-532. TOSUN, N. (2001). ыâsâ îyye , DİA, XXIV, 532-34. TOSUN, N. (2012). O ta As a’da Tasa uf , Orta As a’da İsla Temsilden Fobiye, I, Tü kista Ahmet Yesevi Ü i e sitesi. Ankara: SFN Ya ı ılık. TÜRыOĞэU, İ“MAİэ (2010). Şe â île , DİA. XXXIX, 45-47. VÂэÎ, MAHMUD B. йMİR BйэрÎ, (1984). Bahru’l-Esrar fî Me aki u’l-Ahyar (hzr. Hakim Muhammed Said, Seyyid Mui u‟l-Hak, Ensar Zahid Han). ыa açi: Pakistan Historical Sociaty. VAMBERY, A. (1973). History of Bokhara. Nendeln-Liechtenstein: Arno Press. 22

религии и мифологии, христианства, ислама, иудаизма, мифологии и Иисуса, с той же историей с Иисусом, Мифологией и потопом Ноя, Алкарисами и Лилит, Девой Марией, Крестом Зодиака, чудесами Иисуса, мифологией

Религии всегда приспосабливались к своим убеждениям и обществам, иногда даже полностью украденным, вдохновляемым мифами, историями, персонажами, событиями, богами, творениями, бедствиями и многими другими вещами, которые большинство из них, как большинство из вас знает, не могут принять или принять. Неизбежно, что мифология является мифологией настоящих религий, поскольку это религия эсханизма, которая является величайшим пророчеством о том, что не-теизм и всевозможные информационные ресурсы становятся все более доступными миру.

Теперь я хотел бы сохранить эту статью под названием «Религия и мифология» как сериал, как мифология влияет на религию, как формируются эти старые убеждения перед религиями, основа многих верных религий. В моей первой статье под названием «Религия и мифология» я обсудил три основные темы для вас: 1-Мифология и Иисус 2-Мифология и Заблуждение Ноя 3-Алкари в турецкой мифологии и Лилите


религии и мифологии, христианства, ислама, иудаизма, мифологии и Иисуса, с той же историей с Иисусом, Мифологией и потопом Ноя, Алкарисами и Лилит, Девой Марией, Крестом Зодиака, чудесами Иисуса, мифологией

Мифология Гора и Иисус (ЕГИПЕТ): 

Xopyc: Хорус 25 декабря по девственному Исис-Мери приносится в мир. Пока он родился, он приехал на восток в течение года. Тогда три волхва, которые следовали за звездой, после того, как он нашел Хорус и новорожденный спаситель, щедрый учитель, когда дело доходит до 12 возраста Хорус 30 лет, когда он начал свою карьера была крещена Ануп и Хорус был 12 учеников, которые путешествовали с ним. Прогулка по воде показала чудеса, как исцеление пациентов. Хорус: Истина, Свет, Сын Божий, Прекрасный Пастырь, Божья Овца и т. Д. были известны многие разные символы. Хорус, преданный Тифоном, распят людьми и снова воскрес после похорон в течение 3 дней.

Как я уже говорил в начале статьи, отношения мифологии и религии, их взаимодействия друг с другом начинаются здесь. Событие, которое вы прочитали выше, напомнило вам Гц. Но единственное событие, которое напоминает Исус в Библии, то, что в Коране и предполагаемое рождение девственной матери (сказка, украденная из предыдущих мифов и религий), также не с Хорусом. Эта история Гора затрагивает многие культуры, людей, их богов, пророков и их религию. Продолжите примеры.


Аттис (ГРЕК): 25 декабря в Фригию приходит чердак из девственной Наны, а затем убит, как гора, распят, похоронен и поднят обратно через 3 дня.

Кришна (СОВЕТ): Кришна, который пришел в мир от Девы Деваки, родился со звездой, которая ее объявляет. Он показал чудеса своим апостолам так же, как и Хорус, а затем он отступил после того, как умер.

Дионис (ГРЕК): Дионис, принесенный министром в мир, приходит на землю 25 декабря и считается путешествующим учителем. Вода показывала чудеса, как поворот вина (как полагал Иисус, если кто-то назвал Иисуса). Диойус: Царь царей, Альфа Омега, возлюбленный Сын Божий, был запомнен по именам, а после смерти он снова был похож на Гора.

Митра (PERС): Как Митры «, также как и его предшественник на 25 декабря, появился на свет, он имел 12 учеников и показал им чуда, через три дня после его смерти, вернулся к жизни снова Митра„реальный“,„Свет“была известна как много имен. Одним из самых важных моментов является то, что было воскресенье, священный день поклонения Митры был воскресным.

Может быть, все, что вы так думаете, не похожие характеристики, рассказы хостов, обожествленные чем есть десятки имен, некоторые из них:

Индия Будда Сегит,

Саливаханджы из бермуды,

 египетский Осирис, Орус, Зулис, Жулин,

Оден из Искандинавие,

Зороастр из Персье,

финикийский «ден тугой и Ваалу,

Индра Тибет,

 Афганистан Бали,

Джао из Непала,

Таммуз изСирии,

Фиригия от Атис,

из Фракии Хамолхис,

Адад из Несториан,

 Дева Тат Саммоначада из Таиланда,

Тибет Алкид

Беддр из Японии,

 Хесуса, Эроса, Бремпиллах из Калтлердена,

 Кадма из Греции,

Тор из Галлие,

Хилден и Фета из Мандоте,

Gentaut, Quexalcot из Мексики  и другие,,,

Почему эти особенности в истории их всех?

Мероприятие сначала начинается с астрологии, потому что люди поклоняются египетской астрологии Гора. Звезда, названная яркой звездой на востоке, проходящей через всю карту, - это Сириус, самая яркая звезда в небе 24 декабря. Три яркие звезды находятся на одной линии с Сириусом и расположены в бассейне Ориона. Названия этих звезд - «3 короля», расположенные в одной и той же линии и светящиеся в те же даты.

Крест зодиака является символом язычества, хотя он не очень известен. 12 Мнимая история представляет собой двенадцать крестов зодиака, а Иисус представляет Иисуса и солнце. То есть солнце в середине креста зодиака представляет Иисус, а 12 окружающих бастионов представляют собой 12 алтарей. Как можно понять из этого, составляющие религии скопировали и изменили истории и культуры предыдущих убеждений. Этими качествами являются копии Гора, Бога сообщества, существовавшего за сотни лет до них. Картины египетского рождения девственной женщины, рождение Бога Хоруса и процесс благословения, которые египтяне выкопали в стенах Храма Луксора, являются еще одним доказательством того, насколько старые эти истории и как они копируются из их первоначальных источников.


религии и мифологии, христианства, ислама, иудаизма, мифологии и Иисуса, с той же историей с Иисусом, Мифологией и потопом Ноя, Алкарисами и Лилит, Девой Марией, Крестом Зодиака, чудесами Иисуса, мифологией

Мифология Ноевская буря

Считалось, что наводнение, разрушившее более 2000 лет человечества, было написано Богом на Теврате,  Библии и в Коране, и что этот случай принадлежал только религиям Ибрагима. Считается, что это явление это не был источник. Но когда джентльмен по имени Джордж Смит в Королевской академии Англии читал сочинения одной из табличек в книге короля Асуанипала в Ниневии в 1875 году, многие слушатели говорили вслух в  Геноцида  Теврата. Это очень нормально для души, которую нужно убить. Как счастье Ноя, которое должно было быть передано Богу / Богу? И как это было, что тайфун был написан из Теврата?

В результате этих исследований этот поток был написан в 12-таблетке эпоса, в котором описываются приключения Гильгамега (Bilgameg), героини Шумера. В этих сочинениях Уннапигтим сам объяснил, что Билгамег, находившийся в поисках беспорядка, был освобожден от наводнения и был взят богами по основаниям  был написан 1200 годе до нашей эры  в Аккадзе.


религии и мифологии, христианства, ислама, иудаизма, мифологии и Иисуса, с той же историей с Иисусом, Мифологией и потопом Ноя, Алкарисами и Лилит, Девой Марией, Крестом Зодиака, чудесами Иисуса, мифологией

Алкарысы и Лилит в турецкой мифологии

Как вы знаете, первая женщина, созданная как жена в Коране и благочестивый Адам, описывается как Ева. Бог создал Мстителя из ребер Адама, чтобы он оставил его в покое, поэтому, если вы посмотрите на эти две книги, Ева не была создана с земли, как Адам, который был создан перед ним.

История этого создания Хавва отличается от религий, называемых Авраамом только в Теврате. Потому что, согласно Тееврату, Бог говорит, что человек создан как женщина и мужчина на шестой день, что напоминает о следующей причине: «Разве Ева не первая женщина, которая будет создана?» Талмуд и многие еврейские источники - это Хавва, которая была создана во втором эпизоде, когда Лилит была создана в 1-части.

Например, в Теврате Лилит упоминает: Иисус Навин 34:14: «Там встретятся дикие животные и гиены, и монахи будут взаимно взятки.

Согласно убеждению, Лилит, первая женщина, которая будет создана, в то же время, что и Адам, и утверждая, что он был создан с земли точно так же, как он, игнорирует Адама в равной степени и пренебрегает тем, что Адам всегда на высоте во время полового акта и отказывается подчиняться и подчиняться ему. После этого ситуация напоминает историю сатаны (Лилит очень похож на сатану), потому что после этой ситуации Лилит, которая не слушает слова Адама, превращается в женского демона / дьявола.

Позже Лилит использует одно из священных имен Бога, когда он убегает с небес и присоединяется к ним с демонами, царем демонов, сатаной и воспитывает их ребенка. Теврате описывается следующим образом:

Адам, оставшийся наедине с Лилитой говорит Богу, что хочет вернуть его назад. Затем, когда три ангела, которых повелел Бог, послали Лилиту. Он сказал им: «Если Лилит не вернется, я убью сто детей каждый день». Ангелы, которые отошли от Бога и искали Лилит, нашли его на острове посреди воды, а вокруг острова была вода, которую египетские люди использовали во время самоубийства. Выполняя Божье обещание, говоря, что ангел, который послал Его послание, не вернется тогда убивает детей Лилита. Возвращаясь к этому расстроенному и отвратительному состоянию, Лилит заявляет, что все беременные и натальные женщины являются врагами . В первые 8 дней девочки получат своих первых 20 детей и мальчиков. Он не тронет детей, у которых есть только три ангела, которые приносят ему послание Бога.

Небольшая заметка в конце: имя Лилит также продолжается и в шумерской мифологии. В шумерской мифологии богиня Инанна считается джином, который гнездится на дереве и препятствует его разрезанию.

Ссылки: Avalanche, Muazzez Ilmiye. Гильгамеш / Первый Царь-герой в истории. 7. часть, ноябрь 2007 г .; Моринская галерея Ковач, Эпик Гильгамеша. Преобразование Муаззель Илмие Лавины. Анкара, 1990, стр. 132. Хартмут Шмокель, Дас Земля Шумер, Штутгарт, 1962, с.141.  Священный Коран I Библия I Теврат


Писател- А.Кара


переведенный: еж


Makalenin Türkçesi için üzerine tıklayınız


nest...

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası