Işsizlik Maaşı Hak Kazanma

İşsizlik Maaşı Nedir, Nasıl Hesaplanır ?

Uygulamada bilinen adı ile işsizlik maaşı, yasada işsizlik ödeneği olarak isimlendirilir. İşsizlik ödeneği, işsiz durumdaki işçilerin yaşamını idame ettirebilmeleri adına destek niteliği taşıyan oldukça önemli bir ödenektir. İşsiz kalan işçilerin bu ödeneği hangi şartları taşıyarak ne şekilde alabileceğinin izah edildiği makalenin dikkatle okunması tavsiye olunur.

İşsizlik Maaşı Nedir?

İşsizlik maaşı sigortalı işçilerin işsiz kalmaları sonucunda ekonomik açıdan desteklenmeleri için verilen ödenektir. İşsizlik ödeneği almak isteyen kişilerin kanunen ifade edilen bazı şartları karşılıyor olması gerekir. İşsizlik maaşı belirli bir süre ödenir. Dolayısıyla kişinin yaşam boyu işsiz kalması halinde sürekli alabileceği bir ödenek değildir. Ödeneğin amacı; işçinin işsiz kaldığı dönemde iş bulma amacıyla işsiz geçirdiği zamanlar için ekonomik destek sağlamaktır. Söz konusu ödenek, işsizlik sigortası kapsamında alınır bu anlamıyla işçiler için mali bir sigorta niteliği taşır.

İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?

İşsizlik ödeneğine dair bilinmesi gereken ve önem taşıyan hususlar sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ve kanun temelli çıkarılan yönetmelikler ile ifade edilmiştir. İlave olarak sayılı İş Kanunu da bir dizi düzenlemeler ile işsizlik ödeneği hususunda yasal kaynaklar arasında yer alır. İşsizlik maaşına dair, ödenekten yararlanmak isteyen kişilerce merak edilen hususların başında söz konusu ödeneğin ne kadar olacağı yer alır. Bu kapsamda “İşsizlik maaşı nasıl hesaplanır?” sorusuna yanıt vermek isabetli olacaktır.

İşsizlik maaşı almak isteyen kişinin alacağı maaşın günlük miktarı; sigortalı kişinin son 4 aylık primine esas teşkil eden günlük ortalama brüt ücretinin %40’ı bulunarak hesaplanır. İşçilerin prime esas tutulan ücretinin oldukça yüksek miktarlarda olabileceği durumlara karşın, işsizlik ödeneği miktarına bir üst sınır uygulanmaktadır. Üst sınır, İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Maddesi ile düzenlenmiş olup hükme göre işçiye ödenecek işsizlik maaşının üst sınırı, brüt asgari ücret miktarının %80’idir.

İşsizlik Maaşı Miktarı

İşsizlik maaşı miktarı her yıl güncellenmektedir. Bu nedenle ödenekten yararlanmak isteyen kişilerin yapılan değişiklikleri takip etmesi tavsiye olunur. Ancak güncel miktar ifade edilirse; yılının nisan ayı ve sonrasında işinden ayrılan bir işçiye ödenecek işsizlik ödeneği;

• Son 4 aylık prime esas kazançların aylık ortalaması ,50 TL olması halinde ödenecek işsizlik maaşı miktarı TL’dir. Bu maaş üzerinden kesilecek damga vergisi tutarı ise 10,87 TL’dir. Dolayısıyla kişinin alacağı net miktarı ,14 TL’dir.

İşsizlik Maaşı Kaç Ay Alınır?

İşsizlik ödeneğine ilişkin hususlar, İşsizlik Sigortası Kanunu’nun maddesinde düzenlenmiştir. Düzenlenen hükümler içinde işsizlik maaşının ne kadar süre ile alınabileceği de izah edilmiş olup buna göre; işsizlik maaşı süresi, kişisin son 3 sene içinde kaç gün sigorta kapsamında çalıştığına göre tespit edilir. Buna göre:

• Son 3 yıl içinde gün boyunca sigortalı olarak çalışılmışsa gün işsizlik maaşı alınır.
• Son 3 yıl içinde gün boyunca sigortalı olarak çalışılmışsa gün işsizlik maaşı alınır.
• Son 3 yıl içinde gün boyunca sigortalı olarak çalışılmışsa gün işsizlik maaşı alınır.

İşsizlik Maaşı Şartları

İşsizlik ödeneğinden yararlanmak isteyen kişilerin belirli şartları karşılıyor olması gerekir. Bu şartlar şu şekilde ifade edilebilir:

• İşçiye ait primler, iş akdinin sona erdiği günden itibaren geçmişe doğru gün süre için ödenmiş olmalıdır,
• İş akdinin sonlanması ile birlikte geçmişe doğru son 3 senelik sürede en az prim günü çalışılmış olmalıdır.

İfade edilen her iki şartın bir arada sağlanıyor olması gerekir. Bunun yanı sıra unutulmaması gereken bir diğer önemli husus şu ki; iş akdi, işçinin kusuru veya isteği nedeniyle feshedilmiş olmamalıdır.

