Kuduz Belirtileri Ne Zaman Çıkar

Kuduz Hastalığı Nedir?

Kuduz hastalığı, hayvanlardan insanlara geçebilen zoonotik bir hastalıktır. Viral bir hastalık olan kuduz, memeli hayvanların sinir sistemlerini etkileyerek ölüme neden olabilir. Enfekte olan bir hayvanın ısırığı ile bulaşan kuduz virüsü, birkaç hafta içerisinde belirti gösterebildiği gibi birkaç ay içerisinde de semptomlara neden olabilir. Bu durum kuduz virüsü kapma riski olması halinde kişilerin derhal bir sağlık kuruluşan başvurmasını gerektirir. Erken teşhis ile tedavi edilebilen bir hastalık olup tedavinin gecikmesi halinde ise ölümcüldür.

Kuduz virüsü bir RNA virüsüdür ve vücutta iki farklı şekilde yayılabilir. Vücuda alındıktan sonra periferik sinir sistemine girerek beyne doğru ilerleyebilir. Periferik sinir sistemi, bir diğer adıyla çevresel sinir sistemi organlar ve uzuvlar ile beyin arasındaki iletişimi sağlar. Kuduz virüsünün periferik sinir sistemine girmesi ile belirtiler, daha hızlı şekilde açığa çıkabilir. Diğer bir ilerleme yöntemi ise konakçının güvenli olan kas dokusu üzerinde çoğalması ve ardından yayılması şeklindedir. Kas doku üzerinde yayılan virüs, kaslardan sinir iletimi sağlayan nöromüsküler kavşaklar başka bir deyişle sinir-kas kavşakları ile beyne ulaşır. Sinir sistemine girmeyi başaran virüs beyinde akut inflamasyona yani iltihaba neden olur. İnflamasyonun oluşması ardından kısa süre içerisinde koma ve ardından ölüm gerçekleşir.

Kuduz hastalığı iki tipte görülür. Öfkeli veya ensefalitik kuduz olarak adlandırılan birinci tip, insanlarda görülen kuduz vakalarının %80’ini oluşturur. Bu tür kuduzlarda kişilerde hiperaktivite veya hidrofobi gibi semptomlar açığa çıkar. Paralitik bir diğer adıyla aptal kuduz tipinde ise kişilerde felç oluşumu görülür.

Kuduz Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Kuduz hastalığı ile ilgili merak edilen sorulardan biri “kuduz hastalığı nasıl bulaşır?” sorusudur. Halk arasında özellikle sokak hayvanlarından bulaşma endişesi duyulan kuduz hastalığı, genellikle enfekte olan köpeğin ısırığı veya çiziği ile bulaşır. Dünya üzerindeki kuduz vakalarının %99’u enfekte köpeklerin ısırığı nedeniyle görülür. Genellikle, sokak köpekleri tarafından ısırılma veya çizilme vakalarının sonucunda görülür. Köpeklerin düzenli olarak aşılanması ile kuduz virüsü taşıma risklerinin önüne geçilebilir. Ancak aşılı olmayan köpeklerin kuduz virüsü bulaştırma riski yükselir. Köpeklerin yanı sıra; yarasa, rakun, çakal, kokarca ve tilki gibi hayvanların ısırığı ile de kuduz bulaşabilir. Memeli kemirgenlerde de nadir de olsa kuduz virüsü bulunabilir.

Kuduz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Kuduz hastalığı, virüsün konakçıya bulunduğu evreye göre farklı belirtiler açığa çıkarır. Beş farklı aşamada gelişen hastalığın evrelerinin ilerlemesi ile ciddiyeti artan semptomlar gözlemlenir. Bu aşamalar şunlardır:

1. Kuluçka dönemi: Kuluçka dönemi, semptom gözlemlenmeyen bir aşamadır. Virüsün vücuda giriş şekli ve viral partikül sayısına bağlı olarak 1 hafta ila 1 yıl arasında gelişebilen bir süreçtir. Isırığın beyin ile arasındaki mesafeye bağlı olarak kuluçka süresinin değiştiği bilinir. Semptomların açığa çıkması ile birlikte kuduz hastalığının ölüm riskinin arttığı gerçeğinin bilinmesi önemlidir.
2. Prodromal dönem: Prodromal dönemde hastada grip belirtilerine benzer şikâyetler gözlemlenir. Bu evrede 38 derece üstü ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı ve öksürük, mide bulantısı, kusma, yorgunluk, ısırılan bölgede rahatsızlık hissi ve anksiyete belirtileri görülür.
3. Akut nörolojik dönem: Virüsün beyin yapısını ve sinirleri etkilemeye başladığı dönemdir. Kişilerde çeşitli nörolojik semptomlar gelişmeye başlar. Bu semptomlar arasında; saldırganlık, kısmi felç, kontrolsüz kas seğirmesi, boyun kaslarında sertleşme, ağızda köpürme, nefes almada zorluk, kasılmalar, fotofobi (ışık korkusu), halüsinasyonlar, uykusuzluk, sürekli kabus görme ve kalıcı ereksiyon yer alır.
4. Koma evresi: Nörolojik dönemin ardından kişiler komaya girer. Koma aşaması genellikle üç gün kadar sürmekte olup bu evre ardından hastanın ölümü gerçekleşir. Koma evresinde hasta tedaviye yanıt veremez.

