Alçılı Kolla Gusül Abdesti Nasıl Alınır

Soru 1- Bir bacağı ayağından kalçasına kadar alçıda olan ve 45 gün böyle kalacak olan bir hasta gusül niyetiyle teyemmüm aldıktan sonra her abdestinde cünüblükten temizlenmeye mi niyet etmelidir, yoksa bir defa ile cünüplüğün hükmü kalkar ve ondan sonraki teyemmümlerinde sadece abdeste mi niyet eder.

Soru 2- Bir hastalık sebebiyle yüzüne su dokundurması mahzurlu olan ve meshedemeyen kimse nasıl abdest alır?

Soru 3- Serum takılan ve serum eline veya koluna bantlarla sabitlenen bir hasta teyemmüm ederken yüzük ve benzeri şeylerin çıkarılması gerektiği gibi  bu bantları sökmeli midir? Yasemin Sevabit

*******

(1) “Bir bacağı ayağından kalçasına kadar alçıda olan ve 45 gün böyle kalacak olan bir hasta gusül niyetiyle teyemmüm aldıktan sonra her abdestinde cünüblükten temizlenmeye mi niyet etmelidir, yoksa bir defa ile cünüplüğün hükmü kalkar ve ondan sonraki teyemmümlerinde sadece abdeste mi niyet eder.”

Sorunuz biraz karışık ve karmaşık. Açılması ve açıklanması gerekiyor. Bununla beraber biz, hastanın hiçbir organı için su kullanamama durumuna göre kısaca cevaplamaya çalışalım.

Cünüplükten dolayı teyemmüm etmiş olan bir kimsenin abdesti bozulsa, cünüp sayılmaz, sadece abdesti bozulmuş olur. Dolayısiyle her teyemmümde / abdestte cünüplükten temizlenmeye niyet etmesi gerekmez. Teyemmümü bozulduğunda, namaz için tekrar teyemmüm eder.

Malumunuz teyemmümün farzı üçtür ve bunların ilki niyet etmektir. Kişi niyeti, ellerini temiz toprağın üzerine koyarken, hangi maksatla teyemmüme ihtiyaç duymuş ise onun için yapar. Teyemmümle hangi ibâdeti yapacaksa, niyetini ve teyemmümünü o ibâdete tahsis eder. Başka bir ibâdet yapacağında, yeniden teyemmüm yapması gerekir. Meselâ cenabetlikten temizlenmek niyetiyle teyemmüm yapan kimsenin, vakit namazı için ‘namaz kılmak niyetiyle’ yeniden teyemmüm yapması lazımdır. Kezâ Kur’an okumak için teyemmüm yapan bir kişi, vakit namazı kılacağında bu defa vakit namazı kılmak niyetiyle yeniden teyemmüm yapar. Kur’an okumak niyetiyle yaptığı teyemmümle vakit namazı kılamaz. [Bkz. Bilmen, Ö.N., B. İslam İlmihali, Teyemmümün şartları bahsi]

Özetlemek gerekirse; kişi, gusül için aldığı ilk teyemmümden sonraki teyemmümlerini, cünüplükten temizlenmeye değil, yapacağı ibadetlere niyet ve tahsis eder. Ayrıca sizin söylediğiniz gibi abdeste değil, teyemmüme niyet eder; o teyemmüm zaten abdest yerine geçmektedir.

***

Dilerseniz şimdi de meselenin bir nebze detayına inelim.

Bir defa öncelikle söz konusu kişinin gusülde ve abdeste yapması gereken; yıkayabildiği âzalarını yıkayıp, alçılı olan bacağını meshetmesidir. Kırılan veya yaralı olan bir uzvu yıkamak zarar veriyorsa, kişinin kırık üzerindeki alçıya veya yara üzerindeki sargıya, abdest için de gusül için de bir kez meshetmesi yeterlidir. Mesh de zarar verirse, o da terk edilir. Hastalıktan dolayı teyemmüm edecek kişi, suyun hastalığına zarar vereceğini ya tecrübesi ile ya da doktor tavsiyesi ile bilmelidir.

Teyemmümün hangi şartlarda caiz ve geçerli olacağı ilmihal ve fıkıh kitaplarında açıkça belirtilmiştir. Kafamıza göre hemen teyemmüme müracaat edemeyiz. Eğer hekim tarafından diğer organlara da suyun değmesinin zararlı olacağı söylenilmiş ve onları da yıkama imkânından mahrumsak, ancak o zaman teyemmüm alabiliriz. Sağlık açısından su kullanabilecek duruma gelinceye kadar da ibadetlerimizi teyemmümle eda ederiz. Fakat hastalıktan dolayı yapılmış olan bir teyemmüm, hastalık geçtiği anda bozulur, dolayısiyle kişinin hemen gusül / boy abdesti alması gerekir.

Sağlık önemlidir. Onun içindir ki, “sıhhate itina, farzların en önde gelenlerindendir” buyrulmuştur. Binaenaleyh su kullanamayan bir hasta gusül yerine teyemmüm yapabilir, ama bu durumda eğer abdest alabiliyorsa abdest yerine teyemmüm yapamaz. Yani gusül yerine teyemmüm eder ve ibadetler için ayrıca abdest alır.

Malumunuz teyemmüm, su bulunmadığında veya mevcut suyu kullanma imkânı olmadığında küçük hades veya büyük hades (cünüplük) halini gidermek, yani abdestle yapılabilecek ibâdetleri yapabilmek ya da cünüplük, hayız ya da nifastan kurtulabilmek maksadıyla (kastıyla-niyetiyle) temiz toprağa elleri sürerek yüzü ve iki kolu meshetmektir. Bir başka ifâdeyle teyemmüm, suya kavuşma ya da kullanma imkânı olmadığında abdest veya gusül abdesti yerine geçmek üzere, bizzat Cenab-ı Hak tarafından konulan hükmî bir temizliktir.

(2) “Bir hastalık sebebiyle yüzüne su dokundurması mahzurlu olan ve meshedemeyen kimse nasıl abdest alır?”

Aslında bunun izahı, ilk sorunun cevabı içerisinde mevcuttur. Fakat tekrar edebiliriz. Şöyle ifade etmiş idik: “Kırılan veya yaralı olan bir uzvu yıkamak zarar veriyorsa, kişinin kırık üzerindeki alçıya veya yara üzerindeki sargıya, abdest için de gusül için de bir kez meshetmesi yeterlidir. Mesh de zarar verirse, o da terk edilir. Hastalıktan dolayı teyemmüm edecek kişi, suyun hastalığına zarar vereceğini ya tecrübesi ile ya da doktor tavsiyesi ile bilmelidir.” Velhâsıl, bir hastalık sebebiyle yüzüne su dokundurması da meshetmesi de mahzurlu olan  kimse, yıkamayı da meshi de terk eder.

(3) “Serum takılan ve serum eline veya koluna bantlarla sabitlenen bir hasta teyemmüm ederken yüzük ve benzeri şeylerin çıkarılması gerektiği gibi  bu bantları sökmeli midir?”

Hayır, serumun teyemmüme bir zararı olmaz; yüzük gibi çıkartılması gerekmez. Kaldı ki burada ayrıca sıhhî bakımdan bir zaruret durumu da söz konusudur. Ancak bantların sökülmesinde ve serumun tekrar takılıp yapıştırılmasında (sıhhî ve teknik yönlerden) bir sıkıntı yoksa, çıkartıp öyle teyemmüm almak elbette ki güzel olur. 

Yara ve kırığı bağladığınız (bandaj) ve yara ve benzeri şeylerin üzerine sürdüğünüz şey cebire olarak adlandırılır. Bununla alınan abdest ve gusle cebire abdest ve guslü denir. Taklit mercileri cebire abdesti hakkında şöyle demektedir: Eğer yara veya çıban veyahut kırık eldeyse, onun üzeri açıksa ve üzerine su dökmek zararlıysa, onun etrafını yıkamanız yeterlidir. Ama ıslak eli ona sürmeniz zararlı değilse, ıslak eli ona sürmeniz, sonra üzerine temiz bir parça koymanız ve ardından temiz parça üzerine de ıslak eli sürmeniz daha iyidir. Eğer bu miktar da zararlıysa veya yara necisse ve suyla yıkamak olanaksızsa, yaranın etrafını abdestte belirtildiği üzere yukarıdan aşağıya doğru yıkamak gerekir ve müstehap ihtiyat gereği yara üzerine temiz bir parça konulmalı ve üzerine ıslak el sürülmelidir. Eğer parça koymak mümkün değilse, yaranın etrafını yıkmak yeterlidir. Her halükarda teyemmüm lazım değildir.[1] Eğer yaranın yüzünü açmak mümkün değilse, ama yara ve onun üzerine konulan şey temiz ise, yara üzerine suyun ulaştırılması mümkünse ve bunun herhangi bir zarar, zahmet ve meşakkati de yoksa suyun yaranın üzerine ulaştırılası gerekir. Eğer yara veya onun üzerine konulan şey necis ise, ona suyla dokunulması ve yara yüzüne suyun ulaştırılması zahmet ve meşakkat olmadan mümkünse, yıkanmalı ve abdest esnasında su yaraya ulaştırılmalıdır. Su yara için zararlıysa veya yara üzerine suyun ulaştırılması mümkün değilse veyahut yara necis ise ve onu suyla yıkamak mümkün değilse, yaranın etrafı yıkanmalı, cebire temiz ise üzeri mesh edilmelidir. Eğer cebire necis veya üzerine ıslak el sürmek olanaksızsa, mesela ele yapışan bir ilaçsa, yara kısmı sayılan bir parça onun üzerine konulmalı ve üzerine ıslak el sürülmelidir. Eğer bu da mümkün değilse, farz ihtiyat gereği abdest ve teyemmüm alınmalıdır.[2] Lakin yara veya çıban veyahut kırık mesh yerindeyse (başın önü ve ayakların üzeri) ve onun üzeri açıksa ve mesh edilemiyorsa, onun üzerine temiz bir parça konulmalı ve elde kalan abdest ıslaklığıyla parça üzeri mesh edilmelidir (müstehap ihtiyat gereği teyemmüm de alınmalıdır). Eğer parça koymak mümkün değilse, abdest yerine teyemmüm alınmalıdır ve ek olarak mesh etmeksizin bir abdest de alınması daha iyidir.[3] Cebire guslü, cebire abdesti gibidir. Ama farz ihtiyat gereği, irtimasî değil, tertiple yapılmalıdır.[4] Vazifesi teyemmüm olan kimsenin eğer bazı teyemmüm yerlerinde yara veya çıban veyahut kırık bulunuyorsa, cebire abdesti buyruğuyla, cebire teyemmümü alması gerekir.[5] Son nokta şudur: Toprağa ek olarak kireç taşı, siyah mermer taşı ve diğer taş kısımlarıyla teyemmüm almak da doğrudur. Ama akik ve firuze taşları gibi mücevherlerin üzerinde teyemmüm almak geçersizdir.[6] Bundan dolayı, elinde toprak bulunmayan kimseler taşla teyemmüm edebilirler.

Bu sorunun ayrıntılı cevabı yoktur.

SHAFAQNA- Ayetullah Sistani&#;nin Fetva Bürosuna kolu alçıda olan birinin ne şekilde abdest alması gerektiğine ilişkin bir soru yöneltildi. İşte o soru ve cevabı:

SORU: Kırık sebebiyle kolum alçıya alınmış durumda ve alçıda olan kolumdan sadece parmaklarım alçının dışına taşmış bulunmaktadır. Acaba ne şekilde abdest almalıyım? Abdest veya teyemmüm edebilmem için naip tutmam gerekir mi?

CEVAP: Eğer kolunuz kırık sebebiyle alçıya almışsa cebire abdesti almalısınız ve naip tutamazsınız.

Eğer sağ kolunuz alçıda ise sol elinizle önce yüzünü yıkarsınız. Sonra sol elinizdeki ıslaklıkla cebire üzerine mesh eder, elinizden alçı dışına taşmış olan kısmı ise suyun altına tutarsınız. (Bunun yukarıdan aşağı doğru olmasına da dikkat etmelisiniz). Daha sonra sol kolunuzu abdest niyetiyle yukarıdan aşağıya doğru suyun altında tutarsınız. Sonra da sol elinizle başınıza ve ayaklarınıza mesh edersiniz.

Eğer sol kolunuz cebire olursa (alçıda olursa) sağ elinizle yüzünü yıkadıktan sonra sağ kolunuzu yukarıdan aşağıya doğru suyun altında tutarsınız. Sonra da sağ elinizin ıslaklığını sol kolunuzdaki cebire üzerine çekersiniz; alçıdan taşan miktarı da suyun altına tutarsınız. Daha sonra sağ elinizle başınıza ve ayaklarınıza mesh edersiniz.