Bebeklerde Aşı Yerinde Sertlik

BCG Aşısı

BCG (Bacillus Calmette-Guerin) aşısı, diğer adıyla verem (tüberküloz) aşısıdır. Deri içine enjeksiyon yoluyla yapılır. Deri altına yapılması durumunda doku zararı gelişebilir. Bu sebeple deneyimli bir sağlık personeli tarafından yapılması gerekir.

BCG aşısı, kişilerin verem bakterisine maruz kalmaları durumunda bakterinin vücuda girmesini engellemez ancak hastalığın tehlikeli seyrini önler; hastalığın gelişmesi durumunda sınırlı bir enfeksiyonla seyretmesini ve hayati tehlike oluşturmasını engeller. Aşının koruyucu etkilerinin vücutta gelişmesi 6 ile 12 hafta sürebilir.

BCG Aşısı Neden Gereklidir?

Tüberküloz tedavisi, toplum sağlığı ile ilgili önemli bir konudur. Bu nedenle, tüm ülkeler özellikle çocukları korumak için yaygın bir şekilde aşılama uygularlar. BCG aşısı, küçük yaştaki çocuklar için ölümcül olabilen miliyer tüberküloz ve menenjit tüberküloza karşı etkin koruma sağlar. Özellikle henüz bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş olan küçük çocukların korunması için önemlidir. Aşılanan çocuklarda söz konusu hastalıklar gelişse bile tedaviye yanıt verme oranları diğerlerinden çok daha yüksektir. Aşı, kişilerin verem mikrobu ile karşılaşmaları halinde hastalığın vücutta büyük hasar yaratmasının önüne geçer.

Türkiye’de BCG Aşısı

Dünyada pek çok ülke yaygın biçimde BCG aşısı uygulamaktadır. Ancak, tüberküloz görülme sıklığı azalan ülkeler yalnızca risk gruplarını aşılamakta, aşıyı rutin bebeklik aşıları arasında yapmamaktadır.

BCG aşısı, Türkiye’de bebek ve çocukların rutin aşı takviminde yer almaktadır. Aşının rutin aşılardan çıkarılabilmesi için ülkede hastalık görülme oranının ’de 5’in altına düşmesi gerekmektedir. Türkiye henüz bu noktaya gelmemiştir. yılı itibarıyla Türkiye’de olgu hızı ’de 14,4 olarak tespit edilmiştir.

BCG aşısı iki ayını doldurmuş bebeklere uygulanır. Bu aşı canlı bakteri aşısı, diğer adıyla aktif aşıdır. Aktif aşılarda bakterinin kişilerde hastalık yapma yeteneği yok edilmiştir. Amaç, gücü azaltılmış bakteri ile kişide bağışıklık cevabı oluşturmak ve ciddi bir enfeksiyona karşı koruma sağlamaktır. Bağışıklık, T lenfositleri ve makrofajların aktive olması yoluyla oluşur.

BCG Aşısında Dozaj

Bir yaşını doldurmamış çocuklarda 0,05 cc, bir yaşın üzerindeki çocuklarda ise 0,1 cc dozajında aşılama yapılır. Aşı genellikle sol omuz deltoid kasına, tek doz olarak yapılır.

Aşının koruyuculuğu %80 oranındadır. Koruyuculuğun ne kadar süreyle devam ettiğine dair farklı görüşler bulunmakla birlikte yıl arasında olduğu tahmin edilmektedir.

BCG Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Tüm aşılarda olduğu gibi, BCG aşısında da aşılamanın ardından bazı hafif yan etkiler meydana gelebilir. Aşının yapıldığı bölgede kızarıklık, ağrı ya da şişkinlik oluşabilir. Bazı durumlarda koltuk altı ve boyundaki lenf bezleri şişebilir. Yan etkilerde kendiliğinden düzelme görülmezse hekime başvurmakta fayda vardır.

Aşı yapılan bölgeyi temiz tutmak ve kaşımaktan kaçınmak gereklidir. Çoğunlukla aşıdan sonra pansumana ihtiyaç duyulmaz. Aşıdan sonra günlük aktivitelere devam etmekte bir sakınca yoktur.

BCG aşısından sonra aşının yapıldığı bölgede deride küçük kırmızı bir kabarcık oluşabilir, kabarcık patlayabilir ve iz bırakabilir. Ancak izsiz iyileşme de görülmektedir.

Aşının Uygulanmadığı Durumlar

Ateşli hastalığı olanlara, prematüre doğan bebeklere bebek 3 kg’ye ulaşmadan önce, gebelere, tüberküloz hastalarına, kanser hastalarına, kanser tedavisi gören kişilere, kortizon kullanan kişilere, bağışıklık sistemi bir hastalık sebebiyle ya da çeşitli ilaçlar vasıtasıyla baskılanan kişilere BCG aşısı uygulanmaz.

Tüberküloz (Verem) Nedir?

Tüberküloz, Mycobacterium Tuberculosis basili yoluyla bulaşan bir solunum yolu hastalığıdır. Hastalık %70 oranında akciğerlerde oluşur, fakat bununla beraber diğer organlarda da hasara yol açabilir. Tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanabilir. İlaç tedavisi ile hastalığın belirtileri ortadan kalksa bile tamamen iyileşmek için uzun süren bir tedavi gerekir.

Dünya nüfusunun ortalama %30’u Mycobacterium Tuberculosis basili ile enfektedir. Kişilerin bu basili taşıyıp taşımadıkları tüberkülin deri testi (PPD) ile belirlenir. Her enfeksiyon hemen hastalıkla sonuçlanmaz. Kişiler tüberküloz basili ile enfekte olduklarında basil vücutta hapsedilir. Enfekte olan kişilerin %5’i yıl içinde verem hastası olur; diğer %5’inde vücut direncinin düştüğü durumlarda verem hastalığı gelişir. Enfekte olan kişilerin büyük kısmında ise hastalık gelişmez.

Küçük çocuklar, AIDS hastaları, kanser hastaları, şeker hastaları, böbrek hastalıkları olan kişiler, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar ve yoğun alkol ve tütün tüketenler gibi vücut direnci düşük olan kişiler diğer kişilere göre daha büyük risk altındadır.

Hastalık iki üç haftadan uzun süren öksürük, balgam çıkarma, kan tükürme, göğüs ve sırt ağrısı, nefes darlığı, ses kısıklığı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Hastalığa ateş, halsizlik, yorgunluk kilo kaybı ve iştahsızlık eşlik edebilir. Akciğer dışı tüberkülozlarda belirtiler farklılaşabilir.

Tüberküloz Nasıl Bulaşır?

Tüberküloz solunum yoluyla bulaşan bir hastalıktır. Ortamda bir tüberküloz hastası var ise o kişiyle uzun süre kapalı ortada vakit geçirmek bulaşma riskini artırır. Öksürme ve hapşırma gibi eylemlerle bulaşır. Hasta kişinin çatal ve bıçağı, giysileri gibi özel eşyaları ile temasla bulaşma gerçekleşmez.

&#;ubat ay&#;nda yap&#;lan a&#;&#;lar&#;n saklama ko&#;ullar&#;ndan dolay&#; bayatlad&#;&#;&#;n&#; belirten yetkililer, bebekleri a&#;&#;n&#;n tekrarlanmas&#; için hastaneye ça&#;&#;rd&#;.

&#;ikayetvar’&#;n haberin göre: &#;stanbul’da bulunan bir özel hastanedeki a&#;&#;lar&#;n saklama ko&#;ullar&#;ndan dolay&#; bozuldu&#;unu belirten hastane görevlileri, a&#;&#; yapt&#;ran aileleri arayarak tekrar a&#;&#; yapmalar&#; gerekti&#;ini bildirdi. Bebeklerine bayat a&#;&#; yap&#;ld&#;&#;&#;n&#; ö&#;renen bir aile, a&#;&#;n&#;n tekrar&#; için aile hekimli&#;ine gitmek istediklerinde bu sefer de hastanenin a&#;&#;n&#;n tekrarlanmas&#; gerekti&#;ine dair belge vermedi&#;ini iddia etti.

“Bayat A&#;&#; Bebe&#;imizin Baca&#;&#;nda Sertlik Yapt&#;”

A&#;&#; yap&#;ld&#;ktan sonra bebeklerinin baca&#;&#;nda sertlik olu&#;tu&#;unu fark eden aile, tekrar doktora gittiklerini ve durumu anlatt&#;klar&#;nda “Baz&#; bebeklerde a&#;&#;lar geç da&#;&#;labiliyor, buz koyarsan&#;z geçecektir” yan&#;t&#;n&#; ald&#;klar&#;n&#; belirtti.

Aile Sa&#;l&#;&#;&#; Merkezi Devreye Girdi

Özel hastanenin gerekli evraklar&#; vermemesi üzerine Aile Sa&#;l&#;&#;&#; Merkezi duruma el koydu ve belgeler haz&#;rland&#;. Aile hekimli&#;inde yap&#;lan a&#;&#;dan sonra bebeklerinin baca&#;&#;nda herhangi bir sertlik olmad&#;&#;&#;n&#; aç&#;klayan aile, bayat a&#;&#;dan dolay&#; bebe&#;in vücudunun tepki verdi&#;ini savundu.

Hasta Haklar&#; Aktivistleri Derne&#;i Genel Ba&#;kan&#; Orhan Demir konuyla ilgili &#;u bilgileri aktard&#;: "Saklama ko&#;ullar&#;ndan dolay&#; bayatlam&#;&#; a&#;&#;lar&#;n kontrol edilmeden çocuklara yap&#;lmas&#; görev ihmalidir ve &#;uç niteli&#;i ta&#;&#;r. Çünkü ki&#;ilerin hayat&#;n&#; ve sa&#;l&#;&#;&#;n&#; tehlikeye sokacak biçimde bozulmu&#;, de&#;i&#;tirilmi&#; ilaçlar&#; satan, tedarik eden, bulunduran kimseler TCK hükümleri kar&#;&#;s&#;nda suç i&#;lemi&#; olurlar. Bu ihmal sonucu bebeklerin vücut bütünlü&#;ünün bozulmas&#; hatta hayat kayb&#;na kadar tehlikeler meydana gelebilir. A&#;&#; etkisini hemen göstermemekle birlikte y&#;llar sonra da çocuklar&#;n sa&#;l&#;k problemleri olu&#;abilir. Ailelerin sorumlular hakk&#;nda Cumhuriyet Ba&#;savc&#;l&#;&#;&#;'na suç duyurusunda bulunmalar&#; gerekmektedir. Ayr&#;ca ileride çocuklar&#;n ba&#;&#;na gelme ihtimali bulunan sa&#;l&#;k problemleri ve al&#;nmas&#; gereken önlemler hususunda Sa&#;l&#;k Bakanl&#;&#;&#;'na müracaat etmelilerdir." Di&#;er yandan Sa&#;l&#;k Bakanl&#;&#;&#; da bozulmu&#; a&#;&#;lar&#; kullanan kurum hakk&#;nda soru&#;turma ba&#;latmal&#;d&#;r.

“A&#;&#;lar&#;n kutusunu mutlaka saklay&#;n!”
Bebeklerine a&#;&#; yapt&#;ran ailelerin de baz&#; konulara özen göstermesi gerekti&#;ini belirten Demir &#;öyle devam etti: "A&#;&#; yapt&#;ran ailelerin, a&#;&#;lar&#;n kutular&#;n&#;, reçetelerini saklamalar&#; ve hangi a&#;&#;lar&#;n, hangi tarihlerde hangi kurum ve ki&#;i taraf&#;ndan yap&#;ld&#;&#;&#;n&#; yaz&#;l&#; olarak ellerinde tutmal&#;d&#;r.” aç&#;klamas&#;nda bulundu.

Bebeklerin sa&#;l&#;&#;&#; için daha fazla önlem al&#;nmas&#; gerekti&#;ini belirten vatanda&#;, ya&#;ad&#;klar&#;n&#; &#;öyle aktard&#;:

“Özel bir hastanede bebe&#;imize &#;ubat ay&#;nda yap&#;lan karma ve zatürre a&#;&#;lar&#;n&#;n saklama ko&#;ullar&#;n&#;n uygun olmad&#;&#;&#; gerekçesi ile tekrarlanmas&#; hususunda ça&#;r&#; yap&#;ld&#;. Biz bu a&#;&#;lar&#; aile hekimli&#;inde yapt&#;rmak için müracaatta bulunduk fakat aile hekimli&#;i bu a&#;&#;lar&#; tekrarlamak için ilgili hastaneden yaz&#; istedi, hastaneye bunun üzerine yapt&#;&#;&#;m&#;z ba&#;vuru sonras&#;nda hastane böyle bir yaz&#; veremeyece&#;ini yaz&#; ile bildirdi. Devreye Aile Sa&#;l&#;&#;&#; Merkezi girdi daha sonra belgeyi ald&#;k ve Aile hekimli&#;inde a&#;&#; yapt&#;rd&#;k. ”

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Aşılama enfeksiyon hastalıklarından korunma yanında, enfeksiyon hastalıkları nedeniyle oluşan sakatlıkların yada ölümlerin azaltılmasında da önemli role sahiptir. Aşılar da ilaçlar gibi birer tıbbi üründür ve tüm ilaçlar gibi bazı yan etkileri olabilmektedir.  

Aşı sonrası gelişen istenmeyen etkiler kısmen sık görülen hafif yan etkiler ve çok nadir görülen ciddi yan etkiler olarak sınıflandırılabilir.  

Sıkça görülen hafif yan etkiler şunlardır;

1. Enjeksiyon (iğne) yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık gelişmesi, tüm aşılardan sonra değişen oranlarda (%) gözlenebilir. Özellikle tetanoz aşısının tekrarlayan dozlarında bu reaksiyon daha sık gözlenmektedir. Bulgular genellikle saat içinde kendiliğinden düzelmektedir. Şikayetleri rahatlatmak için enjeksiyon yerine soğuk uygulama ve ağrı kesici olarak parasetamol alımı öfunduszeue.infoğer aşılardan farklı olarak BCG aşısı sonrası, bağışıklık sistemin yanıtı ile enjeksiyondan hafta sonra başlayan sivilce benzeri şişlik aşı sonrası % sıklıkla beklenen bir durumdur ve ay sonra ciltte iz bırakarak iyileşir. 
2. Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve iştahsızlık aşılardan sonra görülebilen sistemik belirtilerdir. Farklı aşılarda değişen oranlarda gözlenmektedir. Örneğin ağızdan uygulanan çocuk felci aşısından sonra %1’den az sıklıkta görülürken, beşli karma aşı sonrası, % arasında değişen sıklıkta görülmektedir. Bu belirtiler de saat içinde kendiliğinden düzelmektedir. 
3. Hepatit A aşısından sonra % 5’ten az sıklıkla ishal ve kusma geliştiği bildirilmiştir. Bu şikayetler genellikle 48 saatten kısa sürede düzelmektedir. 
4. Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra % oranında, genellikle aşıdan sonraki günlerde başlayan ve yaklaşık 2 gün süren döküntü görülebilir. Suçiçeği aşısından sonra enjeksiyon yerinde 2 civarı ya da enjeksiyon yerinden farklı yerlerde adet suçiçeğine benzer lezyon görülebilir. 
5. Parotit olarak adlandırılan, yanakta bulunan tükürük bezlerinin şişmesi ile seyreden durum kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra % 1’den az sıklıkta görülebilir. Lenf bezlerinin geçici olarak büyümesi de kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra çocukların yaklaşık olarak % 5’inde görülmektedir.

Çok nadir görülen ciddi yan etkiler şu şekildedir;

1. BCG aşısı sonrası lenf bezlerinin enfeksiyonu (bir milyon aşı dozunda vaka), BCG aşısına bağlı kemik enfeksiyonu (bir milyon aşı dozunda vaka) ve aşı içindeki bakterinin oluşturduğu yaygın enfeksiyon (bir milyon aşı dozunda iki vaka) bildirilmiştir. 
2. Difteri-boğmaca-tetanoz aşısı sonrası bebeklerde uzun süreli ağlama atağı (bir milyon aşı dozunda vaka bildirilmiştir), ateşli havale (bir milyon aşı dozunda vaka bildirilmiştir), solukluk, çevresel uyaranlara cevap vermeme, kaslarda gevşeklik şeklinde görülen hipotonik hiporesponsif atak (bir milyon aşı dozunda vaka bildirilmiştir) görülebilir. Ağlama atağı kendiliğinden düzelir, ateşli havale uzun dönemde epilepsi olarak adlandırılan sara hastalığına yol açmaz, iyi seyirli bir funduszeue.infonik hiporesponsif atak kendiliğinden geçer ve bu hastalarda uzun dönemde beyin gelişimini etkileyen bir sorun gösterilmemiştir.  
3. Kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısından sonra genellikle iyi seyirli ve kendiliğinden düzelen trombositopeni (kanamayı durduran kan hücrelerinde azalma) tablosu (bir milyon aşı dozunda 33 vaka bildirilmiştir) görülebilir. 
4. Ağızdan uygulanan çocuk felci aşısından sonra aşıda bulunan virüsle paralitik polio hastalığı - aşı dozunda bir vaka olacak şekilde görülebilir. Bu risk daha çok ilk doz çocuk felci aşılamasından sonra söz konusudur. Bu nedenle ağızdan uygulanan çocuk felci aşısı, iğne şeklinde uygulanan çocuk felci aşısı iki doz yapıldıktan sonra verilmektedir. 
5. Anafilaksi (alerjik şok tablosu), aşı içeriklerinden birine karşı ağır alerjisi olan kişilerde çok nadir (bir milyon aşı dozunda vaka bildirilmiştir) olarak görülebilen bir durumdur. 

Kaynaklar

1. Adverse Effects of Vaccines: Evidence and Causality, ed. K. Stratton, et al. , Washington (DC).
2. Bohlke K, Davis RL, Marcy SM, Braun MM, DeStefano F, Black SB, Mullooly JP, Thompson RS; Vaccine Safety Datalink Team. Risk of anaphylaxis after vaccination of children and adolescents. Pediatrics. Oct;(4)
3. Braun, M.M. et al. Report of a US public health service workshop on hypotonic-hyporesponsive episode (HHE) after pertussis immunization. Pediatrics, ; (5): p. E
4. Centers for Diseases Control and funduszeue.info: Vaccine side effects, adverse reactions, contraindications, and precautions. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR: Morbidity and Mortality Weekly Report, ; 45(RR):1– 
5. Centers for Disease Control and Prevention, Ten great public health achievements--worldwide, MMWR Morb Mortal Wkly Rep, ; 60(24): p.
6. McLean, H.Q., et al. Prevention of measles, rubella, congenital rubella syndrome, and mumps, summary recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep, ;62(RR):p
7. Prevention of varicella. Update recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep, ;48(RR-6):p.
8. Ray, P. et al. Encephalopathy after whole-cell pertussis or measles vaccination: lack of evidence for a causal association in a retrospective case-control study. Pediatr Infect Dis J, ;25(9): p.
9. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler Genelgesi (), internet adresi: funduszeue.info,/asi-sonrasi-istenmeyen-etkiler-genelgesihtml, (Erişim tarihi: )

World Health Organization, Global Vaccine Safety, WHO vaccine reaction rates information sheets, internet adresi: funduszeue.info, (Erişim tarihi: )