Roma Hangi Sinemada Oynuyor
Gladyatör (film)
Gladyatör, yönetmenliğini Ridley Scott'ın, senaristliğini David Franzoni, John Logan ve William Nicholson'ın yaptığı yılı İngiliz–Amerikan ortak yapımı epik ve tarihsel drama temalı film. DreamWorks Pictures ve Universal Pictures'ın ortaklaşa yayımladıkları bir filmdir. Oyuncular, başroller Russell Crowe ve Joaquin Phoenix; Connie Nielsen, Ralf Möller, Oliver Reed (son rolünde), Djimon Hounsou, Derek Jacobi, John Shrapnel ve Richard Harris'tir. Filmde Russell Crowe, babası İmparatorMarcus Aurelius'u boğarak öldüren Commodus'un düşmanlığını kazanan Romalı general Maximus Decimus Meridius'u canlandırmaktadır.
Konusu[değiştir Trabzon’un göbeğinde Roma dönemine ait rıhtım ortaya çıktı
4 bin yıllık tarihi geçmişi bulunan Trabzon’da devam eden kentsel dönüşüm projelerinde geçmiş dönemlerdeki yapı kalıntıları ortaya çıkıyor. Son olarak Ortahisar ilçesindeki Pazarkapı mahallesinde yıkılan Kadınlar Hali Pazarı’nın altında Roma döneminde yapıldığı tespit edilen rıhtım meydana çıktı. M.S. ’lerde Roma kralı Hadrianus tarafından yaptırıldığı düşünülen iskele ’lerde doldurularak toprak altında kaldı. Trabzon ile özdeşleşen, bölgeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin de hafızasına kazınan Kadınlar Hali’nin Tabakhane kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkılmasının ardından tekrar ortaya çıkan rıhtımın turizme kazandırılması isteniyor.
Trabzon Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, Trabzon’un geçmişte dünyanın kadim ticaret kentlerinden birisi olduğunu kaydederek, “Ortaçağda Avrupa’nın ticari göz bebeği olan yerlerden birisi. yüzyılda doğunun Paris’i diye adlandırılan bir şehir. Antik çağdan beri yani bizim bilebildiğimiz Yunanlıların girip ilk girip kayıtları yaptırdığından çok çok daha eski kadim bir kent Trabzon. İlin en önemli özelliği de coğrafyanın başkentidir. Trabzon, Bizans’a Perslerde eyalet başkenti yapmış. Kommenler’de devlet başkenti yapmış , Osmanlı’da eyalat başkenti yapmış önemli bir coğrafya. Aslında kraliyet başkentidir Trabzon. Herhangi bir sıradan şehir değildir. En azından bin yılına kadar gidecek bir tarihi ancak ne yazık ki Trabzon kenti ve çevresi arkeoloji kazı inatla yapılmayan bir coğrafya. Şu an Trabzon ve çevresinde bildiğimiz kadarıyla Akçaabat ve Akçakale’nin dışında gerçek anlamda bir arkeolojik kazı hiçbir şekilde yapılmadı ve yapılmıyor” dedi.
“Yeraltında birikmiş bir kalıntı stoku var”
Trabzon’da yeraltında birikmiş bir kalıntı stokunun olduğunu belirten Erüz, “Trabzon’un aslında üstte görünenin kadar altı da dolu olan bir kenti. Trabzon’da yer altı kentleri yok. M.Ö.’sinden itibaren yıkılıp yapılmaya bağlı yeraltında birikmiş bir kalıntı stoku var. Bu kalıntı stoklarını arkeologlar ve sanat tarihçileri mimarlar aracılığı ile şehir plancıları incelemek suretiyle aslında Trabzon şehrinin antik çağdan günümüze nasıl bir değişim gösterdiğini irdelememiz ve anlamamız çok mümkün. Pazarkapı ve Moloz civarında açığa çıktı. Moloz civarında ve Pazarkapı’da Hadrian dediğimiz M.S. ’lerde yapılmış olan Roma kralı Hadrianusun yaptırdığı bir liman vardı o limanın bulunduğu mendirekler hala ’lere kadar sapasağlam kullanılır durumdayken Moloz iskelesinin olduğu coğrafya, 70’den sonra dolduruldu şu anda şehrin Moloz’un altında bu mendirekler duruyor. Handianusun limandan öncesinde de aslında Trabzon’un aşağı hisar Ortahisar kısmı yaşam alanı savunma sahası olduğu için bu coğrafyada Hadrian limanının bulunduğu coğrafyada da bir kente denizden giriş çıkış yapılıyordu. Yani ticari bir mevkiiydi. Aynı şekilde Zağnos ve Tabakhane vadileri aslında o dönem ki dolmadan henüz denizin doldurulup kumlaşmadan önceki girilebilir vadiler olması dolayısıyla bu vadilerde de ki Zağnos vadisinin adı aslında iskele boz vadisidir. Yani iskele vadisi anlamına geliyor” şeklinde konuştu.
“Antik Roma’yı tekrar bulduk”
Kadınlar Pazarı kazısı sırasında antik Roma dönemine ait vadi içerisindeki iskele rıhtım ortaya çıktığını dile getiren Erüz, “Bu Roma’da çok kullanılan bir yöntemmiş. Vadi içerisinde giren 10 metreye kadar olan teknelerin getirip yük boşaltabildiği çok muazzam bir rıhtım. Hemen Kadınlar Pazarının bulunduğu yerdeki surun önünde ortaya çıktı. Net olarak antik Roma rıhtımı olduğu gözüküyor. Hemen arkasında bir kapatılmış olan bir kapı var. Küçük kapının hemen yanında da aslında duvar önüne kapatılmış daha büyük kente antik kente giriş kapısı vardı. Aşağı hisar dediğimiz kısım Moloz ve Pazarkapı’nın olduğu kısım aslında Roma döneminde yapılmadan önceki hali, Hadrian limanıyla birlikte muhtemelen Kadınlar Pazarının olduğu yerden kuzeyi yoktu güney tarafında ise kale vardı. Çünkü altta Roma dönemine ait kayalar çıkmaya başladı. Buda Roma’nın o dönemde varlığı sonra da ’de yapılan kalenin yapıldığını söylüyor. Dolayısıyla şu anda biz Kadınlar Pazarının hemen önünde antik Roma’yı tekrar bulduk. Yani tam milat mıdır bilemeyin ama onu ancak arkeolojik kazı söyler yine inatla kazı yapmıyoruz. İnatla maalesef o alanda da kazı yapamıyoruz. Belediye dahi şu anda orada yapacağı çalışmaya müdahale etmiyor. Diyor ki yapılacak kazıdan sonra biz orayı restore edeceğiz, Roma rıhtımı şeklinde ise Roma rıhtımı şeklinde düzenleyeceğiz diyorlar ancak şu anda orada yine bir kazı yok. Yine acil bir müdahale yok. En sonunda belediye kalenin de çöküp bir şekilde zarar görmemesi için o rıhtımın olduğu yeri mucurla doldurarak zemini en azından sağlam tutmaya çalışmak için bir dolgu yaptı” diye konuştu.
“Trabzon’da Anadolu’ya halim olan tüm milletlerin izi var”
İskele rıhtımının restore edilerek turizm açılabileceğini vurgulayan Erüz, “Trabzon için şu an önümüze yeni bir fırsat çıktı. Antik rıhtımının Roma dönemini temsil edecek şekilde restore edilmesi gerekiyor. Üzerini camla kapatarak, rıhtım üzerine bir antik pitos ve benzeri küpler gibi malzemeleri koyarak o alan düzenlenebilir. Kapıyı da açmak suretiyle Trabzon’da Romayı tekrar getirme şansımız var. Önemli bir değer, önemli bir fırsat turizm için olmazsa olmaz. Trabzon’da Roma vardı, Pers vardı. Trabzon’da Bizans vardı Trabzon’da hemen hemen Anadolu’ya hakim olan tüm milletlerin bir izi var” ifadelerini kullandı.
Alfonso Cuarón’un, son derece kişisel ve çok beğenilen yeni filmi, Roma, yapımcısının çocukluğundaki, ’ler Meksiko şehrini titizlikle yeniden kurmak için hem sıradan hem de anıtsal önemdeki tarihi olayları -yarım bırakılmış kola şişelerinden siyasi çalkantılara- ele alıyor. İlk gösterimi Ağustos ayında Uluslararası Venedik Film Festivali’nde yapılan ve Kasım’da sinemalarda oynamaya başladıktan kısa süre sonra 14 Aralık’ta Netflix’te yayınlanmaya başlayan film, şimdiden pek çok ödül aldı ve Golden Globe’dan gelen üç onayla beraber, pek çok yeni ödüle de aday gösterildi.
Film, Cleo’nun (Yalitza Aparicio) gözünden hikâyenin geçtiği zaman ve mekânı, gerçek tarihe büyük bir dikkat ve itinayla sinemaya aktarmış. Cleo hizmetçi olarak çalıştığı orta sınıf bir ailenin evinde yaşıyor, karakteri de doğumlu Cuarón’u büyütmeye gerçek hayatta yardımcı olan kişiden esinlenmiş. Aslında film o günlerin siyasi ve toplumsal olayları ile doğrudan ilgili değil, ama bunların hepsi bazen derinden, bazen incelikle, kimi zaman da kaçınılmaz olarak ve dramatik bir şekilde anlatımın içine sızıyor.
