Ehliyet Kitabı Pdf 2019 Indir

Alt kısımda , , ve yıllarına ait 50 soruluk çıkmış ehliyet soruları yer alıyor. Bu soruları, haftanın her günü yapılan e-sınava katılacak sürücü adayları çözebilir. Çıkmış ehliyet sorularını alta kısımdan ulaşabilirsiniz. Şimdiye kadar sorulmuş yeni sistem ehliyet sorularının tamamı yer almaktadır. Bütün çıkmış ehliyet sorularını çözmeyi unutmayınız!

Ehliyete Hazırlık 26'lı Deneme Soruları (50 Soru)

Merkezi sınavlarda ehliyet sınav soruları ve cevapları sürücü adayları için açıklanıyorken elektronik ehliyet sınavında sorular MEB tarafından açıklanmamaktadır. Bu nedenle elektronik sınavda sorulmuş sorulara çalışmak istiyorsanız üstte geçmişte sorulmuş soruları çözerek kendinizi değerlendirmeniz faydanıza olacaktır. Elektronik sınavda sürücü adayı sınava giriyor, ardından yarım saat içerisinde sonucunu öğrenebiliyor. Elektronik sınavda sorular bilgisayar yazılımı aracılığıyla "soru kütüphanesinden" rastgele seçiliyor ve pdf formatında indirmek için sorular yayınlanmıyor. Nisan Ayı Ehliyet sınavlarına hazırlanmak için üste bulunan soruları çözünüz.

İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KITABI Prof. Dr. İlyas DOĞAN İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI Prof. Dr. İlyas Doğan Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi EDİTÖR ve KAPAK TASARIM Adalet KAHVECİOĞLU SAYFA TASARIM Tuba DOĞAN ISBN: Tüm hakları saklıdır. Yayıncı izni olmadan kısmen de olsa fotokopi, film, vb. elektronik ve mekanik yöntemlerle çoğaltılamaz, hiçbir şekilde kopya edilemez. ASTANA YAYINLARI Fevzi Çakmak -1 Sk. No 18/10 Kızılay Tel: 04 85 Fax: 04 89 funduszeue.info funduszeue.infoı Astana Yayınları Ankara iNSAN HAKLARI H U KU KU DERS KITABI Prof. Dr. İlyas DOĞAN astana yayınları - Eserimi ’de yurtlarını işgalcilere karşı kahramanca savunurken şehit düşen, Stalin tara- fından 15 Kasım sürgünü sırasında açlık ve soğuktan hayatını kaybeden ve 3 Haziran ’da Özbekistan’ın Fergana bölgesinde toprağa düşen, Vatanlarına hala dönemeyen Ahıska Türklerinin manevi şahsında siyasi iktidarlarca yok edilmeye çalışılan bütün mazlum halklara ithaf ediyorum. BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 27 KISALTMALAR 33 I. KISIM İNSAN HAKLARININ ÜLKE ÖRNEKLERİ BAĞLAMINDA TARİHSEL GELİŞİMİ I. BÖLÜM: İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI VE ÖZELLIKLERI 35 funduszeue.info Hakları Hukuku Alanında Temel Kavramlar 35 Özgürlük Kamu Özgürlükleri 37 Temel Hak ve Ödevler İnsan Onuru 38 İnsan Hakları 40 funduszeue.info Hakları Hukukunun Özellikleri 42 funduszeue.info Haklarının Kaynağı 42 İnsan Onuru Kavramının Öğretide Dile Getirilişi İnsan Onurunun Felsefi ve Dini Boyutları İnsan Haklarının İki Kaynağı: Vicdan Özgürlüğü ve Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 45 Küresel Çağda İnsan Haklarını Korumakta İnsan Onurunun Oynayacağı Rol funduszeue.infoça 47 II. BÖLÜM: TARIHSEL SÜREÇ IŞIĞINDA İNGILTERE’DE İNSAN HAKLARI BELGELERI 51 funduszeue.infoş 51 funduszeue.info Carta Libertatum () 51 Ortaya Çıkış Koşulları 51 Magna Carta Libertatum’un Hükümleri Magna Carta Libertatum’un Kamu Hukukundaki Önemi 54 funduszeue.info Dilekçesi (Petition of Rights) () 55 Petition of Rights’ın Ortaya Çıkış Koşulları 56 Petition of Rights’ın İçeriği 57 funduszeue.infoşi Güvenliği (Habeas Corpus Act) () 57 Ortaya Çıkış Koşulları 57 Habeas Corpus Act’in İçeriği Habeas Corpus Act’in Önemi 58 funduszeue.info Bildirisi (Bill of Rights) () 59 Ortaya Çıkış Koşulları 59 Bill Of Rights’ın İçeriği Bill of Rights’ın Önemi 6. İngiltere’de İnsan Haklarının Gelişiminde Rol Oynayan Diğer Belgeler 61 Treason Trials Act (İhanet Suçu Yargılaması Yasası) Act of Settlement (Taç Tevarüs Kanunu) 61 VII funduszeue.infoça 63 III. BÖLÜM: KUZEY AMERIKA’DA ÖZGÜRLÜKLERIN DOĞUŞU 67 funduszeue.infoş 67 funduszeue.infoia Haklar Bildirisi () 68 funduszeue.infoan Bağımsızlık Bildirgesi () 68 Tarihli Amerikan Anayasası 69 funduszeue.infoça 74 IV. BÖLÜM: FRANSA’DA İNSAN HAKLARININ GELIŞIMI 77 funduszeue.infoız Devriminin Tarihsel Arka Planı 77 funduszeue.infoız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesinin İçeriği 78 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesinin Önemi 80 funduszeue.infogenin Geleceğe Etkisi 81 funduszeue.infoız Bildirgesindeki İnsan Hakları Anlayışının Düşünsel İlham Kaynakları.. 82 funduszeue.infoau’nun Etkisinin Gerçekliği Amerikan Bağımsızlık Bildirgesinin Fransız Devrimine Etkisi funduszeue.infoa’da ve İngiltere’de Yayınlanan Hak Bildirgelerinin Karşılaştırılması 84 funduszeue.infoız Anayasalarında İnsan Haklarının Gelişimi 85 Devrimi ve Fransa Anayasası Fransa Anayasası Yürürlükteki Fransa Anayasası 87 funduszeue.infoça 89 V. BÖLÜM: İSPANYA’DA İNSAN HAKLARININ GELIŞIMI 91 funduszeue.info Kara Parçasının Keşfi ve İspanya’da İnsan Hakları Kavramına İlişkin Tartışmaların Başlaması 91 Francisco de Vitoria () Bartolomé de Las Casas () Francisco Suárez () 95 funduszeue.infool Anayasalarında İnsan Haklarının Gelişimi 96 Tarihli İspanya Anayasası Tarihli İspanya Anayasası Tarihli İspanya Anayasası funduszeue.infoa’da Modern Anlamda İnsan Hakları İspanya Anayasası İç Savaş () ve Franco Diktatörlüğü () Döneminde Anayasa İspanya Anayasası ve AİHS funduszeue.infoça VIII VI. BÖLÜM: OSMANLI DEVLETI KLASIK DÖNEMINDEN POZITIF METINLERDE İNSAN HAKLARI ANLAYIŞINA GEÇIŞ 1. Genel Olarak İslam’da İnsan Hakları 2. Osmanlı Devleti’nin Klasik Döneminin Yapısal Özellikleri Millet Sistemi Osmanlı Siyasal Sisteminde Üst Yöneticilerin Konumu 3. Klasik Osmanlı Sisteminde Hak ve Özgürlüklerin Yargısal Olarak Korunması 4. Klasik Osmanlı Sisteminde