İşsizlik ödeneği almak için gereken şartlar içinde gün prim ödeme şartı ifade edildi. Fakat kimi hallerde primlerin eksik bildirildiği görülmektedir. Aşağıda ifade edilen hallerde, işsizlik ödeneği almak için gereken prim ödeme şartının karşılandığı kabul edilir. Bu haller:

• Hastalık,
• Doğal afet,
• Ücretsiz izin kullanımı,
• Ekonomik kriz,
• Disiplin cezası,
• Genel hayatı etkileyen ciddi olaylar,
• Gözaltı ve tutukluluk hali,
• Grev ve lokavt,

Şeklinde ifade edilebilir. Ancak ifade edilen haller içinde gözaltı ve tutukluluk halinde tutukluluğun, hükümlülükler neticelenmemesi gerekir.

İşsizlik ödeneği şartları kapsamında ifade edilmesi gereken bir önemli değişiklik bulunur. Bu değişiklik tarihi ve sonrası için, hizmet sözleşmesi sonlanan kişilerin aynı işverene olup olmaması önemli olmaksızın ve eksik gün sebepleri dikkate alınmaksızın, iş sözleşmesinin feshinden önce günlük sürede hizmet sözleşmesinin mevcut olması durumunda, gün koşulu karşılanmış kabul edilir.

İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

İşsizlik maaşı ve maaşı almanın şartları üst paragraflarda izah edildi. Bu itibarla söz konusu ödeneği almak için nasıl başvuru yapılması gerektiği açıklanmalıdır. Ödeneği almaya hak kazanılan hallerde işverenlerin 3 nüsha işten ayrılma bildirgesi niteliğinde belge hazırlaması gerekir. Hazırlanan belgelerden biri işçiye, diğeri İŞKUR’a verilir. Son belge ise işverende kalır. Ancak işveren SGK’a işçinin işinden ayrıldığına ilişkin bildirim yaptıysa bu durumda İŞKUR’a belge ibraz etmesine lüzum yoktur.

Uygulamada işverenin işten ayrılma bildirgesi düzenlemediği durumlarla sıkça karşılaşılır. Şayet işveren, işten ayrılma bildirgesini düzenlemezse işverenin her bir eylemi için işçinin aylık brüt asgari ücret miktarının 2 katı kadar idari para cezasına hükmolunur. İşverenin her bir eyleminden kasıt; işverenin söz konusu belgeyi düzenlememesi, işçiye vermemesi, İŞKUR’a iletmemesi gibi eylemleridir. Yapması gereken fiilleri yapmayan işverenler için oldukça ciddi idari para cezası yaptırımı düzenlenmiştir. İşverenin bu nedenden dolayı işten ayrılma bildirgesini alamayan işçi bu nedenle hak kaybına yaşamaz.

İş akdinin sonlanması ile beraber 30 gün süre ile en yakın İŞKUR birimine müracaat edilir. Müracaat esnasında, işten ayrılma bildirgesi ibraz edilerek işsizlik maaşı süreci başlatılır. Söz konusu süre aşıldığı takdirde alınacak işsizlik ödeneği süresinden eksiltilir. Ancak gecikme bir mücbir neden varlığında cereyan etmişse eksiltme yapılmaz.

İşsizlik maaşı başvurusu ile beraber söz konusu işçi, İŞKUR tarafından iş arayan kişi olarak kayıt edilir. Bir yeni iş için hazır görünen işçiye iş bulma sürecinde bir dizi kolaylık sağlanır. Makale genelinde ifade edilen işsizlik ödeneğinden yararlanılabilmesi adına tüm hukuki prosedürün eksiksiz işletilmesi gerekir. Hatalı veya ihmali bir işlem nedeniyle yaşanacak gecikme ve buna bağlı hak kayıpları, telafisi mümkün olmayan zararları da beraberinde getirebilir. Dolayısıyla sürecin yürütülmesinde deneyim sahibi bir avukat ile iletişim sağlanmasında ve hukuki danışmanlık alınmasında yarar vardır.

İşsizlik Maaşını Kimler Alabilir?

İşsizlik ödeneği almak için gereken koşulların sağlanması ve usulüne uygun başvuru yapılması halinde ödenek başvurusu kısa sürede neticelenir. Yapılan başvuru, genellikle bir ay içinde sonuçlanır. Müspet sonuçlanan işsizlik ödeneği, ödeneğe hak kazanan kişiye her ayın 5’inde ödenir. Kişi, işsizlik ödeneğini kimliği ile beraber PTT Bank şubelerinden alabilir. Ancak bu ödenek yalnızca belirli nitelikleri taşıyan işçilere ve iş akdini belirli biçimde fesheden işçilere verilir. Dolayısıyla kimlerin işsizlik ödeneğinden yararlanabileceğini ifade etmek gerekir. Aşağıda ifade edilen işçiler işsizlik maaşı alabilir:

• Bir hizmet sözleşmesine tabi olarak çalışan sigortalı işçiler,
• Banka sandıklarına tabi olan sigortalılar,
• Kısmi süreli sözleşmeye tabi olarak çalışan işçiler,
• Ticari taksi, dolmuş ve sair şehir içi toplu taşım araçları iş yerleri ile birlikte Kültü ve Turizm Bakanlığı tarafından tespit edilen bölgelerde yarı zamanlı iş akdiyle bir ya da birden çok kişi tarafından çalıştırılan ve bir ay içinde çalışma gün sayısı 10’dan daha az olan kişiler.