Cuaron gerçek hayattaki dadısı Liboria (Libo- filmde Cleo) Rodriguez ile. (Foto: Peter Hapak/Netflix)
Roma’yı takdir etmek için dönemi bilmek şart olmasa da, Meksika yakın tarihini bilmeyenler sinemadan çıktıktan (veya duruma göre, Netflix’i kapattıktan) sonra olan bitene dair daha çok bilgi ihtiyacı hissedebilirler. Time dergisi, hikâyenin geçtiği toplumsal bağlamı daha iyi kavrayabilmek için yüzyıl Meksika tarihi uzmanları ile görüşerek filmde geçen belli başlı siyasi ve sosyal akımları sordu.
Uçurumun kenarında bir ulus
yüzyılın büyük bölümünde Meksika otoriter bir rejim ile demokrasi arasındaki huzursuz kavşakta sıkışmış bir ülkeydi. ’lerde ülkeye egemen olan Kurumsal Devrimci Parti (PRI), ’daki kuruluşundan bu yana baskı, seçim hileleri, kayırma ve siyasi hamiliklerle iktidarını sürdürüyordu. Roma bu rejimin yarattığı gerilimlerin bardağı taşırmak üzere olduğu günlerde geçiyor.
Ülkenin kırsal alanında süregiden şiddet olağanlaşmıştı. PRI’nın miraslarından biri ’lar ve ’lerde kırsal alandaki ayaklanmalara karşı sürdürülen “Kirli Savaş”tı. yılında sızdırılan bir resmi rapora göre, Meksika hükümetine bağlı askerler silahlı ya da politik her muhalefeti bastırmak için katliam, ırza geçme, köy yakma gibi hunharca yöntemlere başvurmuştu.
Roma Meksika’yı bu şiddetin toplumun her köşesine, hayatın her alanına sızmaya başladığı dönemiyle sinemaya aktarıyor. yılında gençlik hareketleri ABD ve dünyaya yayılırken, Meksiko şehri de baskılara karşı yaz boyunca süren sokak gösterilerine sahne olmuştu. Binlerce öğrenci 2 Ekim günü Meksiko şehrindeki Tlatelolco konut alanındaki Üç Kültür Meydanı’nda toplanmıştı. Miting sırasında çatılardan hükümet ordusunun keskin nişancıları ateş açtı. Ortama müthiş bir karmaşa hâkim olurken, meydanının kenarında bekleyen askerler de öğrenci kitlesine yaylım ateşi açtı, onlarca öğrencinin öldüğü olay tarihe Tlatelolco Katliamı olarak geçti.
Filmde yer alan olaylar ’in bu korkunç mirasının ardından geliyor. Aile hikâyesinin ayrıntıları ortaya çıkarken kentteki gerilim de giderek artıyor. Cleo’nun sevgilisi Fermin’in (Jorge Antonio Guerrero) gizli bir paramiliter güç için yüzlerce genç erkekle birlikte eğitim aldığını gördüğümüz sahnelerde Kurumsal Devrimci Parti afişleri ve posterlerine rastlıyoruz.
Bu siyasi gerilim, filmde, Meksika’yı kökünden sarsan başka bir olayla zirveye çıkıyor: Korpus Kristi Katliamı. Anlatımı, filmin en akılda kalıcı sahnelerinden birine dönüşen katliamda, 10 Haziran ’de hükümete yakın öğrenci örgütü olarak tanıtılan Halcones (şahinler) adlı paramiliter grup bıçaklar ve bambudan mızraklarla bir protestoya saldırarak onlarca göstericiyi öldürmüş ve çatışmanın etkisi bütün ülkeye yayılmıştı.
“Meksika devletinin Meksika halkı ile yaptığı anlaşmanın önemli bir parçası, şehirlerde şiddet olmayacağı idi” diye anlatıyor, Northwestern üniversitesinde Meksika siyaseti, kültürü ve şiddet konusunda uzman tarihçi, Paul Gillingham.
“Şiddet kırsal alanda yaygın -ama bu gözden uzak, gönülden ıraktır ve doğal olarak, hükümetin sıkı kontrolündeki Meksika basını da bu imgeyi destekleyen haberler üretir. Ne var ki Korpus Kristi Katliamı ve öncülü Tlatelolco Katliamı bu temel kuralı yıkıp geçti.”
Kimileri ve katliamlarını, rejimin demokratik yaklaşımlarının, otoriter bir devletin vitrin süsleri olduğunun inkâr edilemez ifadesi olan kışkırtıcı olaylar olarak gördü.
“Bunlar pek çok genç için silahlı mücadeleden başka bir yol olmadığının teyidi oldu”, diyor El Colegio de México öğretim görevlisi ve Meksika’da demokratik araştırmalar yapmak üzere kurulan Fundar’ın Yönetim Kurulu Başkanı Sergio Aguayo. “[Hükümet] her yerde protestoları, kalkışmaları bastırdı ve siyasi nedenlerle zorla kaybettirilen insanlardan modern insan hakları hareketi ortaya çıktı ki, bu da siyasi sistemin meşruiyetini aşındırmakta çok önemli bir rol oynadı.”
Ne var ki Kurumsal Devrimci Parti iktidarının tamamen erozyona uğraması daha uzun yıllar sürecekti. Ancak yılına gelindiğinde Kurumsal Devrimci Parti’nin adayı, ülkenin başkanı Vicente Fox tarafından yenilgiye uğratılabildi ve böylelikle partinin 71 yıllık egemenliği sona erdi.
Toprak reformu: Kan ve toprak
Roma filminin arka planında toprak kullanımı da konu ediliyor; tıpkı kırsal alandaki çatışmaların, kentlerde yaşayanların yaşamının kıyısında yer aldığı gibi. Filmde aile, seyahate çıktıklarında, arkadaşları olan toprak sahiplerinin, köpeklerini öldürdükleri anlaşılan kiracılarıyla kavgalı olduklarını keşfediyor.
Toprak kavgalarının kökleri çok derinlere, onlarca yıl öncesinden kalma mülkiyet çatışmalarına gidiyor. ’lerde ve hatta daha da evvelden başlayarak büyük çiftlik sahipleri köylülerin toprağına el koydu ve köylüleri serfe dönüştürdü. Kurumsal Devrimci Parti’nin önemli vaatlerinden biri büyük çiftlikleri bölerek, toprağı gerçek sahiplerine vermek idi, ki bu uzun yıllar içinde ara sıra, ama düzensiz bir şekilde yapıldı.
yüzyıl boyunca Kurumsal Devrimci Parti halk desteğini bir oranda kendini toprak reformundan yana göstererek ve servet bölüşümünü yeniden düzenleyeceği iddiasıyla sağladı. Öte yandan parti iktidarında Meksika son derece fakir bir ülke olarak kalmaya devam etti. Halkın önemli bir kesimi için ise Meksiko şehrindeki katliamlar, hükümetin otoriter bir rejim kurmuş olduğunun ifşasıydı. Gillingham bunu, “ Korpus Kristi katliamı, katliamının bir teyidi, devrimci bir rejimin gayrimeşru bir rejime dönüşmesidir” diye yorumluyor.
yüzyılın ortasında toprak reformu, büyük bir nüfus patlamasının ortasında hayatta kalmaları için gerekli asgari toprağa dahi sahip olmayan kitleler için yarım yamalak tutulmuş bir sözdü. ’lara gelindiğinde bu sorun artık göz ardı edilemez hale gelmişti.
“Akıllardaki sadece Meksika devriminin idealleri değildi, Küba örneği de vardı”, diye anlatıyor Gillingham. Meksika’nın yakınındaki Küba’da Fidel Castro ’da etkili bir komünist devrim gerçekleştirmiş, Fulgencio Batista’nın otoriter hükümetini devirerek diğer fakir halkları da silahlanmaya teşvik etmişti. “Bunların sonucunda ’larda köylülerin toprak işgalleri ve radikalleşmelerinin yaygınlaştığını; buna karşılık orduların da köylü ayaklanmalarını bastırmak için harekete geçtiğini görüyoruz.”
Irksal ayrımlar
Roma‘da her karşılaşmada ırk ve sınıf çatışması sessizce, dipten rol oynuyor. Meksikalı yerli halkların bir üyesi olan Cleo, hizmet ettiği beyaz aileyle televizyon seyrediyor, tatillere gidiyor ve görünüşte sınıf duvarlarının yıkıldığını sanıyorsunuz, ta ki onlara çay getirmesi istenene kadar.
Gillingham, “Derinizin rengi bankadaki hesabınızın miktarını, hatta bir banka hesabınız olup olmadığını belirliyor” diyor ve ekliyor: “Meksika’daki en yoksul kırsal kesimler, aynı zamanda genel olarak Meksika’nın yerli halkları.”
Filmden bir sahnede yönetmen Cuaron ve ailesinin evinde çalışan bakıcı Cleo.
Rejimin, endüstrileşmeyi teşvik için suni olarak mısır fiyatlarını düşük tutmasına toprak yoksulluğu da eklenince, yerli fakir halklar, kitleler halinde Meksika’daki büyük kentlere veya Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti. Roma filmindeki Cleo gibi Meksiko şehrine ve diğer kentlere gidenlerin çoğu ev hizmetlerinde çalıştı ve aynı zamanda, kendi ailelerinin ve diğer köylülerinin kentlere göçünde köprü vazifesi gördü.
