Pandemi Ücretsiz Izin Parası

Bugüne kadar adını çok kez duyduğumuz ücretsiz izin, korona virüs salgını nedeniyle artık neredeyse her gün dilimizde. Covid 19 pandemisi nedeni ile pek çok iş yeri çalışmalarını home Office olarak sürdürüyor. Pandemi süresince işten çalışan çıkarmak yasak. Bu nedenle işveren yalnızca ücretsiz izine çıkarabiliyor. Devlet tarafından ödenen ücret ile işveren yasal sorumluluğunu yerine getirirken çalışan da mağdur olmamış oluyor. Pandeminin ilk başladığı zamanlarda 3 ay olarak belirlenen ücretsiz izin desteği 1 ay daha uzatıldı ve şimdilik tarihine kadar devam ediyor. İleriki dönemlerde daha fazla uzatılması da gündemde. Ücretsiz izne çıkarılan çalışanın yasal olarak çalışma zorunluluğu bulunmuyor. Peki, ücretsiz izin şartları neler, kimler ücretsiz izinden faydalanabilir, ücretsiz izin maaşı ne kadar, ücretsiz izin maaşı ne zaman yatar ve ücretsiz izin uzatıldı mı? Tüm bu soruların yanıtlarını yazımızda vermeye gayret edelim.

Ücretsiz izin ne demek?

Ücretsiz izin ne demek kısaca bahsedelim. Ücretsiz izin, çalışana işveren tarafından belirlenen çalışmama iznidir. Çalışan bu süre zarfında herhangi bir ücret ödemesi almaz. Ücretli izin ile ücretsiz izin farkını detaylandıralım. Ücretli izin, işçinin kanunen ona tanınmış izin haklarını kullanır ve bu sırada normalde almış olduğu maaş kesintiye uğramadan verilir. Ücretsiz izin ise tam tersidir. İşçi fiilen çalışmaz ve çalışmadığı için maaş da almaz. Ücretsiz izin maaş desteği başvuru şartı şudur; 15 Mart’tan sonra işten çıkarılan ancak işsizlik maaşı alamayan işçiler bu destekten yararlanabiliyor. Ücretsiz izin ne kadar sorusunun yanıtı ile devam edelim. Ücretsiz izin TL olarak belirleniyor. Ücretsiz izin ne zaman yatar sorusunun yanıtı ise ayın 5’idir. Ancak yoğunluk nedeni ile kimi zaman her ayın 8’ine de denk gelebiliyor. E- devlet üzerinden tüm maaş girdileri ve/veya sigorta giriş çıkışları takip edilebiliyor. E-devlet üzerinden maaşınızın ne zaman yatacağını ve ne kadar yatacağını öğrenmeniz de mümkün.

Ücretsiz izin uzatıldı mı?

Özellikle korona virüs pandemisi süresince en çok değinilen ve merak edilen konulardan biri bu oldu. İşçi çıkarmak hala yasak bu nedenle pek çok işveren ücretsiz izin desteğinden faydalanarak çalışanını mağdur etmiyor. Covid salgınının ilk başladığı zamanlar kısa ödenek ve ücretsiz izin konuları gündemi fazlasıyla meşgul etti. İlk zamanlar ücretsiz izin desteğinin 3 ay verileceğine dair açıklama yapıldı. Geçtiğimiz ay itibari ile 1 ay süreyle daha uzatıldı. Şu an gündemde daha fazla uzatılması da söz konusu ancak resmi bir açıklama gelmedi. Bununla birlikte işten çıkarma yasağı halen devam ediyor. İlerleyen günlerde ücretsiz izin uzadı mı sorusunun resmi yanıtlarını alacağız.

Ücretsiz izin başvurusu nasıl yapılıyor?

Corona virüsü tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bütün hayatı değiştirdi. Hayatımıza sosyal mesafe, pandemi, entübe, maske gibi kavramlar girdi. Pandeminin ne zaman biteceği belli değil; kimi uzmanlar ’i de içine aldığını söylerken kimi uzmanlar daha da karamsar bir tablo çizip yılını dahi telaffuz edebiliyor. Pandemi sadece sağlık anlamında değil iş anlamında da oldukça zorladı. Ücretsiz izin ya da kısa ödenek desteği olsa da işlerin ne zaman eskisi gibi olacağı büyük bir muamma olmaya devam ediyor. Ücretsiz izin maaşı kimlere veriliyor sorusunun yanıtı da merak edilen noktalardan. Ücretsiz izne çıkarılan herkes, ücretsiz izne başvurabiliyor. Bağlı olunan firma aracılığı ile de başvurular gerçekleşebiliyor. Önceden işsizlik maaşı aldıysanız, kısa ödenek desteğinden tam anlamıyla yararlanamıyorsunuz ancak ücretsiz izinde böyle bir kural bulunmuyor. Daha önce işsizlik maaşı alsanız dahi, ücretsiz izin ödeneğinden faydalanabiliyorsunuz.

Nakdi ücret desteği uygulamasına ilişkin olarak İş-Kur tarafından tarihli “ Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Geçici 24 üncü Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar” yayımlanmıştır.

Buna göre;

1)   Yararlanma Şartları;

·      İşveren tarafından sayılı İş Kanunu’nun Geçici Maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlar yaşlılık aylığı almaması şartıyla,

·      tarihinden sonra sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayanlar yaşlılık aylığı almaması şartıyla

Nakdi ücret desteğinden faydalanabileceklerdir.

2)  Başvuru Esasları;

sayılı İş Kanunu’nun Geçici Maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılan işçiler bakımından;

a)   SGK e-bildirge V2 uygulamasına ilişkin “funduszeue.info” internet adresinden ve ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverenlerce bildirim yapılması,

b)  İlgili ayın APHB/MPHB’de bildirimi yapılan işçiler için eksik gün nedeni olarak “Pandemi Ücretsiz İzin” kodunun seçilmesi,

c)   sayılı Kanunun Ek-9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıranlar ise bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar aynı eksik gün koduyla Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirmeleri,

d)  Ücretsiz izin bilgilerine ilişkin işverenler tarafından yapılan başvuru ve güncelleme işlemlerinin, ücretsiz iznin uygulandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya bildirilmesi,

e)   Kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar için APHB/MPHB’de bildirilmiş olan “Kısa Çalışma Ödeneği” gerekçesinin belirlenen süreler içerisinde “Pandemi ücretsiz İzin” olarak güncellenmesi,

f)    İşverenler tarafından, belirtilen esaslar çerçevesinde ücretsiz izin başvurusunda bulunulması,

g)   Ayrıca tarihinden sonra ücretsiz izne ayrılmasına rağmen APHB/MPHB’de “ Pandemi Ücretsiz İzin” eksik gün nedeni yerine yanlışlıkla başka bir koddan bildirim yapanların, eksik gün kodunun değiştirilmesi için SGK’nın ilgili il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezine başvurmaları,

h)  İşverenlerin, Nakdi Ücret Desteğinin uygulama süresi kapsamında, ilgili ayda işçinin ücretsiz izne ayrıldığı gün sayısını, işçinin T.C. Kimlik Numarasını, işçinin IBAN numarasını ve cep telefonu bilgilerini SGK başvuru ekranı üzerinden bildirmesi,

Gerekmektedir.

sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler bakımından;

a)   tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusuna rağmen bu ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, ayrıca başvuru yapmalarına gerek bulunmaksızın İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir.

b)  tarihinden sonra sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, “funduszeue.info” internet adresinden veya     e-Devlettenişsizlik ödeneği başvurusunda bulunmaları üzerine İŞKUR tarafından gerçekleştirilir.

3)  Ödeme Süresi ve Ödeme Tutarı;

·      Ücretsiz izne ayrılanlar için, tarihleri arasında ücretsiz izinli olunan süreleri kapsar.

·      tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için tarihleri arasında işsiz olarak geçen süreleri kapsar.

·      Nakdi ücret desteğini hak eden her bir kişi için yapılacak ödeme, 39,24 Türk Lirası olarak belirlenen bir günlük tutardan damga vergisi düşüldükten sonra hesaplanan tutar ile ödemeye hak kazanılan gün sayısı çarpımı sonucu elde edilen tutara tekabül eder.

4)  Genel sağlık sigortası primi ödemeleri

·      sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenlerin GSS primleri İŞKUR tarafından SGK’ya aktarılır.

5)   Hak düşürücü sebepler ve yaptırımlar

·      Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır.

·      Nakdi ücret desteğinden yararlanılan dönemde, aynı veya başka bir işyerinde işe başlanması ve/veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınmaya başlanması halinde nakdi ücret desteği kesilir.

6)  Nakdi ücret desteğine ilişkin iş ve işlemlerin SGK ve İŞKUR işbirliği ve koordinasyonu ile yürütülmesi

Nakdi ücret desteği kapsamında işverenler tarafından yapılan beyana bağlı bilgiler, takip eden ayın 5’ine kadar SGK tarafından İŞKUR’a bildirilir.

İŞKUR da bu bilgileri esas alarak nakdi ücret desteklerini her ayın 8’inde ödemeye başlar.

Ödeme günlerinin hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine denk gelmesi halinde takip eden ilk iş günü işlemler gerçekleştirilir.

Söz konusu İşkur Usul ve Esaslarına ulaşmak için tıklayınız

Yıllık ücretli izin sayılı iş kanunun 53 ve maddeleri arasında düzenlenmiştir. İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere hizmet sürelerine göre 14, ve 26 günden az olmayacak şekilde yıllık ücretli izin verilmesi gerekmektedir.  

İşyerinde yıllık ücretli izin sürecinin nasıl yönetilmesi gerektiği yine ilgili kanun maddelerinde düzenlenmiştir. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemeyeceği, yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmayacağı belirtilmiştir. Yine işveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde İş Kanunu’nun maddesinde belirtilen bildirim süresi ile maddesi gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri, yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremeyeceği hüküm altına alınmıştır.

 
Peki Kısa Çalışma ve Ücretsiz İzinde Geçen Süreler Yıllık Ücretli İzin Hesabında Dikkate Alınacak mıdır? 

Öncelikle kısa çalışmada geçen sürelerin işçinin yıllık izin hesabında çalışılmış gibi sayılacağı konusunda tereddüt yoktur.  
sayılı iş kanunun Maddesine göre: …çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü ve işveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır: 

Konuya ilişkin Yargıtay 9. H.D. 14/07/ T. / E. / K. sayılı kararında; “…kısa çalışma yaptığı ve kısa çalışma süresinin çalışılmış sayılan süre kapsamında kıdemine eklenmesi gerektiği tartışmasızdır.”  Denilmektedir.  
Dolayısıyla işçinin kısa çalışmada geçirmiş olduğu sürelerin yıllık ücretli izin hesabında dikkate alınması gerekmektedir.  Normal ücretsiz izinde işçinin onayı alınması veya işçiden gelen bir talep olması gerektiği için bu süreler yıllık ücretli izin hesabında çalışılmış gibi sayılmayacaktır.  Ücretsiz izinde olunan sürelerde işçilerin iş sözleşmeleri askıda olduğundan yıllık ücretli izne esas kıdem süreleri işlememektedir. Ancak “pandemi ücretsiz izin” konusunda durum farklıdır.   sayılı İş Kanunu’na eklenen geçici madde ile işverene işçiyi kısmen veya tamamen resen ücretsiz izne çıkarma hakkı getirilmiştir. tarihinde İş kanununa eklenen metninde resen ücretsiz izin sürelerinin kıdeme etkisi üzerine herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Aynen kısa çalışmada olduğu gibi bu konuda da işçinin belli şartları taşıması halinde işsizlik sigortası tarafından günlük ücretsiz izin ücreti ödemesi yapılmaktadır. Dolayısıyla pandemi ücretsiz izin ile normal ücretsiz izin arasında taban tabana fark bulunmaktadır. Hal böyleyken işçinin iradesi dışında gerçekleşen bir ücretsiz izin uygulamasının yıllık izne esas kıdemde dikkate alınıp alınmayacağı konusunda tereddütler yaşanmaktadır. Konu hakkında henüz herhangi bir yargı ve öğretide görüş birlikteliği bulunmamaktadır. Ancak işçi lehine yorum ilkesi en baştan beri geçerliliğini korumaktadır. Buna göre pandemi ücretsiz izinde geçen sürelerin yıllık ücretli iznin hesabında çalışılmış gibi değerlendirilmesi ve işçiye şartları oluşmuşsa yıllık ücretli iznini kullandırılması gerekmekte olduğu kanaatindeyiz.