İfade edilen kişiler haricindekilerin işsizlik maaşı alması mümkün değildir. Fakat bazı kişilerin özel olarak ifade edilmesinde yarar vardır. Çünkü bu kişi ve kişi grupları uygulamada sıkça merak edilir. Aşağıda ifade edilen kişi ve kişi gruplarının işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi söz konusu değildir:

• Bir iş yerine sahip olan ve işçi çalıştıran BAĞKUR’lu işçiler,
• Kamu personeli memurlar,
• TSK personelleri,
• Hakim ve savcıları
• Yükseköğretim personelleri,
• Sözleşmeli personel statüsünde çalışanlar.

İşsizlik Maaşı İle İlgili Bilinmesi Gereken Önemli Hususlar

TSK personellerinin yararlanamadığı işsizlik maaşından muvazzaf askerlik görevi üzerine iş akdini feshederek işinden ayrılan kişinin gerekli diğer şartları da karşılaması halinde işsizlik maaşı almak hakkı mevcuttur. Bu durumda, askerde geçirilen süre yokmuş gibi hesap yapılır.

Part time çalışan işçiler de işsizlik maaşı alabilir. Fakat makale girişinde ifade edilen işsizlik ödeneği şartlarının karşılanıyor olması gerekir. Şartların karşılanması halinde işçinin yarı zamanlı çalışıyor olması, ödenekten yararlanmasına engel teşkil etmez. Fakat uygulamada kısmi zamanlı çalışan işçilerin primleri, prim koşulunu karşılamada yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle hak kaybı yaşanmaması adına yılında bir düzenleme getirilmiştir. Getirilen düzenleme ile birlikte kısmi zamanlı çalışan işçilerin eksik kalan prim borçlarını ödemeleri halinde işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi mümkündür.

İkale sözleşmesi ile işinden ayrılan işçilerin söz konusu ödenekten yararlanıp yararlanamayacağı da uygulamada merak edilen konular arasındadır. İşçi ile işverenin karşılıklı mutabık kalarak iş akdini feshetmesini ifade eden ika sözleşmesi halinde işçinin işsizlik ödeneği alabilmesi için işten çıkış sebebi olarak bildirilen kod mühimdir. Bir diğer ifadeyle işçinin işten çıkma sebebi olarak işveren diğer sebepler ya da işsizlik ödeneğine hak kazanılmasını engelleyen durumlardan birini bildirirse bu durumda ödenekten istifade edilmesi mümkün değildir. Fakat işverenden kaynaklanan fesih şeklinde bildirim yapıldıysa işsizlik maaşı alınabilir. Bu durumda ikale sözleşmesi mevcut olduğu için işverenin ifade edildiği gibi bildirimde bulunması herhangi bir hak veya menfaat kaybına uğramasına neden olmaz.

İşsizlik Maaşı Hangi Hallerde Kesilir?

İşsizlik maaşına hak kazanan işçi, aşağıda ifade edilen durumlarda bu ödeneğinin kesileceğini bilmelidir. Bu durumla şu şekilde sıralanabilir:

• İşsizlik maaşı başvurusu ile birlikte işçinin yeni bir iş aramaya hazır bulunduğu yukarıdaki paragraflarda izah edildi. Bu doğrultuda İŞKUR, söz konusu işçi adına iş arar. İŞKUR tarafından bulunan ve kişiye teklif edilen uygun bir iş, işçi tarafından reddedilirse alınan ödenek kesilecektir. Fakat teklif edilen iş, işçinin mesleği ile bağdaşmayan bir iş ise, en son çalışılan işyerinden alınan ücrete uzak bir ücret söz konusuysa veya işçinin ikamet ettiği belediye sınırları içinde bir iş değilse bu durumda ödenek kesilmeyecektir.
• Denetlemeler neticesinde kişinin işsizlik ödeneği alırken bir yandan da bir başka işte kayıt dışı surette çalıştığı tespit edilirse işsizlik maaşı tekrar başlatılmamak üzere kesilecektir.
• İşsizlik ödeneği alan işçi bu ödeneği aldığı esnada bir başka sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık ödeneği alırsa yine işsizlik ödeneği kesilecektir. Bu durumda emeklilik sebebiyle yaşlılık maaşı alındığı tarih, işsizlik ödeneğinin kesileceği tarihtir.
• İŞKUR, işçiyi bazı mesleki eğitim programlarına dahil edebilir. İşçi, İŞKUR tarafından tabi tutulan mesleki eğitim programlarına herhangi bir haklı gerekçe sunmaksızın katılım sağlamazsa işsizlik ödeneği
• Kurum tarafından işçiye yapılan çağrılar zamanında yanıtlanmazsa, talep edilen bilgi, belge ve evraklar zamanında ibraz edilmezde de işsizlik ödeneğine kesilecektir. Fakat ifade edilen bu hallerin telafi edilmesi mümkündür. Yani eğitim programlarına katılım sağlandığında, talep edilen bilgi ve belgeler ibraz edildiği takdirde alınan işsizlik ödeneğine kalınan yerden devam edilir. Fakat ödenmemiş zamanlar için telafi yapılmaz.

İşsizlik Ödeneği Hacze Konu Edilebilir Mi?

Borcunu ödemeyen kişinin icra kanalı ile maaşına haciz konulması mümkündür. Fakat alınan işsizlik ödeneğine haciz konulması mümkün değildir. Fakat bu noktada kişinin nafaka borcu bulunuyorsa bu durumda nafaka alacaklısı tarafından başlatılacak takiple işçinin aldığı işsizlik ödeneğinde kesinti yapılması mümkündür.

