Buharlaşma Hızını Etkileyen Faktörler

BUHAR BASINCI

Buharlaşma ve Denge Buhar Basıncı

Kapalı bir kapta sıvı yüzeyini oluşturan moleküller, yeterince kinetik enerjiye ulaşınca sıvı fazdan ayrılarak buhar haline geçer. Belirli bir süre sonra buhar moleküllerinin bir kısmı yoğuşarak sıvı hale geçer. Buharlaşma hızı yoğuşma hızına eşitlendiğinde, sıvı buhar miktarları sabit kalır ve dinamik bir denge kurulmuş olur. Sistemde bu şekilde meydana gelen buharın basıncına denge buhar basıncı denir.

Denge Buhar Basıncı Etkileyen Faktörler

Sıcaklık
Sıcaklık arttıkça sıvıyı terk eden molekül sayısı artacağından sıvının buhar basıncı artar.

Sıvının cinsi
Farklı sıvıların moleküller arası çekim kuvvetleri de farklı olacağından sıvının cinsi buhar basıncını etkiler.

Safsızlık (Yabancı madde etkisi)
Sıvılarda uçucu olmayan katı (tuz, şeker gibi) çözündüğünde sıvı yüzeyindeki taneciklerin buharlaşması zorlaşır ve sıvı buhar basıncı düşer.

Buharlaşma Hızı:Sıvı yüzeyinde yeterli kinetik enerjiye sahip olan moleküllerin birim zamandaki buharlaşma miktarına buharlaşma hızı denir.

Buharlaşma Hızı Etkileyen Faktörler

• Sıvının Cinsi
  Eter ve alkol gibi sıvılar kolay buharlaşan sıvılardır.
• Safsızlık
  Sıvıda uçucu olmayan katı çözünmesi buharlaşma hızını azaltır.
• Dış Basınç
  Dış basıncın fazla olduğu yerde buharlaşma hızı daha azdır.
• Sıcaklık
  Sıvının sıcaklığı artınca buharlaşma hızı da artar.
• Yüzey Alanı
  Aynı sıcaklıkta yüzey alanı arttıkça buharlaşma hızı artar.

Kaynama

Isı alarak buharlaşan bir sıvının buhar basıncı dış basınca eşit olduğu anda kaynama olayı başlar. Bu olayın gerçekleştiği sıcaklığa da kaynama sıcaklığı denir.

1 atmosfer basınçta kaynayan sıvıların sıcaklığına normal kaynama sıcaklığı denir.

Saf sıvıların kaynama süresince sıcaklıkları sabittir.

Aynı ortamda kaynama sırasında farklı sıvıların kaynama sıcaklıkları farklı olsa da buhar basınçları birbirine eşittir.

Buharlaşma;

• Her sıcaklıkta olur.
• Sıvının yalnız yüzeyinde gerçekleşir.
• Buharlaşma devam ettikçe sıvının sıcaklığı da değişir.

Kaynama;

• Belirli sıcaklıkta gerçekleşir.
• Sıvının her yerinde gerçekleşir.
• Kaynamakta olan saf sıvıların sıcaklığı değişmez.

Bağıl Nem

İçerisinde su buharı bulunmayan havaya kuru hava , su buharı ve kuru havanın birlikte bulunduğu havaya nemli hava denir.

Hava içerisinde su buharı belirli bir sınıra ulaşınca hava neme doyar. Doymuş buhar basıncı aynı sıcaklıkta suyun denge buhar basıncına eşittir. Bağıl nem belirli bir sıcaklıkta, havadaki suyun buharı basıncının, o sıcaklıkta suyun denge buhar basıncına oranından bulunur.

Buharlaşma Nedir?

Buharlaşma: Bir sıvının yüzeyindeki taneciklerinin yeterli miktarda enerji alarak sıvı yüzeyinden ayrılmasına olayına buharlaşma denir.

Buharlaşma olayı dışarıdan ısı alan yani endotermik bir olaydır. Sadece sıvılarda buharlaşma görülmez aynı zamanda katılarda da buharlaşma gerçekleşir.

Örneğin havuzdan yada denizden çıktığımızda neden üşürüz? Çünkü üzerimizdeki su damlaları buharlaşmak için vücut ısımızı kullanır. Vücudumuz ısı kaybettiği için üşümeye başlarız. Yada testinin içindeki su neden soğur sorusuna cevap verelim. Testi gözenekli bir yapıya sahiptir ve bu gözeneklerde testinin dışına doğru su çıkar. Testi yüzeyine çıkan su testi yüzeyindeki ısıyı kullanarak buharlaştığı için testi ısı kaybeder ve içindeki su bir miktar soğur. Elimize dökülen kolonya sonrasında serinlik hissi duymamızın nedeni de budur. Bu olayların tamamı endotermiktir.

Buharlaşma Hızı Nelere Bağlıdır?

Buharlaşma Hız: Birim zamanda buharlaşan molekül sayısına denir.

Buharlaşma hızı 5 faktöre bağlıdır. Bunlar;

1. Maddenin cinsi,
2. Yüzey alanı,
3. Sıcaklık,
4. Nem,
5. Rüzgâr

Maddenin Cinsi: Bütün maddelerin tanecikleri arasında farklı çekim kuvvetleri vardır. Bu da buharlaşma hızlarının farklı olmasına neden olur. Maddenin tanecikler arasındaki çekim kuvvetleri ne kadar fazla olursa buharlaşma hızı da o kadar düşük olur. Diğer bir tabirle tanecikler arasındaki çekim kuvveti artıkça buharlaşma hızı da düşer.

Sıcaklık: Maddeye etki eden sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar. Bunun nedeni sıcaklık arttığında molekülün kinetik enerjisi artar ve molekülün ortalama hızı artar. Hızı artan molekül bulunduğu ortamı daha hızlı terk edeceği için buharlaşma hızı da artar. Örnek vermek gerekirse yazın yere dökülen suyun daha kısa sürede buharlaşması ve kışın daha uzun sürede buharlaşması verilebilir.

Yüzey Alanı: Buharlaşma hızı yüzey alanı ile doğru orantılıdır. Yani yüzey alanı büyüdükçe buharlaşma hızı da artar. Buharlaşma sırasında maddenini yüzeyindeki tanecikler yüzeyi terkeder. Dolayısı ile yüzeyde yüzey alanı genişledikçe buharlaşan molekül sayısı da artacaktır.

Nem: Havadaki nem artması ile buharlaşma hızı ters orantılıdır. Yani nem artınca buharlaşma hızı azalır. Diğer bir tabirle havadaki nem miktarı düştükçe buharlaşma hızı da artar. Dışarıya asılan çamaşırlar kuru havada nemli havaya göre daha hızlı kurur.

Rüzgâr: Rüzgar ile buharlaşma hızı doğru orantılıdır. Yani rüzgar arttıkça buharlaşma hızı da artar. Bunun nedeni rüzgarın sıvı yüzeyinden sıvı buharını uzaklaştırmasıdır.

Buharlaşma Konusu İle İlgili Sorular

Bu konuda öğrendiklerimizi sorularla pekiştirelim. Aşağıdaki sorulara cevap verebiliyorsanız, konuyu anlamışsınız demektir.

1. Buharlaşma nedir? Kısaca açıklayınız.
2. Buharlaşma hızı nedir?
3. Buharlaşma hızını etkileyen faktörler nelerdir?
4. Maddenin cinsi buharlaşma hızını nasıl etkiler?
5. Yüzey alanı ile buharlaşma hızı arasında nasıl bir ilişki vardır?
6. Rüzgar buharlaşma hızını nasıl etkiler?

Sponsorlu Bağlantılar