Başlıca Hak ve Özgürlüklerin Durumu Din ve Vicdan Özgürlüğü Eğitim Öğretim Özgürlüğü Müstemenlerin Hakları Kölelik Kurumu 5. Osmanlı Devletinde Modern Anlamda İnsan Haklarının Tarihsel Gelişimi ve Dö- nüm Noktaları Tanzimat Fermanı Islahat Fermanı Kanun-u Esasî funduszeue.infoça II. KISIM İNSAN HAKLARININ KÜRESEL DÜZEYDE KORUNMASI I. BÖLÜM: EVRENSEL İNSAN HAKLARI BILDIRGESI VE BM ŞARTI funduszeue.infoel İnsan Hakları Bildirisi (EİHB) Bildirinin Hazırlanışı ve İçeriği Evrensel İnsan Hakları Bildirisinin Hukuki Niteliği funduszeue.info Şartına Göre Birleşmiş Milletler Örgütünün İnsan Haklarına İlişkin Amaç ve Görevleri funduszeue.info İnsan Hakları Konseyine Başvuru funduszeue.infoça II. BÖLÜM: BM MEDENI VE SIYASI HAKLAR SÖZLEŞMESI funduszeue.info Olarak funduszeue.info ile Koruma Altına Alınan Haklar funduszeue.info Haklarını Koruma Mekanizmaları ve İşleyişi funduszeue.info ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Ek Protokolü ile Getirilen Denetim Sistemi İnsan Hakları Komitesinin Yapısı, Çalışma Yöntemi ve İşlevleri Rapora Dayalı Denetim Sistemi funduszeue.infolerarası Başvuru Yöntemi Devletlerin Yazışması Uzlaştırma Komisyonu IX 6. Bireysel Başvuru Yöntemi Başvuru Koşulları Komitenin Karar Vermesi Kararın Etki Sorunu funduszeue.infoça III. BÖLÜM: BM EKONOMIK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR SÖZLEŞMESI funduszeue.infoş 2.Sözleşmenin Taraf Devletlere Getirdiği Yükümlülükler 3.Sözleşmedeki Koruma Mekanizmaları Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi Seçmeli Protokolü Çerçevesinde Denetim Periyodik Rapor Verme Sistemi Genel Yorumlar funduszeue.infoça IV. BÖLÜM: KADINLARA KARŞI AYRIMCILIĞIN YASAKLANMASI funduszeue.infoşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi Giriş Kadın Hakları CEDAW (The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women) 2.Türkiye ve CEDAW funduszeue.infoça V. BÖLÜM: BIRLEŞMIŞ MILLETLER ÇOCUK HAKLARINA DAIR SÖZLEŞME funduszeue.info Olarak 2.Sözleşme Önsöz Tanınan Haklar Dar Anlamda Medeni Haklar Kişisel (Koruyucu) Haklar Ekonomik Haklar Sosyal Haklar Kültürel Haklar funduszeue.infomaya Dair Hükümler 4.Sözleşmenin Yürürlüğüne İlişkin Şartlar funduszeue.infoç funduszeue.infoça X VI. BÖLÜM: İŞKENCE VE DIĞER ZALIMANE, GAYRI İNSANI VEYA KÜÇÜLTÜCÜ MUAMELE VEYA CEZAYA KARŞI SÖZLEŞME funduszeue.infoş 2.İşkenceye Karşı Sözleşme Hakkında 3.İşkenceye Karşı Sözleşme İle Getirilen İşkenceye İlişkin Yasaklar ve Taraf Devletlerin Yükümlülüğü 4.İşkenceye Karşı Seçmeli Protokol 5.İşkenceye Karşı Denetim Organları ve İşleyişi (İşkenceye Karşı Komite ve Önleme Alt Komitesi) Rapora Dayalı Denetim Soruşturmaya Dayalı Denetim Devletlerarası Başvuru Yoluyla Denetim Bireysel Başvuruya Dayalı Denetim Ziyarete Dayalı Denetim Uluslararası Ziyarete Dayalı Denetim – Önleme Alt Komitesi Ulusal Ziyarete Dayalı Denetim Mekanizmaları Türkiye Açısından İşkenceye Karşı Sözleşmeye Seçmeli Protokol funduszeue.infoça VII. BÖLÜM: İNSAN HAKLARININ BIRLEŞMIŞ MILLETLER ŞARTI TEMELINDE KORUNMASI funduszeue.infoşmiş Milletler Şartı Hükümleri ve İnsan Hakları funduszeue.infoşmiş Milletler Şartına Göre Korumaya Yetkili Organlar Örgütün Ana Organları Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Güvenlik Konseyi Uluslararası Adalet Divanı Ekonomik ve Sosyal Konsey Örgütün Yardımcı Organlarından İnsan Hakları Konseyi İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Mülteciler Yüksek Komiserliği Uluslararası Hukuk Komisyonu funduszeue.infoşmiş Milletler Nezdinde İnsan Haklarının Sözleşme Dışı Koruma Usulleri Sözleşme İçi ve Sözleşme Dışı Koruma Sistemi Hakkında Genel Bilgi Usulü Usulü Özel Usuller Şikayet Usulü Acil Eylem Evrensel Periyodik Gözden Geçirme funduszeue.infoça XI III. KISIM İNSAN HAKLARININ BÖLGESEL DÜZEYDE KORUNMASI I. BÖLÜM: AMERIKA KITASINDA İNSAN HAKLARININ KORUNMASI BÖLGESEL REJIMI funduszeue.infoel Gelişim funduszeue.info İnsan Hakları Metinleri Amerika İnsan Hak ve Ödevleri Bildirgesi Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi funduszeue.info Mekanizmaları Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonu Amerika İnsan Hakları Sözleşmesinde Öngörülen Usuller Rapor Yöntemi Bireysel Başvuru Yöntemi Devletler Arası Başvuru Yöntemi Kabul Edilebilirlik Koşulları Kabul Edilebilirlik Sonrası Usul Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi Çekişmeli Yargı Yetkisi Tavsiye Yetkisi funduszeue.infoça II. BÖLÜM: AFRIKA’DA İNSAN HAKLARININ GELIŞIMI VE KORUMA MEKANIZMALARI funduszeue.infoksel Afrika’da Bireyin Temellendirilişi ve Siyasal Sistemin Temel Özellikleri funduszeue.infoksel Afrika Kültürü ve Hukuk Anlayışında İnsan Hakları funduszeue.infoğımsızlıktan Sonra Afrika’da İnsan Haklarının Gelişiminde Rol Oynayan Etkenler funduszeue.info Birliği Örgütünün İnsan Haklarının Geliştirilmesinde Yerine Getirdiği İşlev funduszeue.info Birliği funduszeue.info İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesinin Kurulmasına İlişkin Protokol funduszeue.info’da Diğer İnsan Hakları Belgeleri Tarihli Afrika’da Mülteci Sorunlarına İlişkin Afrika Birliği Sözleşmesi Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı Çocuk Hakları ve Refahı Afrika Şartı Afrika’da Kadın Hakları Üzerine Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı Protokolü funduszeue.info Dünyasında İnsan Hakları Alanında Gelişmeler Arap İnsan Hakları Şartı İKÖ İnsan Hakları Bildirileri XII funduszeue.infoça IV. KISIM AVRUPA KITASINDA İNSAN HAKLARINI KORUMA SİSTEMİ I. BÖLÜM: AVRUPA GÜVENLIK VE İŞBIRLIĞI TEŞKILATI ÇERÇEVESINDE İNSAN HAKLARININ KORUNMASI funduszeue.infoki Sonuç Belgesi () funduszeue.info Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Süreci (AGİK) Madrid İzleme Toplantısı Viyana İzleme Toplantısı () Kopenhag Kriterleri (29 Temmuz ) Paris Şartı ( Kasım ) funduszeue.info Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) funduszeue.infoça II. BÖLÜM: AVRUPA KONSEYI ÇERÇEVESINDE İNSAN HAKLARINI KORUMA SISTEMI funduszeue.info Konseyi funduszeue.info Konseyinin Organları Bakanlar Komitesi Parlamenterler Meclisi Genel Sekreterlik 3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Mahkemenin Yetki Kaynağı Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 4.Sözleşmedeki Çekince Sistemi funduszeue.info İnsan Hakları Mahkemesinin Yetkili Olması İçin Gerekli Koşullar Kişi Bakımından Geçerlilik (ratione personae) Yer İtibariyle Yetki (rationae loci) Konu İtibariyle Yetki (ratione materiae) Zaman İtibariyle Yetki (ratione tepmporis) funduszeue.infoşvurunun Muhatabı ve Konusu funduszeue.infoşvurucuya İlişkin Koşullar Taraf Ehliyeti Ceninin Taraf Ehliyeti İnsan Topluluğunun Taraf Ehliyeti Dernekler ve Siyasi Partilerin Taraf Ehliyeti Özel ve Kamu Hukuku Tüzel Kişilerinin Taraf Ehliyeti Dava Ehliyeti funduszeue.infoğdur Mağdur Kavramı Doğrudan mağdur Dolaylı Mağdur XIII Potansiyel Mağdur funduszeue.info İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Ortak Özellikleri Sözleşmenin Bütünlüğü İlkesi Özerk Yorum İlkesi Dinamik Yorum İlkesi Orantılılık İlkesi Demokratik Toplum Gerekleri Ortak Avrupa Kamu Düzeni Tamamlayıcılık (Subsidiarite) Sözleşmenin Doğrudan Uygulanırlığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve İç Hukuk İlişkisi Bazı Ülkelerin AİHS ile İç Hukuk İlişkisine Yaklaşımı AİHS ve Türk İç Hukukuna Yansımaları Kaynakça V. KISIM: AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE KORUNAN HAKLAR VE YARGILAMA USULÜ I. BÖLÜM: YAŞAM HAKKI funduszeue.infoşam Hakkı funduszeue.infoel Gelişimi funduszeue.infoın Kapsamı Yaşam Kavramı Ötenazi Tartışması Öldürme Yasağı (Devletin Yaşam Hakkı Bağlamında Negatif Yükümlülükleri) Devletin Yaşam Hakkı Bağlamında Pozitif Yükümlülükleri Yaşam Hakkını Koruma Bağlamında Sağlık Hakkı Yaşam Hakkını Etkin Bir Şekilde Koruyan Yasal Rejim Oluşturmak Koruyucu Tedbirler Alma Yükümlülüğü Ölüm Durumunda Yeterli ve Etkin Soruşturma Yapma Yükümlülüğü 4.Ölümün Sözleşme Çerçevesinde Sorumluluk Doğurmayacağı Durumlar Ölüm Cezası İzin Verilen Amaçlarla Güç Kullanımından Kaynaklanan Ölümler Yasadışı Şiddete Karşı Koruma Yakalama ve Kişinin Kaçmasını Önleme Ayaklanma veya İsyanın Bastırılması funduszeue.infoça II. BÖLÜM: İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞI 1.İşkence veya Kötü Muamele Yakalananın Nakil Sırasında Gözlerinin Bağlanması Gözaltındayken Gerçekleşen Yaralanmalar ve Gözaltı Koşulları Gözaltında Psikolojik Baskı XIV İşkence Fiilinden Söz Edebilmek İçin Asgari Eşik Gözaltında Avukat ve Hekime Ulaşma Hakkının Önemi funduszeue.info Raporu Özensiz Rapor Çelişkili Hekim Raporu Başka Hekimden Raporu Alma funduszeue.infoeye Kolluk Mensuplarının Eşlik Etmesi funduszeue.info Soruşturma Sorumluların Kimliğini Tespitin Önemi Gözaltında Kendi Kendine Zarar Verme İddiası Başvurucunun İddialarının İnandırıcı Olması Şartı 5.Hükümlülerin İşkence veya Kötü Muameleden Korunması Cezaevi Koşullarının funduszeue.info İhlaline Yol Açması Hücre Cezasının Kötü Muamele Sayılıp Sayılamayacağı funduszeue.infoç funduszeue.infoça III. BÖLÜM: KÖLELIK VE KULLUK YASAĞI 1. Kölelik ve Zorla ÇalıştırmaYasağı funduszeue.infoin Tarihsel Olarak Geçirdiği Süreç 3.Kölelik ve Kulluk Yasağı funduszeue.info ve Zorunlu Çalıştırma Yasağı Madde Yasaklarıyla Uyumlu İş veya Hizmetler Tutulma Süresince Çalışma Askeri Hizmet veya Bunun Yerine Geçen Sivil Hizmet Acil Durumlarda Toplum Hizmeti funduszeue.infoğan Yurttaşlık Yükümlülükleri funduszeue.infoin funduszeue.info Bağlamında Pozitif Yükümlülükleri funduszeue.infoça IV. BÖLÜM: KIŞI ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLIĞI funduszeue.infoşi Özgürlüğü ve Güvenliği funduszeue.infoel Gelişimi 3.Türk Hukukunda Kişi Güvenliği ve Özgürlüğü funduszeue.info İnsan Hakları Sözleşmesinde Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği İlkesi Kişi Güvenliği ve Özgürlüğü Kavramı Genel Olarak Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı Tutuklama veya Tutulmanın Anlamı Özgürlüğün Kaybı Rızanın Yokluğu Sözleşmeye Uygun Sınırlandırma Koşulları Yasanın Öngördüğü Usule Uygun Olma Meşru Alıkoyma Nedenleri Yetkili Mahkeme Tarafından Verilen Mahkumiyet Kararı Sonra- sında XV Mahkeme Kararına Uymama veya Yasanın Öngördüğü Bir Yü- kümlülük Dolayısıyla Kişinin Yetkili Adli Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Yakalanması ve Tutulması Küçüklerin Tutulması Bulaşıcı Hastalığı Olanlar, Akıl Hastaları, Alkol veya Uyuşturucu Bağımlıları ve Serserilerin Yasal Olarak Tutulması UsulüneAykırı surette Ülke Topraklarına Girmeye Çalışan veya Hak- kında Derdest Bir Sınır Dışı ya da İade İşlemi Olan Kişinin Tutulması Tutulan Kişiye Sağlanan Güvenceler Yakalanma Nedenlerinin ve Suçlamanın En Kısa Sürede Bildirilmesi Zorunluluğu III.Fıkrayla Getirilen Koruma Tutuklama Sonrasında Derhal Yargıç veya Diğer Görevlinin Önüne Çıkarılma Hakkı Yargılama Esnasında Serbest Bırakılma Hakkı Makul Sürede Yargılanma Hakkı Tutmanın Yasallığına İtiraz Hakkı Hukuka Aykırı Tutulma için Tazminat Hakkı funduszeue.infoça V. BÖLÜM: ADIL YARGILANMA HAKKI 1. Adil Yargılanma Hakkının Tarihsel Boyutu funduszeue.info Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı funduszeue.info Yargılanma Hakkının Unsurları Mahkeme Önünde Hak Arama Hakkı (m. 6/1) Yasal, Bağımsız ve Tarafsız Bir Mahkemede Yargılanma Hakkı (m.6/1) Makul Sürede Yargılanma Hakkı (m.6/1) Yargılamanın Hakkaniyete Uygun Olması (m.6/1) Aleni ve Duruşmalı Yargılanma Hakkı (m.6/1) Masumiyet Karinesinden Yararlanma Hakkı (m.6/2) Sanığa Tanınan Diğer Haklar ve Güvenceler (m. 6/3) funduszeue.infoça VI. BÖLÜM: SUÇ VE CEZALARIN YASALLIĞI VE GEÇMIŞE YÜRÜTÜLEMEMESI İLKESI 1. Suç ve Cezaların Yasallığı ve Geçmişe Yürütülememesi İlkesinin Tarihsel Boyutu 2. Suç ve Cezaların Yasallığı ve Geçmişe Yürümezliği İlkesinin AİHS Bağlamında Kapsamı ve Unsurları funduszeue.infoç ve Cezaların Geriye Yürümezliğinin İstisnaları funduszeue.infoça XVI VII. BÖLÜM: ÖZEL HAYATA VE AILE HAYATINA SAYGI funduszeue.info 8. Maddenin Kapsamı funduszeue.info Dokunulmazlığı ve Aile Yaşamına Saygı funduszeue.infoının Kızlık Soyadını Kullanma Hakkı funduszeue.infoça VIII. BÖLÜM:DIN VE VICDAN ÖZGÜRLÜĞÜ funduszeue.info Özgürlüğünün Pozitif Anlamı funduszeue.infonlerin Çocuklarının İnanç Eğitimine Dair Hakları funduszeue.info İnanç Sahibi Olmama Özgürlüğü funduszeue.info’in Türkiye’den Yapılan Başvurulara İlişkin İçtihatları funduszeue.infoça IX. BÖLÜM: İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ 1. İfade Özgürlüğünün Tarihçesi ve Gelişimi funduszeue.info Hakları Metinlerinde İfade Özgürlüğü funduszeue.infoal Belgelerimizde Normatif Durum Anayasası ve İfade Özgürlüğü funduszeue.info Özgürlüğünün Niteliği ve Kapsamı funduszeue.info Özgürlüğünün Özel Bir Şekli Olarak Basın Özgürlüğü funduszeue.info Özgürlüğünün Sınırları ve Sınırlandırılmasının Sınırları funduszeue.info İçtihatlarında İfade Özgürlüğü funduszeue.infoça X. BÖLÜM: ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ funduszeue.infoel Gelişim funduszeue.infon Hukuksal Yararın İçeriği ve Maddenin Kapsamı 3.Örgütlenme Özgürlüğünün İstisnaları funduszeue.info İlişkin AİHM Kararları funduszeue.infoça XI. BÖLÜM: EVLENME VE AILE KURMA HAKKI  funduszeue.infoğer İnsan Hakları Belgelerinde Evlenme Hakkı funduszeue.info İnsan Hakları Sözleşmesinde Evlenme ve Aile Kurma Hakkı Evlenme Hakkı Aile Kurma Hakkı funduszeue.infoça XII. BÖLÜM: ETKILI BAŞVURU HAKKII  funduszeue.info Başvuru Hakkının Tarihsel Gelişimi XVII funduszeue.info Başvuru Hakkının Kapsamı funduszeue.info Hukuk Yolunun Esasa İlişkin Gerekleri funduszeue.info Hukuk Yolunun Kurumsal Gerekleri funduszeue.infoça XIII..BÖLÜM: OLAĞANÜSTÜ HALLERDE YÜKÜMLÜLÜK AZALTMA 1.Yükümlülük Azaltmanın Sınırları funduszeue.infoe İlişkin Diğer Ülkelerle İlgili Önemli Kararlar funduszeue.info İlişkin Türk Yüksek Yargısının Kararları XIV. BÖLÜM: HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI VE HAKLARI SINIRLAMANIN SINIRI funduszeue.inforarası ve Ulusal Belgelerde Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı funduszeue.infoı Kötüye Kullanma Yasağı İfade Özgürlüğü Bağlamında Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı Örgütlenme Özgürlüğü Bağlamında Hakkın Kötüye Kullanılması 3.Sınırlamanın Sınırı funduszeue.infoça XV. BÖLÜM: AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESININ YAPISI, YARGILAMA USULÜ VE KARARLARININ İNFAZI Nolu Protokol Öncesi Mahkemenin Yapısı Nolu Protokol Sonrası Mahkemenin Yapısı Yargıçlar Yazı İşleri Müdürlüğü ve Raportörler Mahkeme Genel Kurulu Tek Yargıç, Komite, Daire, Büyük Daire ve Bölümler Tek Yargıç Komite Daire Büyük Daire Bölümler funduszeue.info İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru Çeşitleri Devlet Başvurusu Gerçekleşmiş Devlet Başvurularına İlişkin Genel Bilgi Devlet Başvurusunu İnceleme Yetkisi Devlet Başvurusunda Yargılama Sırasında İzlenecek Usul Bireysel Başvuru funduszeue.info İnsan Hakları Mahkemesine Başvurunun Ortak Kabul Edilirlik Koşulları İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Zorunluluğu (m/I) Genel Kural Tüketilmesi Zorunlu İç Hukuk Yolları Devletin İç Hukuk Yollarını Tüketme Kuralından Feragat Etmesi XVIII PROF. DR. İLYAS DOĞAN 19 Tüketilmesi Gerekmeyen İç Başvuru Yolları İç Hukuk Yollarının Tüketilmesinin Aranmadığı Durumlar Başvurunun Daha Önce Başka Bir Uluslararası Soruşturma ya da Çözüm Merciine Sunulmamış Olması (m/II-b) İç Başvuru Yolunun Tüketilmesinden İtibaren 6 Aylık Başvuru Süresine Riayet Hukuki Korumaya Muhtaç Olmak Kabul Edilmezlik Kararı Verilecek Haller (m/III) Başvurunun Sözleşme veya Protokol Hükümleriyle Bağdaşmaması veya Açıkça Dayanaksız Olması (m/III-a) Başvurucunun Önemli Bir Zarar Görmemiş Olması (m/III-b) funduszeue.info İnsan Hakları Mahkemesi Önünde Yargılamanın Esasları Dava Masrafları Duruşmaların Aleniliği Tarafların Temsili Yargılama Sırasında Delillerin Temini funduszeue.info Kararlarının Türleri Dostane Çözüm Pilot Karar Nihai Karar funduszeue.info Kararlarının İnfazı funduszeue.infoça XIX 20 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 21 iNSAN HAKLARI H U KU KU DERS KITABI 22 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 23 BÖLÜM YAZARLARI I. KISIM II. BÖLÜM : Tarihsel Süreç Işığında İngiltere’de İnsan Hakları Belgeleri (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. M. Balkan Demirdal) III. BÖLÜM : Kuzey Amerika’da Özgürlüklerin Doğuşu (Arş. Gör. Zeynep Hazar/ Arş. Gör. Gülden Çamurcuoğlu) IV. BÖLÜM : Fransa’da İnsan Haklarının Gelişimi (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Gülden Çamurcuoğlu) V. BÖLÜM : İspanya’da İnsan Haklarının Gelişimi (Arş. Gör. Zeynep Hazar) VI. BÖLÜM : Osmanlı Devleti Klasik Döneminden Pozitif Metinlerde İnsan Hakları Anlayışına Geçiş (Arş. Gör. Dilara Buket Tatar/ Arş. Gör. Fatma Süzgün Şahin) funduszeue.info II. BÖLÜM : BM Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Zeynep Hazar) III. BÖLÜM : BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Gülden Çamurcuoğlu) IV. BÖLÜM : Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Yasaklanması (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Fatma Süzgün Şahin) V. BÖLÜM : Bİrleşmİş Mİlletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (Arş. Gör. Dilara Buket Tatar) VI. BÖLÜM : İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme (Arş. Gör. M. Balkan Demirdal) VII.BÖLÜM : İnsan Haklarının Birleşmiş Milletler Şartı Temelinde Korunması (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Omca Özdemir) 24 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI III. KISIM I. BÖLÜM : Amerika Kıtasında İnsan Haklarının Korunması Bölgesel Rejimi (Arş. Gör. Omca Özdemir) II. BÖLÜM : Afrika’da İnsan Haklarının Gelişimi ve Koruma Mekanizmaları (Arş. Gör. Omca Özdemir) V. KISIM I. BÖLÜM : Yaşam Hakkı (Prof. Dr. İlyas Doğan/ Arş. Gör. Omca Özdemir) II. BÖLÜM : İşkence ve Kötü Muamele Yasağı (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş Gör. Gülden Çamurcuoğlu) III. BÖLÜM : Kölelik ve Kulluk Yasağı (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. Omca Özdemir) IV. BÖLÜM : Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği (Arş. Gör. Omca Özdemir) V. BÖLÜM : Adil Yargılanma Hakkı (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. funduszeue.info Demirdal) VI. BÖLÜM : Suç ve Cezaların Yasallığı ve Geçmişe Yürütülememesi İlkesi (Arş. Gör. Balkan Demirdal) VII. BÖLÜM : Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı (Arş. Gör. Gülden Çamurcuoğlu) VIII. BÖLÜM : Din ve Vicdan Özgürlüğü (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. Gülden Çamurcuoğlu) PROF. DR. İLYAS DOĞAN 25 IX. BÖLÜM : İfade Özgürlüğü (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. Balkan Demirdal) XI. BÖLÜM :Evlenme ve Aile Kurma Hakkı (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. Omca Özdemir) XII. BÖLÜM :Etkili Başvuru Hakkı (Prof. Dr. İlyas Doğan/Arş. Gör. Omca Özdemir) 26 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 27 ÖNSÖZ Her çağda yönetenler ve yönetilenler arasındaki psikolojik bağ temel birkaç değer üzerinden kurulur. Bu bağlar aynı zamanda toplumun yöneticileri ve si- yasal sistemi meşruluk açısından değerlendirmelerinde rehber rolü oynar. Eski çağlarda egemenliğin kaynağı ve kullanımında dini değerler önemli bir rol oy- namıştır. Toplumlar için dini değerler hala önemini korumaktadır. Ancak artık rejimlerin en azından önemli bir bölümü için insan haklarına saygı meşruluk öl- çüsü düzeyine çıkmıştır. Kuşkusuz bu noktaya uzun yüzyıllar sonunda varılmıştır. Batı Dünyasında modernleşmeye paralel olarak doğan ve gelişen sosyolojik bir olgu; bir sınıf, daha doğrusu burjuvazi sınıfı insan haklarının iç hukuk bağ- lamında yöneticilerce garanti edilmesinde sürükleyici gücü oluşturdu. Diğer yandan burjuvaziyi salt insan hakları anlayışının talepçisi olarak görmek de ya- nıltıcı olabilir. Çünkü burjuva sınıfı aynı zamanda kapitalist ekonominin taşıyı- cısıdır ve kapitalizm için insan haklarından daha öncelikli olan yüksek sermaye oluşturmaktır. Mülkiyet hakkı anlamına gelen bu durum aynı zamanda insanlar arası eşitliği bozucu sonuçları bünyesinde barındırır. Avrupa’da on altıncı yüzyıldan itibaren yaşanan din ve vicdan özgürlüğü ga- rantisi edinmeye dönük mezhep savaşları, İngiltere’de birkaç yüzyıla yayılan iç savaşlar ve Fransız Devrimi günümüzdeki insan hakları anlayışının en önemli duraklarındandır. Modernleşmeye paralel olarak uzun mücadeleler ve toplumsal buhranlarda ödenen bedeller karşılığı kaynağını ille de teolojik temele dayandırmaya gerek duyulmayan, hatta bazılarının semavi dinler bağlamında dinsel bir dayanakla açıklanması pek mümkün olmayan, hak kategorileri doğmuştur. 28 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI Hemen ifade edelim ki modernleşme sekülerleşmeyi tetiklese dahi tek başına insan hakları lehine bir süreç olarak okunamaz. Zira modernleşme, devlet gücü- nü elinde bulunduranlara toplum karşısında devasa teknolojik üstünlükler sağ- lamıştır. Bu manada devlet gücü modern öncesi ile karşılaştırılamayacak ölçüde sıradan yurttaş aleyhine artmıştır. Belki de bunun sonucu olarak en korkunç ve insan onurunu zedeleyici rejim örnekleri modernleşmeyle beraber görülmüştür. Faşist, cuntacı yönetimler ve sosyalist rejimler bunun en bariz kanıtlarıdır. İfade ettiğimiz gibi insan haklarına saygının kanuni bir garantiye kavuşması başlangıçta kuzey ve batı Avrupa coğrafyasında halk kitleleri adına iktidara kar- şı yürütülen uzun ve kanlı mücadeleler sonucu mümkün olabilmiştir. II. Dünya Savaşını demokratik hukuk devletlerin de aralarında bulunduğu tarafın kazan- masının etkisiyle, uluslararası ilişkilerde de insan hakları bir meşruluk ölçütü haline gelmiştir. Ancak bunun için uzun bir süre beklemek, doğu blokunun insanı sözüm ona sosyalist toplumu inşa uğruna feda eden rejimlerin çökmesini bekle- mek gerekmiştir. Sovyetler Birliğinin çökmesi Orta ve Doğu Avrupa halklarına insan haklarına saygılı ve hukukun üstünlüğüne dayalı siyasi rejime geçme fırsatı sunmuştur. An- cak hala dünya diktatörlüklerce yönetilmeye devam etmekte, Çin, Mısır, Suriye ve daha birçok irili ufaklı ülkede işkence, dini inançlara, düşünceye karşı baskı, işkence ve kötü muamele devam etmektedir. Hatta birçok Avrupa ülkesi yönetimi Ortadoğu kökenlileri insan haklarından yararlanma konusunda çok da önemse- memektedirler. Çin’de Müslüman azınlıkların sesi asla duyulmamaktadır. Uy- gurların çocukları kaçırılmakta ve bir soykırıma tabi tutulmaktadırlar. Rusya Federasyonunda Kafkasya kökenlilere karşı ayrımcılık uygulanmakta, yönetim PROF. DR. İLYAS DOĞAN 29 buna karşı kararlı tutum sergilemekten kaçınmaktadır. Ne yazık ki bu gelişmelere müdahale edebilecek konumdaki ülkeler buralara daha çok ihracat kapısı ola- rak bakmakta, bazen de insan haklarını kendi dış politikalarını destekleyici bir argüman olarak kullanmaktadırlar. Myanmar’da siyasi iktidar Müslümanlara karşı cadı avı sürdürmekte, binler- ce insanın yaşam hakkı engizisyonu çağrıştırırcasına yakılarak ortadan kaldı- rılmaktadır. İslam ülkelerinde bazı marjinal örgütler İslam diniyle ilgisiz yerli töreleri din adı altında dayatmaktadırlar. Gürcistan’da camilerin minareleri komik gerekçelerle sökülürken; Mısır’da Hıristiyanlara karşı kitlesel saldırılar düzenlenmektedir. İsrail hiçbir uluslara- rası hukuk kuralına saygı gösterme gereği duymaksızın Filistinlilerin evlerini iş makinaları ile yerle bir etmekte, üstelik bunu bütün dünyaya karşı kameralar eşliğinde canlı yayında yapmaktadır. Ahıska Türklerinin yurt sorunu tıpkı Filis- tinliler gibi hala çözüm bulunmayı beklemektedir. Onların haklarının Rusya ve siyasi istikrar sorunu yaşayan ülkelerde diğer bireylerden gelen müdahalelerle ellerinden alınmasına duyarlı olmak insanlığın gereğidir. İktidar, doğası gereği temenniler sonucu değil ciddi toplumsal talepler karşı- sında kendi kudretini sınırlamayı kabullenebilir. Anayasal ya da hukuk devleti dediğimiz bu rejimlerin kurulduğu ülkeler aynı zamanda insan haklarına saygı- nın da esas alındığı ülkeler olmuşlardır. İnsan haklarına saygının anayasal ilke haline gelmesine dönük gelişmeler ese- rimizde ayrıntılarıyla yer almaktadır. Böylece tarihsel süreç içinde insan hakla- rına saygının nasıl olup da siyasi rejimlerin meşruluk ölçütüne dönüştüğünü de ortaya koymaya çalıştık. 30 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI İnsan haklarına saygı artık sadece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi değil Bir- leşmiş Milletler çatısı altında hazırlanan birçok sözleşmede düzenlenmiştir. An- cak bu sözleşmelerin hiç birindeki koruma mekanizması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin gerçekleştirdiği yargısal denetim kadar etkin değildir. Bu nedenle eserimizde mümkün olduğu ölçüde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları- na değerlendirme şeklinde yer vermeye çalıştık. Bunu yaparken kararları aynen vermekten kaçındık. Zira Türkçe kaynaklar arasında yeterince karar tercümesi olduğu söylenebilir. Adalet Bakanlığı internet sayfası başta olmak üzere bu ka- rarların önemli bir bölümüne erişilebilir. Fakat insan hakları hukuku ders kitabı olarak kaleme alınan eser sayısı oldukça sınırlıdır. Çalışmamızın hukuk fakülteleri başta olmak üzere insan hakları alanında çok önemli bir bilgi kaynağı, başvuru eseri olduğu inancındayım. yılından beri Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesinde kesintisiz sürdürdüğüm Genel Kamu Hu- kuku II (insan hakları hukuku) dersinde sevgili öğrencilerimin ortaya koydukları zekice sorular, yılında Adalet Bakanlığında yargıç ve savcılara dönük uy- gulanan İstanbul Protokolü Eğitimi programının koordinatörü ve eğitici- si olarak meslektaşlarımın geri dönüşlerinden, önerilerinden ve uyarılarından edindiğim yeni tecrübeler her defasında böyle bir esere ilişkin aldığım notları gözden geçirmeme ve eksikleri tamamlamama vesile oldu. Meslek deneyimimi toplumla paylaşmak gerektiğini düşündüm. Elinizdeki bu eser genç meslektaşlarımın, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Genel Kamu Hukuku ile Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi kürsüsü asistanlarının da katkılarıyla ortaya çıktı. Genç arkadaşlarım akademik katkıları olan kısımlarda yazar olarak yerlerini aldılar. Onların da insan hakları alanında öğreti ve uygu- PROF. DR. İLYAS DOĞAN 31 lama ordusuna kazandırılması bu vesileyle başlamış oldu. Kürsü arkadaşlarımın gelecekte çok daha nitelikli çalışmalarda imzalarının olacağından eminim. İnsan hakları alanında hem üniversite öğrencileri hem de insan haklarına ilişkin sorunların yaşandığı alanlarla ilgili kamu kurumlarının yöneticileri, bil- hassa yargıç ve savcılarımız için çok fazla kuramsal girdaba sapmadan, derli toplu bir çalışmanın önemli bir kolaylık olacağını düşündük. Bu manada Avrupa İnsan Hakları Ana Sözleşmesinde yer alan özgürlüklerin anlaşılış ve uygulanış biçimi ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargılama usulü, çalışma şekline ilişkin bir bakış açısı sunduk. Çalışmanın uygulamacılara rehberlik edeceğini umuyorum. İnsan haklarına dair kazanımların bütün insanlığın birikimi ve katkısı olduğu bilinciyle Güzel Ülkemizin, insana değer veren ve saygı duyan iktidarlarca yöne- tilmesini ve geçmişte yaşanan insan onuruyla bağdaşmaz talihsizliklerin tekrar etmemesi dileğiyle… 10 Aralık Bilkent 32 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 33 KISALTMALAR AB : Avrupa Birliği ABD : Amerika Birleşik Devletleri AİHD : Avrupa İnsan Hakları Divanı AİHK : Avrupa İnsan Hakları Komisyonu AİHM : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHS : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Akt. : Aktaran AÜ : Ankara Üniversitesi AÜHF : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi AÜHFD: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi BK : Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Bkz. : Bakınız BM : Birleşmiş Milletler C. : Cilt Çev : Çeviren Der. : Derleyen DGM : Devlet Güvenlik Mahkemeleri E.T. : Erişim Tarihi Ed. : Editör EİHB : Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ESHK : Ekonomik Sosyal Haklar Komitesi ESKHS : Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi f. : fıkra Haz. : Yayına hazırlayan Hrsg. : Herausgegeber Hz. : Hazreti İÇT. : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtüzüğü İKÖ : İslam Ülkeleri İşbirliği Teşkilatı m. : Madde MSHUS: Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme No. : Sayı (Number) p. : paragraf s. : sayfa S. : Sayı STK : Sivil Toplum Kuruluşu TBB : Türkiye Barolar Birliği TBKP : Türkiye Birleşik Komünist Partisi TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi UNICEF: Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (The United Nations of Children Fund) Vol. : Cilt (Volume) yy : Yüzyıl 34 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 35 I. KISIM İNSAN HAKLARININ ÜLKE ÖRNEKLERİ BAĞLAMINDA TARİHSEL GELİŞİMİ 36 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI PROF. DR. İLYAS DOĞAN 37 I. BÖLÜM İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI VE ÖZELLIKLERI funduszeue.info Hakları Hukuku Alanında Temel Kavramlar Özgürlük İnsan hakları kavramını karşılamak üzere öğretide farklı terimler kul- lanılagelmiştir. Kuşkusuz bu kavramlardan ilki özgürlük terimidir. Özgürlüğün ne olduğu, insanın gerçekten özgür olup olmadığı, insanın karşı karşıya kaldığı çevresel etkenlerin özgürlüğü ne kadar etkilediği gibi soruların tam olarak ce- vabının verilmesi hiçbir zaman kolay olmamıştır. Bu bağlamda insanın özgür olup olmadığını irdelerken dıştan gelen bir baskının olup olmadığı, insanın öz- gürlüğe nasıl kavuşabileceği gibi hususlar hep akla gelen önemli noktalardır. İfade edelim ki yazarların ve düşünce adamlarının tartıştıkları özgürlük sadece yazılı hukukta yer alan, teminat altına alınmış değil aynı zamanda özgürlüğün felsefesini de kapsar1. Buna karşılık özgürlük sorununu tümüyle çözmek belki de hiçbir hukuk düzeninde mümkün olmayacaktır. Özgürlükler yazarlarca tanımlanmaya çalışılmıştır. Ancak hemen herkes özgürlüğü tanımlamanın ne denli güç olduğunun farkındadır. Bu bağlamda Montesquieu özgürlük için “bu kadar değişik anlama gelebilen, zi- hinleri bu kadar uğraştıran başka bir kelime yoktur”2 demekle konunun kar- maşıklığına ustaca dikkat çekmiştir. 1  Akın, İlhan, Kamu Hukuku, funduszeue.infoı, Beta, İstanbul , s 2  Akın, Kamu Hukuku, s 38 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI İnsan hakları hukuku dersinin temelini insan hak ve özgürlükleri oluşturur. Bu nedenle özgürlüğün ne olduğuna ilişkin bir tartışma kaçınılmazdır. Peki o halde özgürlük nedir? Colliard özgürlüğü kamu özgürlüğü ola- rak adlandırırken konuyu kısmen tanımlamaya çalışır. Buna göre “uygar top- lumların pek çoğunda kişilere, devletçe düzenlenen ve korunan bazı haklar ta- nınmıştır, bunların bütününe kamu özgürlükleri adı verilir”. Bir başka tanımda ise özgürlük “herkesin kendine düşeni yapması ve bunu yaparken iktidardan, çoğunluktan ve yerleşmiş törelerden çekinmemesi” olarak ifade edilir. Diğer yandan Harold Laski özgürlüğü “kısıtlamanın kalkması”3 olarak tanımlar. Özgürlüğü yasaların üstün tutulduğu bir düzen olarak tanımlama yaklaşımı oldukça eskilere uzanır. yy. Fransız düşünürü Bossuet özgürlüğü Yunanlıların ve Romalıların herkesin yasalara uyması şeklinde anladıklarını, Montesquieu ise özgürlüğü “yasalarca yasaklanmamış her şeyi yapabilme” olarak tanımlar4. Kara Avrupasında kişi özgürlüklerini ifade etmek için doğal hukuk akımına mensup yazarlar çeşitli felsefi ya da mantıki dayanaklara müracaat et- mişlerdir. Bunlardan biri ve en yaygın felsefi anlayış toplumun devletten önce var olduğu ve insan özgürlüklerinin de devletten önce var olduğuna ilişkin genel iddiadır. Buna doğal hukukçuların genel kabulü de denebilir. Bu genel kabul “doğa durumu” hipotezine, bireyci bir dünya görüşüne dayanır. Devle- tin, bireylerin bir araya gelerek kurdukları bir kurum olduğunu ve bu nedenle bireysel özgürlüklerin devletten de önceye uzandığını varsayar. Thomas Paine’in de deyimiyle doğa durumu, insan haklarının doğal hukuktaki kökenini açıklamak için başvurulan bir ön kabul, bir varsayımdır. Akıl ve mantıkla örülü doğa durumu, kurulu siyasal sistemden hoşlanmayanlar için bir ölçüt, bir esin kaynağı işlevi5, kurulu düzene karşı özgürlükleri savun- mada bir slogan işlevi görmesidir. Devletin yapay bir kurum olduğuna ilişkin felsefi gerekçeler devletin insan hak ve özgürlüklerine saygı duyması zorunlu- luğunda insan odaklı bir duruşu sergiler ve bu yönüyle kamu otoritesinin insan hak ve özgürlükleri lehine sınırlanmasında güçlü bir dayanak teşkil eder. Özgürlüğün tanımlanması çabaları çoğu zaman yetersiz kalmıştır. Bununla beraber tanımlamalarda özgürlüğün belirli yanlarına öncelik tanıyarak tanımlama çabaları da dikkati çeker. George Jellinek yurttaşların sahip oldukları hakları “aktif, olumlu ve olumsuz” statü hakları olarak adlan- dırır. (1) olumsuz statü hakları, devlete bireylerin bu hak ve özgürlükleri 3  Akın, Kamu Hukuku, s 4  Akın, Kamu Hukuku, s 5  Lipson, Leslie, Politika Biliminin Temel Sorunları, Çev. Tuncer Karamustafaoğlu, Ankara , s PROF. DR. İLYAS DOĞAN 39 kullanabilmeleri için dokunamayacağı bir alanın olduğunu ifade eder. Birinci kuşak ya da klasik haklar denilen din ve vicdan özgürlüğü, düşünce özgürlüğü, kişi güvenliği gibi haklar bunlardandır. (2) Jellinek’in sınıflamasında ikinci kategoriyi olumlu statü hakları oluşturur. Olumlu statü hakları devletin ye- rine getirmekle zorunlu olduğu edimleri kapsar. Bir başka ifadeyle yurttaşlar devletten bazı edimleri yerine getirmesini bekler. Sağlığın korunması, çalışma hakkının hayata geçirilmesi, sosyal güvenliğin sağlanması bu tür haklardandır. Bu kategoride yer alan haklar sanayi toplumunun doğuşu ile beraber anayasal sistemlerde yer almaya başlamıştır. Bu kategorideki haklar sosyal haklar ola- rak da adlandırılır. (3) aktif statü hakları ise yurttaşların kamu işlerine katıl- masını sağlayan haklardır. Halk oylaması, genel seçimlere katılma, aday olma gibi toplum yönetimini belirlemeye dönük haklardır. Tarihsel açıdan anayasalı rejimlerde ortaya çıkan ilk hak kategorisi6 bu kategoride yer alır. Görüldüğü gibi Jellinek’in yaptığı, tanımlamadan çok hakları sınıflamadır. Gerçekten de bazı hallerde tatmin edici bir tanımlama mümkün olmasa dahi sınıflama ya da betimleme konunun anlaşılırlığına ciddi katkı sağlayabilir. Burada bir başka hususa dikkat çekmekte yarar vardır: özgürlük geçmişte sadece birey merkezli tanımlanmamıştır. Bu bağlamda Bonald, toplumun kişilerden üstün olduğunu öne sürerek insanın ancak toplum içinde anlamlı olacağından hareket eder ve özgürlüğün ancak toplum içinde değer taşıyacağını savunur. Bunun dışında E. Durkheim da “toplumun bir insan yığını olmadığını, kendisini meydana getiren insanlardan ayrı, onların dışında kendine özgü bir gerçek”7 olduğu- nu ileri sürer. Ancak biz insan hak ve özgürlüklerini birey merkezli olarak görmekteyiz. Toplumu aşırı öne çıkaran düşünürlerin ve ideolojilerin insanı önemsemekte duyarlı davranmadıklarını genel bir kanaat olarak ifade etmek yanlış olmayacaktır. Kamu Özgürlükleri Kamu özgürlükleri kavramı da öğretide sıkça kullanılır. Buna göre kamu özgürlükleri; haklardan “pozitif hukuk aracılığıyla düzenlenip güvence- ye kavuşturularak uygulamaya taşınan kısmı”8, bir başka ifade ile “yürürlük- teki hukukun tanıdığı haklar”dır9. İnsan hakları kavramı ise kamu özgürlüklerine göre daha geniş kap- samlıdır. İnsanın başkaca özelliğe sahip olması gerekmeksizin salt insan olma- sından ötürü, onurlu bir hayat sürmek için sahip olduğu haklar, insan hakları olarak tanımlanabilir. 6  Akın, Kamu Hukuku, s 7  Akın, Kamu Hukuku, s 8  Akad, Mehmet/Dinçkol, Bihterin Vural, Genel Kamu Hukuku, funduszeue.infoım, Der Yayınları, İstanbul , s 9  Uygun, Oktay, Kamu Hukuku İncelemeleri, XII Levha, İstanbul , s.8 40 İNSAN HAKLARI HUKUKU DERS KİTABI Temel Hak ve Ödevler Öğretide konuya ilişkin kullanılan terimlerden biri de temel haklar ve ödevler kavramıdır. II. Dünya Savaşından sonra hazırlanan anayasalarda kla- sik hakların yanı sıra sosyal haklar da eklenerek geniş bir temel hak ve ödev- ler listesi oluşturulmuştur. Bu anlayışın bir ürünü olarak hak ve özgürlükler sadece bireylere haklar bahşeden değil, aynı zamanda ödevler de yükleyen normatif kategoriler olarak kurgulanmıştır. Sosyal devlet anlayışında sadece bireylerin ödevlerinin değil, anayasada yer alan hak ve özgürlüklerin uygula- mada hayata geçebilmesi için devletin de üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi gereğine kuvvetle vurgu yapılmıştır. Temel haklar teriminden anayasal sistem tarafından güvence altına alınmış haklar anlaşılır ve bu yönüyle kamu özgürlükleri kavramı ile örtüştüğü söylenebilir. Buna karşılık iç hukukta teminat alınmayı ölçüt olarak almayan “insan hakları” kavramı her hal ve karda temel hak teriminden daha geniş bir mana ihtiva eder. İnsan Onuru İnsan hakları, insan onurunu korumayı, maddi ve manevi gelişimini amaçlar. Bu nedenle bireylerin sadece insan olarak dünyaya gelmesi bu hakları kazanması için yeterlidir. Hangi ırk ya da cinsten olduğunun bir önemi yok- tur. İnsanın sahip olduğu, doğal hukukçu bir yaklaşımla doğuştan elde edilen vazgeçilmez ve devredilmez haklar10 insan haklarıdır. Devredilememesinin ve vazgeçilemez oluşunun nedeni insan onuruna duyulan saygıdır. Eşitlikçi bir yaklaşımla demokratik toplumlar açısından insan hakları evrensel bakımdan geçerli kabul edilir ve kültürel nedenlerle insanların bir kısmının bu haklardan mahrum kalabileceği kabul edilemezdir. İnsan hakları tarihsel bakımdan doğal haklar anlayışının bir uzantısı olarak kabul edilir. Yeniçağda gerek İngiltere gerek Amerika ve Fransa’da keyfi tutukla- ma, adil yargılanma, konut dokunulmazlığı konularında yargısal güvenceler aranması aynı zamanda insan onurunu koruma arayışıydı. Bu nedenle insan onuruna saygının esas olmadığı bir hukuk anlayışında özgürlüklerin de içeri- ğinin boşalacağı muhakkaktır. Alman öğretisinde “insan onuru” terimi ’de yayınlanan Staats- lexikon’da yer almamaktaydı. Buna karşılık aynı ansiklopedinin bu baskısında “insan hakları” maddesi Gustav von Struve tarafından kaleme alındığını gör- mekteyiz. 10  Akın, Kamu Hukuku, s

Alt kısımda 2013-2014-2015-2016-2017-2018-2019-2020, 2021, 2023 ve 2023 yıllarına ait 50 soruluk çıkmış ehliyet soruları yer alıyor. Bu soruları, haftanın her günü yapılan e-sınava katılacak sürücü adayları çözebilir. Çıkmış ehliyet sorularını alta kısımdan ulaşabilirsiniz. Şimdiye kadar sorulmuş yeni sistem ehliyet sorularının tamamı yer almaktadır. Bütün çıkmış ehliyet sorularını çözmeyi unutmayınız!

Ehliyete Hazırlık 26'lı Deneme Soruları (50 Soru)

Merkezi sınavlarda ehliyet sınav soruları ve cevapları sürücü adayları için açıklanıyorken elektronik ehliyet sınavında sorular MEB tarafından açıklanmamaktadır. Bu nedenle elektronik sınavda sorulmuş sorulara çalışmak istiyorsanız üstte geçmişte sorulmuş soruları çözerek kendinizi değerlendirmeniz faydanıza olacaktır. Elektronik sınavda sürücü adayı sınava giriyor, ardından yarım saat içerisinde sonucunu öğrenebiliyor. Elektronik sınavda sorular bilgisayar yazılımı aracılığıyla "soru kütüphanesinden" rastgele seçiliyor ve pdf formatında indirmek için sorular yayınlanmıyor. 2023 Nisan Ayı Ehliyet sınavlarına hazırlanmak için üste bulunan soruları çözünüz.