Paratoner I Kim Buldu

Paratoner veya yıldırımsavar, havadaki elektrik yükünü toprağa aktarmayı amaçlayan araçtır. İki bulutun sürtüşmesi, çarpışması veya kendi aralarında elektron boşalması yapmaları sonucu oluşan şiddetli ışık görüntüsüne şimşek denir. Şimşeklerin yıldırıma dönüşebilmesi için bulutların yeryüzüne yakın bir şekilde paralel olarak durup, elektron alışverişi yapması gerekir. Bu olaydan sonra elektronların izlediği yol şiddetli bir ateş topuna dönüşür ve yıldırım oluşur. Yıldırımdan korunmak için binaların ve evlerin gökyüzüne yakın olan yerlerine paratoner adı verilen aletler konulur. Bu aletler kısaca toprağa bağlanmış birer demir çubuktur. Topraklama sayesinde demir iletkene gelen yıldırım etkisiz hale getirilir.    Reklamlar
                    

Tarihçesi
Elektrik yüklerinin artı ve eksi olarak belirlenip adlandırılmasını sağlayan Benjamin Franklin ( - )'dir. Franklin, yaptığı çeşitli deneylerin sonucunda elektriğin belirli ortamlarda fazla veya eksik ölçülerde bulunabilen bir sıvı olduğu görüşüne vardı. Her ikisinde de elektrik eksikliği ya da fazlalığı bulunan cisimlerin birbirini ittiğini, birinde eksiklik diğerinde fazlalık olan cisimlerin ise birbirlerini çektiğini ileri sürdü. Fazlalığı artı elektrik, eksikliği ise eksi elektrik olarak adlandırıldı.
Leiden şişesiyle ilgili deneyleri de sürdüren Franklin, Leiden şişesinden boşalan elektriğin oluşturduğu çatırtılar ve kıvılcımlar ile fırtınalı havalardaki gök gürültüsü ve şimşek arasında bir ilişki olması gerektiğini düşündü ve 'de, fırtınalı bir havada uçurduğu bir uçurtma ile bir Leiden şişesini yüklemeyi başardı. Franklin'in bu deneyden pratik yararlar elde etme yönündeki girişimleri paratonerin bulunmasına giden yolu açtı. Bu nedenle, yıldırıma karşı bir korunma aracı olarak kullanılan ve toprağa bağlı bir metal çubuktan ibaret olan paratonerin gerçek mucidi Franklin'dir. yılında ABD'nin Philadelphia kentinde paratoner kullanan konut sayısı 'ü geçiyordu. Wikipedia

TweetPaylaş  Reklamlar

İzin alınmadan kopyalanamaz ve kullanılamaz. Her hakkı saklıdır.© Design, By Karakurt

Bir yıldırım sırasında yaklaşık milyon voltluk bir gerilim ve amper şiddetinde elektrik akımı oluşur. Sadece yarım amperlik elektrik akımının vücudumuzdan geçmesi bile kalbimizin durması için yeterli olabilir. Bu yüzden, Orta Çağ Avrupası’nda, kilise çanlarını çalmak cesaret işiydi. Çanlar, genellikle yüksek kulelerin üzerinde bulunduğundan, buralara çok sık yıldırım düşüyordu. ile yılları arasında, yalnızca Fransa’da kiliseye yıldırım düştü ve çan görevlisi öldü. yüzyılda, yine kiliseler çok miktarda barutun depolandığı birer cephanelik görevi de görüyordu. Bu durum yıldırım düşmesi yüzünden çok sayıda felakete yol açtı. Bunlardan biri, Rodos adasındaki St. Jean Kilisesi’ne düşen yıldırım sonucunda patlayan cephaneydi. Bu olay sonucunda kişi öldü.

Benjamin Franklin ’te, yıldırımdan korunmanın bir yolunu bulduğunu açıkladı. Franklin, yüksek binalara sivri uçlu metal çubuklar dikip bunları iletken kablolarla toprağa bağlayarak bulutlardaki yüklerin yıldırıma neden olmadan boşaltılabileceğini öne sürdü. Diğer bilim insanları buna karşı çıktı. Çünkü bu çubuğun yıldırımı yere iletmekten başka bir şey yapmayacağını düşünüyorlardı.

Peki, kim haklı çıktı dersiniz? İki taraf da haklı çıktı. Günümüzde “paratoner” olarak adlandırdığımız bu çubuklar, yıldırımı gerçekten çekiyordu. Ama paratonerlere düşen yıldırımlar, normale göre daha zayıf oluyordu. Çünkü paratoner bulutlardaki yükü, yıldırıma neden olmadan önce belli ölçüde boşaltıyor, çok fazla yük birikmesini önlüyordu. Günümüzde paratonerlerden özellikle yüksek binalarda yaygın olarak yararlanıyoruz. Böylece yer ve bulut arasındaki devre, binaya göre çok daha iletken olan bir metal çubuk ve kablo yardımıyla kurulmuş oluyor ve akım geçmek için bina yerine paratoneri tercih ediyor.