Gillingham’a göre söz konusu göçlerin gerisinde yatan neden, Roma filmindeki Meksiko şehrinin toplumsal ve tarihsel dinamiğindeki itici gücün sürüklediği insan hikâyeleri ile hemen hemen aynı: “Aslında zengin bir ülkedeki, apaçık, düpedüz, insanı çaresizliğe kaptıran korkunç yoksulluk.” (HK)
* Alejandro de la Garza'nın Time dergisinde yayınlanan yazısını Hafıza Merkezi Türkçeleştirdi.
nest...
Trabzon’un göbeğinde Roma dönemine ait rıhtım ortaya çıktı
4 bin yıllık tarihi geçmişi bulunan Trabzon’da devam eden kentsel dönüşüm projelerinde geçmiş dönemlerdeki yapı kalıntıları ortaya çıkıyor. Son olarak Ortahisar ilçesindeki Pazarkapı mahallesinde yıkılan Kadınlar Hali Pazarı’nın altında Roma döneminde yapıldığı tespit edilen rıhtım meydana çıktı. M.S. ’lerde Roma kralı Hadrianus tarafından yaptırıldığı düşünülen iskele ’lerde doldurularak toprak altında kaldı. Trabzon ile özdeşleşen, bölgeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin de hafızasına kazınan Kadınlar Hali’nin Tabakhane kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkılmasının ardından tekrar ortaya çıkan rıhtımın turizme kazandırılması isteniyor.
Trabzon Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Doç. Dr. Coşkun Erüz, Trabzon’un geçmişte dünyanın kadim ticaret kentlerinden birisi olduğunu kaydederek, “Ortaçağda Avrupa’nın ticari göz bebeği olan yerlerden birisi. yüzyılda doğunun Paris’i diye adlandırılan bir şehir. Antik çağdan beri yani bizim bilebildiğimiz Yunanlıların girip ilk girip kayıtları yaptırdığından çok çok daha eski kadim bir kent Trabzon. İlin en önemli özelliği de coğrafyanın başkentidir. Trabzon, Bizans’a Perslerde eyalet başkenti yapmış. Kommenler’de devlet başkenti yapmış , Osmanlı’da eyalat başkenti yapmış önemli bir coğrafya. Aslında kraliyet başkentidir Trabzon. Herhangi bir sıradan şehir değildir. En azından bin yılına kadar gidecek bir tarihi ancak ne yazık ki Trabzon kenti ve çevresi arkeoloji kazı inatla yapılmayan bir coğrafya. Şu an Trabzon ve çevresinde bildiğimiz kadarıyla Akçaabat ve Akçakale’nin dışında gerçek anlamda bir arkeolojik kazı hiçbir şekilde yapılmadı ve yapılmıyor” dedi.
“Yeraltında birikmiş bir kalıntı stoku var”
Trabzon’da yeraltında birikmiş bir kalıntı stokunun olduğunu belirten Erüz, “Trabzon’un aslında üstte görünenin kadar altı da dolu olan bir kenti. Trabzon’da yer altı kentleri yok. M.Ö.’sinden itibaren yıkılıp yapılmaya bağlı yeraltında birikmiş bir kalıntı stoku var. Bu kalıntı stoklarını arkeologlar ve sanat tarihçileri mimarlar aracılığı ile şehir plancıları incelemek suretiyle aslında Trabzon şehrinin antik çağdan günümüze nasıl bir değişim gösterdiğini irdelememiz ve anlamamız çok mümkün. Pazarkapı ve Moloz civarında açığa çıktı. Moloz civarında ve Pazarkapı’da Hadrian dediğimiz M.S. ’lerde yapılmış olan Roma kralı Hadrianusun yaptırdığı bir liman vardı o limanın bulunduğu mendirekler hala ’lere kadar sapasağlam kullanılır durumdayken Moloz iskelesinin olduğu coğrafya, 70’den sonra dolduruldu şu anda şehrin Moloz’un altında bu mendirekler duruyor. Handianusun limandan öncesinde de aslında Trabzon’un aşağı hisar Ortahisar kısmı yaşam alanı savunma sahası olduğu için bu coğrafyada Hadrian limanının bulunduğu coğrafyada da bir kente denizden giriş çıkış yapılıyordu. Yani ticari bir mevkiiydi. Aynı şekilde Zağnos ve Tabakhane vadileri aslında o dönem ki dolmadan henüz denizin doldurulup kumlaşmadan önceki girilebilir vadiler olması dolayısıyla bu vadilerde de ki Zağnos vadisinin adı aslında iskele boz vadisidir. Yani iskele vadisi anlamına geliyor” şeklinde konuştu.
“Antik Roma’yı tekrar bulduk”
Kadınlar Pazarı kazısı sırasında antik Roma dönemine ait vadi içerisindeki iskele rıhtım ortaya çıktığını dile getiren Erüz, “Bu Roma’da çok kullanılan bir yöntemmiş. Vadi içerisinde giren 10 metreye kadar olan teknelerin getirip yük boşaltabildiği çok muazzam bir rıhtım. Hemen Kadınlar Pazarının bulunduğu yerdeki surun önünde ortaya çıktı. Net olarak antik Roma rıhtımı olduğu gözüküyor. Hemen arkasında bir kapatılmış olan bir kapı var. Küçük kapının hemen yanında da aslında duvar önüne kapatılmış daha büyük kente antik kente giriş kapısı vardı. Aşağı hisar dediğimiz kısım Moloz ve Pazarkapı’nın olduğu kısım aslında Roma döneminde yapılmadan önceki hali, Hadrian limanıyla birlikte muhtemelen Kadınlar Pazarının olduğu yerden kuzeyi yoktu güney tarafında ise kale vardı. Çünkü altta Roma dönemine ait kayalar çıkmaya başladı. Buda Roma’nın o dönemde varlığı sonra da ’de yapılan kalenin yapıldığını söylüyor. Dolayısıyla şu anda biz Kadınlar Pazarının hemen önünde antik Roma’yı tekrar bulduk. Yani tam milat mıdır bilemeyin ama onu ancak arkeolojik kazı söyler yine inatla kazı yapmıyoruz. İnatla maalesef o alanda da kazı yapamıyoruz. Belediye dahi şu anda orada yapacağı çalışmaya müdahale etmiyor. Diyor ki yapılacak kazıdan sonra biz orayı restore edeceğiz, Roma rıhtımı şeklinde ise Roma rıhtımı şeklinde düzenleyeceğiz diyorlar ancak şu anda orada yine bir kazı yok. Yine acil bir müdahale yok. En sonunda belediye kalenin de çöküp bir şekilde zarar görmemesi için o rıhtımın olduğu yeri mucurla doldurarak zemini en azından sağlam tutmaya çalışmak için bir dolgu yaptı” diye konuştu.
“Trabzon’da Anadolu’ya halim olan tüm milletlerin izi var”
İskele rıhtımının restore edilerek turizm açılabileceğini vurgulayan Erüz, “Trabzon için şu an önümüze yeni bir fırsat çıktı. Antik rıhtımının Roma dönemini temsil edecek şekilde restore edilmesi gerekiyor. Üzerini camla kapatarak, rıhtım üzerine bir antik pitos ve benzeri küpler gibi malzemeleri koyarak o alan düzenlenebilir. Kapıyı da açmak suretiyle Trabzon’da Romayı tekrar getirme şansımız var. Önemli bir değer, önemli bir fırsat turizm için olmazsa olmaz. Trabzon’da Roma vardı, Pers vardı. Trabzon’da Bizans vardı Trabzon’da hemen hemen Anadolu’ya hakim olan tüm milletlerin bir izi var” ifadelerini kullandı.
Alfonso Cuarón’un, son derece kişisel ve çok beğenilen yeni filmi, Roma, yapımcısının çocukluğundaki, ’ler Meksiko şehrini titizlikle yeniden kurmak için hem sıradan hem de anıtsal önemdeki tarihi olayları -yarım bırakılmış kola şişelerinden siyasi çalkantılara- ele alıyor. İlk gösterimi Ağustos ayında Uluslararası Venedik Film Festivali’nde yapılan ve Kasım’da sinemalarda oynamaya başladıktan kısa süre sonra 14 Aralık’ta Netflix’te yayınlanmaya başlayan film, şimdiden pek çok ödül aldı ve Golden Globe’dan gelen üç onayla beraber, pek çok yeni ödüle de aday gösterildi.
Film, Cleo’nun (Yalitza Aparicio) gözünden hikâyenin geçtiği zaman ve mekânı, gerçek tarihe büyük bir dikkat ve itinayla sinemaya aktarmış. Cleo hizmetçi olarak çalıştığı orta sınıf bir ailenin evinde yaşıyor, karakteri de doğumlu Cuarón’u büyütmeye gerçek hayatta yardımcı olan kişiden esinlenmiş. Aslında film o günlerin siyasi ve toplumsal olayları ile doğrudan ilgili değil, ama bunların hepsi bazen derinden, bazen incelikle, kimi zaman da kaçınılmaz olarak ve dramatik bir şekilde anlatımın içine sızıyor.
Cuaron gerçek hayattaki dadısı Liboria (Libo- filmde Cleo) Rodriguez ile. (Foto: Peter Hapak/Netflix)
Roma’yı takdir etmek için dönemi bilmek şart olmasa da, Meksika yakın tarihini bilmeyenler sinemadan çıktıktan (veya duruma göre, Netflix’i kapattıktan) sonra olan bitene dair daha çok bilgi ihtiyacı hissedebilirler. Time dergisi, hikâyenin geçtiği toplumsal bağlamı daha iyi kavrayabilmek için yüzyıl Meksika tarihi uzmanları ile görüşerek filmde geçen belli başlı siyasi ve sosyal akımları sordu.
Uçurumun kenarında bir ulus
yüzyılın büyük bölümünde Meksika otoriter bir rejim ile demokrasi arasındaki huzursuz kavşakta sıkışmış bir ülkeydi. ’lerde ülkeye egemen olan Kurumsal Devrimci Parti (PRI), ’daki kuruluşundan bu yana baskı, seçim hileleri, kayırma ve siyasi hamiliklerle iktidarını sürdürüyordu. Roma bu rejimin yarattığı gerilimlerin bardağı taşırmak üzere olduğu günlerde geçiyor.
Ülkenin kırsal alanında süregiden şiddet olağanlaşmıştı. PRI’nın miraslarından biri ’lar ve ’lerde kırsal alandaki ayaklanmalara karşı sürdürülen “Kirli Savaş”tı. yılında sızdırılan bir resmi rapora göre, Meksika hükümetine bağlı askerler silahlı ya da politik her muhalefeti bastırmak için katliam, ırza geçme, köy yakma gibi hunharca yöntemlere başvurmuştu.
Roma Meksika’yı bu şiddetin toplumun her köşesine, hayatın her alanına sızmaya başladığı dönemiyle sinemaya aktarıyor. yılında gençlik hareketleri ABD ve dünyaya yayılırken, Meksiko şehri de baskılara karşı yaz boyunca süren sokak gösterilerine sahne olmuştu. Binlerce öğrenci 2 Ekim günü Meksiko şehrindeki Tlatelolco konut alanındaki Üç Kültür Meydanı’nda toplanmıştı. Miting sırasında çatılardan hükümet ordusunun keskin nişancıları ateş açtı. Ortama müthiş bir karmaşa hâkim olurken, meydanının kenarında bekleyen askerler de öğrenci kitlesine yaylım ateşi açtı, onlarca öğrencinin öldüğü olay tarihe Tlatelolco Katliamı olarak geçti.
Filmde yer alan olaylar ’in bu korkunç mirasının ardından geliyor. Aile hikâyesinin ayrıntıları ortaya çıkarken kentteki gerilim de giderek artıyor. Cleo’nun sevgilisi Fermin’in (Jorge Antonio Guerrero) gizli bir paramiliter güç için yüzlerce genç erkekle birlikte eğitim aldığını gördüğümüz sahnelerde Kurumsal Devrimci Parti afişleri ve posterlerine rastlıyoruz.
Bu siyasi gerilim, filmde, Meksika’yı kökünden sarsan başka bir olayla zirveye çıkıyor: Korpus Kristi Katliamı. Anlatımı, filmin en akılda kalıcı sahnelerinden birine dönüşen katliamda, 10 Haziran ’de hükümete yakın öğrenci örgütü olarak tanıtılan Halcones (şahinler) adlı paramiliter grup bıçaklar ve bambudan mızraklarla bir protestoya saldırarak onlarca göstericiyi öldürmüş ve çatışmanın etkisi bütün ülkeye yayılmıştı.
“Meksika devletinin Meksika halkı ile yaptığı anlaşmanın önemli bir parçası, şehirlerde şiddet olmayacağı idi” diye anlatıyor, Northwestern üniversitesinde Meksika siyaseti, kültürü ve şiddet konusunda uzman tarihçi, Paul Gillingham.
“Şiddet kırsal alanda yaygın -ama bu gözden uzak, gönülden ıraktır ve doğal olarak, hükümetin sıkı kontrolündeki Meksika basını da bu imgeyi destekleyen haberler üretir. Ne var ki Korpus Kristi Katliamı ve öncülü Tlatelolco Katliamı bu temel kuralı yıkıp geçti.”
Kimileri ve katliamlarını, rejimin demokratik yaklaşımlarının, otoriter bir devletin vitrin süsleri olduğunun inkâr edilemez ifadesi olan kışkırtıcı olaylar olarak gördü.
“Bunlar pek çok genç için silahlı mücadeleden başka bir yol olmadığının teyidi oldu”, diyor El Colegio de México öğretim görevlisi ve Meksika’da demokratik araştırmalar yapmak üzere kurulan Fundar’ın Yönetim Kurulu Başkanı Sergio Aguayo. “[Hükümet] her yerde protestoları, kalkışmaları bastırdı ve siyasi nedenlerle zorla kaybettirilen insanlardan modern insan hakları hareketi ortaya çıktı ki, bu da siyasi sistemin meşruiyetini aşındırmakta çok önemli bir rol oynadı.”
Ne var ki Kurumsal Devrimci Parti iktidarının tamamen erozyona uğraması daha uzun yıllar sürecekti. Ancak yılına gelindiğinde Kurumsal Devrimci Parti’nin adayı, ülkenin başkanı Vicente Fox tarafından yenilgiye uğratılabildi ve böylelikle partinin 71 yıllık egemenliği sona erdi.
Toprak reformu: Kan ve toprak
Roma filminin arka planında toprak kullanımı da konu ediliyor; tıpkı kırsal alandaki çatışmaların, kentlerde yaşayanların yaşamının kıyısında yer aldığı gibi. Filmde aile, seyahate çıktıklarında, arkadaşları olan toprak sahiplerinin, köpeklerini öldürdükleri anlaşılan kiracılarıyla kavgalı olduklarını keşfediyor.
Toprak kavgalarının kökleri çok derinlere, onlarca yıl öncesinden kalma mülkiyet çatışmalarına gidiyor. ’lerde ve hatta daha da evvelden başlayarak büyük çiftlik sahipleri köylülerin toprağına el koydu ve köylüleri serfe dönüştürdü. Kurumsal Devrimci Parti’nin önemli vaatlerinden biri büyük çiftlikleri bölerek, toprağı gerçek sahiplerine vermek idi, ki bu uzun yıllar içinde ara sıra, ama düzensiz bir şekilde yapıldı.
yüzyıl boyunca Kurumsal Devrimci Parti halk desteğini bir oranda kendini toprak reformundan yana göstererek ve servet bölüşümünü yeniden düzenleyeceği iddiasıyla sağladı. Öte yandan parti iktidarında Meksika son derece fakir bir ülke olarak kalmaya devam etti. Halkın önemli bir kesimi için ise Meksiko şehrindeki katliamlar, hükümetin otoriter bir rejim kurmuş olduğunun ifşasıydı. Gillingham bunu, “ Korpus Kristi katliamı, katliamının bir teyidi, devrimci bir rejimin gayrimeşru bir rejime dönüşmesidir” diye yorumluyor.
yüzyılın ortasında toprak reformu, büyük bir nüfus patlamasının ortasında hayatta kalmaları için gerekli asgari toprağa dahi sahip olmayan kitleler için yarım yamalak tutulmuş bir sözdü. ’lara gelindiğinde bu sorun artık göz ardı edilemez hale gelmişti.
“Akıllardaki sadece Meksika devriminin idealleri değildi, Küba örneği de vardı”, diye anlatıyor Gillingham. Meksika’nın yakınındaki Küba’da Fidel Castro ’da etkili bir komünist devrim gerçekleştirmiş, Fulgencio Batista’nın otoriter hükümetini devirerek diğer fakir halkları da silahlanmaya teşvik etmişti. “Bunların sonucunda ’larda köylülerin toprak işgalleri ve radikalleşmelerinin yaygınlaştığını; buna karşılık orduların da köylü ayaklanmalarını bastırmak için harekete geçtiğini görüyoruz.”
Irksal ayrımlar
Roma‘da her karşılaşmada ırk ve sınıf çatışması sessizce, dipten rol oynuyor. Meksikalı yerli halkların bir üyesi olan Cleo, hizmet ettiği beyaz aileyle televizyon seyrediyor, tatillere gidiyor ve görünüşte sınıf duvarlarının yıkıldığını sanıyorsunuz, ta ki onlara çay getirmesi istenene kadar.
Gillingham, “Derinizin rengi bankadaki hesabınızın miktarını, hatta bir banka hesabınız olup olmadığını belirliyor” diyor ve ekliyor: “Meksika’daki en yoksul kırsal kesimler, aynı zamanda genel olarak Meksika’nın yerli halkları.”
Filmden bir sahnede yönetmen Cuaron ve ailesinin evinde çalışan bakıcı Cleo.
Rejimin, endüstrileşmeyi teşvik için suni olarak mısır fiyatlarını düşük tutmasına toprak yoksulluğu da eklenince, yerli fakir halklar, kitleler halinde Meksika’daki büyük kentlere veya Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti. Roma filmindeki Cleo gibi Meksiko şehrine ve diğer kentlere gidenlerin çoğu ev hizmetlerinde çalıştı ve aynı zamanda, kendi ailelerinin ve diğer köylülerinin kentlere göçünde köprü vazifesi gördü.
Gillingham’a göre söz konusu göçlerin gerisinde yatan neden, Roma filmindeki Meksiko şehrinin toplumsal ve tarihsel dinamiğindeki itici gücün sürüklediği insan hikâyeleri ile hemen hemen aynı: “Aslında zengin bir ülkedeki, apaçık, düpedüz, insanı çaresizliğe kaptıran korkunç yoksulluk.” (HK)
* Alejandro de la Garza'nın Time dergisinde yayınlanan yazısını Hafıza Merkezi Türkçeleştirdi.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası