Nesil Eş Seslisi

Türkçe içerisinde birçok farklı eş sesli kelimeler bulunur. Bu dersimizde eş sesli kelimelerin ne olduğunu öğreneceğiz. Onlarla ilgili örneklere bakacağız ve karşılaştırmalar yapacağız. İşte 4. sınıf Türkçe eş sesli kelimeler konu anlatımı.

EŞ SESLİ KELİMELER

Eş sesli kelimeler: Aç, alay, bin, ay, atlet, at, bel, boğaz, çay, cilt, bağ, diz, dil, dolu, ekmek, hayır, güç, koca, kazan, koy, ekmek, iç, in, pazar, ocak, soluk, satır, sağ, yaz, yat, yaş, yar, yüz, sıra. Bu şekilde daha birçok farklı eş sesli kelimeleri Türkçe içerisinden söylemek mümkün.

Eş sesli kelimelere örnek cümleler :

• El eliyle yılan tutulmaz.
• Her yanım cayır cayır yanıyor.
• Arkadaşının yaş gününde bol bol yaş pasta yedi.
• Ayakkabısının bağını düğümleyip arkadaşının bağ evinden uzaklaştı.
• Onun yüzünden yüz yerde yüzüm kızarıyor.
• Her yaz yaylaya çıkar, orada yarım kalan hikayesini yazmaya çalışırdı.
• Kır saçları rüzgarda dalgalanıyordu.
• Şimdi vazolar kır çiçekleriyle doludur.
• Böyle dik bir yokuştan kış günü her araba inemez.
• Tüm öğrencileri bahçeye ağaç dikmeye davet ettik.
• İç ile dış bir olmadan olgunluk olmaz
• Yatmadan bir bardak süt içmeyi unutma.

UYARI 1 : Bazı sözcükler sesteş gibi görüldüğü halde, düzeltme işareti (^)'nin varlığı sebebiyle birbirinden sesteşlik bakımından ayrılır. Uzun ya da ince olarak okunması gereken ünlü harflerin üzerine konan (^) düzeltme işareti, birbirinin aynısı gibi görünen kelimelerin sesteş olmasına engel olduğu için bu sözcükler eş sesli kelimeler olarak kabul edilmemektedir.

Örnekler :

*adem (yokluk)*adet (sayı)

âdem (insan)âdet (gelenek, alışkanlık)

*alem (bayrak)*aşık (eklem kemiği)

âlem (dünya, evren)âşık (vurgun, tutkun)

*hal (pazar)*hala (babanın kız kardeşi)

hâl (durum, vaziyet)hâlâ (henüz)

*rahim (esirgeme)*şura (şu yer)

rahîm (koruyan)şûra (danışma kurulu) vb.

*Yar (Uçurum)*Kar (donan su buharı)

Yâr (Sevgili)Kâr (para kazancı)

UYARI 2: Eş seslilik ile çok anlamlılık birbirine karıştırılmamalıdır. Eş sesli sözcüklerde anlam yönünden uzak-yakın en ufak bir ilişki, hiçbir yakınlık yokken; çok anlamlılık bir sözcüğün temel anlamına bağlı olarak ortaya çıkan bir anlam çoğalmasıdır. Yani bir sözcüğün yan ve mecaz anlamı o sözcüğün sesteşi değildir. Aşağıdaki resimde "yüz" kelimesini bu bakımdan inceledik.

UYARI 3: Dilimizde yazılışları ve söylenişleri birbirine oldukça yakın kimi sözcükler vardır. Bu sözcükler arasında eş seslilik kesinlikle söz konusu değildir.

Örnekler :

Öğle: Zaman öğle vakti

Öyle: işaret sözcüğü

Eğer:koşul zarfı

Eyer:binek hayvanlarının sırtına konan oturmalık

Grup: küme öbek

Gurup: güneşin batması

Bazı sözcüklerdeki bu sesteşlik özelliği cinas denilen bir söz sanatının doğmasını sağlamıştır. Cinas, sesteş sözcüklerin yakın aralıklarla kullanılması sanatıdır.

Örnekler :

Neden her kime yüz tuttum ben andan yüz bela gördüm (Fuzuli)

Üzdü beni zalim kanlı yaramaz.

Gayet çoktur, değil benim yaram az.

Bana yardan gayri cerrah yaramaz. (Gevheri)

Kısmetindir gezdiren yer yer seni

Arşa çıksan akıbet yer yer seni (Kemal Paşazade)

Dilimizde kullanılan bazı eş sesli kelimeler ve anlamları aşağıda alfabetik olarak sıralanmıştır. Ayrıca eş sesli kelimeler tablosunu indirebilirsiniz.

Eş Sesli Kelimeler Sözlüğü

Aç: yemek yemesi gereken

Aç: açmak fiilinin emri

Açık: kapalı olmayan

Açık: koyu olmayan renk

Açma: açmak işi

Açma: Bir tür susamsız, kalınca, yağlı çörek

Ağız: bir organ adı

Ağız: anadilin değişik söyleyişi

Ağız: yeni doğmuş memelilerin ilk sütü

Ak: beyaz

Ak: akmak mastarının emri

Al: kırmızı

Al: almak mastarının emri

Alay: belli sayıdaki askeri birlik

Alay: biriyle eğlenme

An: çok kısa zaman parçası

An: anmak mastarının emri

Arı: bal yapan böcek

Arı: katıksız saf

Arz: sunma

Arz: yeryüzü yer

Asma: üzüm veren bitki

Asma: asma işi

At: bir hayvan

At: atmak mastarının emri

Ağ: balık tutma aracı

Ağ: pantolonun apış arasına gelen yeri

Ay: yılın on ikide biri

Ay: gök cismi

Atlet: atletizmle uğraşan kimse

Atlet: kolsuz erkek fanilası

Aşı: bir ağacın dalı üzerinden alınan dal

Aşı: Organizmada birtakım hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için vücuda verilen zayıflatılmış mikrop

B

Bağ: üzüm yetiştirilen bahçe

Bağ: bağlamak için kullanılan araç

Bağır: göğsün ön kısmı

Bağır: bağırmak mastarının emri

Bahar: mevsim adı

Bahar: yiyecek ve içeceklere tat vermek için kullanılan maddeler

Bar: Erzurum yöresinde oynanan bir halk oyunu

Bar: içki içilen yer

Bel: insanın göğüsle gövde arasındaki dar bölge

Bel: toprak kazmaya yarayan araç

Bel: ses şiddeti ile ilgili birim

Ben: tekil birinci kişi zamiri

Ben: derideki küçük leke

Bere: bir şeydeki hafif yara

Bere: bir tür başlık

Bez: pamuklu kumaş

Bez: vücutta salgı yapan küçük organ

Bin: bir sayı

Bin: binmek mastarından emir

Boy: bir şeyin uzunluğu

Boy: göçebe topluluklarda kabile

Basma: basma işi

Basma: pamuklu kumaş

C – Ç – D

Çay: bir içecek

Çay: dere ile ırmak arası akarsu

Çelik: sertleştirilmiş demir

Çelik: kısa kesilmiş dal

Çil: yüzdeki küçük benekler

Çil: bir av kuşu

Devir: çağ

Devir: dönme tur

Dal: hayal kurmak eyleminin emir kipi

Dal: kol bölüm

Dil: bir organımız.

Dil: lisan,anlaşma

Diz: bacağın ortasındaki ortak bölme

Diz: dizmek mastarından emir

Dolu: içi doldurulmuş olan

Dolu: bir yağış biçimi

Don: iç çamaşır

Don: at tüyünün rengi

Don: suların buz tutması

Düş: rüya

Düş: düşmek mastarından emir

E – G

Ek: ilave

Ek: ekmek mastarının emri

El: bir organımız

El: yabancı

Er: rütbesiz asker

Er: erken

Esrar: sır sırlar

Esrar: uyuşturucu bir madde

Ekmek: tohumu toprağa atma

Ekmek: tahıldan yapılmış yiyecek

Gam: tasa kaygı

Gam: müzikte sekiz sesten oluşan sıralı nota dizisi

Geç: beklenen zamandan sonra

Geç: geçmek mastarının emri

Güç: kuvvet

Güç: zor

Gül: bir çiçek

Gül: gülmek mastarının emri

H – İ

Han: eskiden Türklerde devlet başkanı

Han: şehirlerde meslek sahiplerinin çalıştığı birkaç katlı yapı

Hal: durum

Hal: üstü kapalı pazar yeri

Harp: savaş

Harp: telli bir çalgı

Hayat: yaşam

Hayat: avlu sofa

Hayır: olumsuzluk belirten söz

Hayır: iyilik

İn: küçük mağara

İn: inmek mastarından emir

İç: herhangi bir yerin sınırları içerisinde kalan

İç: içmek eyleminin emir kipi

İt: köpek

İt: itmek fiili

K – L

Kanepe: birkaç kişinin oturduğu koltuk

Kanepe: küçük ekmek dilimi

Kara: siyah

Kara: yeryüzünün denizle örtülü olmayan bölümü

Kart: gençliği ve körpeliği kalmamış

Kart: düzgün kesilmiş ince karton

Kaş: gözlerin üzerindeki kısa kıllar

Kaş: sarp kayalık uçurum

Kaş : atın eyerinin ön ve arka kısmındaki çıkıntılar

Kahve: sıcak ülkelerde yetişen bir ağaç

Kahve: çay ıhlamur içilen oyun oynanan yer

Katı: sert

Katı: kuşların midesi

Kaz: bir kümes hayvanı

Kaz: kazmak mastarından emir

Kaz: budala

Kese: küçük torba

Kese: kestirme (yol)

Kese: yıkanırken kir çıkarmak için ele geçirilen bez

Kır: beyaz ve siyah karışımı renk

Kır: şehir dışı olan boş ve geniş alan

Kıta: dört dizeden oluşan şiir bölümü

Kıta: büyük kara parçası

Kıta: askeri birlik

Koca: bir kadının eşi

Koca: büyük iri

Koy: küçük körfez

Koy: koymak mastarından emir

Kupa: maden bardak ya da vazo

Kupa: bir tür atlı araba

Kupa: yarışma ödülü olarak verilen

Kurum: kuruluş müessese

Kurum: bacalarda biriken is

Kuşak: beze sarılan dar uzun kumaş

Kuşak: nesil

Kap: içi oyuk nesne

Kap: kapmaktan emir

Lama:uzun ince madeni şerit

Lama: bir hayvan

M – N

Mil: bir uzunluk ölçüsü birimi

Mil: selin bıraktığı çamurlu birikinti

Mil: ince uzun madeni çubuk

Maskara: eğlendirici, güldürücü

Maskara: maske

Maskara: kirpik boyası

Manda: bir hayvan

Manda: başka devletlere verilen vekillik

Mal: bir kimsenin mülkiyetinde bulunan

Mal: büyükbaş hayvan

Makam: mevki, yer

Makam: Türk müziğinde bir dizinin işleniş biçimine verilen ad

Mantar: şişe tapası

Mantar: bir bitki

Maya: mayalanmayı sağlayan madde

Maya: damızlık dişi hayvan

Mayıs: yılın beşinci ayı

Mayıs: taze sığır gübresi

O – P

Ocak: yılın birinci ayı

Ocak: ateş yakmaya yarayan yer

Ocak: taş ve maden çıkarılan yer

Öz: bir kişinin benliği

Öz: aynı baba ve anadan olan kardeşler

Pas: madenlerin yüzeylerinde oluşan tabaka

Pas: oyuncuların topu başkasına geçirmesi

Patron: özel bir kuruluşun sahibi

Patron: biçki modeli

Pay: hisse

Pay: azar

Pazı: kolun üst kısmındaki şişkince kas

Pazı: yaprakları sebze olarak kullanılan bir bitki

Pike: uçakların hedefe yaptığı dalış

Pike: yatak örtüsü

Pirinç: pilav yapmakta kullanılan tahıl

Pirinç: bakır ve çinko karışımı sarı maden

Pazar: haftanın son günü

Pazar: belli şeylerin satıldığı yer

S – Ş

Saç: başı kaplayan kıllar

Sac: demir levha

Saf: katıksız arı

Saf: dizi sıra

Sağ: solun karşıtı yan

Sağ: sağlam, canlı, esen

Sakin: durgun sessiz

Sakin: bir yerde oturan

Satır: sayfadaki yazı dizileri

Satır: et kesmeye yarayan bıçak

Saz: ince kamış

Saz: çalgı

Seri: dizi,sıra

Seri: hızlı

Sıra: bir çizgi üzerinde yan yana yada ardı ardına dizilme

Sıra: üç dört kişinin otura bileceği tahta oturak

Soluk: nefes

Soluk: rengi atmış

Soy: ırk

Soy: soymak mastarından emir

Şiş: şişmiş, şişkin

Şiş: ucu sivri demir çubuk

T – Z

Tez: çabuk

Tez: sav

Toka: el sıkışmak

Toka: kadınları saçlarını tutturmaya yarayan araç

Ton: bir ağırlık ölçüsü birimi

Ton: ses ve renkte düzey

Top: yuvarlak oyun aracı

Top: büyük mermi atan ateşli silah

Tabiat: canlı ve cansız maddelerin oluşturduğu doğa

Tabiat: bir insanın iç güdülerinin hepsi

Tavşan: tahta oymacısı

Tavşan: bir memeli hayvan

Ünlü: meşhur

Ünlü: sesli

Yar: uçurum

Yar: sevgili

Yaş: doğuştan beri geçen zaman

Yaş: ıslak

Yaz: mevsim adı

Yaz: (mak) mastarının eki

Yüz: bir sayı

Yüz: surat çehre

Yüz: yüzmek eylemi

Yazma: yazmak işi

Yazma: üzerin kalıplarla yada fırça ile desen yapılmış bez

Yat: kalkan ve zırh gibi korunma aracı

Yat: özel deniz gemisi

Zar: ince deri ya da kabuk

Zar: küp biçiminde üzerinde sayılar bulunan oyun aracı

EŞ SESLİ NEDİR?

Eşsesli, sesteş veya homofon; söylenişleri (telaffuzları) aynı, anlamları farklı olan (sözcükler). Eşsesli kelimelerin yazılışları (imlâları) her zaman aynı olmayabilir. Eğer telaffuzun yanı sıra yazılışları da aynı ise homonim olarak adlandırılırlar. -Telaffuzuna bakılmaksızın- yazılışları aynı olan sözcüklere ise homograf denir.

Türkçedeki eşsesli kelimelerin tamamına yakını aynı zamanda homonimdir: yaz, el, boz vs. Bu nedenle Türkçede eşsesli sözcüğü sıklıkla homonim anlamında kullanılır.

Batılı dillerde ise homonim olmayan (yazılışı farklı) esşesli sözcüklere sıklıkla rastlanır. Örneğin İngilizcede fonemlere karşılık gelen harf grupları kelimeye göre değişiklik gösterebildiği için pek çok homonim olmayan eşsesli sözcük vardır: tale-tail (/te?l/), sale-sail (/se?l/), made-maid (/me?d/), sea-see (/si/), Sun-son (/s?n/) vs

Türkçe SözlükGündemGüncelHaberler