Acth Düşüklüğü

ACTH (adrenokortikotropik hormon) kortizolün üretimini uyaran bir hormondur.
Kortizol ise; glukoz, protein ve lipit metabolizmasını düzenlemede, bağışıklık sisteminin yanıtını baskılamada ve kan basıncının korunmasında önem taşıyan bir steroid hormondur.
Kortizol düzeyleri düştüğünde ACTH yükselmekte, kortizol yükseldiğinde ise ACTH düşmektedir.
ACTH, hipofiz bezi tarafından üretilmektedir. Beyinde bulunan hipofiz bezi, vücut içi sistemleri düzenlemek için organlar, dokular ve diğer bezler üzerine etki eden hormonları üretmek için birlikte çalışan ve salgı bezleri ağını içeren hormonal sistemin bir parçasıdır.
Kanda kortizol düzeyleri düştüğünde hipotalamus bezi kortikotropin salıcı hormon (CRH) üretimini uyarır. Böylece hipofiz tarafından ACTH üretimini arttırmakta, sonuçta her böbreğin üstünde yerleşik küçük organlar olan böbrek üstü bezleri uyarılmaktadır.
Hipofiz veya böbrek üstü bezlerini etkileyen rahatsızlıklar da, ACTH düzeylerinde yükselme veya düşme görülebilmektedir.
Akciğer de gelişen bazı tümörler de ACTH üreterek kortizol konsantrasyonlarını artırabilmektedir.

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz.Soru sormak için tıklayın.

Popüler Blog Yazıları

ACTH hormonu düşüklüğü veya yüksekliği bazı hastalıklara neden olmaktadır.

ACTH Nedir?

Vücudun metabolik olaylarının gerçekleştirilebilmesi için oldukça önemli olan hormonların her biri kendilerine özgü mekanizmalara ve görevlere sahiplerdir. Bu hormonlar arasında çok önemli olan hormonlardan biri ACTH hormonudur. ACTH hormonu hipofiz bezinden salgılanmaktadır.

Adrenokortikotropik hormonun kısaltması ACTH’dır.

ACTH hormonu vücutta bulunan kortizonun seviyesini dengede tutmaktır. Kortizol isimli hormon böbrek üstü bezlerinden salgılanmaktadır. Kortizol şeker ve tansiyonu dengede tutar. ACTH hormonu da bu kadar önemli görevi olan kortizol hormonunun kendisini dengede tutar.

ACTH Normal Değerleri Nedir?

ACTH hormonunun normal değerleri yaşa, cinsiyete göre değişmektedir. ACTH hormonu testi yapılan hastane ve laboratuvar şartlarına göre de normal değerler değişebilmektedir. Fakat genel olarak kabul görülen normal değerler ACTH hormonunda aşağıdaki gibidir:

Yetişkin kadınlarda ACTH değeri: 5 ila 27 pg/ml

Yetişkin erkeklerde ACTH değeri: 7 ila 50 pg/ml

Çocuklarda ACTH değeri: 7 ila28 pg/ml

Ergenlik döneminin sonlarında ACTH değeri: 2 ila 49 pg/ml

ACTH Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

ACTH testi sonucunda ACTH değerinin yüksek olmasının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

- Doğuştan meydana gelen böbrek üstü bezlerindeki yetersizlik durumu

- Böbrek üstü bezlerinin kortizol miktarını yeteri kadar üretememesi (Addison hastalığı)

- Endokrin bezlerinden bir veya daha fazlasının normalden çok daha fazla çalışması durumu

- Endokrin bezlerinde tümör oluşumu

- Cushing sendromu (bir tümör olmaksızın hipofizdeki aşırı hormon üretimi)

- Ektopik Cushing hastalığı (nadirende olsa pankreas, akciğer, tiroid gibi organlardaki kanserin hormon üretimini arttırması)

ACTH Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

ACTH hormonunun düşük bir seviyede olması kortizol hormonunda artış meydana gelmesi ile oluşmaktadır. ACTH hormonu salgılanması, kortizol hormonunun üretimini de uyarmaktadır. ACTH hormonunun düşüklüğünün bazı nedenleri de şu şekilde sıralanmaktadır:

- Kullanılan bazı ilaçların hormonlarda oluşturduğu yan etkileri

- Hipofiz bezinin normalde daha az çalıştığı hastalıkların varlığı

- Hipofiz, hipotalamus veya böbrek üstü bezlerinde tümör oluşumu

- Hormon baskılayıcı ilaç kullanımı

- Hipofiz bezinin ameliyatları, hipofiz bezi radyoterapisi

- Hipofiz bezinin herhangi bir nedenle travmaya uğrayarak hasar görmesi

- Sepsis

- Hipotalamusta meydana gelen yaralanmalar, enfeksiyonlar veya hipotalamusta radyoterapi tedavisidir.

Addison Hastalığı Nedir?

Addison hastalığı, böbreklerin üzerinde yer alan böbrek üstü bezlerinin ürettiği kortizol ve aldosteron hormonlarının yeterince üretilememesi nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Hormonlar dokuların veya organların işlevlerini kontrol ettiğinden, hormon düzensizlikleri insan vücudunda birçok hastalığa ve rahatsızlığa neden olur. İnsan vücudu geçirmiş olduğu hastalıklarla, yaralanmalarla veya stresle mücadele edebilmesi için birçok hormon salgılar. Kortizol hormonu da insan vücudunun strese karşı gerekli tepkileri gösterebilmesinde önemli bir rol oynar. Ayrıca kan basıncını, kalp fonksiyonlarını, bağışıklık sistemini ve kan şekeri seviyelerinin de korunmasına yardımcı olur. Aldosteron hormonu ise kandaki sodyum ve potasyum dengesinden sorumludur. Bu da böbreklerin kan hacmini ve kan basıncını etkileyen idrar olarak çıkan sıvının kontrol edilmesini sağlar.

Addison hastalığı primer adrenal yetmezlik olarak da adlandırılır. İkincil adrenal yetmezlik olarak adlandırılan hastalık ise beyin tabanında küçük bir bez olan hipofiz bezinin kortizol üretmek için adrenal bezlerini aktive eden yeterli ACTH hormonunu salgılamamasıyla ortaya çıkar. Addison hastalığı nedir sorusunun cevabı kısaca bu şekilde yanıtlanabilir.

Addison Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Addison hastalığı belirtileri nelerdir sorusu fazlaca merak edilmektedir. Addison hastalığı nedeniyle ortaya çıkabilecek birçok belirti vardır. Ancak bu belirtiler çoğunlukla bir anda ortaya çıkmaz. Tam aksine hastalığın ortaya çıkmasına sebep olan bezlerin yavaş yavaş işlevinin bozulması ile birlikte belirtiler zamanla kendini gösterir. Addison hastalığının en yaygın belirtileri arasında;

• Sancılı karın ağrısı,
• Kadınlarda adet dönemlerinin anormalliği,
• Çok fazla tuz tüketme isteği,
• Depresyon ve stres halinin sürekliliği,
• Bağırsak düzeninin bozulması ile birlikte gelen ishal,
• Ayağa kalkarken baş dönmesi veya buna bağlı olarak mide bulantısı,
• Vücudun dengesinin bozulması ile birlikte ortaya çıkan iştahsızlık,
• Düşük kan şekeri ve düşük tansiyon,
• Kasların zamanla zayıflaması,
• Vücudun soğuğa duyarlı hale gelmesi,
• Herhangi bir diyet yapılmamasına rağmen kilo kaybetme,
• Aşırı yorgunluk hali yer alır.

Bazı anormal durumlarda (yaralanma gibi) hastalık veya yoğun stresten dolayı semptomlar oldukça hızlı bir şekilde kendini gösterebilir. Bu durumda addison krizi olarak da adlandırılan böbreküstü yetersizliği adı verilen ciddi bir durum oluşur. Böyle durumlarda acil müdahale gerekir, aksi takdirde şoklar veya yaşamı riske edecek durumlar gelişebilir. Addison krizinin bilinen belirtileri ise,

• Zihinsel olarak çok karışık duygular içerisinde olmak, algıların zayıflaması
• Dehidrasyon,
• Aşırı zayıflık,
• Uyanık kalmada güçlük çekme veya bilinci tamamen yitirme,
• Yüksek ateş,
• Nefes darlığı,
• Şiddetli kusma ve ishal,
• Bel, göbek çevresi veya bacaklarda ani ve şiddetli ağrı,
• Sürekli bayılacak gibi hissetme olarak sıralanabilir.

Bu durum oldukça ciddidir ve vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

Addison Hastalığı Neden Olur?

Addison hastalığı, vücudun bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarına saldırmasıyla birlikte ortaya çıkan otoimmün bir rahatsızlıktan kaynaklanır. Addison hastalığı olan insanların bağışıklık sistemi, kortizol ve aldosteron salgılayan adrenal bezlerin dış kısmına saldırır. Bu da hastalığın ortaya çıkmasına sebep olur. Ancak hastalığı tek sebebi vücudun kendi bağışıklık sisteminin bu bezlere saldırması değildir.

• Adrenal bezlerin yaralanması,
• Tüberküloz, HIV, AIDS ve mantar enfeksiyonlarına bağlı tüm enfeksiyonlar,
• Adrenal bezlerinin işlevlerini etkileyen başka bir bölgede meydana gelen tümör,
• Adrenal bezlerinde meydana gelen kanamalar,
• Böbrek üstü bezlerinin başka bir hastalıktan dolayı cerrahi müdahale ile alınması,
• Dokularda ve organlarda bazı proteinlerin anormal olarak birikmesi,
• Genetik kusurlar,

nedeniyle de addison hastalığı ortaya çıkabilir. Hastalığın neden ortaya çıktığı ancak detaylı bir teşhis aşaması ile birlikte mümkün olabilir.

Addison Hastalığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Addison hastalığının teşhisi konusunda izlenen birtakım prosedürler vardır. Öncelikli olarak hastanın sağlık öyküsü dinlenir ve semptomlar gözden geçirilerek fiziksel muayene yapılır. Ciltte bulunan koyu lekeler bir sonraki aşama testlerine geçiş için ipucu olabilir. Daha kesin bir sonuç elde edilebilmesi amacıyla kan testleri yapılır. Kan testinin amacı kanda bulunan sodyum, potasyum, kortizol ve ACTH seviyelerinin ölçülmesidir. Bu maddelerin kandaki seviyesi hastalık hakkında doktora ipucu verir. ACTH stimülasyon testi adı verilen, yapay bir ACTH enjeksiyonu yapıldıktan sonra vücuttaki adrenal bezlerinin çalışmasını test eden bir teşhis yöntemi de kullanılabilir. İşlemden sonra adrenal bezlerin düşük seviyede kortizol üretmesi, bezlerin doğru ve gerektiği gibi çalışmadığı anlamına gelir. Ayrıca adrenal bezlerde kalsiyum birikintilerinin tespiti açısından röntgenler de kullanılabilir.

Son aşama olarak da bilgisayarlı tomografi bir seçenektir. Bilgisayarlı tomografi ile X ışınları yardımıyla vücudun görüntülenmesi sağlanır. Adrenalleri veya hipofiz bezlerini görüntülemek için BT taraması kullanılır. Böylece vücudun bağışıklık sisteminin böbrek üstü bezlere herhangi bir zarar verip vermediğinin teşhisi yapılabilir.

Addison Hastalığı ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Addison hastalığı ile birlikte ortaya çıkan semptomlar çoğunlukla bir anda kendini göstermez. Bağışıklık sisteminin kendi vücuduna saldırması nedeniyle yavaş yavaş ortaya çıkar. Bu da aslında hastalığın teşhisini ve tedavisini zorlaştıran bir durumdur. Yine de insanların vücudunu iyi tanıması ve en ufak değişiklikleri bile ciddiye alması hastalığın erken teşhisini sağlayabilir. Kadınlarda adet döngüsünün düzeninin bozulması birçok hastalığı işaret edebilir ancak addison hastalığı ile birlikte ortaya çıkması da olasıdır. Zaman zaman ateşin yükselmesi ve tansiyonun düzensizliği de addison hastalığı ile birlikte ortaya çıkan yaygın semptomlar arasında yer alır. Bel çevresinde ve böbreklere yakın noktalarda ortaya çıkan ağrılar ile bu ağrıların vücuda yayılması da yaygın semptomlar olarak öne çıkar. Bu semptomların ciddiye alınarak vakit kaybetmeden muayene olmak tedavi için oldukça önemlidir.

Addison Hastalığı Nasıl Geçer?

Addison hastalığı nasıl geçer sorusunu doğru yanıtlamak için tedavi yöntemlerini bilmek gerekir. Öncelikli olarak erken teşhis tedavinin başarılı olabilmesi için gerekli bir durumdur. Bu nedenle insanların vücudunda ortaya çıkan anormal bir durumun ciddiye alınarak muayene olmaları gerekir. Addison hastalığının tedavisi için en yaygın tedavi yöntemi salgılanmasında eksiklik olan hormonların vücuda dışarıdan takviye edilmesidir. Kortizol üretmekte zorlanan vücuda destek olarak uygun ilaçlar reçete edilebilir. Eğer hastalığın sebebi aldosteron eksikliği ise buna uygun ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Doktorlar duruma göre gören hastaların yoğun aktiviteler sonrasında daha fazla tuz tüketmelerini isteyebilir. Sıcak ve nemli havalarda da daha fazla tuz tüketimi gerekebilir. Ayrıca acil durumlar için hastaların yanlarında enjekte edilebilir kortikosteroid bulundurması gerekebilir. Bu enjeksiyonların kullanımı konusunda gerekli bilgilendirmeyi tedaviyi gerçekleştiren doktor yapacaktır.

Addison hastası bireylerin aynı zamanda stresten de uzak durması gerekir. Çünkü tedavi sırasında stres seviyesinin yükselmesi hastalığın durumunu kötüleştirebilir veya tedavinin işe yaramamasına neden olabilir. Bu nedenle psikolojik destek de faydalı olabilir.