Kan Uyuşmazlığı
Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı
Anne ve baba adayının kan grupları arasındaki uygunsuzluğa denir. Kan grubu tayininde iki faktör belirleyicidir. Birincisi gruplar ki A, B, AB, O olmak üzere 4 tanedir. İkincisi Rh antijenidir. Kan uyuşmazlığı denildiğinde ilk düşünülen ve kastedilen Rh uyuşmazlığıdır. Rh antijeni kandaki kırmızı hücreler ( eritrositler ) üzerinde bulunur ve protein yapısındadır. Bunlar bağışıklık sistemini uyararak cevap oluşumuna sebep olurlar. Hücrelerinde Rh antijeni taşıyanlara Rh ( + ), taşımayanlara Rh ( – ) denilmektedir.
Gebelik öncesi dönemde yapılacak kan grubu tayini sayesinde eşler aralarında kan uyuşmazlığı olup olmadığını kolayca öğrenebilirler. Eğer anne Rh ( – ) ise ve baba Rh ( + ) ise kan uyuşmazlığı mevcuttur. Baba’nın ( – ), annenin ( + ) olduğu durumda kan uyuşmazlığı yoktur.
Etki Mekanizması
Anne’nin Rh ( – ) olduğu durumda eğer bebek de Rh ( + ) olursa bebeğin kanındaki bu Rh faktörü anne kanına geçerse ( doğum, düşük, kürtaj, anmiyosentez, gebelik kanamaları vs. ) annenin bağışıklık sistemi Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor adı verilen maddeler üretir. Bu koşulda anne duyarlılaşır ve sonraki gebelikte oluşan bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerek sorun oluştururlar. Bunu hücre yüzeyindeki antijenlerle birleşip hücreyi parçalayarak oluştururlar.
Bebeğin kan hücreleri parçalanır, kansızlık ( anemi ) gelişir. Bebekteki anemi sonucu vücut boşluklarında sıvı birikimi olur ve bebek de hidrops adı verilen durum gelişir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin miktarına bağlı olarak bebekte kalp yetmezliği ve anne karnında ölüm bile izlenebilir.
Hangi Durumlarda RH Etkilenmesi Olur?
En sık doğumdur, ancak bunun dışında bebekten anneye olabilecek minik kanamalarda anneyi sensitize edebilir.
- Düşük
- Kürtaj
- Dış gebelik
- Amniyosentez
- Kordosentez
- Koryon villus örneklemesi
- Gebelikte olan fazla kanamalar
- Bu durumlarda bebeğin kan grubu bilinemeyeceği için koruyucu olarak Rhogam ( Anti-D ) yapılmalıdır.
Takip
Öncelikle anne ve babanın kan gruplarını doğru olarak tespit etmiş olmalıyız. Annenin kan grubu ( + ) ise zaten risk yoktur. Kan uyuşmazlığı tespit edilen gebelere belli aralıklarla testler uygulanır. Gebelik takibi esnasında annenin kanında normalde olmaması gereken anti-Rh aranır. Bu teste İndirekt Coombs Testi denilir. Bu testte normal kabul edilen titreler arasındaki değerlerin varlığı riskin düşük olduğunu gösterir. Doğum sonrası bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise Direk Coombs Testi adı verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak için nadir de olsa kordosentez yapmak gerekebilir.
Tedavi
- Rh (–) anneden Rh (+) bebek doğduğunda, anneye doğumdan sonraki ilk 72 saat içinda antikor gelişimini önlemek amacıyla Rheogam uygulanmalıdır. Aynı şartlarda bu uygulama her doğumdan sonrada tekrarlanmalıdır.
- Gebeliğin herhangi bir döneminde düşük, kürtaj, amniyosentez vs. geçiren gebelere ilk 72 saat içinde Rheogam uygulanmalıdır.
- Rh (–) anneye her ihtimale karşı gebeliğin haftasında koruyucu olarak Rheogam yapılabilir, ancak bu şart değildir.
- Anne karnında etkilenmiş bebeği tedavi edebilmek için kan değişimi uygulanabilir.
Etiketler:kan uyuşmazlığı
Kan Uyuşmazlığı Nedir, İğnesi Ne Zaman Yapılmalı
Kan Uyuşmazlığı Nedir
Gebelikte yapılan ilk kontrol muayenesinde alınan testler arasında kan grubu kontrolü de yer almaktadır. Kan uyuşmazlığında bahsedilen detay Rh uyuşmazlığıdır.
Anne adayı Rh (–) kan grubuna, baba adayı da Rh (+) kan grubuna sahip olduğu zaman anne adayı ile baba adayı arasında Rh yani kan uyuşmazlığı var demektir.
Rh uyuşmazlığı şöyle gerçekleşir;
Eğer Rh (–) anne ve Rh (+) bir baba çocuk sahibi olursa, ilk bebek Rh+ olduğu takdirde bu bebekte bir sorun olmamaktadır. Ama ilk bebeğin Rh (+) olması annede Rh faktörüne karşı antikorlarının gelişmesine neden olur. Bu antikorlar ilk gebelikte çok yavaş hızda ve bebeğe geçmeyecek türde olduğundan ilk bebek etkilenmez. İlk gebelikte oluşan bu antikorlar sonraki gebelikte farklı türde olup bebeğe geçebilecek şekilde anne kanında hazır bulunurlar. İkinci ve sonraki gebeliklerde anne kanına antikor denilen silahlar bebekte Rh + kanı yakalayıp, kırmızı kan hücrelerini yok etmektedirler.
Dolayısı ile anne 2. Bebeğe hamile kaldığı zaman ikinci bebek Rh + ise, annedeki silahlar bebek kanına geçtiği andan itibaren Rh + olan kırmızı kan hücrelerini yok etmeye başlayacaktır. Dolayısı ile, anne adayı Rh (–), baba adayı da Rh (+)kan grubuna sahipse ilk gebelikten itibaren bu antikor gelişimini önlemeye yönelik önlem alınmalıdır.
Kan Uyuşmazlığı İğnesi Ne Zaman Yapılır?
İlk gebelikte bir sorun yaratma ihtimali hemen hemen yoktur. Daha sonraki gebeliklerde sorun yaratmasın diye Haftalar arasında en sık bilinen şekli ile kan uyuşmazlığı iğnesi adı verilen bir uyuşmazlık iğnesi yapılır. Bebek doğduktan sonra Rh (–) ise yeni bir doza gerek yoktur, eğer Rh (+) ise ilk 72 saat içerisinde mutlaka anneye 2. Doz iğne de yapılır. Böylece bundan sonraki gebelikler Rh uygunsuzluğundan %’e yakın oranda korunmuş olur. Gebeliğin ilk haftaları veya herhangi bir zamanda kanama olmuşsa veya bir müdahale yapılmışsa, mutlaka kan uyuşmazlığı iğnesiyapılmalıdır. Bununla birlikte kan uyuşmazlığındanbebeğin etkilenip etkilenmediğini öğrenmek amacıyla inceleme yapılır. Genellikle 2. Ve sonraki gebeliklerde kontrol etmek gerekir.
Kan Uyuşmazlığı Testi
- İlk gebelikte oluşan antikorlar bebeğe geçerek onun kan hücrelerine saldırmakta ve özellikte bebekte kan yetmezliği riski yüksek olmaktadır ancak antikor oluştuktan sonra bazı önlemler alınabilir.
- Bu uyarılma işlemi ilk doğumda %1 oranında oluşabilmektedir.
- Başka durumlarda da eğer anne Rh (+) kanla karşı karşıya kalırsa bu silahları sentezleyebilmektedir. Örneğin yanlış kan nakli, kan ile bulaşmış cerrahi aletler ile yapılan ameliyatlar ya da çok seyrek olarak kan bulaşmış enjeksiyonlara bağlı meydana gelebilmektedir. Ancak günümüz hasta güvenliği uygulamaları ile böyle bir durum söz konusu dahi olmamaktadır.
Hamilelik dönemi başında eşlerin kan grupları tespit edilmelidir. Eğer bir Rh uyuşmazlığı varsa indirekt coombs testi uygun aralıklarla tekrarlanmalıdır. Gerekirse ilk gebelikte Haftada korunma iğnesi (Anti-D immün globulin ) yapılır.
Özet olarak kan uyuşmazlığı aslında bir Rh uyuşmazlığıdır. Rh (–) bir anne Rh (+) bir bebek için geçerlidir. 2. Gebelikte olur. Normal kontroller yaptırılarak gerekli önlemler alındığı takdirde bu olaydan hem anne hem bebek sorunsuz kurtulabilmektedir.
Kan uyuşmazlığında amaç annenin Rh pozitiflere karşı antikor oluşturmasını engellemektir. Bu nedenle kan grubu Rh(-) eşi Rh (+) olan gebelere haftada anti-D iğnesi yapılmalıdır. Bu ilaçlara halk arasında uyuşmazlık iğnesi adı verilir. Doğumdan sonra bebeğin kan grubu pozitif ise ilk 72 saat içinde yeniden anti-D yapılmalıdır.
Benzer şekilde düşük, dış gebelik, kürtaj gibi durumlarda da müdahaleden hemen sonra anti-D yapılmalıdır. Tanısal amaçlı girişimler olan amniyosentez, kordosentez, CVS gibi işlemleri takiben anti-D yapılması gebeliğin sağlıklı devamı açısından son derece öseafoodplus.info bu şekilde zigot (bebek) iyileşmiş olur.