İşsizlik Maaşı Alırken Başka İşte Çalışılabilir Mi?

İşsizlik maaşı alan kişi şayet kayıt dışı şekilde bir işte çalışırsa ve bu durum tespit edilirse alınan ödenek kesilir. Ancak kişi, işsizlik ödeneği aldığı sırada bir iş bulursa bu durumda işe giriş yaptığı tarihten başlayarak 15 gün süre ile bu durumu kendisine en yakın İŞKUR birimine müracaat ederek bildirmelidir.

İşsizlik Ödeneğinin Yeniden Başlaması

İşsizlik ödeneği alındığı esnada ödenek süresi tamamlanmadan yeni bir işe başlanırsa ve işsizlik maaşı alma koşulları karşılanmadan başlanan işten çıkılırsa bu durumda öncesinde alınan ve yarım kalan işsizlik maaşının süresi tamamlanıncaya kadar bu maaşı alabilmek için tekrar başvuru yapabilir. Bir diğer ifade ile işçi, henüz işsizlik ödeneği almak için yeterli şartları karşılamadan önce aldığı işsizlik maaşının yarım kalması nedeniyle kalan hakkını bu surette almış olur.

İşsizlik Maaşı ve İşe İade Davası

İşinden çıkarılan işçinin gerekli şartların mevcut olması halinde işe iade davası açması mümkündür. Açılan işe iade davası devam ederken işsizlik maaşı alınabilir. Dolayısıyla işe iade davası açmanın işsizlik maaşına olumsuz bir etkisi yoktur. Uygulamada merak edilen husus ise; işe iade davası eğer işçi lehine neticelenirse alınan işsizlik ödeneğinin iade edilip edilmeyeceğidir.

İşe iade davası kural gereği 4 ay süre ile neticelendirilmelidir. Fakat uygulamada bu süre genellikle aşılır. Buna karşın işe iade davası işçinin lehine neticelendiği takdirde işçiye, çalıştırılamayan 4 ay nedeniyle işveren ücret ödemelidir. Böyle bir durumda işçinin söz konusu 4 ay için çift ödeme aldığı görülür. Ödemelerden birisi işsizlik maaşı olup diğeri ise dava neticesinde işverenden alınacak 4 aylık çalışılamayan süreye ilişkin ücrettir.

Söz konusu örnekteki gibi fazla alınan ödeneğin iade olunup olunmayacağına dair yasada bir düzenleme bulunmamaktadır. Fakat Yargıtay’ın bu noktada kararları bulunur. Yargıtay tarafından verilen kararda; işçi işe iade davasını kazanırsa ve işvereninden 4 aylık süreye ilişkin ücret alırsa bu süreçte aldığı işsizlik ödeneğini iade etmelidir ifadesi yer alır. Fakat iade edilecek işsizlik maaşı yalnızca 4 ayla sınırlıdır. Diğer aylara dair alınan işsizlik ödeneği işçide kalır. Fakat altını çizmek gerekir ki bu örnek yalnızca Yargıtay tarafından bir somut olaya ilişkin verilen karardır. Bu hususta kanuni bir düzenleme bulunmadığı için somut olayın dinamiklerine göre işçinin lehine bir müdafaa yapılabilir. Dolayısıyla yetkin bir avukattan hukuki destek alarak hak arama süreci etkin bir şekilde sürdürülebilir.

Yabancılar İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?

İşsizlik maaşı almak için gereken şartlar içinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma şartı bulunmamaktadır. Bu nedenle gereken şartları karşılaşan kişi yabancı bir ülkenin vatandaşı olsa dahi işsizlik maaşı alabilir.

İşsizlik Sigortası (İşsizlik Maaşı) nedir?

Öncelikle İşsizlik Sigortası nedir? İşsizlik sigortası, çalışma hayatına sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile yılında girmiş olup; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan sigortaya verilen isimdir.

İşsizlik sigortası kapsama alınanlar bakımından zorunludur. Uygulama çerçevesinde adına işsizlik sigortası primi ödenen kişiler, kanunda sayılı şartların varlığı halinde işsizlik ödeneği alabilmekte ve bunun dışında da çeşitli haklardan (GSS primi ödenmesi, yeni bir iş bulma, yeni iş bulmak için kurs ve programlar) faydalanabilmektedirler.

İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Sigortalar Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur.

İşsizlik Sigortasından kimler faydalanabilir?

A- İşsizlik Sigortası Kapsamı: Kimler sisteme dahil olabiliyor

• Bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
• Banka sandıklarına tabi sigortalılar,

İstekleri halinde;

• Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar,
• Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişileri kapsamına almaktadır.

Yabancılar da faydalanabilir

Ödeneğe hak kazanılabilmesi için Türk vatandaşlığı şartı aranmamakta olup, çalışma iznine sahip olup ülkemizde bir hizmet akdine tabi olarak çalışan yabancılar, adlarına işsizlik sigortası primi ödenmesi ve diğer koşulları sağlamaları halinde işsizlik ödeneği alabilmektedir.

Emekli Çalışanlar faydalanamaz

Emekli olmasına rağmen herhangi bir iş yerinde çalışan işçilerin ücretlerinden işsizlik sigortası primi kesilmediği için (Sosyal güvenlik destek primi kesilmekte) bu kişiler ödenekten faydalanamamaktadır

B- İşsizlik Ödeneğinin Şartları

İşsizlik ödeneğine hak kazanılabilmesi için bazı şartların bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. Bunlar:

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,
• Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son gün hizmet akdine tabi olmak,
• Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak.

