Cevdet Paşa Tezakir Pdf
aimeye stibar ecmemesi istanbul ahalsini dehget kapladsfy.— Havyarchamy'n kapanman ve bonada oynayarlartan bealarium tevkif edtesi—Fuad Page’ Suriye'den Istanbul’a gelerek ive Dasladigi—Fuad Paja’aun milf ve iktishd? waziyeti lth ign ka leme aldiji Hysha—Raimenin kaldmnlarak bedellerinin tives ‘gin Konsolide qkardman bakkandaki kaear-nimenin sireti— vu vur IGINDEKIEER, Karada§ cibetine dir eailst—Karadag iaydrunim tenkline ke ror verilsesi ve Derviy Pasanen musirlde Herack Kurandanlifina ‘yin olonmasi—Omer Paja'nin Vasovik tiene yapulacak hae fet igin Huseyin Avni Pasa’y cell etii.—Hureyia Avni ve Ab- i Papuan harekst.-Abdilkerim Nadir Pasa'nin kodra ch heté kemandanliina getiiimesi.—-Dervig Paga'min Hersch. tara findan harcket edip Ostok bugaziadan gegerek Iskodes cihendes 4 Abali Papa ordusu ile brleymes Serdar ekremvin bu muzat= feriyete diir Mabeyin’e telgrafndmesi—Ordunun difer harekat, ve Karadag Beyinin Serdaetarafindan yapilan teller! kabul ‘Karadaf/n ufsadifthasar —Kaimenin kaldildigina dir olan ine -nfmeni sGreti—Mie vals Sold Pas'nan Avzupa'dan para iss razctmek arctsunu Ali Paja'nsn siddetlereddctnes—Abslilein ba rctle kars hisiydt.—Fuad, All, Rigdi ve Kamil Pagtarin Dirlkte istfaye:arar vermeler.—-Rigdi ve Kitnil Pojalarda go Filen teeddid dolayniyle Fuad ve All Paj‘ignn yalne Laldias i-~Kémil Pagan saltreti abl etmesi,—Vlkeld teed. Fuad, Ali ve Kamil Paja'lar aranndakd doshugun rekabete done ag.—Fond Psfa'nmn Mecini vila siysetind kebali—Cowdet Bfendinin mesibatine dir soylenlee—Poad Page'nn tka fi bar kaanmasi-—Abdilasia"in Msi soydati ve Istanbul’a dnd ve bu mindscbetle yapian gealiiee ‘Tezntes, No, 20 ‘iya Bey'in al ve Covdet Bend nin Rosa ciheti mofeiggi- ne tayini-—Ferik Osman Pasa ile birikte Istanbul/dan hareketi, Kick Timanina, oradan Mostar's gittigi-Nevihici fee, layan serkerdesi Luka. Vokaviovig—Avusturya ve Rusya’nin a riesayt Kendilerine balamata cabjuklarr-Aailer dzerine yapilacae ate Ker! harckat hakionds.—lsyan bolgelrinin durunmil—Bu havc lideki musiéman ahilinin babidirigy ve fsilerle mucddeesi— Serdiss ckem’in askerlik balumindan hatas,—Covdet Efend?iin Bosna’da yaprimasim gerekli gordi glee TEZAKIR-I u CEVDET TEZKIRE N. Balayye-i vekaay!-i sene Saray kadinlars Otedenberi sary himayunda koje-giri itif& olup haita feraceleri bile yok sken Sultan Mahmud Hin- sini devrinde arztlanm: alsunlar deyu kendilerine biter ferice yaptmiims idi Bir buguk senedenberi kendilerine seyr ti tem kapusu agild. Hor yerde gezip yurdtmege bagladiar. Surada bburada tarld rezaletier eder oldular. Tarabyah bir galgie ermeni oflam dshi anlar ile me'lof olarak bundan dolays saraylilar peck ziyade lisana geldiler. Hele ikballerden meghire Serfiréz nam ikbal pek ziyide mergube-i pAdigahi olarak ekaeriya Yildiz kopktinde oturmakta oldugu halde garsviginde Kigtk fli deyu tma’rif olan bir ermeni ojflama urulup bu ugurda te’diyesi kabil olmyacak borclar ederdi. Gegenlerde bir gtin merkum galgics olan: Beyolu'nda bir kahvehfnede otururken bir nrvat gelip tzerine bir tabanca stkmig ve setrisne ve sakosuma dokunup gegmig. Bunun zerine Kendisinin aruk Istanbul'da durmast cain olamyacaj: mutalaasiyle familyast am Adalar’a kagardilar, Henuz bir ay miirdr ctmeden Kilgik-fesli dahi akgam dzeri Besikias’daki hanesine giderken iki kigi gelip kamalar ile kendi sini yaralamuglar. Birkag gin conra fevt oldu ve vefitmndan mux kkaddemce kendisini Serfirda Haram’m adamlars urmu olduguna iylemis olmas: Wzerine fumilyasi tarafindan Ingiltere ve Fransa ve Rusya sefiretlerine verilen araballerde “Sefirdc Hanum geri ana mechive ii. Ldkin kendisi ana bir vecile tend emai hattd Aendisnk tale spin gelen baltaclara bulamadikdedivmek igin paralar vurech def'ederé” deyu muharrer imig, Fakat sefitetlerden buna dair Babsal’ye verilen takrirlerde bu wbirat tayy olunarak diger ibarat-1 minasibe yazilmys idi, Sarayblarm bu teadletleri uuillleei ilamiyyeye macb aru hacalet olduktan bagka. bir * Bu tezkiee ile dordlinca defer baslamakindir ‘ TRZAKIR- CEVDET sene zarfinda ettikleri borslar iid yz scksen sekiz bin keseye balig olup bunun yz yiemi bey bin kesest Serfirde Hanum'm ii, Inte bu aller Devlets aliyye'nin muakharen gordaga rmigkilats méliyyeye mebde" ve mene? olmustur. Vekaayi’i sene Meclisi madrif aztsandan $inési Efendi sakals tras etmig oldugu halde meclise gelmis oldugundan rathesi ref” ile meclis 4izahgmdan tard clundu, Bunun sakalim tray etmest ise mabtela oldugu bir maraza mu’alece igin oldugu sonradan anlagild, Girid’de iki yiz kadar ehliisldm famiyalari tmassuretmekle tebdil-i mekan ettirilmeleriigin Girid valisi Veli Pasa’ya meat niet verildi Ewelce Rodos ceziresinin zelzeleden pek ziyade rahnedir oldugu havadisi alms idi. Mtedkiben Girid'de vukw’ bulan zelzelesi azimeden Kandiye'nin bi'-killiyye harab ve nice kar- yeler ma’dum venice ntfs telefolimusoldugu haber! varid old, Bir muddettenberi tebeddalat vukwu beyne’nnas séyi? olup hattd “Saferin huracaa intizér olimyormay” deyu sByleniyord, GEL p2! Gl ZIT fehvasinca reb?ilevvelin tigtmet cumartesi gid Resid Pasa def'a-i hamise olarak sadrézam oldu, Sadéretine dair sédir olan hatta hiimayunun siretidi Benim vezi madli-semtrim Resid Pasa Der-destbulunan mest’ mitkimmenin ksrti ve Blcdmle umties Decl algy?mizin hisni idévesi malecem olarak senin mallimat 2 gayritin misellem olmastcietsle hidmevi ele saddve’in ded istihdline ihéle ve teocihi nezdimizde bi't-tensib iktizése icrd Falinmag elmasiple zdtndan mé’mil ve muniazar oldugu dere kdffrd meslikin ‘don ritget ve tesviesin saris makdereteliyesin. Rabbimiz telld ve tekaddes hazel: teofkatssamedéniyyesine machar buura émin. Fig ra sene 79° Seyhalislim Arif Efendi Ali Paga tarafdarlima kaviyyen iltizim eylemig idGine mebni bu tebeddalden manfe'll oman, Vazum gelmigtr, 4 fgbu 7g tari asinds sahulen ¢3 yozilmis sonra tashih edilmigtis, ‘TEZAKIR-I CEVDET 5 Rodos adasi'ndaki cebhiine bu kerre stikadan ates alarak schrin ekser mahallini ber-hava ve zelzelenin terk etmis oldugu Asir imndr: dabi bitin bacin imha etmig ve pek cok niifus telef olmustur. Bu esnida Bolgrad mes'elesi mevati’1_ bahs u miicddele di. Soyle Li rusyalular tarafindan mukaddema mikaleme-i konferansa ibréz olunan hudud haritasinda Yeni-Bolgrad’s géster- meyip Eski-Bolgrad’s géstermisler ve ol taraftaki bulgarlarm metkez-i idaresi olmak tizere Bolgrad sehrinin Kendisine Itza mundan bahs etmekle ve Yeni-Bolgrad epeyce ma’mdr bie gehir olarak merkez-i idare olmaga silih olmagla meclisi mukaleme- de ana musiade olunmus idi. Yeni Bolgrad’m yanundaki géliin ayagiise Tuna’ya munsab oldugundan Rusyali’nun bir ayagi yine Tuna’da olmak Mam gelmigtir. Halbuki konferansta mak- sade asli Rusyalu'y: Tuna’ya munsab olan sulardan teb"id oldu gu sarahaten ilim olunmus idi. $u hale gore Rusyalu konferanst igfal igin bir hile ctmig oldugu ve bu ise maksad-s sarih-i ahde monilaz dastuga tebeyytn eyledi, Ingitere ve Avusturya devletleri konferansta iin olunan ‘maksad sartha muvatik olarak ahdin ierdsiyle Rusyalu’nun bu gilden (eb'idini iddia etmekte idler. Fransala ise bu emada Rusya tarafina mail ve mecltb bulundugundan “Rusyalilar buna hile gareziple ve ikfl niyetiyle yapmadilar. Fakat kendilerince cura beydn etmelerigle Ronferansta dak biylece rulsat verily i Maaméfih maddmki bir ranlaglk olmuy artik bunun dcerine Rusya'ya terk olunsun ve ana mukabil Yelan-adast ile Catal-adas: dali Bofdan'a iléce olunmayp doiraden dogriya Devleti aliyy'ye terk olunsun” deyu tesviyei maslahata galsip bu siret Devled ali vililes hal maslahat géralmds ise de Sadr sabik zamamnda Devlet+i aliyye’nin Ingiltere ve Avusturya politikasinda bulunda- Bu beyn olimup bunun dzerine Ingiltere ve Avusturya devlet- Jeri dahi ilevilemig ve hélen Ingilterelt'ntn donasimast Bolaz'da ve Avusturya astkiri EflaWta sebat tere bulumag olmasiyle Resid Pasa selefinin meslekinde sebat etmege meebOr id ve mu- hharcbenin itdesinden herkes havf a telag tzere ii, Fans'te bir konferans akdine karar verilmekle beyne’ cif olan kejmekey bertaraf oldu, 6 TEZAKIR-L CEVDET Bu esnida Fuad Pasa hiriciye neziretinden tif edip Resid Pasa tarafindan ikna’ma calming ise de Fuad Pasa ‘stfismda srar ediyordu. Hattd Resid Paya huztrunda esbiba micibesinden babs ettigi aurada bir Latife soylemistir. Soyle ki ol vakit vizer’ bes ciftelerinin kaganda iki tufenbli gavay balunurdy ve miittehimler ile medyunlars dahi ekseriya birer (fendi asker alup Bab- serasker?'ye gitiriir ve oradan Ideim- gelen mahille génderilir ii. Fuad Paga buralan telmih ederek “Efendi mansiba ne fidest var. Fakat iki tifeni falas: olupo dai ‘nunun ign olmateir Ki bu memlekete mitthimi ydhud medytinu biver Niferki gotariyor. Vitkeldda iki hel ve sufat daki olduundan iki tifonkti ile gidjoria”” deyn sbylemig ii, Binden-alé-zilik mAh halin yirmi ikinci pergenbe gim Sadr-r sabik Ali Paga Hariciye ntzart ve Sadra exbak Giridli Mustafa Paga Mecalisi fliyyeye me’mtir ve Riza Paja Serasker ve VAsif Paya Hassa misiri ve Darbhor Resid Pasa Dersafdet ordusu msiri oldu, Ali Pasanm Mabeyn-i himayunda me'miriyeti b?icré stirleriyle beraber Babuali’ye gelerek me’miriyeti huzira Sadr Alide dahi icra olunmus ise de ige mGbageret etmeksizin isti’fiya ibtidar eylemistir. Bumum igin Ali Pasa hakkmda teveccihei padisaht mategayyir olarak pazartesi gina Mabeyn-i himayun feriki Edhem Paga ba-rotbei valay-i veraret Mariciye nizm. ‘olup meydanda strtinilp gelmekte olan miigkilita hisieiyyeyi yine eskilere sirtitmek tzere Ali Pasa ile Fuad Pasa dahi Mecilis aliyyeye me'mar edilmislerdi. Ingilterelt ile fran devleti beyninde tehaddiis eden maba- yenetin ber-taraf edilmesiigin Iran clgsisadriizam Resid Pasa'ya mricaat edip o dahi min gayr-iresmin tavassat ederek bu ema- da lngiltere elgisi Canning ile Iran elgisi Ferruh Han’ gériistir- mee ve miizakere-i maslahata girigdirmege muvaffakolmustur. Rebf'alahirin besine’ gtmit muharvire fakir Galata mahke- mmesinde: Mekke-pAyesi fermannnt alarak terfi’-i ratbe eylemistir. Paris konferansma Paris eleisi Regid Pagazdde Mehmed Cemil Bey me’mar olmagla kendisine tallimat gittirmek tizere birdderi Salih Bey maha merkumun on figined peryenbe glint Parise azimet evlemistir. Resid Paga Otedenberi tngiltere politikasm tutup Ali ve Fuad Pasalar ise Fransa politikasma meyl ile andan ayrslmslar TEZAKIR CEVDET 7 di. Ancak bu kerre Fuad Paga'nm infistlinde Fransiz elgisi “Bis adamnigten pukarlde iyi olde. Zira bir yolancr adam idi* denis olduga isitid Resid Pasa bu kerre Saddrete geldikte Fransa ve Avustarya, seféxetleri ni-hopmud gibi bir halde iken vakelay-i sAbskaya Jae yasen ierdatca am daha canhea bulduklarmdan anim bekasom arm eder oldular ve bu esnida Devlet-aliyye'nin unis dabiliy- yesine midahale olumamast ve Resid Paja'nin igine aryl rayip half dzere birakilmas ign Ingiltere ve Fransa ve Avus- turya sefiretlerine devletleri tarafindan emir gelmig oldugu riviyet olundu ve bu strada Paris'ten alman konferans haberleri- ne nazaran ber-vech-i balé ey-i bahs u mtinfza’a olan Bolgrad Rojidan’a ilave olunacagmdan baska Yilan-adas ile Tuna'nm agandaki siir cezair ve arézi dogrudan dogruya Devleti aliyye’ye terk ohmmast hustsunda Ingiltere ve Fransa devlet- lerinin ittifak eyledikleri anlagihp bu ise fevka'l-me’mtl Devlet-i aliyye’ye misid bir karar olduguna mebni Resid Paga’ca bir Dayak muvaffakiyet addohmmustur. Rebi'ulahirin on altmer pazar git ings. hitam bulan Fethiye nam kalyon-t hiimayémun bahre tenzili mukarrer ol- magla huztru Tazim gelen zevat davet olunmuglaridi ve mukad- dema bu misitd gemt resimlerinde bi'l-ciimle mecilis ads ve medi hillefisma varmea bil-ctimle riteb-i kalemiyye ashabt vet oluna gelmiy iken bir vakittenberi ratbelerin mebziliyeti hasebiyle ashab-i resmin tekesstirtine mebni Ali Paga'nun sade retinde ritbe-i Gla simfx evvelinden ve sudtiri izm ile biz Istanbul payeilerinden agagiss jskat olunmus idagimden bu def’a dahi o ustle riayet olunmus idi, tste bu raddede med’t olan zevat Tersinesi Amire'de te- cemmi ederek tesri€i hiimAyina intizar olunurken Fethiye alyon-1 hiimayunu kendi kendiye yerinden hareket ederek si limen ray-i deryaya inivermig ve fakat birkag kigi mecrth olup birkag kisi dahi telef olarak gemiye kurban oldular. Giinki Stedenberi kalyomlarm en Gist kats havuizda yapslmaysp deryiya indirildikten sonra inga ve ikmAl oluna-gelmig iken Fete hiye’nin t@ tst kat dahi yapihp afar basmagla ve evvelce ber~ rmu'tad high desteklerden bizilantalmdikta bitytk desteklerden a ‘TRZAKIR-L CEVDET ahi biris’ inlmagla kalyona anz olan bir hareketsi hafife stir desteklesi dahi kurip deryaya inivermigti, fstanbul kadist olan Tebflirdag moftisizeade Efendi ise buralardan bi-haber olmagla sibnince kalyonu meleklerin indir- mig olmasna karar vermig ve bunu yanmdaki ba’za 2evata s6y- emis. Ba'z-a aurefi dahi “Hoet bu kaljome melekler indirmiy elinak mubtemeliir, fokat isin igine gytan dai kansas olmaader Bi brkag Aiginin lelefine sebeb oldu” demi, Bu hildlde Kibnis cezivesinde cebhiineye stika istbet etmekle ba’ kesanm tele oldugu ist bar olunds. Karim muhrebesi bize buyuk bir ibret olup da kendimize geki dizen vermek Iizim gelicken bir garib sefahat kapilars acid, Gtedenberi harem-i htmayun kadinlan bir yere gap gezinez iken ol vakittenberi arabalar ile her yore gider oldular. Diledikleri sbi sefthat eder oldular. Hele manzére-i htmayun olan Se: rz Radin pek ziyade aginp tagrdi, Etwir w harekéty mfmmusa dokunur raddelere vard:. “Tahsisita himaydn masirifi rez merreye mukabil gelmediginden akdemee mahiye yirmi bin keseye iblag olundu, Halbuki Serfiréz Hanm'm bir sene zar- finda ettigi borg yiiz yimmi bin kescye bali olmus idi. Bu cihetle sardy-a humdyumun emr-i idaresi mimitin olmayacak bir merte- beye val oldu. Sultan Mahmud merhitmum zamaninda Saréy-a hamayun'un bi'l-ctmle mastrifi hig bir vakitte bin keseyi tecée vz etmez iken anclan sonra refterefteterakki bularak ber-vechi bala yirmi bin keseye iblay) ohanduiu hélde Sardy-s himayan’un aiyunu gunden gine bir stret-i fevkalddede tezAytd etmekteidi Hazinesi hassa nzin ve daméd- gchriyard olan Resid Pasa zide Ali Galib Pasa bu emada Hazine-i hassa’nm sekiz yitz bu kadar bin kese diydnu seafoodplus.infoyle bir giresine bakit masim haksi ply-i sahdneye ara u ihtdr ettikte “Ipinden idare olunsun, Olur biter yoliyle gidlsin® deyu cevab-s ali side olmagin Ali Galib Pasa maztarib ve mitehayyir kalarak bu babda pederi Resid Pasa'ya miraca’at ettikien haska genclii hasebiyle guna buna Hazine- hassa'nm abvalinden bahs ederdi, Halbuki Haai- ne-i hassa nezireti tarafindan miréca’at dtedenberi ancak dok- rudan dogruya Sarfy-1 hamayun’a olup Babuli'ye miiraca’at ila meyrebsi Gs sehriyart Iai, Hele Hazinei hassa’nin ahva~ linden hariede bahs ohmmas butin bitin muhalifi tab’ hit~ ‘TRZAKIR CEVDET ° mayun idi, Binden-ala-2alik reb?ulahirin yirmi sekizinci pergen- be tind Maliye nam Muhtar Pasa aal ile yerine Ticdret nézirt bulunan Safveti Pasa Méliye nazin ve Ali Galib Paga Meclisi all-i Tanzimat azaligma me’mir edilerck yerine Muhtar Pasa Hizined hasta nizar: ve Meclisi Tanzimat azdsmdan Hekim Ismail Pasa Ticaret nfzani oldu. Birkag senelerdenberi memalikei mahrisede tedaval eden nemge mangirlarmdan memlekete killi zarar olup ale'I-husis bu esndda bank teskili tckarrtr eder gibi oldugundan mecidiye alti yiiz yirmi besten def’aten ytiz on fige tenezzdl ettiti sirada nemge mangitlant yan yanya mesela on paralif. bes paraya iniverdi, Nasa kullf mazarrat verdi ve sebeb-i aslisi lede’t-ta- harri merhum Sekib Pasa Avusturya terctimanlarmm istid’ést Azerine tahrir ettirinis oldu tezkiresi simiyye ile rubsat vermis oldugu meydana gikmagla halk anm haklinda merhum yerine rmahrum Seki Pasa demege basladilar, Bank maddesi dahi viikelay-i silife zamanmda tekarrr eylemis ise de Resid Pasa ba'zx cihetlerine iligmekle hentiz mevk?-i bahs t. mOzikerede idi, Bu emda iki mes'ele meveu'-1 babs @ miizakere idi. Biri bir banka yapihp da mnudmelata sarrafiyyemizin slab maddest idi ki sirttu vikelay-i sdbika zamanmda karar derecesine gel- rig iken tebeddal vuku’a gelip Resid Pasa ise bunun ba’z- g- rrituna iismeklc ta’dili husisu mizakere olunmakta idi, Digeri demityollar yapuimak tasavvuratidi ki ckser-i mecdliste mevai?-1 bbahs idi, Fransizca route yol ve banqueroute? miiflis ma'nasina ol- ‘magia Kibnish Mehmed Pasa bu kerre bir Latif sbylemig idi, SOyle Ki “banque route banque route diye dive Dealet banqueroute olnasin” dems id. ‘Vakelay-1sitbika zamanmda yapilmis olan fena islerden biti dabi bu kerre meydana gikan Salahuddin cami serifinin kilise- ye kalbi mes'elesi idi. $éyle ki akdemce franszlara Kudsi scrif'de bir kilse binastigin ruhsat verilip ancak yerinin intihaba kkalmig idi, Fransizlar Salahuddin cAmi'ini isteyip ve goya ki orasm: bir arsa-i_haliye olmak tere ifade edip keyfiyet Kudts rmutasarrifi Kémil Pasa'dan islam olmmus idi, Kamil Basa 4 Metinde Gib geklindedi, 0 ‘TEZAKIR- CEVDET ise Dersadder’de iken Fransiz elgisi vastasiyle Rumeli beyler- beyiligi payesi ap buttn butin fransizlu olarak Kudis'e git- mig idi. Binden-aleyh ist'lam-1 mezkira cevaben ghy4 orast hali- yeten haliye mezbelelik oldugundan kilise ingismda mahziru yoktur deyu inhé eylemesi Gzerine arz tezkiresi dahi ana gore uydurularak irédesi bi'ttahsil fermén-1 Alf tahririnde Divan kalemi tereddid ve tasallab stireti géstermis ise de ister istemez yazdinlarak Fransiz elcisine verilmistir. Mezbelelile dedikleri mahall-i mubarek ise meshur Yusuf Salahuddin'in inga-kerdesi olan cAmi’-i serif olup minare ve sedir-i sliresi ‘meveud ve evkafi mirettep ve muntazam ve mitevellisi meydan- da idi, Hatta Kuds‘i serif’te sifi't muftisi ve Haremi serif seyhi ve ulema ve miderrisin ve sidat ve esraf ve Mescidsi aks Sahratullah- uzma c’imme ve hutebis ve sAir hademesi ve turuke aliyye mesdyihi taraflarmdan buna dair atabes ulydy-i hazret-i hilfe-penahiye bir kit'a arabiyya’L-ibére mahear gel- misti ki tercemesi xirde irid olumurt. MD Be Ya Rab isan buyardugen mekérim sicerine sona hand ve inet pledign ni'am 3 merdhim tizrine sir eric i ol nian edlitein Cell econ ce amm u dls vel-’metiic olan Deve alisye nn te ‘ydi ve saltenat-s senpyet géhénoin diedmdir, Alonde gira’ dri islém kaa ve pydar ve biyitullh olan cevémi? ve mesci:i mis amin muntazam ve berckard oldubga bu Declei ange inde rabbdniye ile mabfiz 0 masin ols énin Allahimme din. Bavded dyin ve tendegdes Dele alisy'den op Betulake mukaddesi srfin ahd list ve ma’ bei thir mnifin seksi oa led ve mies ae heb te eine ve stata ef te hademe-i meséid ve fakaré ve mutécirin era tebe aliyet mithdnee bu acl are ederim fi cemadfrnleh fh’ malk Saldhaddin Kudsigrfte ve matal- lexi Babs Huta'da‘ Baba Meryem kurbind Bin cdi? ve medreesinin binds kalim oe eve ve tell ve nexéreti Koullef Crllah Efendi celéea merit olarak bunlar Mel Salahadan’in zaman fehinden Ms mahzar tercimesi mavi bie Kida yazlt olarak defiere yapsy- ‘unger, TEZAKIR CEVDET n bu vaktadek cd becedyedlerinde olan endmir- liye ve seeds go iye ite nakyflannda mutasarrif olduklar ld bu kere of edi ve madreenin Latin eaifesne testi olunmasina dir frmdne’ Al sy ola. ve mane tuk- serif mukaddomd Idtin tdifesi yedinde olan kilise makille-i Bdb-t Hutta'da Baba Mayem kurbinde arsa olup kabl'efeth Idtin kilisei ikem e-idleu hai arsa olarak eseri bind mevetd ive de-hardb oldugu Ale metrik olduguna ve Kimsenin tasarrfinda olmadygina ve akdemce nan islam izrine bur museddsk eevdb dak gelmig idigine bind olunmius ve fransilara tstim Rslommaster. Hélbuki fronsizlar ant bu vec- hile inkd ep istldman cendbs dahi Kimsonin haberi olmaksizn gizlice anlar dilstlar: dzere olarak hakibat- hdl bu minodl signe digildir Belk mechér cdini? ve medresonin bindst meveud ve mibribtkebiri ve apis ve kapilarimn tzerinde ilid ve sir dls hadtdigysiolapanah- tartans daki bu dne dek bendegdn-a Devet-i aliye'nicin llrinddir ve ame merkum Melik Saldtuddin Kuds-i,gerif'i feth etitinde Dendegdn-s Dealeti aliyy'den clan Cérullah Eoullitf Efendi exlddinn ecddd-s ecdddina vakf eplemis olmasiyle eokafina anlar mutasarny olup imdmet ve tedis ve cibyet ve bevodbik gibi oecdif-i gedireigerfesi dai Rudi serffahdlisinden nice wend ve mesayih v0 esd ve eed belde ube lovinde olarak antar dak ced be-ced mutasarnflardr. Bu siete cém-i rnezkir Ui-raA’llah mescid olerak Molik Saldtuddin'n vakf (pledigi ech zere bu caktimize dek kaa’im elmagtur. Fakat Misir dish dvds kudsiyyei istld ettiginde asdhrini iskén iin bsla bind sina gi’ edip bind halfas ise Ratolik olmagla ol medrsei ve ct serifin ba’zr duvarlar: hedm ile taslarme alip kasla bind elms i Vabtdki eli sekie. senesinde Devleti aligye-i asmaniyye asdkiri terif ti ise de ol oakit Kudis-i serif mutasarryi dahi Mehmed Tayyar Paja olmagla herfizetkendiye arz olumup Tayyar Pasa dah ber-cech-i mesrah rerun bind kalfasomm medrese ile cdmi-i serif mechan ba'za dae varlarin: hedm eylemig oldutunu tabkik edicek ba'de'-keyf subi? ali inkd ve cami'-i serif meckirm M5 aN 18 “slay! muiinhedine olan duoarlarian hdlet-iildsina iret! ve iddesini andy aliyye-i mile keéneden istshd etmis ve ol vakit Tayyar Pasa’ nen bu istirhdia rehine Aaygizei babil olarak icrdy-i tedba zummanda irdded senigge sééur lage o dak tar ede. coli va? hile iddeedip hat haghnei Amiveden edit macktran bu temirinesarf cig sohoon dirt bin hv furusun deftrini takdim eplemis. ve defteri meckir of vakit edni'-i rmecktran masrafi olmak ize Rabil buyuradmus ia ve kezdlit Tayyar 2 TEZAKIR-L CEVDET aja medreseri mechirenin ahedr u dldt ve heresteligi mevedd oldu ifédesple sdddes rf@nygetlye olmak szere ete bindsrs dai is- tirkém edip al abit medrsei meckirenin dah rifa’tdergds olmak Weert sa’miri gin eli dokuz trikinde fermdn-s lt sdder mus i ve ginal mechir fermanlari kapdlarmn ve cémi'-i meckérun deter mestrfi- ‘onan ited olusmasina ve keel cdmi-i mezkir cb ve mibrdy ile aa'ima'l-bind mur yoksa anlar Kilda el? inka eter’ gibt harab vse madsr burasinn kgf i tabkikine inde seniye taallak epledigi sire hakikati idl necd-i Decleeialiyyede thir ol ve bu wehile ‘abkik burt sirette idsd stimme héjd bi Dele aliye 4 Shey Leal 5 Vaya buralarin fat olan MetikSaldtuddin’incéma ue medresesni kilise yopmak tzere franiclara ydhud huristvanladen Aidertifee teslim eee, Zina Condes udebiL-odcdd Kur én eri de PM pally Gl GAT gy Sl tele juny Mel ce tell Oty Laat di ee Leu 3 be el de afl EB ane Uy dae gf eee” Wl Sight bypwrmastir ve eferedmi-i mecktr babl'ifith Ailise tdi denileck olarca Asitane ale de dabé une emséli goktur ve stir Mendlikei manizye'de dahi bole hable'l-feth lise olen nice evi ve meseid vary. Frma'é-Alla ted i sass Haremeyn serifon ve ewel’Linbldeyn olan Betulah-s mukadds'de Maik Sex lauddinin Allah isin mescid eimipoldubu cd ile medrese igi ‘ahakhuk eledihte Devletsi alin bunlann Riliege tobeline rd olar amt. Mecktr cémi? ve medvesenin Pransaliza testi. hddisst vu uns a stkkines Beye mukaddes olan bendegines Dewet alise ve hebir Wt sagir ve sazt? a fakir tuner bu techile tsltmindistima? eden Affe mislimin dipdrs games gedid ve giriftérs hederi meatd dup ciimle ehli islamn kalbleri minkesir elmagte echalett hazihi tele teria mieses olan Betllak mukeddes'e ihixdmen edksfs merkin Melk Salahudéin'in suru micebince yine evcelki sthilerne tak olmak izere imi? ve medreserin hdlei esiyesine idde buvurulmasns Daleti alge’ nin ada elle e india aligysinden timid ve istrkém etmektedrler. Bu Declevi alipenin malftz. ve mieyed olmass dak ltr slakigeden mes°dl ve mutezara'd din ellahammme émin Fl emi so 3 Vine bu hustea daie Kudsi Serie Ebullatt evlédh tarafindan Beylikei-i divan-1 himayun Afif Beyefendi’ye arabiy- TEZAKIR-L CEVDET o yal ibare* bir mektub gelmekle ann dahi terciimesi zirde ityin olmur® Metis deletleri oldu izere Kaden serifde mahélle Bab Hutta'da Bata Meryem alepkisseim hurbinde hdin fétt-i merkim ue maffrin-leh cendi-r Melik Saldtuddin'in binds Kea'im ve meceid olan cdmi* ve medresesnin eoliget ve neziret ve onze tarsi Melk Salatuddin'in Kuds-i serfé feth ledigi vakitn td bu dne ek bé- cdmirei péaisiht ve bé-senadts or iye Cirullah Ebuldsf ealddinen ced booed tasargflannda oldu hdlde bu def'a mecktr cdi? Elk cdri-i meckir bu waite dk Mele Saldhuddin'in calf ettigh vch deere yine smescidbulunasstur. Fakat Misr visi diyarskudsiyyey isl eiginde ‘ir hgla Bndna sr’ edip ovat Rafa ataliktdifesinden olmagla med resi ini grifin ba’ zx dorlarm eden ve taglan ah ederek gla bind lemis di. Vabtihi asthe’ Deve alisye Kude-i erie gldiler ise ol vakt ell schiz sensinde Rudi serif sdlisibulunan merkum Mefmed Tayyar Pasay heyfisetarz olan o dah cdnii gerf-i meckinun baz dwsarlaryle medresnin ber-ech-i megrth hedm alums idiini lede't~ 2 Meaiue bu kelimeden sonra, majeaken mamtir elmer yaslins ve biltbue gli. * Bu terme mavi Kigida yank olarak deftere yapatmiimst, 4 ‘TTRZAKIR-I CEVDET aki bo'de-keyf inka ve cimi’i geri megktr dwwarlrn minhen dim olan mahéllerini ta'mir ile Si di 31, Ub komdkén itydam avdtyfa Decletei alizye'de istirhdn ettiginde of vakt bu istikma kab dd bugrulara sdder olan irddeisenisge muccbince Tayyar Pasa dahi of aeckle ta’ mir edi hat ta mirinehaztne- dren sksen dirt bin harus dar para hare ve deftri mestrféte takdim ederek cin meckéran nesirif-i binkypesi olmak izere abil. bigruinug id ve sine Texyar Pasa magkir medrsenin bifiet eduek kadar taslae ve herestelilert smencd old ifdeigte uf tehyesi olmak deere iddeten binds dak inkd ve istrhdm etmekle of vakit eli dokuz tarikinde bu veckile ry’? feigesi olmak izere medrese’ merkumenin ta'miriigin dah formin-s le sar cms id ve echdlatt-hiciti bu iki fermén ile cdi serifin te mivigesi dftrinin eydlorsan ibrdcina ve edit serif mechs nibh ve cudbuitekaa’imdI-bind myds yoke fiansclarn hile Jnhdlars gibi harab arsa maydh burasan Reif ve tahtkine inde senyge sddir old hilde hakikoti hl Deoleti aliye'e zr lar ve ldo ‘abi hdyd sme hash i Devt alive ¥yjlloy Wo Vai Kurds Aerin'de mansts oan \io' dan 9 de lall Ol ye Wy Gi ee MON ay eral fe PILED ane Lay mivedlarans bili den Saléhiddinin chi? ve medressini file yopmak dere ldtnlre teslim eee ve eger meckir mi? ve medrese babe fh hive id denilir ite Ayasofya gibi Asitanei alie'de dai. burun emsdl-i kestrest dup sir Menilit-i osmaniye de ise habe Leth kilise olan nice cerdmi oe resid vardi. Ferma’ de-Allah telld bunlarn hableLfeth olan hdl. levine idasine Deale-i aliyye misdade bigurmaz iken sdlish'l-Ha femagni'serffim ce eeli’l-Rbletom olan Besta’ omukaddeste fatihe’ mi Salahuddin clit hakianda buna teeate emipecei clevinyti alr. Kemdl-i refed seflat ve dha islémiyyenie nds sbgydnemizde musakkak ve mecctn olduguna mebnt cdmi” ve metiesei saléhny’nin ltin tifesine testi Bddisesi Acerine arleai bidet takdimine itisdr eledigimiz rekini ilmei devletnis olde orzo hli- mizin stdd-i snizyei mlibdneye tabdinisle yu embine-i mubérckeds deadns Devic aie hakkinda olan ediyei hayriyyemizden Risedér olmantz hubs merkamctsideoletinizden% nar efndin’. " Burada Kagidin iki santim kadar yeti kepmaytr, TRZAKIR- CEVDET 6 Elhésil mezbelelik denilen yerler Fatih Salahuddin hazretleri- rnin cami? ve medresesi olup minave ve ebniye-i stiresi mevetid olduga cimlenin ma’limu olmagla bunlarm diliseye tabviline lede’t-tegebbiis mahallindeki ehl-i islam kan aglamaga basladlar. ‘Ne gate ki verilen fermanm istirdad: kabil olmadi. Bundan dolays herkes Kamil Paja’ya la’net ettikleri sada vikeléy.i sibikays dai Janet ile yd ederler idi, Anlar ise Kamil Pasa’nm inhis: lizerine fermén-t aliyi idar ettirmig olduklar: beysnile tebriyesi zimmet ederck thmeti bitin biittin Kamil Page tzerine birakir- lardh. Nihayet Kamil Pasa Kudas mutasarnifhigmdan aal olimdu ve fi-mé-ba’d bir ist istihdam olunamadh, Air-i émrine kadar akran u emsili arasnda makdth olarak bakiyyei Omrina zillet ve hakaret ile gegirdi, Arasira fransiz seftretinden kendisinin istihdam igin tavassut olundu ise de Ammenin ‘tirdzsndan have ile artik bir taraf am istihdima cesaret edememigtic, Fi'lvaki? Salahuddin gibi bir biyok Atm ahuru olsa ana ridyet mukte- zAy-i insiniyyet iken cAmiini kiliseye tahvil ettiren hamiyyet- sizlerin istihddim goyle dursun yuzlerine bakmak eiz olmyacaga cay-i bahs u tereddad degildir. Devlet’in esi satveti Kaladi gibi erkémmim dahi evvelki sn u serefleri 7Ail oldu, Herbiri kendisine bir melee’ bulmak azere sefaretlerden birine dehalet ve iltica’ eylediler a GL) gull (15 Binden-ald-zdlik miidahelata eene- biyye alent sirette cereyin eder oldu, Devieti aliyye acma- cak bir hale geldi. Siyah gulam ve cevari yasaj bu kerre te’kid olundu, Gerakise hakkmnda eferci resmi bir yasak yok ise de Karadeniz sevahilinin muhafazas: igin Rusyalw tarafindan der- dest-i ins olan vapurlar yapilip da Karadeniz’de gezmege baslar ise artik tiseray-i gerdkise nakli dahi miigkil olacagy anlagild. Medine:i minevvere'de Mescidsi serif’ nebevi’nin muced- deden ta’mirine baslambp bu sirada ba'2 esitinin mahalleri tcbdil olunmak lazim gelmekle bu babda acib ihtilaflar auhtra gelmig syle ki motiler bir taraf ve asftb- kultd denilen firka bir taraf olmus idi. Esitin-i me’strenin yerinde ibkasi emarinde diye- ‘eck olmayup ammé hep direklere bunun ta’mimine Iizam ol- ‘madigi miftiler tarafindan beydn olunmus ise de ashéb-s kul takarm “Cimi-i srifin he’ etiilmet ildhtde kadimedir. Bir sechile bir 16 TEZAKIR-A CEVDET ver tay hab cmez” deyu sre ediyorlaridi, Bu firkanan mey- ‘dana gikmasina sebeb dahi Hasib Pasa idi ki orada vel ftikad ey ledigi kimesnelere kendi suldhinea ashdb-ginil de idi, Kaavide lisina sind olanlar dabi ashdl~ kulab dediler. Bunlarin re'sled Gifti fendi ite Ruft't Efendi idi. CifttBfendi yalnve ei kuldb- dan yini Hasib Pasa'nm itikadunca evliyécllahtan img, Amma Rufa'i Efendinatuk ve cerbezeli ve fazil bir 28t imis. Otedenberi mevaki'-i resmiyyede ibtida mafiler ve batdeha nakibillesrar siire tekaddam etmek Beldei tayyibe'nin esrifitmdan ken Hasib Paya orada iken ashabu kul firkasma shirinden ziyade rityet eder imig. Hatta Harem: serie bir oda olup orada teber. ‘ikatst seniyye hufeclumurdu, Bu kerre oluman insi"atta teberri ‘ta seniyyenin hifi igin bagka yer tchyie ve tahsis olandugun dan mezkdr oda dahi miceddeden ta’mir ve ina ile ba-berdt evladiyet vechile Rufi'? Bfendi’ye verilmis idi, Matiler ie “2h see sonra bu oda dab iti ildhtde hain oar. Hl Ruft't Bfendt bir iyi At ise de ofl sifehddandir. Orada igre eomege baslar” dey bu berdtm ref"inisterere Isba chniye-i fliyyenin ahvalini tahkik igtn Dari stra zasmdan Rasid Efendi me’mten ol cdnibe génderildikte yeine verilmig olan emir-namey simide dahi Babialinin echlinden ve dikkatsialiginden nasi tegrifite imahalliyye gézedilmeksizin ibtida Cifti ve Rufi't Bfendiler ve ba’deha Nakibulesraf ve ba’. dehit miler ve ba’dehd shire yazikp bu vechile shdas olunan tekaddim ve tcahhur ise mufiilere bad igbirdr oldugu gibi berikilere dahi badi-i gurur olarak Istanbul'ca kazanmag olduk- lars wkaddima Medine-i mimevverece dahi ytrdtmek istiyerek Gills tarikasma sill ile muftlere muhilefeteclerek hey’eti cAmitin kamilen kademine zahib olimuslar ve kendilerine birtakim tarafdar peyda ederck ashab-t kuldb deyu meydana ctkmujlar fakat ckseriyet yine miler tarafinds ii Bu misilla mesilde malftilerin sed meriyibiced olmak lazamgeli ise de Istanbul'da dabi Hasib Pasa itikadinda batt vevat bulundugundan “ekli zdhir ile eli bétin iMildf eimisler”™ engi verildi, Binden-aleyh ige ehemmiyet veriliek Iasimgcldi ve seyhillislim komajmda meclivi mahstis akd ile ige bir karar veriliege tram géstida. Bu busta daie suahillinden ug laa tazbata gelmis idi, Tkish bir me'Alde olup miifiler ile taraf. i ‘TRZAKIR- CEVDET n darlan tarafindan tanzim olunmus idi, Fakat temhirde bir yeni tekaddiim ve teahhur dafiyyesi tchaddus eylemig oldugundan iki niisha olarak yapip temhfr olunmus idi, Diger bir kavast dabi ashAba kulib denilen firka tarafindan yapulanss idi, Me hum Resid Pasa bu mazbatalar icdleten fakire terceme ettirdi ve ahp seyhtlislim konaginda akd olunan meclise gétird, Bu mecliste fetva-emini Refik Efendi ile fukahédan diger ba’z-1 zevat dahi var idi. Cereyan eden mizikeratm neticesinde ikisi ortasi bit sarete karar verildi. S6yle ki vaktdi saddette olan estitin me’str oldugu gibi ashab-1 kirim zamanindaki esdtin dal me'sir idbér olumup andan sonrast derece-i- me'striyyetten tenzil edildi ve bu vechile icray-i icébi zamminda_mahilline ya- zildi. Tziha mes'ele zamnunda mezkOr mazbata terctimeleri zirde frad olunur Gumadelahirenin on alone: carganba gin meshur Rifat Paya azim-i rab-r beka oldu. Gayet zeki ve nutku selis bir 24¢ ii, Fakat pek matclevvin ve miitereddid idi. Servet ve gas yerinde hinesi agik kisiczade bir hanedana Altsin idi, Fakat gayet harfsi ch u mansp olup vakt-1 mansibiyyetinde azil korkusu ve ma’atliyyeti zam&nmda mansup olmak telagesi ile bi-rahat idi. ECimesi nefis ve leaiz olup hatté halis ve ala bug daydan ekmek gikaru bir furun isletiriridi, Bunda glkan firanca- laya Rifat-pasa firanalas: derler idi, Hanesinin tecemmiilatr ve stir levazmin ala olup bu husista dahi slir dairelere Pik idi. Resid Pasa merbum bir gece haremli selamlikhi olarak ammn yah sida musifir oldu, Ol gece fakir dahi orada bulundum, Et’imesi fevka'lAde nefis ve leziz idi ve gece igerde disarda yitz bu kadar yatak yapildi camfesi ala idi, Gece herkesin odasinda abdest legen ibrik ve havlu ve pestemalma kadar levazimat- leyliyye mittheyya idi. Elhasil ol gece buyle bu kadar kalabahgy bilé-kustir agirladilar ve her gece sofrasmda buyuk kugak bir cok misafi leri bulunup ba'zan biyle gece kalanlar dabi bulunur ve ctmlesi Dilé-taksir agirlamar idl. ee tine ak Ge entree ere ce eae 10 ‘TRZAKIR-! CEVDET Merhoma misdrinileyhin bu Kerre vefatn gecesi bitkag zt ile birlikte Fuad Pasa’nm yaninda bulunduk, Cemiyyet vakela gin boyle bir zatm eksik olduuna Fuad Paga tees eger oldukta deddim ki “Bence bumun en tes edeek citi bigle bir agik kinenin kopanmasid Ki ficmd-ba'd aplmamak ize kapand. Vala oflu Rauf Beyefndi pederinin makamina haa’im olwr. Ldkin Digle bir ddiveyi ide edemez. Zird bandon sonra zaméve biple yelere misd'adeetniycetr ve Itonbulda mead olan ag héneler ep bipe apiimamak dzere kapansa gorchir. Iyte benim Istanbul'ca en ziyhde leessif igi knfiger budur”. Fuad Pasa bu sbatend takait et Ba'dehé arasra bunu sdylerdi ve {l-vaki? dedigimiz gibi oldu, Fuad Paja’nm vefaunda yine Ali ve Miah Mustafa ve Kamil Pagalar’m daireleri Kuiside idi, Andan sonra anlar dabi kapandi ve Istanbul'da bayle hanedan evleri kalmadh. Sanki Istanbu! bit gizel ba¥ge olup bu daireler dahi ann gizel cigekleri id, Bu sigekler bid hazan ile soldu, Istanbul giz mevsiminde yalm Yesillkten ibaret bir cayrr gibi oldu, Elhisi! Rifat Paga'nin ter. cemesi hali mufassalan tarihe kayd olunmaga s4yandie. Ofla Rauf Beyefendi’ye mUrdca’at ile ikmali himmeti bergizide-i fanlinelerine menuteur. Gelecek mevsimei baharda musammem olan sir-i hima yunda ber-mu’tad vizerdnm heday4 takdim etmelesi liar gelip hAlbuli vuzerdda evvelki iktér olmadigi gibi nezd-isarrafands dai ftibarlan kalmadigindan bir haylisinin rezilet goster- meleri melhiz ve ciimlesi murtarib iken wyn-1 kerdmet kabilin- den olarak bu kerre heday& takdimi resmi taraf padisdhfden aly ohmnmagla vizerd manbasit olmuslardw Bu esnida Hazine kethudast Mehmed Bey emanat- mite berrike Azcrindeki mOcevher&ts ahz sitkat ctmig. ve buton acin izini gayb etmek zere emanat sardy-1 hamayundaki kuyuya ve ba'zilanm Saray-burmu'ndan akindiya aumiy deyu hl islam arasinda her tarafta bie kil d kaal zuhdta geldi, Rum Jar beyninde dahi hazret-i Yabya'nim basin tas ki murassa olarak Hazine’de mahfuz imig bu kerre zayi oli ve Kostantin'in Fasih’c teva’ olunan seyfi ki eméres zabt u rabta Istanbul img © dahi iz8'a edilmi gibi sézler sbylenir oldu, Bu havadis herkeve bated endige ve hatta Zat SAhdne'ye dahi badii telase oldu, Binden-aleyh cumide'ssdniyenin on dokuzuncu giimit Mehmed ‘TEZAKIR-L CEVDET » Bey hanesinden kaldinhp Saray-1 htimayun’da habs edildi ve KAffe-i vazer& TopkaprSarayr’na davet ve ihzar clunarak ema- nat: miteberrike ziyaret ettirildi. Eméndttan higbir seyin vay? olmadifn gOraldi, Fakat Mehmed Bey Sultan Murad’in ingickerdesi olan cm?’ serfi kaldnmas ve surre ile geen ip ve drt gibi bo'z-t zevitidi bohgalar ile kuyuya ve denize atms oldugu anlagds. Ne gare ki beyne'n-nas pek fend siretie erdcifin Cekewviiniine sebeb oldu. Meger igin sure u hikmeti bu imig ki Hazine kethudas. Gtedenberi Enderun agalarmmn eskilerinden intihab ve ta'yin oluna-gelmig iken Mehmed Bey ustii attkaya muhalif olarak haricden getirilip Hazine kethudast nasb ile folarm anerine fos cleak falar gage giihion bag Mehmed Bey hod-re'y ve hod-pesend bir adam olup agalar ise ceski gordp bildiklerinden ayrilmaz bir eema’at olmalariyle Meh- med Bey'in Adet-i kadimelerine mubdlif etvar u girdarmdan nichosnud olduklarn halde Mehmed Bey Hazine-i himaydn'y tathir etmek tizcre birtakim zevaidi def? etmek kaydiva dllgerek “Fler sene sure ile gelen iti ve anlarin bez sargilan gibi seyler brikip falyor bunlart ne yapmals” deyu saray hacelerinin birinden lede’s- sual o dahi “Kuguya yihud denize attomale” demis. Mehmed Bey dahi bunlarm ba’asim kuyuya ve ba’zasim denize atwermig Jyte bunun tzerine saray ajalani amm aleyhine Jayam ile taraf taraf guft & giya badi ve béyle giekin havadisin zuhdruna mi- eddi olmuslar. Binden-aleyh recebin ikinci cumartesi giinti Meh= med Bey milebbeden kal’e-bend olmak tizere vapur-1 mahstis ile Kibriva génderildi, Alemde rahat ister isen “det etme ddete nuhdlefet etme” deyu sdylenen séatin surr w hikmeti bu bibda dahi zahir oldu. Girid’de morted olan ve olmakta bulunanlar haklarmda cegergi tebdil-imekiin ettiilmek us ittihaz olummug_ ise de bunun arkas igleyip kil t kaal dahi tekessir eyledinden bu bibda ittihizt lizim olan usthin istifsirma dar Girid vali Veli Paga’dan varid olan tahrirat isbu mah recebin om besinci perjenbe giimt Jardat oludukta ma’hud islahat fermanina nakli keldm ohmmagla Seyhalislam Arif Efendi “Masclod sarige asla 4 Bu clmleden vonra hayiye olarsk “ov bu sai Sulton Gitsd dati Fala” sbacesi Yass ite de sonra silt 0 ‘TEZAKIR- CEVDET tagayyiir etmedi. Yine te’hir cezd kabilindendir. Yaimz mukaddemd mihteatlern tid igi in sii tami ound, Bun nazar ge de aris yok” demekle Sadrteam Resid Pasa “Nazar sede bun Jarin farks yok imis. Bununla an-astl islémdan olanlarin irtiddcina dahi ir apn apg oldaginda dati gabe vor mdir ve bu male ypler bu fermanden sone zukir ebmigor mut” demig bumun twerine Kibnsh Mehmed Pasa “Zeniret oldufindan ndjt bu yola mechtriyyet hast lds” deyicek Resid Paga “Sizin indinizdehi caret benim indinde amisellem defildir” demetin Kabrsl: Mehmed Pasa tekrar keldma fifa ile “Ditoa-i Aorupa ol vakit bize eer sic bu suser-i ma’izeyihen- Ailifinizden ord etmexiseniz soma knferasta miele lunar ve akde idhdl kalinur demigler idi* dedikte Resid Pasa “Burada sifferd ile akd alunan maclsler konferans del miydi ve soma akde girmedi mi. Hem de dort gin caret var demesile bu makdle wns mi? azcama_ yr ri. Bile solerde eps haom bulnp da vd: hal olmak erm gelirdi” demekle miibahaseye arrz olan harareti def? igin Misirl: Kamil Pasa “Hfendim, Rifat Pasa'mn bu babda bir sizii vardsr ki eer paphrgima soler iy ise ma’ zn de gaderalim ki anlar da hissedéra me- ‘err olsunlar ve eferfona ise anlar da bu foalitan hisse-mend etme ‘egil miyic der ii. Lakin bu hususlarda hatd ola, Herne ise yine hep Umidimiz fendimizdendir, Yine ierd?étinda ba’z-s mertebe ta’dil olursa sigden olur” deyu Resid Pasa’y: yumusatmastir. Bu sirada Fuad Pasa ba'za mertebe ceva sadedinde olrmig je de nihdyet aciz kala ve bu mecliste Ali Paga bulunmadigene dan ablan itiraz taylarma hep Fuad Paga hedef olarak pek ziyide skalmy ve fena strette bozulmustur, Resid Pasa. ye elma gz ile “Bir see akdem Vipana’dabi Bonfransa dah hse tiyan imtiydedte sic var id amd alms intivdct-s mechebiye idk Sonrakihararda bir de intiyéed-s politiboye gts. Iste bu fnathlar dp bu Uifizdan zur cimedi mi Fuad Paya dediktc Fuad Pasa “Burl andan oldu. Ancak dit eas davel-i Aorupa hendi mipdnelerinde Aararlagtrlar ii” dermekle Resid Pasa “Ya ben aara bu hakle da sermon: ki ize dir oan gyi hig bize srmadan kavarlagralar” dernig ve Fuad Pasa “Anlar bize eer siz buna riza gistermez iseniz biz kendi sendimize ak sulk elerie” dedikte dabi Resid Pasa “Yok cengi be saber afc sult de beraber etmek ahde abt elunmas ii. Buna demelri 4ildfn abd ofur™ dey cevab vermis ve Fuad Yaga dai siktit eumigti. Maamafih yine mebhtstn-anh olan meselenin iste TEZAKIR CEVDET a Jil saltamat ihlal etmemis oldugunu nfzikine ve hakiméne isbit igin “Aorupa'ca daki ba’ zx deletler katlilik e protean gibi tumir-x mezhebiyye iddidariyle diger devletler tebdalanin hubs rmechebielerine Ranshklan. ue bu yolda siz siyedikleri carts” dedikte Gividli Mustafa Pasa “oct ammd anlay ahd allonda degilir. Biz fee manlynz. Ad ile baghyrz. Cebren yaptrdrlar” deyu mukabele eylomigtic. Ali Paga pek siyade istibdda mAil oldugundan bu misilla mizikeratta ma'zilini bulimdurmak istemeadi, Hatta mebadi rmuharebede ig yz kgiden mirekkep olarak meclisi umduniler kd olummasina ftiréz eylerdi. Oyle Ug yz kigiden mirekkep ‘meclisi umémi akdi miinasib olmasa bile biyle umdi-s mu'aze zamada esr kavimden kimese ile m(izakereye tenezzil etmiyerek ug bes kisi ile hod be-hod béyle hukuk-1 milletten olan mevadd-: cesimeye karar vermek dahi pek yolsuz ve bi- yk cesiret idi. Sonunda biyle itirdzéta hedef olarak hacdlet gckmeleri umatir-t tabi'iyyedendis, Ali Pagabu def'aki sadaretinden heniz az) olunmamyy ‘ken bir gece meclisinde bulundum. Béyle kalabalke meclise ‘i i cerh sirasmnda “Cendb.t Hak bu millet ve memebatin beg ale Kgigetovd etmis. Antar hall @ akd-s umirs decetedivermeidie” dedikte fakir bu mertebe istibdadi sevmedi- imden sult ettim. Sukitumdan hilaf re'yde bulundugumn anlach, Ta’abbits eyledi. Fuad Pasa anu kadar istibdtda mail defil idi, Lakin bu misilla hususlarda gfresiz ana momasit eylerdi Receb-i muazzamm yirmi bitincl garjanba. gina Sami Pasa’ya Maarifi umimiyye nezareti ve Meclis vAlé adsmdan Sevket Beyefend'ye ritbe-i veziretle Meclisi Tanzimat dais ve De'ivi nazim Omer Gemal Bfendi’yi Meclisi vald AzAlijy ve Velik Efendiye De’avi nezareti ve Meclisi val Aztsmdan Mumtaz, Efendi'ye rlthe-i bald ve uhdesi aciziye Meclisei Tan- zimat Azalyin tevcih buyuruldu. Ol vakte kadar Mecliti alii Tanzimat &abgi vikela ma’ zallerine ve dier ba’z- vozerA ve suddra mahstis ve mamhasit fken fakir Mekke-i mikerreme payesinde bulundugum bale kaynağı değiştir]
yılında Encümen’de bir Osmanlı tarihi kaleme alınması kararlaştırılmış, yılları arasındaki bölümü yazmak görevi Ahmet Cevdet Efendi’ye verilmişti. O sırada Tanzimat Fermanı’nı kabul ettirmek üzere Mısır’a gönderilen sadâret müsteşarına eşlik etmesi istenmiş olan Ahmet Cevdet Efendi, bu seyahate rağmen çalışmasını aksatmadı; diğer üyeler henüz kayda değer bir çalışma yapmamışken kendisi dönüşünde üç ciltlik çalışmayı tamamlayıp yılında padişaha sundu. Bu çalışması, “Süleymaniye pâyesi” ile ödüllendirildi; böylece yüksek müderrisler sınıfına girmiş oldu.
Ahmet Cevdet Efendi’ye yılında devletin resmi tarihçisi olarak görev verildi, bu görevi on yıl sürdürdü. "Tarih-i Cevdet" adıyla şöhret bulan on iki ciltlik eserinin geri kalan bölümlerini yazdı; eserin son cildi ’da yayınlandı. Ahmet Cevdet Efendi, bir yandan da zamanın siyasal olaylarını anlatan “Tezâkir-i Cevdet” adlı eserini de kaleme aldı. Ayrıca hayatının daha sonraki bir döneminde peygamberler tarihini anlatan altı ciltlik “Kısâs-ı Enbiyâ” adlı eseri yazmıştır.
Evliliği ve Çocukları[değiştir kaynağı değiştir]
İlk tahsilini Lofça’da yaptı. Büyükbabası Hacı Ali Efendi’nin yardımı ile tahsiline devam etmek üzere yılında İstanbul’a geldi. Fatih Camii’nde medrese tahsiline başladı. Bu arada, matematik, astronomi, tarih ve coğrafya gibi ilimlerle de uğraşarak kültürünü arttırdı. O zaman çok meşhur olan Murad Molla tekkesine tatil günleri giderek Farisi öğrendi ve Mevlana’nın Mesnevi’sini bitirdi. Divançe’sinde bulunan şiirlerin çoğunu bu tekkeye devam ettiği sırada yazdı. Öğrencilik yıllarında ayrıca takip ettiği derslerle ilgili olarak kitap yazdı ve kendisi de ders verdi.