Ağızda Aft Bulaşıcı Mı

AFT, her insanın hayatının bir döneminde yaşadığı problemlerden biridir. Genelde ağızdaki AFT şeklinde görülen bu problem, küçük ve ağrı veren açık yaralardır. Ağız yarası olarak da adlandırılan bu durum; ağızda çeşitli bölgelerde bir ya da birden fazla sayıda ortaya çıkabilir. Hormonal değişiklikler nedeniyle kadınlarda daha sık rastlanan bu durum genel olarak 10 gün içinde kendiliğinden geçer. Peki, yemek yemeyi ve hatta konuşmayı sınırlandıran bu durumun etkilerini azaltmak için neler yapılabilir?

AFT Nedir?

“AFT nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Aftöz ülser olarak da tanımlanan ağız AFT; ağız dışında yanakların iç kısmında, damakta, dilde ve diş etinde de görülen oral ülserlerdir. Bulaşıcı olmayan bu yaraların kenarları kırmızı ya da sarı renkte olur. Ortasında ise beyaz küçük lezyonlar bulunur. Nedeni tam olarak bilinmeyen bu ağız yaraları stres, gıdalara karşı hassasiyet, ağız hijyenine önem vermeme, ağız içini ısırma, vitamin eksikliği ve hormonal değişimler nedeniyle yaşanabilir. Genellikle 5-10 gün içerisinde kendi kendine geçen bu durum yemek yemeye, içmeye, konuşmaya ve hatta yutmaya engel olabilir. AFT; boyutuna ve iyileşme süresine göre sınıflandırılır.

• Minör AFT: En sık görülen bu aft türünün çapı 1 cm’den küçüktür. Herhangi bir iz bırakmadan kısa sürede iyileşir.
• Majör AFT: Çapı 1 cm’den büyüktür. İz bırakabilen bu AFT uzun sürede iyileşir.
• HerpetiformAFT: Çlok nadir görülür. Bu AFT türünde çok sayıda ülser bir arada görülür ve 7 ile 30 gün arasında iyileşir.

AFT Neden Olur?

“Ağızda AFT neden olur nasıl geçer?” sorusu da merak edilenler arasında.

Dildeki AFT, boğazdaki, damaktaki ve diğer bölgelerdeki yara yaygın olarak görülen bir problemdir. Genç kızlarda ve kadınlarda yaygındır. Bu yaraların ilk görülmesi yaşı ise 20’li yaşlardır. Ancak yaşın ilerlemesi ile AFT oluşma riski azalır. Bu durumun kesin bilinen bir nedeni yoktur ancak birçok faktör durumu tetikleyebilir. İşte bu faktörler:

• Stres
• Uykusuzluk
• Ağız travmaları
• Sodyum lauril sülfat içeren ağız bakım ürünleri
• Kahvenin sık sık tüketilmesi
• Ağız hijyenine önem verilmemesi
• Turunçgil ve çilek gibi yüksek asitli meyvelere olan hassasiyet
• Regl döneminde yaşanan hormonal değişimler
• Bağışıklık sisteminin düşük olması
• Demir, çinko ve kalsiyum eksikliği
• B12 eksikliği

AFT Belirtileri Nelerdir?

AFT ilk olarak küçük bir kabarcık olarak belirti gösterir. Bu kabarcığın kenarları kırmızıdır. Bu durumdan etkilenen alan ise maksimum 0,5 cm genişliğindedir. Ağız içi AFT yemek yerken, sıvı tüketirken ve konuşurken hassasiyet yaratır. Boğazda AFT görülmesi durumunda da yutkunma sorunu yaşanır.

AFT Nasıl Geçer? Neler İyi Gelir?

“AFT nasıl geçer?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Bulaşıcı olmayan ve genellikle kendi kendine geçen AFT’de iyileşme tamamen boyutuna bağlıdır. Küçük yaralar 1-2 hafta içinde geçer ve iz kalmaz. Ancak büyük yaraların iyileşmesi biraz daha uzun sürer ve bu yaralar iz bırakabilir. Bu yaraların tedavisinde genel olarak analjezik ve antimikrobik içeren spreyler ya da ağız gargaraları reçete edilir. Kişinin tedavi süresince acılı, bol baharatlı, tuz yemeklerden, turunçgiller, asitli içeceklerden ve alkolden uzak durması önemlidir. Yine bu süreçte ağız içi hijyenine önem verilmelidir. Peki “AFT Yarasına ne iyi gelir?” Genel olarak 7 ile 10 gün içinde geçen bu durumdan kurtulmak adına aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

• Aşırı sıcak, acı, baharatlı ve asit yiyecek / içeceklerden uzak durulmalıdır.
• Karbonatlı ya da tuzlu su ile gargara yapılmalıdır.
• Vitamin ve mineral takviyesi alınmalıdır.
• Doktor tarafından verilen ilaçlar aksatılmamalıdır.

AFT Neye İşaret Eder?

Ağız yarası olarak da adlandırılan bu durum genel olarak zararsızdır ancak şiddetli ağrıya neden olabilir. Boğaz AFT durumunda da yutkunma güçlüğü yaşanabilir. Bu yaraların temelinde vitamin ve mineral eksikliği, ülseratif kolit, Behçet hastalığı nedeniyle damar iltihabı, üveit, bağışıklık sisteminin zayıflaması, Reiter hastalığı ve Crohn hastalığı gibi durumlar yatabilir.

AFT Bulaşıcı Mı?

Bulaşıcı değildir.

Boğazda AFT Neden Çıkar?

Ağız hijyenine önem verilmemesi ve boğazı tahriş eden yiyeceklerle içeceklerin tüketilmesi bu durumun yaşanmasında etkilidir.

AFT Kaç Günde Geçer?

BU süre AFT yarasının oluştuğu bölge ve yaranın boyutu ile yakından ilgilidir. Ancak iyileşme süresi genel olarak 7 ile 10 gündür.

AFT Oluşumu Nasıl Engellenebilir?

“AFT nasıl geçer evde neler yapılabilir?” sorusunun yanıtı da aşağıdaki gibidir:

• Diş hijyenine önem vermek,
• Dengeli ve sağlıklı beslenmek,
• Tahriş edici besinlerden uzak durmak,
• Ağza tam oturmayan takma diş kullanımından uzak durmak.

AFT İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

“Ağzımdaki AFT geçmiyor?” diyorsanız ve iyileşme 3 haftadan uzun sürüyorsa mutlaka bir doktora görünmelisiniz. Ağız ülseri alınan önlemlere rağmen 10 gün içinde geçmiyorsa ve şiddetleniyorsa yaşamı olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yaralara acil tıbbi yardım gerektiren aşağıdaki belirtiler de eşlik edebilir:

• Yaranın 3 haftadan daha uzun sürmesi ve iyileşmemesi,
• Genital bölgede de yara oluşumu,
• İshal,
• Şiddetli ağrı.

AFT Tanısı

Bu yaranın tanısında klinik bulgular yeterli olur. Ancak kişide sık tekrarlayan ve şiddetlenen AFT durumunda çeşitli tanı testlerine başvurulur. Tam kan sayımı (hemogram) testi bu tanıda oldukça önemlidir. Bu test ile demir, folat ve B12 vitamini eksikliği durumlarına bağlı olarak görülen AFT öyküsü net bir şekilde tanımlanır.

Aft, ağzın içinde genellikle hareketli bölgelerde, yani yanak ve dudak mukozasında (üzerinde çok sayıda ince memecik ve salgı bezi delikleri bulunan, iç organları kaplayan koruyucu sümük doku), dil üzerinde, yumuşak damakta ve diş eti üzerinde görülen solgun bir sarı-kırmızı hale ile çevrili, hayli ağrılı yaralardır. Gülmeyi, konuşmayı ve çiğnemeyi güçleştirir. Aft oluşumu çok yaygındır; toplumda en az beş kişiden biri aft sorunu ile karşı karşıyadır. Kadınlar erkeklere göre daha hassastır. Her yaşta aft oluşumu görülebilir, ancak yapılan araştırmalar büluğ çağındaki gençlerde daha sık aft görüldüğünü ortaya koyuyor. Aft yaraları genellikle tek olarak oluşsa da aynı anda ağzın içinde birden fazla yara da oluşabilir. Yaraların büyüklükleri 1 mm ile 10 mm arasında değişebilir. Aftların oluşum sıklığı kişiden kişiye farklılık gösterir. Bazı kişilerde yılda 1-2 defa oluşurken bazılarında daha sık, hatta sürekli oluşabilir.

Aftın neden oluştuğu tam olarak bilinmiyor. Tek bir kişi için bile birden fazla faktör geçerli olabilir. Aft yaralarının oluşumuna bakteri ya da virüs neden olmaz. Aftın oluşumunu hızlandıran ya da seyrini kötüleştiren birçok faktör var. Bunlar arasında B12 vitamini, folik asit ve demir eksikliği, stres, ağız mukozasını tahriş edebilecek yiyecekler, gıda alerjisi, sigara, ağızda meydana gelen yaralanmalar ve tahrişler, diş macunundaki birtakım kimyasal maddeler, sistemik yani tüm vücudu etkileyen hastalıklar, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve hormonal değişiklikler en önemlileridir. Aftlar bulaşıcı değildir. Aft yaraları için özel bir tedavi yoktur ve genelde herhangi bir müdahale yapılmadan, kendi kendine 7-15 günde iyileşir. Ancak, ağrıyı hafifletecek birtakım kremler veya gargara solüsyonları kullanılabilir.

Uçuk ise aftın tam tersine genellikle ağız dışında, dudak veya burun üzerinde ya da çevresinde meydana gelen, içi su toplamış kabarcıklardır. Uçuk bulaşıcıdır ve oluşumuna Herpes simpleks (HSV- tip I) adı verilen bir virüs yol açar. Uçuk virüsü vücuda girdikten sonra sinir hücrelerine yönelir ve sinir düğümüne kadar çıkıp oraya yerleşerek dormant halde yani etkin olmayan bir halde bekler. Bağışıklık sisteminin zayıf düştüğü durumlarda çoğalarak sinir hücrelerinden deri yüzeyine doğru hareket eder ve uçuk kabarcıkları oluşturur. Uçuğun çıkacağı bölgeler önceden kaşınmaya ve sızlamaya başlar. İçi sıvı dolu olan kabarcıklar zamanla kuruyup çatlar, sızıntı yapar ve açılarak yara haline dönüşür. Soğuk algınlığı, grip gibi rahatsızlıklar, aşırı güneş ışığı ve morötesi ışınlar, stres, yorgunluk, uykusuzluk ve hormonal değişiklikler uçuğun tekrarlamasında etkili olabilir. Uçuğun etkili bir tedavisi yoktur, ancak antiviral kremler kullanılabilir. Uçuğa neden olan virüs bazı durumlarda uçuk yarasından vücudun başka bölümlerine yayılabilir. Örneğin parmaklarda ve gözlerde uçuk yaraları oluşabilir. Bulaşıcı olduğu için, uçuklu insanların sık sık ellerini yıkamaları tavsiye edilir.