Son gün için daha önce kesintisiz olarak çalışma koşulu aranmakta ve bu süre içerisinde 1 gün dahi rapor alan işçiler işsizlik ödeneğinden yararlanamamaktaydı. Yapılan düzenlemeyle kesintisiz olarak çalışma şartı kaldırılarak yerine “hizmet akdine tabi çalışma” ibaresi getirilmiştir. Böylece son 4 aydaki prim gün sayısı gün olmamakla birlikte hizmet akdi kesintiye uğramayanların mağduriyeti de giderilmiş oldu.

C- İşsizlik ödeneğinin süresi

Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün,• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün,• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere gün,

süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.

D- İşsizlik sigortası primleri tutarları ve ödenek hesabı

İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 devlet payı olarak alınır. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır.

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ini geçemez. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. İşsizlik ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez.

(*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. yılında brüt asgari ücret ,0 TL’dir.

Görüldüğü üzere, işsizlik ödeneğinden gelir vergisi kesilmemekte, sadece damga vergisi kesilmektedir. “

Prim ve İkramiye Gibi Ödemelerin Varlığı

İşçiler açısından bir başka önemli nokta, ücretleri dışında son 4 ayda prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakın SGK’ya yapılmış olan bildirimlerde brüt ücret tutarlarına eklenip eklenmediğidir. Söz konusu ödemelerin prime esas kazancı arttıracağı ve bunun da işsizlik ödeneğine esas tutarı yükselteceğine dikkat edilmelidir. Bu bağlamda işçilerin, kendi adlarına bildirilen miktarı aylık hizmet dökümlerinden kontrol etmeleri faydalarına olacaktır.

E- İşsizlik ödeneğine başvuru süreci

Çalışanlar; hizmet akdinin feshinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a şahsen ya da funduszeue.info internet adresi üzerinden başvuru yapılabilmektedir. Online ortamda yapılan başvurunun dışında herhangi bir belge ya da evrak teslim edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Bunun dışında buradaki linkten de başvurulabilir.

İŞKUR’a şahsen başvurarak ödenekten yararlanmak isteyenlerin ise nüfus kâğıdı, işten ayrılış bildirgesi ve işsizlik ödeneği dilekçesi ile şahsen başvurmaları gerekmektedir. Başvuru sonrasında gerekli kontroller yapılacak ve kişi işsizlik ödeneğini hak etmişse ödenek alabilecektir. Hak edişin ardından PTT’ye genel itibarı ile her ayın ilk haftasında yatırılan paralar ise, kişiler tarafından kimliklerini ibraz etmeleri halinde ödenmektedir. İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödenir.

F- Ödeneğe Hak Kazananların sağlık hakkı

İşsizlik sigortasından ödenek dışında sağlanan başka bir fayda ise ödenek süresi boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleridir. Kişi bu primler sayesinde sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir. Ayrıca, kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler de herhangi bir işlem ya da başvuruya gerek kalmaksızın kişi üzerinden sağlıktan yararlanma hakkına sahiptir.

G- Covid’a bağlı kısa çalışma süreleri işsizlik sigortası süresinden mahsup edilmemektedir

Pandemi dolayısıyla kısa çalışma uygulamasına dahil edilmiş işçilerin kısa çalışmada geçirdikleri süreler, işçinin hak ettiği işsizlik ödeneğine süresinden düşülmekteyken, tarihinde resmi gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı doğrultusunda işçilerin kısa çalışmada geçirdikleri süreleri işsizlik ödeneğine esas süreden mahsup edilmemektedir.

H- İşsizlik ödeneği alanları istihdam eden işverenlere teşvik var

İşsizlik ödeneği alanların; işe alındığı tarihten önceki aydan başlayarak işe alan işyerine ait son altı aylık dönemde, prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması kaydıyla, kişinin kalan işsizlik ödeneği süresince prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primi tutarının yüzde biri olmak üzere işçi ve işveren payı sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primi, kalan işsizlik ödeneği süresince Fondan karşılanır. Yani Kısa vadeli sigorta primlerinin %1’i ile uzun vadeli sigorta primleri ve genel sağlık sigortası priminin tamamı, kalan işsizlik ödeneği süresince, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır (%20+%12,5+1=%33,50= ,90 TL).

İşverenlerce; aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içerisinde SGK’ya verilmesi ve primlerin yasal süresi içerisinde ödenmesi gerekmektedir. İşçinin, işten ayrıldığı işyerinde tekrar işe başlaması halinde bu teşvik hükümlerinden yararlanılamaz.

I- İşsizlik ödeneğinin kesildiği haller

İşsizlik ödeneği almakta iken;

• İŞKUR tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin,
• Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimlerde işsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı olarak çalıştığı tespit edilenlerin,

işsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.

• İşsizlik ödeneği aldığı süre içinde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların ödenekleri “Emeklilik” gerekçesiyle yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibarıyla kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyenlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir.

Ancak, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanmaktadır. Ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçememektedir.

