Depremde Ölenler Şehit Midir

Depremler nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşlarımızın sayısı her geçen dakika yükselirken depremde ölenlerin şehit olup olmadığına ilişkin araştırmalar başladı. Depremde ölenler şehit sayılır mı?  Ayet ve hadislerde depremde hayatını kaybedenler şehit sayılır mı? Doğal afet şehidi nedir? İşte tüm detaylar!

DEPREMDE ÖLENLER ŞEHİT OLUR MU?

Dün yaşanan depremlerin ardından binlerce kişi göçük altında kalırken yüzlerce kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor. Türkiye’yi sarsan depremlerin ardından vatandaşlar, deprem nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşların şehit olup olmadığını araştırmaya başladı.

yılında meydana gelen Erzincan depreminden sonra konuya dair çeşitli açıklamalarda bulunan Diyanet İşleri Başkanı.Prof. Dr. Ali Erbaş, depremde hayatlarını kaybedenlerin "Depremde vefat edenlerin hükmen şehit olduklarını" ifade etti.

Erbaş, Zilzal Suresi'ne de değinerek kıyametin "zelzele" kelimesi ile anlatıldığını, depremin kıyametin bir alıştırması olduğunu ve afetlerden ders alınması gerektiğini belirtti.

Bunun haricinde bazı hadis-i şeriflerde de bu konuya değiniliyor.

Hadis-i şerifte, (Suda boğulan, yangında ölen, duvar ve enkaz altında kalarak ölen, şehittir) buyuruldu. (İbni Asakir)

Deprem olunca evden çıkıp açık yere gitmelidir. Resulullah efendimiz, yolda eğri duvarın önünden koşarak geçti. (Hindiyye)

DOĞAL AFET ŞEHİDİ NEDİR?

Doğal afet şehidi sorusuna ise şu şekilde cevap veriliyor:

“Doğal âfetler sebebiyle, mesela depremde, yangında, sel felaketinde, çığ altında kalmakla, yıldırım düşmekle, tsunamide, denizde ölmüş olsa yine şehit olur. Bunlara (doğal âfet şehidi) denmez. Dense de, şehitliklerine zarar gelmez. Çünkü şehitlik İslâmî bir tabirdir.”

DEPREMDE ÖLENLER ŞEHİT SAYILIR MI AYET, HADİS? 

Bu fetvalardan anlaşıldığına göre, depremden kaçmayan intihar etmiş sayılmaz. Müstehabı terk etmiş olur. Depremden kaçmayan mutlaka ölür diye bir şey yoktur. Depremde ölenin imanı varsa mutlaka şehittir.

Hadis-i şerifte, (Suda boğulan, yangında ölen, duvar ve enkaz altında kalarak ölen, şehittir) buyuruldu. (İbni Asakir)

Deprem olunca evden çıkıp açık yere gitmelidir. Resulullah efendimiz, yolda eğri duvarın önünden koşarak geçti. (Hindiyye)

Bu fetvalardan anlaşıldığına göre, depremden kaçmayan intihar etmiş sayılmaz. Müstehabı terk etmiş olur. Depremden kaçmayan mutlaka ölür diye bir şey yoktur. Depremde ölenin imanı varsa mutlaka şehittir.

DOĞAL AFET ŞEHİDİ NEDİR?

Sual: (Doğal âfet şehidi) deniyor. Böyle bir şey var mıdır?

Kim, nerede, nasıl ölürse ölsün, Müslüman değilse şehit olmaz. Gayrimüslim ise, zulmen de öldürülse şehit olmaz. İmanı varsa, yani itikadı düzgün bir Müslümansa, günahları çok olsa da, savaşta ölsün, anarşide ölsün, görevde ölsün, kanser gibi hastalıklardan ölsün, şehit olur. Doğal âfetler sebebiyle, mesela depremde, yangında, sel felaketinde, çığ altında kalmakla, yıldırım düşmekle, tsunamide, denizde ölmüş olsa yine şehit olur. Bunlara (doğal âfet şehidi) denmez. Dense de, şehitliklerine zarar gelmez. Fakat içkiden çatlayıp ölene, meyhane şehidi veya sosyalizm uğrunda ölene, devrim şehidi demek yanlış olur, çünkü şehitlik İslâmî bir tabirdir.

Depremin meydana geldiği andan itibaren bölgeye intikal eden Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, yakınları vefat edenler için kurulan taziye evlerinde,  şehitliğin mertebelerinden söz ederek deprem, yangın, sel gibi doğal afetlerde vefat edenlerin de hükmen şehit olduğunu ifade etmişti.

Başkan Erbaş'ın depremde vefat edenlerin şehit olduğu yönündeki açıklamasının kaynağının Peygamber Efendimiz'in (s.a.s) hadisleri ile Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu tarafından verilen bir fetvaya dayandığı ortaya çıktı.

Depremde vefat edenler şehit sayılır mı?

İşte Din İşleri Yüksek Kurulu'nun o fetvası:

Hakikî Şehid (Dünya ve Ahiret Şehidi): İslam’ın yücelmesi, vatan müdafaası için savaşırken ölen müslümanlara denir. Bu kimseler, yıkanmazlar, kefenlenmezler, namazları kılınıp kanlı elbiseleri ile defnedilirler.

Hükmî Şehid (Ahiret şehidi): Hakikî şehidin şartlarından bir kısmını taşımaması sebebiyle yıkanıp kefenlenen ve ahiret itibariyle şehid sayılanlardır.

Birçok hadiste; deprem, yangın, sel gibi tabii afetler ve ağır hastalıklar gibi sebeplerle ölen müslümanlar hükmî şehid sayılmışlardır. ^{(Bkz., Mâlik, Cenâiz 36; Buhârî, Cihâd 30, Tıb 30; Müslim, İmâre ; Ebû Dâvûd, Cenâiz 11, 16; Nesâî, Cenâiz 14)} İlgili hadislerden, söz konusu kimselerin hükmî şehid  sayılmalarının nedeninin ölüm anında çektikleri sıkıntı ve acılar olduğu anlaşılmaktadır.

Başkan Erbaş'ın depremde vefat edenlerin şehit olduğu yönündeki konuşması:

Değerli kardeşimiz,

Vefat eden bir Müslüman iki şekilde şehit olur:

1. Hakiki Şehit

İslam'ın yücelmesi (ila-i kelimetullah), vatan müdafası için savaşırken ölen Müslümanlar. Bu kimseler yıkanmaz, kefenlenmez, namazları kılınıp kanlı elbiseleri ile defnedilir. Uhud, Bedir ve Çanakkale şehitleri gibi.

2. Hükmi Şehit

Hakiki şehidin şartlarından birini taşımaması sebebiyle yıkanıp kefenlenen ve ahiret itibariyle şehit olanlardır. Savaşta yaralandıktan sonra yiyip içen, uyuyan, tedavi gören, başka bir yere nakledilen ve daha sonra ölen kimseler; deprem, yangın, sel felaketi, afet ve benzeri musibetlere maruz kalarak ölen, mide ağrısından ölen, doğum sırasında ölen, suda boğularak ölen, kolera, veba ve veremden ölen, göçük altında kalarak ölen, ilim yolunda ölen Müslümanlar da hükmen şehittirler.(bk. Buhari, Cihad, 30, Tıb, 30; Ebu Davud, Cenaiz, 11, 16; Nesai, Cenaiz, 14; Malik, Cenaiz, 36)

Bu bağlamda, depremde vefat eden Müslümanların hükmi şehit olarak değerlendirilebileceği söylenebilir.

Zaruret durumları haricinde bunlar da diğer ölüler gibi yıkanır, kefenlenir ve namazı kılındıktan sonra defnedilir.

Kefenleme normal şartlar altında erkekler için üç parça; kadınlar için de beş parça bez ile yapılır. Buna yetecek kefen örtüsü bulunamaması halinde kefenleme, erkekler için iki parça; kadınlar için de üç parça bez ile yapılır. Bunların da bulunamaması halinde vücudun bütününü örtecek bir bez kefen için yeterli olur. (bk. Müslim, Cenaiz, 44) Bu durumda kadın ve erkeğin kefenlenmesi arasında fark yoktur.

Bununla birlikte kefen, bez vb. malzemenin bulunamaması veya farklı sebeplerle kullanılamaması durumunda, ceset torbasının kefen sayılarak cenazenin defnedilmesi de caizdir.

Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet