Ilk Inen Ayetlerin Yer Aldığı Sure

Değerli kardeşimiz,

Sahih ve güvenilir hadisler arasında gerçek bir çelişki yoktur. Bu nedenle, aralarında çelişki varmış gibi zannedilen bazı hadisler gördüğümüzde, bunların mutlaka bir açıklamasının olduğunu ve hemen reddetmenin doğru olmayacağını bilmeliyiz.

Soruda da geçtiği üzere, hadis, tefsir ve siyer kaynakları Kur'an’ın ilk indirilen vahyinin hangisi olduğuna dair iki rivayet aktarmışlardır.

İlk rivayete göre Kur'an’ın ilk inen vahyi Alak suresinin ilk beş ayetidir.

İkinci rivayete göre Kur'an’ın ilk inen vahyi Müddessir suresinin ilk ayetleridir.

Alimlerin çoğuna göre, Alak suresinin ilgili ayetleri ilk sırada ve Müddessir suresinin ilgili ayetleri ikinci sırada inen ayetler olmalıdır.(1)

Hz. Cabir rivayetinde geçen “İlk olarak Müddessir suresinin ayetlerinin indiği” ifadesi, vahyin kesilmesinden sonra inen ilk ayetler olarak anlaşılması daha uygundur. Nitekim yine Hz. Cabir’den gelen bir diğer rivayete göre Müddessir suresi fetret-i vahiyden sonra inmiştir.(2)

İmam Suyuti’nin bu konudaki açıklamaları, diğer alimlerin de değerlendirmelerini yansıttığı için, onun maddeler halindeki açıklamalarını kısaca özetlemek istiyoruz.

Suyuti, Hz. Aişe ile Hz. Cabir’den gelen iki rivayetin birkaç şekilde telif edilebileceğini belirtir:

1. Hz. Cabir’e, “İlk inen Kur'an ayetleri hangisidir?” diye sorulan soru, tam veya bütün halinde vahyedilen ilk sureye dairdir. Cabir’in bu soruya verdiği cevap Alak suresinin tamamı nazil olmadan önce bir bütün halinde inen ilk surenin Müddesir suresi olduğunu belirtmeye yöneliktir. Cabir rivayetinde geçen; “Hira’da bana gelen melek” ibaresi Alak rivayetinde geçen meleği kastetmektedir.

2. Cabir’in “ilk nazil olan ayetler” ile ilgili ifadesi, vahyin başlangıcına değil, fetret-i vahiyden sonrasına mahsustur.

3. Alak suresi ayetler “nübüvvet bağlamında”, Müddessir suresi ayetler ise “risalet bağlamında” ilk nazil olan Kur'an vahiyleridir. Dolayısıyla önce nübüvvet, sonra risalet başlamış, Müddessir suresi de inzarı başlatmıştır

4. Cabir rivayetinde sözü edilen öncelikten maksat, vahyin nüzulünden önce vuku bulan bir hadise üzerine gelen ilk ayetlerdir. Nitekim Müddessir suresinin ilk ayetleri, Hz. Peygamber (asm) Efendimizin Hira’da yaşadığı ilk vahiy tecrübesinden duyduğu korku üzerine eve gelip örtüye bürünmesi üzerine nazil olmuştur. Alak suresinin ilk ayetleri ise herhangi bir nüzul sebebi olmadan nazil olmuştur.

5. Cabir: “Müddessir suresi ilk nazil olan Kur'an vahyidir.” derken, bunu Hz. Peygamber’den (asm) naklettiği rivayetten hareketle değil kendi içtihadıyla söylemiştir. Bu yüzden, ilk Kur'an vahyinin Alak suresinin başındaki ayetler olduğu bilgisini içeren Hz. Aişe rivayetinin Hz. Cabir rivayetine öncelenmesi gerekir.(3)

Bu açıklamalardan edindiğimiz kanaatimiz şudur ki, ilk nazil olan Alak suresinin ilk ayetleridir. Özellikle “oku” emriyle başlaması çok güçlü bir münasebete işaret olduğu söylenebilir.

Kaynaklar:

1) Taberî, Câmiu’l-Beyân, Kahire , XXIII, ; Salebî, el-Keşf ve’l-Beyân, X, 69; Vâhidî, Esbâbu’n-Nüzûl, s. 12; Fahreddîn er-Râzî, Mefâtîhu’l-Ğayb, Lübnan , XXX, ; İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azim (thk. Muhammed Sellâme), Riyad , VIII, ; Zerkeşî, el-Burhân, I, ; Suyûtî, ed-Dürrü’l-Mensûr, XV,
2) Salebî, el-Keşf ve’l-Beyân, X, 69; Vâhidî, Esbâbu Nüzûl, s. 12; Râzî, Mefâtîhu’l-Ğayb, XXX, ; İbn Kesir, Tefsîru’l-Kur’ân, VIII, ; Zerkeşî, el-Burhân, I,
3) Suyûtî, el-İtkân, I, ; İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, VIII, ; Aynî, ‘Umdetu’l-Kârî, XIX,

Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet

Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.

“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.

İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)

Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.

Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır.Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.

Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/)

Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.

İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.

İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda  güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.