İ- Yeniden işe başlanması

İşsizlik ödeneği alınırken yeni bir işe başlanması durumunda ödenek İŞKUR tarafından kesilmektedir. Örneğin; başlangıçta 10 aylık ödeneğe hak kazanan kişi 3 ay ödenekten yararlandıktan sonra yeni bir işe girer ve yeni bulduğu işten de ayrılırsa işten ayrılış tarihinden itibaren kalan 7 aylık işsizlik ödeneğini tekrar işsizlik sigortasına hak kazanma şartlarının sağlanmasına gerek kalmaksızın hak etmektedir.

• İkamet adresinin değişmesi,
• Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınması,
• Yetkili sağlık kuruluşunca istirahatli kılınması,
• Silahaltına alınılması,
• Yurtdışına çıkılması,
• Bir işte çalışmaya başlanması veya
• Mahkeme kararıyla işe iade edilmesi,

hallerinde durum 15 gün içinde en yakın İŞKUR birimine veya Alo’e bildirilmelidir. İşsizlik ödeneğinden yararlananlar, kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte ödemek zorundadır.

İşsizlik Maaşını Kimler Alamaz?

İşsizlik sigortası kapsamında olmayan sigortalılara örnek olarak:

• Memurlar, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu’na tabi çalışanlar,
• Hakimler ve Savcılar Kanunu’na tabi çalışanlar,
• Yüksek Öğretim Kanunu’na, Yüksek Öğretim Personel Kanunu’na tabi çalışanlar,
• Bağ-kurlular (işsizlik sigortası yerine esnaf ahilik sandığı)
• Hizmet akdine dayalı çalışmayanlar,
• İşçi sendika ve konfederasyonları ile sendika başkanlıklarına seçilenler,
• Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan film, tiyatro, gösteri, ses, müzik, resim, heykel ve benzeri işlerde uğraşanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar,
• Askerlik hizmetini er veya erbaş olarak yapanlar ile yedek subay okulu öğrencileri
• Meslek lisesi veya yükseköğrenimde staja tabi tutulan öğrenciler,
• Ceza infaz kurumunda çalıştırılan hükümlüler,
• Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstelenen işverenlerce yurtdışındaki işyerlerinde çalışmak üzere götürülen Türk İşçilerdir.

İşsizlik Maaşı Nasıl Alınır? 

Sigortalının bu sigorta kapsamında işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında sigortalı olması, belirli süre prim ödemiş olması, iş akdinin belirli sebeplerle sona ermiş olması, hak düşürücü nedenlerin var olmaması, iş akdinin askıya alınmamış olması, Türkiye İş Kurumuna başvuruda bulunması, çalışmaya istekli ve elverişli bulunması koşullarının hepsinin birlikte yer alması gerekmektedir. Çalışanın, işsizlik maaşından yararlanabilmesi için aynı zamanda iş sözleşmesinin belirli nedenlerle sona ermesi gerekir. Belirli sona erme sebeplerini şunlardır:

• İş sözleşmesinin işveren tarafından süreli fesih yoluyla sona erdirilmesi,
• İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle sona erdirilmesi,
• İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle sona erdirilmesi,
• Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi,
• İşyerinin devri, kapatılması veya niteliğinin değişmesi nedeniyle işsiz kalınması,
• İşyerinin özelleştirilmesi nedeniyle işsiz kalmak, nedenleriyle sona ermesi halinde işçinin işsizlik sigortası kapsamında işsizlik maaşından faydalanması söz konusu olabilmektedir.

İşsizlik Maaşından Yararlanmak İçin Gereken Sigortalılık Durumları Nelerdir?

• sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4/1/a bendi ile 4/2. fıkrası kapsamında olanlardan bir iş akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
• sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş akdi ile çalışanlardan sayılı Kanunun 52/1.fıkrası kapsamında işsizlik sigortası primi ödeyen isteğe bağlı sigortalılar,
• Aynı Kanunun ek 6. maddesi kapsamındaki sigortalılar,
• sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici maddesinde açıklanan sandıklara tabi olan sigortalılar, işsizlik sigortasından yararlanabilecek sigortalıları oluşturmaktadır.

İşsiz kalmak; İş Kanunun maddesindeki işsiz tanımı uyarınca işsizlik ödeneğinden yararlanma hakkına sahip olanlar, daha önceden çalışıyor iken işsiz kalan kişilerdir.

• İşsizlik Maaşından Yararlanmak İçin Gereken Koşullardan İş Akdinin Belirli Sebeplerle Sona Ermiş Olması Nedir?

Ödeneğe hak kazanılabilmesi için iş akdinin İş Kanunun 51/1. fıkrasında sayılan sebeplerden biri ile sona ermiş olması gerekmektedir. ILO’nun sayılı sözleşmesinin maddesinde belirttiği gibi sigortalı işini kendi kusurlu davranışından ötürü kaybetmişse ya da herhangi bir geçerli sebep olmadan işten ayrılmışsa işsizlik ödeneğine hak kazanamayacaktır.

• İşsizlik Sigortası Kanununun 51/1/a bendinde belirtildiği gibi sayılı İş Kanununun ve maddelerinde,
• Deniz İş Kanununun maddesinde,
• Basın İş Kanununun 6/4. fıkrasında belirtilen ihbar önellerine uygun olarak işveren tarafından iş akdi feshedilenler gayri iradi işsiz kaldığı için diğer koşulları da sağlamaları şartı ile işsizlik ödeneğine hak kazanabileceklerdir.