Kuduz hastalığının halk arasında bilinen belirtileri arasında ise su korkusu yer alır. Bu yayılmış düşüncenin temelinde hastalıkla gelişen hidrofobi yer alır. Hastanın boğazında gelişen semptomlarla beraber hastalarda yutma güçlüğü gerçekleşir. Yutkunma esnasında hissedilen yoğun spazm kişilerin yutkunma eylemine karşı rahatsızlık hissetmesine neden olur. Su, yutkunma çağrışımı yapması ile kişilerde endişe uyandırır. Bu durum ise kuduz hastalarının suya karşı korku beslediği fikrini açığa çıkarır.

Kuduz Hastalığı Tedavisi

Sahipsiz veya kuduz aşısı olmayan, şüpheli bir hayvan tarafından ısırılma, çizilme veya hayvanın açık yarayı yalaması halinde bir sağlık kuruluşuna danışılması kuduz hastalığından korunmak için alınması gereken en büyük önlemdir. Kuduz hastalığı tedavisinde doğru ve erken teşhis hayat kurtarıcı niteliktedir.

Kuduz hastalığına yakalanmak için enfekte bir hayvan tarafından ısırılmak, çizilmek veya kişinin açık yarasının hayvan tarafından yalanması gerekir. Hayvanın kuduz olduğundan emin olunmaması halinde hasta doktoru tarafından çeşitli testlere tabi tutulur. Antikor değerlerini görmek üzere çeşitli laboratuvar testleri uygulanır. Ancak kuluçka döneminde kan değerlerinde değişim gözlemlenmeyebilir. Cilt biyopsisi yapılarak da kuduz teşhisi konulabilir. Ancak bu uygulama da kesin sonuç vermeyebilir. Kişilerin kuduz virüsü aldığına dair teşhis konulması sırasında veya kişilerin semptom göstermeye başlaması halinde tedavi için geç kalınmış olabilir. Bundan dolayı şüpheli bir olay ardından profilaktik tedaviye başlanması önerilir.

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?

Kuduz hastalığına yakalanma riski bulunan kişilerde “kuduz aşısı ne zaman yapılmalı?” sorusu gündeme gelir. Kuduz aşısı, ısırılmanın hemen ardından uygulanmaya başlayan ve düzenli uygulama gerektiren bir tedavidir. Aşı ile hastanın kuduz virüsüne karşı antikor geliştirmesi hedeflenir. İnaktive edilmiş kuduz virüsünün enjekte edilmesi ile uygulanan tedavi, kişinin kuduz hastalığına yakalanmasına neden olmaz. Üst kola uygulanan aşı ile kişi, antikor üreterek olası bir kuduz hastalığına karşı korunmuş olur. Bir kişi kuduz virüsüne karşı korunmak için aşı yaptırmak istiyorsa 28 gün içerisinde 3 doz olacak şekilde aşı uygulanır. Virüse maruziyet veya maruziyet riski bulunması halinde ise 4 doz kuduz aşısı uygulanır.

Şüpheli bir duruma maruziyet ardından kişilerin kendilerince alacağı önlemler de hayat kurtarıcı olabilir. Isırılma ardından bölgenin 15 dakika içerisinde sabunlu su veya cilt dezenfeksiyonu için kullanılan bir antiseptik olan povidon iyot ile yıkanması önerilir. Yıkama ardından en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Kuduz olduğundan emin olunan bir hayvanın ısırması ardından kuduz İmmunglobulini (RIG) yaraya uygulanır. Bu sayede yarada enfeksiyon oluşumunun da önüne geçilebilir.

Kuduz hastalığına bağlı semptom göstermeye başlayan kişilerde tedaviye yanıt verme oranı düşüktür. Bu tür durumlarda doktorlar hastanın semptomlarını hafifletmeye yönelik tedavi uygulayarak hastanın rahat etmesini sağlarlar. Prodromal dönem ile birlikte hastalar solunum cihazına ihtiyaç duyabilir.

Kuduz Hastalığı Nedir?

Kuduz, genellikle kuduz bir hayvanın ısırması sonucundan bir hayvandan başka bir hayvana veya bir insana bulaşan virüs kaynaklı bir hastalıktır.

Kuduz virüsü, insan ve hayvanların beyin ve omuriliği dahil olmak üzere merkezi sinir sistemini etkiler. Virüse maruz kalma ile semptomların ortaya çıkması arasındaki süre olan kuluçka döneminde, virüs sinirler boyunca beyne doğru ilerler. Bu süre en az 10 gün sürer, ancak (nadiren) 1 yıl kadar da sürebilir. Enfeksiyon, beyin ve omurilikte ensefalopatiye ve daha sonra ölüme yol açabilen iltihaplanmaya neden olur. Ensefalopati, beynin işlevini veya yapısını değiştiren herhangi bir hastalık türüdür.

Kuduz Nereden Bulaşabilir?

Kuduz bir hayvanın (kuduz virüsü bulaşmış bir hayvan) ısırığı, kuduzun açık ara en yaygın bulaşma nedenidir. Virüs kuduz hayvanın salyasında taşınır ve ısırık sonucu oluşan yara gibi derideki bir açıklıktan vücuda girebilir. Isırık dışı maruziyetten kuduza yakalanmak mümkün olsa da, bu çok nadirdir. Isırık dışı bulaşma yolları arasında virüsün aerosol parçacıklarının solunması veya kuduz bir hayvanın bir kişinin gözlerini, burnunu, ağzını veya hasarlı cildini yalaması yer alır.

Kudur bulaştırma riski yüksek hayvanlar şunları içerir:

• Yarasalar
• Rakunlar
• Tilkiler
• Kokarcalar
• Dağ sıçanı
• Evcil olmayan (vahşi) köpekler

Kedi, köpek ve sığır gibi evcil hayvanlar ısırılırsa kuduz olabilir, bu nedenle onları kuduza karşı aşılamak önemlidir. Son zamanlarda, bazı ülkelerde, aşı içeren yemler kullanarak vahşi yaşam popülasyonlarını aşılamak için adımlar atılmıştır. Bu, evcil hayvan popülasyonlarında kuduzun yayılmasını önemli ölçüde azaltmaktadır.

Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Kuduz virüsünü vücuda girdiği noktadan itibaren, sinirler boyunca beyne doğru hareket eder. Kuduzun ilk belirtileri, virüsün vücuda girmesinden ortalama 1 ila 3 ay sonra gözlenir. İnsanlarda, hastalığın ilk semptomları spesifik değildir ve diğer viral enfeksiyonlara benzer. 

Kuduz belirtileri aşağıdakileri içerirler:

• Isırık yerinde ağrı veya karıncalanma
• Genel bir hastalık hissi
• Yüksek ateş
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• Depresyon

Virüs omurilikte veya beyinde çoğalmaya başladığında, ortaya çıkan kuduzun nörolojik belirtileri şunları içerir:

• Anksiyete, endişe
• Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
• Aşırı tükürük üretimi
• Halüsinasyonlar
• Yüksek düzeyde heyecan
• Uykusuzluk
• Alt bacak felci
• Ağrılı boğaz ve ses kutusu spazmları nedeniyle yutma sorunları
• Hidrofobi (yoğun susuzluğa rağmen suyu görünce korku)
• Huzursuzluk

Kuduz Hastalığı Tedavi Edilmezse?

Hastalık ilerledikçe boğazdaki kasları etkileyen spazmlar, ağrı veya yutma güçlüğü sıklıkla görülür. Sonunda, kuduz virüsü bulaşmış bir kişi komaya girebilir ve ölebilir. Ölüm genellikle solunum yetmezliğinden kaynaklanır. Enfekte hayvanla ilk temastan sonra mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlamak önemlidir. Tedaviye belirtiler gelişmeden başlanmalıdır, geç başlanılan tedavi virüsten ölümü önlemede etkili değildir.

Kuduz Tanısı Nasıl Konulur?

Hayvanda kuduz varlığını doğrulamak için insanı ısıran hayvan üzerinde testler yapılır. Bu, testlerin gerçekleştirilebilmesi için hayvanın zarar görmemesi gereklidir. Bu adım gereklidir, çünkü bir kişi kuduz bir hayvanla temas ettikten sonra virüse karşı hemen antikor göstermez.

Kuduz virüsünün size geçip geçmediğini tespit etmenin bir yolu olmadığından özel bir teste gerek yoktur. 

Hayati bulgularınız (ateş, kalp atış hızı, solunum hızı ve tansiyon) alınacaktır. Size hayvan ve yaşadıklarınız hakkında bir dizi soru sorulacak. Doktor ayrıca kuduz ve tetanoza karşı daha önce yapılmış olabilecek aşılarla ilgili sorular soracaktır.

Romatoid artrit tedavisi ve sıtmanın önlenmesi, tedavisi için kullanılan bazı ilaçlar (örneğin, klorokin ve meflokin), kuduz aşısı ile etkileşime girebilir. Acil servise, almakta olduğunuz tüm ilaçların ilaç listesini veya ilaç şişelerini getirin.

Gerçekten kuduz olduğunuza dair bir endişeniz varsa, doktora herhangi bir iş geçmişi, hobiler, yakın zamanda uluslararası seyahatler ve hayvanlara maruz kalma hakkında bilgi vermek önemlidir.

Kuduz teşhisi karmaşıktır ve acil serviste belirlenemez. Kuduz, menenjit (beyni ve omuriliği çevreleyen sıvının enfeksiyonu) gibi diğer ciddi hastalıklara çok benzeyebilir. Doktor kuduz veya başka bir merkezi sinir sistemi enfeksiyonundan endişe ediyorsa, hastaneye yatırılabilirsiniz. Enfeksiyon kanıtı için omurilik sıvısını incelemek için kan testleri ve röntgen gibi testler gerçekleştirilebilir.

Kuduz Tedavisi

Kuduz aşısı hem kuduzun önlenmesinde hem de tedavisinde kullanılır. Kuduz aşısı, laboratuvarda etkisizleştirilmiş kuduz virüsünden yapılır. Aşı kuduza neden olmaz. Mevcut aşılar nispeten ağrısızdır ve diğer yaygın aşılara benzer şekilde koldan yapılır.

Kuduz tedavisi için:

Bir hayvan tarafından ısırıldıysanız veya kuduza maruz kaldıysanız, doktorunuzu arayın ve hemen yakındaki bir acil servise gidin. Oradayken, doktor yarayı iyice temizleyecek ve tetanoz aşınız yapılmadıysa tetanoz aşısı yapacaktır.

Bir dizi kuduz aşısı ile kuduz tedavisine hemen başlama kararı, bir kaç faktöre bağlı olacaktır. Bunlar şunları içerir:

• Isırmanın koşulları (ısırığın kışkırtılmış veya kışkırtılmamış olması).
• Hayvanın türü (vahşi veya evcil; hayvan cinsi).
• Hayvanın aşı geçmişi (aşılı olup olmadığı).
• Durumla ilgili olarak yerel sağlık yetkililerinin önerileri.

Tedavi edilmezse kuduz ne kadar tehlikelidir?

Kuduz tedavi edilmezse neredeyse her zaman ölümcüldür. Aslında, kuduzlu bir kişi semptomlar yaşamaya başladığında, genellikle hayatta kalamaz. Bu nedenle, özellikle ısırık vahşi bir hayvandan geliyorsa, bir hayvan ısırığından hemen sonra tıbbi yardım almak çok önemlidir.

Kuduz aşısı güvenli midir?

Aşının ciddi zarar verme riski çok azdır. Tipik hafif problemler arasında atış yerinde ağrı, kızarıklık, şişme veya kaşıntı bulunur. Diğer hafif sorunlar arasında baş ağrısı, mide bulantısı, karın ağrısı, kas ağrıları ve baş dönmesi sayılabilir.

Daha orta ila şiddetli aşı yan etkileri arasında kurdeşen, eklem ağrısı ve ateş bulunur. Şiddetli alerjik reaksiyon belirtileri arasında nefes almada zorluk, ses kısıklığı veya hırıltı, kurdeşen, solgunluk, güçsüzlük, hızlı kalp atışı veya baş dönmesi bulunur. Bir aşıdan sonra doktorun muayenehanesinde veya acil serviste 30 dakika beklemek, genellikle ciddi bir alerjik reaksiyonun oluşup oluşmayacağını görmek için zaman sağlayacaktır. Orta ila şiddetli yan etkiler yaşarsanız, hemen doktorunuzu arayın.

Bir hayvan ısırığı durumunda yapılması gerekenler?

• Isırık bölgesini 5 ila 10 dakika boyunca sabun ve suyla yıkayın.
• Isırık bölgesini temiz bir bandajla örtün.
• Doktorunuzu arayın ve yakındaki bir acil servise gidin.
• Hayvanın sahibini tanıyorsanız, aşı durumu ve sahibinin adı, adresi dahil olmak üzere ilgili tüm bilgileri alın. Özellikle hayvan aşılanmamışsa, yerel sağlık departmanınızı arayın.
• Hayvanın sahibini tanımıyorsanız veya vahşi bir hayvan sizi ısırırsa, ısırığa neden olan hayvanı bulmak için hemen yerel hayvan kontrol yetkililerini arayın. Hayvanın hapsedilmesi ve kuduz belirtileri açısından gözlemlenmesi gerekecektir.

Kuduz Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Kuduz Aşısı Hakkında Bizimle İletişime Geçin