Kemik Zedelenmesine Ne Iyi Gelir
ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ
Ön çapraz bağ, diz ekleminde uyluk ve kaval kemiklerini birbirine bağlayan bir yapıdır. Fonksiyon açısından en büyük önemi, tibia ve femur kemiklerinin yapısını koruma ve işlevlerini sağlıklı biçimde yerine getirmesidir.
Ön Çapraz Bağ Zedelenmeleri Nedenleri
Ön çapraz bağlarda zedelenmeler, çoğunlukla ani dönme hareketleri ile meydana gelir. Bu tür zedelenmeler genellikle sporcularda görülür. Daha seyrek gözlemlenen diğer nedenler arasında dize gelen darbelerin oluşturduğu travmalar sıralanabilir (Trafik kazası, yüksekten düşme, ağırlık vb.). Ön çapraz bağ zedelenmesi, vücut yapıları itibariyle kadınlarda daha sık meydana gelir. Küçük yaştaki bireylerde ön çapraz bağın kemiğe bağlantı noktasının kopması, yetişkinlerde ise ön çapraz bağın gövdesinden kopması şeklinde gözlemlenmesi olasıdır.
Belirtileri
Dizde yaşanan ani kopma hissi, ‘pop’ sesi ve beraberinde seyreden şiddetli ağrı, ön çapraz bağ zedelenmesinin genelde yaşattığı histir. Dizin yerinden çıkıp tekrar girdiği hissedilebilir. Bazı durumlarda bağın kopma sesinin duyulması, beraberinde ayakta durmakta zorlanma gibi belirtiler de görülebilir. Dizdeki eklemin kanaması sonucu şişlik meydana gelir. Ön çapraz bağı zedelenen sporcular, mücadeleye devam edemez, yarıda bırakırlar.
Yaklaşık bir haftalık dinlenme sonrası şişlik ve ağrı azalabilir. Buna karşın, kişide ani hareket yapamama korkusu meydana gelebilir. Ön çapraz bağı zedelenen bir kişi, yüzme gibi sporları yapabilir. Buna karşın; voleybol, futbol ve basketbol gibi dizine yüklendiği ve ani hareket edilen sporları yapamaz. Aksi takdirde bağlarını tam iyileşmeden zorlamasından kaynaklanan yeni yaralanmalara neden olabilir, dizdeki hasarı arttırır.
İLK MÜDAHALE NASIL YAPILMALIDIR?
ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ TANISI
Ön Çapraz Bağ Zedelenmesine İlk Müdahale
Ön çapraz bağ zedelenmesinden şüphelenildiği an dize ilk olarak buz uygulanmalıdır. Buna takiben bir bandaj sarılması ile ağrı ve şişlik azaltılır. Zedelenme sırasında yapılan aktiviteye devam edilmemelidir. Ön çapraz bağ zedelenmesi olan diz üzerine ağırlık verilmeden, değnek yardımıyla hareket edilmelidir. En kısa sürede doktora başvurulup, tanı konmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
Tanı Konması
Ön çapraz bağ zedelenmesinde tanıya, zedelenmenin olduğu anın anlatılması ile başlanır. Muayene edilir, ve yalnızca olayın anlatılması ve muayene ile tanının %90’ı konulabilir. Eğer ağrı, muayene yapılamayacak kadar etkiliyse, yaklaşık 1 hafta-10 gün arası bir dinlenme sonrası ikinci bir muayene yapılır. Üst düzey mücadelecilerde ve sporcularda MRG tanısı ile erken dönemde tanı konulabilir.
Dizde yaşanan zedelenmelerde, röntgen ile herhangi bir hasar olup olmadığının öğrenilmesidir. MRG ön çapraz bağ yaralanmalarının tanısında %90’dan fazla güvenilir orana sahiptir. Bunun yanında menisküs, kıkırdak ve kemik zedelenmelerine de tanı konmasını sağlayabilir. Bununla birlikte tanı konmasında tek belirleyici MRG değildir, muayene ve olayın gelişme hikayesi de önemlidir.
CERRAHİ VE CERRAHİ OLMAYAN YÖNTEMLER
ÖN ÇAPRAZ BAĞ ZEDELENMELERİ TEDAVİLERİ
Tedavi
Aktif bir yaşam stiline sahip, spor yapan bireylerde ön çapraz bağ zedelenmelerinin tedavi yöntemi çoğunlukla cerrahidir. Gelişme çağındaki çocuklarda hasarın kalıcı olmaması, menisküs ve kıkırdak hasarlarının önüne geçilmesi adına ön çapraz bağ zedelenmelerinde cerrahi yönteme başvurulmaktadır.
İleri yaştaki, spor yapmayan ve aktif bir yaşam stiline sahip olmayan bireylerde cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulmayabilir. Cerrahi olmayan tedavi yöntemlerinde kişinin güvensizlik ve rahatsızlığını azaltmak için kas güçlendirme hareketleri uygulanabilir.
Cerrahi Yöntemde Amaç
Ön çapraz bağ ameliyatlarının amaçları, kişinin dizini kullanmasında yaşadığı güvensizlik ve dizdeki hassasiyet hislerinin giderilmesi ve kişinin yaşam kalitesini artırmaktır. Bir diğer amaç, ön çapraz bağ zedelenmesinde ilk etapta zarar görmeyen menisküsü ve kıkırdağı korumaktır.
Ön çapraz bağ ameliyatlarındaki bir başka hedef, ön çapraz bağı zedelenen sporcuların zedelenme öncesi mücadele ettiği spor dalını tekrar icra edebilmesinin sağlanmasıdır.
Ön Çapraz Bağın Tedavisi
Ön çapraz bağ eğer bağlı olduğu yerden ayrılırken beraberine kemikten bir parça koparmışsa kopan kemik parçası yerine yerleştirilir. Bu işlem çocuklarda artroskopiyle, bazı durumlarda ise açık cerrahi ile gerçekleştirilebilir.
Yetişkinlerde ön çapraz bağ zedelenmeleri genellikle bağın gövdesindeki liflerin ayrılması sonucu yırtılmasıyla meydana gelir. Eğer bağ dağılarak ayrılmışsa bu bağın tamir edilmesi mümkün olmayabilir, bu durumda cerrahi tedavi ile yeni bir doku kullanılır ve bağ bu şekilde onarılır. Ön çapraz bağın tamiri işleminde genel olarak dizi çevreleyen kasların dokuları kullanılır. Çoğunlukla kullanılan doku ise dizin ön bölümünde yer alan patellar tendondur. En sık kullanılan ikinci doku ise dizin arkasında yer alan hamstring tendonlarında alınan dokulardır.
Bazı durumlarda kadavradan alınan ve yeterince steril edilmiş, kullanılabilir haldeki dokular kullanılabilir. Bu dokulara allogreft doku ismi verilir. Bu dokular genellikle kişinin kendi dokularının tedavi için yeterli olmadığı durumlarda kullanılır. Bununla birlikte geçmişinde birden fazla ön çapraz bağ zedelenmesi yaşamış ve ameliyat geçmişi bulunan hastalarda ve çok küçük yaştaki hastalarda ön çapraz bağ tedavisinde bu dokular kullanılabilir.
Ameliyat Süreci
Ön çapraz bağın tamirinde kullanılacak olan doku (greft) alınır. Diz artroskopisi yapılır ve eklem içindeki yapılar kontrol edilir. Eklem kıkırdağında ve menisküste bir zedelenme varsa bu yapıların tamiri için girişimde bulunulur. Diz ekleminde yer alan kemiklere tüneller açılır ve yeni bağın yerleşeceği bir yer hazırlanır. Greft bu açılan yerlerden geçirilir ve uygun bir gerginlikte kemik tünelleri içindeki yeri ayarlanır. Bu işlemde metal ve çözünebilen vidalar, U şeklindeki çiviler ve özel asansör şeklinde askı sistemleri kullanılır. Bu vida ve çiviler, bağı yerinde tutar ve hastaya rahatsızlık vermediği sürece ömür boyu vücutta kalır, çıkartılmaları gerekmez.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatları ne kadar sürer?
Ön çapraz bağ ameliyatı 40 dakika-1 saat arası sürebilir. Eklem içinde biriken kanı dışarı atmak için kullanılan ince plastik hortum (Dren) ameliyattan 24 saat sonra pansuman ile çıkarılır.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası
Ameliyat sonrasında hastanede 1 ile 3 gün arasında değişiklik gösterebilen bir kalış süresi olur. Ameliyat sonrasında anestezi etkisi geçtikten sonra hasta koltuk değnekleri yardımıyla ayağa kalkabilir. Ameliyat günü veya ertesi gün diz hareketlerine başlayabilir ve dizin 90 derece bükülebilmesi hedeflenir. Ameliyat sonrasında birkaç hafta boyunca dize aşırı yüklenmelerden kaçınılmalıdır, bunun için koltuk değneği kullanılarak dize verilen yük azaltılır. Ameliyat sonrası 3 hafta içinde dizin tam hareketlerinin kazanılması hedeflenir. Eğer hastanın yaptığı egzersizler yeterli olmamışsa bir fizyoterapist yardımıyla rehabilitasyon uygulanır. Greft dokularının kemikteki yerlerine kaynarak tutunması 1.5 ayı bulur. 6 haftalık bu süreç sonunda normal olarak yürümek, araba kullanmak gibi işlevler mümkün olur. Yerleştirilen doku sağlam bir şekilde, 1 yıl içinde olgunlaşır. Ameliyat sonrası 5. Aydan itibaren spor aktivitelerine başlamak mümkün olabilmektedir.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatında Başarı Oranı
Ön çapraz bağ ameliyatlarında başarı oranı %80 ile %90 arasındadır. Yeni oluşan zedelenmeler, teknik aksaklıklar ve dize yerleşen dokunun olgunlaşma ve sağlamlaşma sorunu yaşaması gibi aksaklıklar %10-%20 arasında başarısızlığa sebep olabilmektedir. Bu başarısızlık oranlarında yeniden bağ cerrahisi gerekebilir.
Çocuklarda Ön Çapraz Bağ Ameliyatı
Tedavi edilmeyen, onarılmayan ön çapraz bağ yırtıkları; çocuklarda tedavi edilmesi zor olan ciddi kıkırdak ve menisküs hasarlarına yol açabilir. Bu nedenle küçük yaş gruplarında gerekli görülen durumlarda ön çapraz bağ ameliyatına başvurulur. Çocuğun büyüme kıkırdaklarının yapısı, beklenen büyüme oranı ve çocuğun yaşı göz önüne alınarak bu etkenlere bağlı kalınarak ameliyat teknikleri seçilmekte ve bağın tamiri yapılmaktadır. Çocuklarda başvurulan cerrahi yöntemler ve teknikleri yetişkinlerden farklıdır ve dikkatli uygulandığı takdirde çocukta büyüme kusuruna yol açma riski çok düşüktür.
Op. Dr. Fecri ÇİFTLİK
Ortopedi ve Travmatoloji
Medilife Beylikdüzü Hastanesi
Ön çapraz bağ eğer bağlı olduğu yerden ayrılırken beraberine kemikten bir parça koparmışsa kopan kemik parçası yerine yerleştirilir. Bu işlem çocuklarda artroskopiyle, bazı durumlarda ise açık cerrahi ile gerçekleştirilebilir.
Yetişkinlerde ön çapraz bağ zedelenmeleri genellikle bağın gövdesindeki liflerin ayrılması sonucu yırtılmasıyla meydana gelir. Eğer bağ dağılarak ayrılmışsa bu bağın tamir edilmesi mümkün olmayabilir, bu durumda cerrahi tedavi ile yeni bir doku kullanılır ve bağ bu şekilde onarılır. Ön çapraz bağın tamiri işleminde genel olarak dizi çevreleyen kasların dokuları kullanılır. Çoğunlukla kullanılan doku ise dizin ön bölümünde yer alan patellar tendondur. En sık kullanılan ikinci doku ise dizin arkasında yer alan hamstring tendonlarında alınan dokulardır.
Bazı durumlarda kadavradan alınan ve yeterince steril edilmiş, kullanılabilir haldeki dokular kullanılabilir. Bu dokulara allogreft doku ismi verilir. Bu dokular genellikle kişinin kendi dokularının tedavi için yeterli olmadığı durumlarda kullanılır. Bununla birlikte geçmişinde birden fazla ön çapraz bağ zedelenmesi yaşamış ve ameliyat geçmişi bulunan hastalarda ve çok küçük yaştaki hastalarda ön çapraz bağ tedavisinde bu dokular kullanılabilir.
Ameliyat Süreci
Ön çapraz bağın tamirinde kullanılacak olan doku (greft) alınır. Diz artroskopisi yapılır ve eklem içindeki yapılar kontrol edilir. Eklem kıkırdağında ve menisküste bir zedelenme varsa bu yapıların tamiri için girişimde bulunulur. Diz ekleminde yer alan kemiklere tüneller açılır ve yeni bağın yerleşeceği bir yer hazırlanır. Greft bu açılan yerlerden geçirilir ve uygun bir gerginlikte kemik tünelleri içindeki yeri ayarlanır. Bu işlemde metal ve çözünebilen vidalar, U şeklindeki çiviler ve özel asansör şeklinde askı sistemleri kullanılır. Bu vida ve çiviler, bağı yerinde tutar ve hastaya rahatsızlık vermediği sürece ömür boyu vücutta kalır, çıkartılmaları gerekmez.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatları ne kadar sürer?
Ön çapraz bağ ameliyatı 40 dakika-1 saat arası sürebilir. Eklem içinde biriken kanı dışarı atmak için kullanılan ince plastik hortum (Dren) ameliyattan 24 saat sonra pansuman ile çıkarılır.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası
Ameliyat sonrasında hastanede 1 ile 3 gün arasında değişiklik gösterebilen bir kalış süresi olur. Ameliyat sonrasında anestezi etkisi geçtikten sonra hasta koltuk değnekleri yardımıyla ayağa kalkabilir. Ameliyat günü veya ertesi gün diz hareketlerine başlayabilir ve dizin 90 derece bükülebilmesi hedeflenir. Ameliyat sonrasında birkaç hafta boyunca dize aşırı yüklenmelerden kaçınılmalıdır, bunun için koltuk değneği kullanılarak dize verilen yük azaltılır. Ameliyat sonrası 3 hafta içinde dizin tam hareketlerinin kazanılması hedeflenir. Eğer hastanın yaptığı egzersizler yeterli olmamışsa bir fizyoterapist yardımıyla rehabilitasyon uygulanır. Greft dokularının kemikteki yerlerine kaynarak tutunması 1.5 ayı bulur. 6 haftalık bu süreç sonunda normal olarak yürümek, araba kullanmak gibi işlevler mümkün olur. Yerleştirilen doku sağlam bir şekilde, 1 yıl içinde olgunlaşır. Ameliyat sonrası 5. Aydan itibaren spor aktivitelerine başlamak mümkün olabilmektedir.
Ön Çapraz Bağ Ameliyatında Başarı Oranı
Ön çapraz bağ ameliyatlarında başarı oranı %80 ile %90 arasındadır. Yeni oluşan zedelenmeler, teknik aksaklıklar ve dize yerleşen dokunun olgunlaşma ve sağlamlaşma sorunu yaşaması gibi aksaklıklar %10-%20 arasında başarısızlığa sebep olabilmektedir. Bu başarısızlık oranlarında yeniden bağ cerrahisi gerekebilir.
Çocuklarda Ön Çapraz Bağ Ameliyatı
Tedavi edilmeyen, onarılmayan ön çapraz bağ yırtıkları; çocuklarda tedavi edilmesi zor olan ciddi kıkırdak ve menisküs hasarlarına yol açabilir. Bu nedenle küçük yaş gruplarında gerekli görülen durumlarda ön çapraz bağ ameliyatına başvurulur. Çocuğun büyüme kıkırdaklarının yapısı, beklenen büyüme oranı ve çocuğun yaşı göz önüne alınarak bu etkenlere bağlı kalınarak ameliyat teknikleri seçilmekte ve bağın tamiri yapılmaktadır. Çocuklarda başvurulan cerrahi yöntemler ve teknikleri yetişkinlerden farklıdır ve dikkatli uygulandığı takdirde çocukta büyüme kusuruna yol açma riski çok düşüktür.
Op. Dr. Fecri ÇİFTLİK
Ortopedi ve Travmatoloji
Medilife Beylikdüzü Hastanesi
Bilek Ağrısına Ne İyi Gelir Ve Nasıl Geçer? Bilek Ağrısı Nedenleri Ve Tedavisi
Haberin Devamı
Bilek ağrısı, çeşitli hastalıklardan kaynaklanabildiği gibi sıkça masa başı işlerinin yapılması halinde meydana gelebilir. Ortaya çıkmasına birçok faktör etkili olabildiğinden uzmanlara başvurulması tavsiye edilir.
Bilek Ağrısı Nedir?
El ile kol arasındaki ince kısım bilek olarak isimlendirilir. İnsan bileği, diğer kemik yapılarına göre daha zayıf ve incedir. Ellerin hareket ettirilmesinde bağlantı noktası olan bilekler, devamlı hareket ettirildiklerinde ağrı oluşturabilirler. Bazı durumlarda diğer kemik hastalıklarından dolayı bu bölgelerde ağrılar oluşabilir.
Bilek Ağrısına Ne İyi Gelir?
Spor yapan kişilerde bilek ağrıları devamlı olarak görülebilen problemlerden biridir. Günlük yaşantıda insanlar bilek ağrısıyla çeşitli nedenlerden dolayı karşılaşabilirler. Bilek ağrısı oluştuğunda, bölgeyi hareket ettirmek güçleşebilir. Bu tür durumlarda kişinin yaşantısında aksaklıklar olabilir. Bilek ağrısında uzman doktorlara başvurulması tavsiye edilir. Önerilen bazı yöntemler uygulanarak bilek bölgesinin ağrısı hafifletilebilir.
Haberin Devamı
Bilek bölgesine buz tampon yapılabilir. Bez içerisine buz konularak belli aralıklarla ağrıyan bölgeye uygulanabilir.
Bölgenin daha az hareket etmesini sağlamak için ağrıyan kısım bandajla sarılabilir. Hareket azaldıkça ağrının azalması söz konusu olabilir.
Avuç içerisine tenis topu alınarak az düzeyde sıkılabilir. Çok fazla sıkmamaya dikkat edilmelidir.
Bilek Ağrısı Nasıl Geçer?
Ağır eşyaların kaldırılması, bileğin sıkça kullanılması veya diğer nedenlerden dolayı bilek ağrısı meydana gelebilir. Ağrının devamlı tekrar etmemesi için uzman doktora başvurulabilir. Uzman doktorların tavsiyeleri doğrultusunda tedaviye devam edilmelidir.
Önerilen ilaçlar belirtildiği gibi kullanılmalı, verilen kontrol tarihinde uzman doktora tekrar başvurulabilir. Bilek ağrısı geçici ağrı çeşitleri arasında yer alır. Doktorun belirttiği tedavi uygulaması doğru olarak yapıldığında iyileşme işlemi kolaylaştırılabilir.
Bilek Ağrısı Nedenleri?
Bilek ağrısına neden olan çok sayıda sebep olabilir. Kemiklerde hastalıklar veya yapılan spor uygulamaları bileğin ağrılarının oluşmasına neden olabilir.