İş akdinin işveren tarafından usulsüz, haksız feshi hallerinde sigortalının işçilik alacak hakları saklım kalmak kaydıyla aynı zamanda ödeneğe ilişkin diğer şartları da tamamlamışsa işsizlik ödeneğine hak kazanacaktır.

İşsizlik sigortası kanununun 51/1/b bendi uyarınca, belirli veya belirsiz süreli iş akdinin sigortalı tarafından

• İK 24/I, II, III fıkraları uyarınca,
• DİK 14/II, III fıkralarına göre veya
• BİK 7 ve 11/I fıkrası uyarınca haklı nedenle feshedilmişse sigortalı işsizlik ödeneğine hak kazanabilmektedir.

Aynı maddenin c bendine göre ise belirli veya belirsiz süreli iş akdinin işveren tarafından

• İK 25/I, III fıkraları uyarınca,
• DİK 14/III fıkrasına göre veya
• BİK 12 uyarınca haklı nedenle feshedilmişse sigortalı işsizlik ödeneğine hak kazanabilmektedir.

İşçi açısından haklı nedenle fesih sebebi sayılan hallere örnek verecek olursak; ‘İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi işçinin sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı nedenle iş akdini fesih imkânı vardır. Sigortalının iş akdini haksız feshinde işsizlik ödeneğine hak kazanması mümkün değildir. İşveren tarafından iş akdi haksız olarak feshedilen sigortalı, işsizlik ödeneğine hak kazanabilmektedir.

İşveren işten ayrılış bildirgesinde fesih sebebini kimi zaman yanlış olarak belirttiğinde sigortalı, işsizlik ödeneğine kavuşamamakta, ancak açacağı dava ile işten ayrılış bildirgesinin işveren tarafından yanlış düzenlendiğinin tespiti sonucunda işsizlik ödeneğini sonradan alabilmektedir. Sigortalının işsizlik ödeneğinden geç yararlanması işverenin sorumluluğunu doğuran böyle bir nedenden kaynaklanmışsa, sigortalının ödeneğe geç kavuşmadan kaynaklanan bir zararı doğacaktır. İşverenin bu eylemi nedeniyle işsizlik ödeneğine geç kavuşan sigortalının, geçmiş dönem zararını işverenden talep etmesi, Yüksek Mahkeme içtihatlarıyla da mümkün hale gelmiştir.

İşsizlik Sigortası Kanununun 51/1/d bendine göre belirli süreli iş akitlerinde ve DİK 7/II&#;ye göre sona ermede iş akdi süre sonunda tarafların fesih bildiriminde bulunmalarına gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erdiğinden, sigortalı iradesi dışında işsiz kalmaktadır. Bu sebeple iş akdinin bu şekilde belirli sürenin sonunda kendiliğinden sona erdiği durumlarda sigortalı işsizlik ödeneğine hak kazanacaktır.

Sigortalı, işyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış veya DİK 14/IV bendi uyarınca işsiz kalmışsa sigortalı işsizlik ödeneğine hak kazanacaktır.

İş Kanunlarının (İK, BİK, DİK) kapsamına girmeyen sigortalılardan iş akitleri sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında yapılmış olan toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre sona erenlerin veya toplu iş sözleşmesi bulunmayan hallerde sayılı TBK hükümleri doğrultusunda sona erenlerin iş akitleri İşsizlik Sigortası Kanununun maddesinin a, b, c, d ve e bentlerindeki hükümlere paralel olarak sona erdirilmişse, sigortalı işsizlik ödeneğine hak kazanacaktır.

• İş Akdinin Askıya Alınmamış Olması

İş Kanununun maddesinde iş akdinin belirli sebeplerle sona ermiş olması şart koşulmuştur. İş akdinin sona ermediği, sigortalının sadakat, işverenin de işçiyi gözetme ve eşit işlem yapma borçlarının bütünüyle, işçinin talimatlara uyma borcunun ise kısmen devam ettiği fakat iş görme ve ücret ödeme borçlarının karşılıklı ortadan kalktığı iş akdinin askıya alınma hallerinde iş akdi sona ermediği için işsizlik ödeneği ödenemeyecektir. İş Kanununun 51/son fıkrasında, işsizlik ödeneğine hak kazanmaya engel olacak olan askıya alınma halleri yer almaktadır. Grev, lokavt veya yasadan doğan ödevler nedeniyle iş akdi askıya alınmışsa sigortalı, işsizlik ödeneğine hak kazanamayacaktır. Hastalık, analık ve kamusal görevler gibi sigortalının şahsında ortaya çıkan maddi imkânsızlıklardan kaynaklanan askı durumlarında sigortalılar çalışmaya elverişsizlerdir. O itibarla bu kişilerin öncelikle işsiz oldukları kabul edilemeyeceği için ödenekten de yararlanamayacakları ortadadır. Askı Durumundaki Sigortalılar; hem işsiz olma şartını hem de çalışmaya elverişli olma şartını sağlayamamış olduklarından ödenekten yararlanamayacaklardır.

Muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılan sigortalının, terhis olduktan sonra 30 gün içerisinde Kurum’a başvurması halinde işsizlik ödeneğine hak kazanacağı öngörülmüştür.

Kadın işçinin iş sözleşmesini evlilik nedeniyle sona erdirmesi halinde kendi iradesiyle işsiz konumuna geçmesi sebebiyle, işsizlik ödeneğinden yararlanmayacağı kabul edilmektedir.

İş Kanununun 14/5 fıkrası uyarınca 15 yıllık sigortalılık süresini ve gün prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kıdem tazminatı almak amacıyla işten kendi isteğiyle ayrılanlar da işsizlik ödeneğine hak kazanamayacaktır. Geriye iş akdinin askıya alınmış olup da sigortalının çalışmaya elverişliliğinin ortadan kalkmadığı iki durum kalmaktadır. Bunlar, zorlayıcı nedenle ve olağan dışı halden kaynaklanan askı halleridir. Ayrıca sigortalının şahsında ortaya çıkmamakta ve ortaya çıkması işverene yüklenemez niteliktedir. İş Kanununun maddesi uyarınca, zorlayıcı nedenle yasal askı hali ortaya çıktığında işveren sigortalıya bir haftaya kadar yarım ücret ödeyecektir. Kural olarak tüm askıya alınma hallerinde sigortalı işsiz kabul edilip işsizlik ödeneğine hak kazanamasa da zorlayıcı nedenlerden kaynaklanan askıya alınma halinde sigortalının işsizlik ödeneğinden yararlandırılması yapılacak yasal düzenleme ile sağlanmalıdır. Nitekim İş Kanununun 24/III ve 25/III gereği zorunlu nedenlerden kaynaklanan bir haftalık yasal askı süresi sonunda taraflar akdi, haklı nedenle derhal feshetmek yerine sürdürmeye devam da edebilirler, hükmü yer almaktadır.

• Çalışmaya İstekli ve Elverişli Olmak

Çalışma isteği talep edildiğinde derhal çalışmaya hazır olmakla beraber sigortalının işi haklı ve geçerli bir neden olmadan reddetmemesi, iş görüşmelerine dış görünüşüne önem vererek katılması veya kendisine bir iş önerilmesini engelleyici davranışlarda bulunmaması olarak da açıklanmaktadır. Çalışmaya elverişli bir durumda olduğunu kanıtlama yükümlülüğü işsiz sigortalıya aittir.

• İşsizliğin Gayri İradi Olması

İş Kanunun 25/II. fıkrası uyarınca işverence iş akdi haklı nedenle derhal feshedilmiş olan sigortalının da işsizliği iradi işsizliktir ve ödeneğe hak kazanamayacaktır.  İkale sözleşmesi ile iş akdinin sonlandırılması halinde sigortalı sayılı Kanun kapsamında işsizlik sigortasından yararlanamayacaktır.

• Belirli Süre Çalışma ve Prim Ödeme

İşsizlik ödeneğine hak kazanmada varlığı aranan bir başka koşul da belirli bir süre sigortalı olarak çalışmış ve prim ödemiş olmaktır. İşsizlik Sigortası Kanunu 50/2.fıkrasına göre:

• Kişinin iş sözleşmesinin sona ermesinden önceki son 3 yıl içinde en az gün sigortalı olarak çalışması ve işsizlik sigortası priminin ödenmiş olması gerekir.
• İş ilişkisinin sona ermesinden önceki son gün boyunca iş sözleşmesine tabi olmak ve prim ödenmesi aranmaktadır. İki süre şartının da birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

Hizmet akdi devam etmekle birlikte hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz, doğal afetler nedeniyle çalışılmayan dolayısıyla prim ödenmeyen süreler işsizlik sigortasından faydalanmak için aranan günlük süresinin hesabında kesinti olarak sayılmaz.

İşsizlik Maaşı Hangi Durumlarda Kesilir?

Sigortalının işsizlik ödeneği almakta iken kanunda tahdidi şekilde sayılan hak düşürücü hallerden biri gerçekleştiğinde işsizlik ödeneği alma hakkı sona erecektir.

1. İşsizlik ödeneği elde edilmesinde hileli davranışlarda bulunma halidir. Hileli davranış genellikle işsizlik ödeneği talep ettiği veya aldığı sırada gelir getirici bir işte çalışma şeklinde olmaktadır. (İş Kanunu 52/1/b)
2. Yaşlılık aylığının alınması diğer bir hak düşürücü nedendir. sayılı yasa ile 52/b bendinde ‘Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen’ şeklinde hüküm yer almaktadır. Böylelikle yaşlılık aylığı dışında sosyal güvenlik kurumlarından gelir ve aylık almak, işsizlik ödeneğine hak kazanmaya engel oluşturmayacaktır.
3. Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden, Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ya da haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri (İş Kanunu 52/1/a,c,d)
4. Sigortalının ödenek almakta iken aynı zamanda kısmi süreli olarak bir işte çalışmasına da izin verilmemektedir. Zira bu süre zarfında ister tam ister kısmi süreli olsun gelir getirici bir işte çalışma, işsizlik ödeneğinin kesilmesine yol açan hak düşürücü nedenler arasında sayılmaktadır.

İşsizlik Maaşının Ne Kadar Süreyle Ödenir?

Hizmet akdinizin feshinden önceki son üç yıl içinde:

• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş iseniz gün,
• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş iseniz gün,
• gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş iseniz gün süre ile işsizlik ödeneği ödenir.

İşsizlik ödeneği miktarı, son dört aylık prime esas kazançlarınız dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancınızın %40’ı olup aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemez.