| Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir.
Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. |
2020-21 Belarus protestoları (Lakabı: Terlik Devrimi[28][29] ve Hamamböceği Karşıtı Devrim[30]), Belarus hükûmetine ve devlet başkanı Aleksandr Lukaşenko'ya karşı devam eden bir dizi siyasi gösteridir.[31]Belarus demokrasi hareketinin bir parçası olan gösteriler, Lukaşenko'nun görevde altıncı dönemini tamamladığı 2020 Belarus devlet başkanlığı seçimi öncesinde ve sırasında gerçekleşmeye başladı.[31][32]
14 Ağustos'ta Svyatlana Tsihanouskaya, devlet başkanlığı seçimlerini %60-70 oyla kazandığını iddia etti ve koordinasyon konseyinin kurulduğunu duyurdu.[33][34]
Arka plan[değiştir kaynağı değiştir]
16 Ağustos'ta Lukashenko'nun destekçileri, devlet başkanı'na destek mitingi düzenlemek için ülkenin çeşitli şehirlerinden Minsk'e otobüsle götürüldü.[113] Lukaşenko mitingle ilgili konuştu ve onlara NATO'nun batı sınırında kuvvetlerini inşa ettiğini söyledi.[114] NATO ise bu iddiaları yalanladı.[115] Muhalefet grupları Minsk'te "Ulusal Özgürlük Yürüyüşü" ve ülkenin dört bir yanındaki şehir ve kasabalarda benzer yürüyüşler yapılması çağrısında bulundu. Destekçilerden hükûmet binalarında bir araya gelmeleri ve protestocuların ölümlerinden ve işkenceden sorumlu olanların adalete teslim edilmesi ve Alexander Lukashenko'nun ayrılması için tüm siyasi mahkumların derhal serbest bırakılması çağrısında bulunmaları istendi.[116] Beyaz Rusya basını, Minsk mitinginden sonra sivil kıyafetli kişilerin muhalefet destekçilerini keyfi olarak gözaltına aldığını bildirdi.[117] Aynı akşamın ilerleyen saatlerinde, Haziran 2020'de Lukaşenko tarafından görevden alınan eski Beyaz Rusya BaşbakanıSyarhey Rumas'ın Instagram hesabından Lukaşenko karşıtı protestoculara destek mesajı yayınladığı bildirildi.[118] Daha önce Rumas'ın eşi, protestolara bakan bir binanın çatısında kendisi ve Rumas'ın bir fotoğrafını ve bir destek mesajı yayınlamıştı.[119]
Lukaşenko, bir hava saldırı tugayının 17 Ağustos'tan itibaren Batı Beyaz Rusya'da bir hafta sürecek planlanmamış manevralar düzenleyeceğini duyurmuştu, ardından NATO kuvvetlerinin "kapılarda" olduğunu duyurdu ve ülkeyi tehdit ederek Başkan Putin'i askeri yardım teklif etmeye teşvik etti.[120] 17 Ağustos sabahı erken saatlerde, Rusya'da M1 "Beyaz Rusya" karayolu üzerinde Minsk'e doğru giden plakasız, askerleri taşıyan birkaç askeri kamyon görüldü.[121]
17 Ağustos, Lukashenko'nun Minsk tekerlekli traktör fabrikasında yaptığı konuşmada yuhalandığını ve bağırdığını gördü. Seyirciye, başka bir seçim yapmak için onu öldürmek zorunda kalacaklarını söyledi. Bu arada, devlet televizyonu tarafından yapılan bir yayında, televizyon sunucuları grevden çıkarken haber masalarının boş olduğunu gösterdi.[122][123][124]Svyatlana Tsihanouskaya, bir geçiş hükûmeti[125] yönetmeye ve yeni, özgür ve adil bir devlet başkanlığı seçimi düzenlemeye hazır olduğunu belirttiği bir video yayınladı.[126] Lukaşenko, yeni bir anayasa kabul edilirse erken devlet başkanlığı seçimlerinin yapılabileceğini kabul etti.[127] Beyaz Rusya Başbakanı Raman Halouçanka ve kabinesi 17 Ağustos 2020'de toplu halde istifa etti.[128] O günün ilerleyen saatlerinde Ukrayna, Minsk'teki Büyükelçisini geri çağırdı[129]. Aynı gün, Avrupa Parlamentosu üyeleri, Aleksandr Lukaşenko'yu Beyaz Rusya devlet başkanı olarak tanımadıklarını ve onu Avrupa Birliği'nde istenmeyen kişi olarak gördüklerini belirten ortak bir bildiri yayınladılar.[130] Ortak açıklamada, güvenilir bilgilerin Sviatlana Tsikhanouskaya'nın seçimi kazandığını gösterdiğini de ilan etti.[131] Minsk'teki Janka Kupala Ulusal Tiyatrosu'nun yöneticisi, şiddeti önceden kınayan ve protestoları ihtiyatlı bir şekilde destekleyen eski kültür bakanı Pavel Latushko, Beyaz Rusya Kültür Bakanlığı tarafından görevden alındı.[132]Salihorsk'taki Beyaz Rusyakaly potas şirketinin madencileri, madenlerden aşağı inmeyi reddederek greve gitti ve Zhlobin'deki BMZ Steel Works, çelik fırınlarının çalışmalarını askıya aldı.[133][134][135] BMZ işçileri, istekleri karşılanmadığı takdirde süresiz grev başlatacaklarını duyurdu. Minsk Tractor Works (MTZ), Minsk Automobile Works (MAZ), Minsk Motor Works (MMZ), Minsk electrotechincal fabrikası (METZ) ve diğer fabrikalardan binlerce işçi, şehrin içinden geçerek Beyaz Rusya Cumhuriyeti Ulusal Devlet Televizyon ve Radyo Şirketi'nin genel merkezine yürüdü. 17 Ağustos itibarıyla Beyaz Rusya'da yapılan protesto gösterilerinde tutuklu ve hükümlüler listesinde yer almayan 76 kişinin kaybolduğu bildirildi.[136]
18 Ağustos'ta perakende, banka, mobil ve gıda sektörlerindeki uluslararası şirketler, reklam kampanyalarını devlet televizyon kanalı da dahil olmak üzere Beyaz Rusya'daki televizyon kanallarından çekmeye başladığı bildirildi.[137]Almanya şansölyesiAngela Merkel, Vladimir Putin'e yaptığı açıklamada, Beyaz Rusya hükûmeti'nin barışçıl protestoculara karşı güç kullanmaktan kaçınması, siyasi tutukluları derhal serbest bırakması ve ulusal bir diyalog başlatması gerektiğini söyledi. Putin yanıt olarak Merkel'i eski Sovyet devletine yabancı müdahalenin kabul edilemez olacağı konusunda uyardı.[138][139] Beyaz Rusya'nın Slovakya büyükelçisi Igor Leshchenya, diğer dört diplomatla birlikte istifa etti.[140] Ardından, Minsk'teki Janka Kupala Ulusal Tiyatrosu topluluğu da toplu halde istifa etti.[141]Estonya'da seçim sonuçlarını tanımadıklarını doğruladı.[142]Beyaz Rusya Telgraf Ajansı, Beyaz Rusyalı protestocuların şiddet uyguladığını gösteren bir video yayınladı, ancak bu yanıltıcıydı çünkü kullanılan resimler, 2019 yılında Katalonya'daki karışıklıklarının İspanya'dan gelenlerle karıştırılmasıydı.[143] Aynı zamanda Mogilyov ve Gomel'de Lukaşenko'yu destekleyen gösteriler düzenlendi.[144][145]
OMON güçleri, 19 Ağustos'ta Minsk Traktör Fabrikası'nın girişinde sabah saatlerinde toplanan göstericileri dağıttı; iki kişi gözaltına alındı.[146] Aynı gün, endoskopist ve Minsk'teki Cumhuriyet Klinik Tıp Merkezi çalışanı Alexei Petkevich, gözaltına alınan protestocuların kitlesel şiddetini protesto etmek için 14 Ağustos'ta işinden istifa ettiğini açıkladı ve "Gördüklerim beni şok etti. Halkımız küçük düşürüldü ve paramparça edildi" dedi.[147] Polotsk 5 numaralı okulun müdürü Natalya Volvacheva da protesto olarak istifa ederek, "Meslektaşlarım tehditler nedeniyle parçalandı, suçluya dönüştü ve sistemi rehin aldı" dedi.[148] 200'den fazla Beyaz Rusyalı sporcu, spor muhabiri ve spor çalışanları (Yelena Leuchanka, Nikolai Kozeko, Volha Mazuronak, Marına Arzamasava, Alyaksandra Ramanouskaya, Stepan Popov ve diğerleri) Lukaşenko'ya açık bir mektup gönderdi. Son devlet başkanlığı seçiminin geçersiz kılınmasını, protestolar sırasında gözaltına alınan tüm kişilerin serbest bırakılmasını, tüm siyasi tutukluların salınmasını ve rehabilite edilmesini, tutukluların şiddet ve "vahşice kötü muamelelerinden" sorumlu olanların tespit edilerek cezalandırılmasını talep ettiler.[149][150]İnsan Hakları İzleme Örgütü, protestoların çoğunun barışçıl olduğunu kaydetti ve polis gözaltılarını "sistematik olarak acımasız" olarak nitelendirdi.[151] Beyaz Rusya merkez seçim komitesi, Lukaşenko'nun önümüzdeki iki ay içinde yeni bir dönem için devlet başkanı olarak göreve başlayacağını söyledi.[152] Lukaşenko, polise Minsk'teki tüm protestoları durdurma talimatı verdi ve sınır kontrollerini sıkılaştırdı, TV istasyonuna giren insanlar üzerinde kontroller yapıldı ve tüm devlet çalışanlarına protesto ederlerse işlerini kaybedecekleri söylendi.[153]Borisov ve Babruysk kentlerinde iki Lukaşenko yanlısı miting düzenlendi ve bunların her ikisinde de devlet bayrağını taşıyan polis helikopterleri bulundu.[154][155][156][157] İkinci bir Lukaşenko yanlısı miting de Minsk'te düzenlendi.[158]Beyaz Rusya Cumhuriyeti Ulusal Devlet Televizyon ve Radyo Şirketi'nin Radio Stalitsa çalışanlarının çoğu göstericilerle dayanışma içinde istifa etti.[159] Bu toplu istifa sonucunda istasyonda spor haberleri dışında yayın yapılmamakta. Minsk'te İçişleri Bakanlığı önünde akşam saatlerinde "istifa" sloganları atan ve "onları serbest bırakan" yüzlerce gösterinin polis müdahalesi olmaksızın barışçıl bir şekilde devam etmesine ise izin verildi.[160]
20 Ağustos'ta, Beyaz Rusya Başsavcısı Alexander Konyuk'un, devlet yetkisini ele geçirmeye teşebbüs ve ulusal güvenliğe zarar verme gerekçesiyle, Koordinasyon Konseyi üyeleri aleyhine Beyaz Rusya Ceza Kanununun 361. maddesi uyarınca ceza davası başlattığı bildirildi.[161] Sonuç olarak, konsey üyeleri Sergey Dylevsky ve Maxim Znak polis sorgulaması için çağrıldı. Göstericilere destek olmak için güvenlik güçlerinden dört kişi daha istifa etti.[162]Gomel ve Kopische'de ikinci bir Lukaşenko yanlısı miting düzenlenirken, Vitsebsk ve Minsk'teki askeri araçlar ve Pinsk'te bir traktörün devlet bayrağını salladığı görüldü. Başka bir Lukaşenko yanlısı miting ise, Minsk'teki Bağımsızlık Meydanı'nda, göstericilerin üzerinde bir devlet bayrağı taşıyan başka bir helikopterle yapıldı, ayrıca, Minsk'teki Hükûmet Konağı önündeki Lenin anıtında da ayrı bir miting düzenlendi.[163] Yanıt olarak, bazı Lukaşenko yanlısı göstericiler muhalefetin protestolarına katılırken, diğerleri mitingden ayrıldı. Küçük bir Lukaşenko destekçisi grubunun Grodno'da yoldan geçenlere devlet bayrakları ve diğer hükûmet yanlısı materyalleri dağıttıkları görüldü.[164]
Kurapatıanıtından Akrestsina gözaltı merkezine şiddete karşı protesto hattı ("Bir daha asla"). Minsk, 21 Ağustos.
21 Ağustos'ta devlet başkanı adayı Hanna Kanapatskaya, Beyaz Rusya Yüksek Mahkemesi'ne resmi seçim sonucunu itiraz etti.[165]Fransa devlet başkanıEmmanuel Macron ve Almanya şansölyesiAngela Merkel, Beyaz Rusya hükûmeti, muhalefet ve sivil toplum arasında arabuluculuk yapmayı teklif etti.[166][167]Svyatlana Tsihanouskaya, uluslararası medyada bir basın toplantısı düzenleyerek, Beyaz Rusya'ya güvenli olduğu zaman dönmeyi umduğunu söyledi. Ardından tüm ülkeleri egemenliğe saygı göstermeye ve protestocuları "sindirmeye" rağmen grevlerini artırmaya çağırdı.[168]Beyaz Rusya Atletizm Federasyonu Başkanı, Olimpik sporcu ve Temsilciler Meclisi'nin eski üyesi Vadim Devyatovskiy, Facebook sayfasından, "Lukaşenko benim başkanım değil!!!!!" dedi ve rejime daha önceki desteğinin bir "hayal" ve "ihanet" olduğunu belirtti.[169][170] Minsk otomobil fabrikasındaki grevin lideri Yevgeny Bokhvalov tutuklanırken, Soligorsk'taki Belaruskali potas fabrikasındaki grevi düzenleyen Dmitry Kudelevich ise, tuvalet penceresinden kaçıp Ukrayna'ya kaçmadan önce gözaltına alındı.[171]Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) mevcut başkanı olan Arnavutluk başbakanıEdi Rama, AGİT'in hükûmet ile muhalefet arasındaki arabuluculuğa bakmak için Minsk'e gideceğini söyledi.[172]Gomel'de, traktörlerin Beyaz Rusya bayrağını salladığı hükûmet yanlısı bir miting düzenlendi.[173]
22 Ağustos'ta Grodno Bölgesi Yürütme Komitesi Başkanı Vladimir Kravtsov, Lukaşenko tarafından görevden alındı ve yerine eski sağlık bakanı Vladimir Karanik getirildi.[174] Lukaşenko, öğleden sonra Grodno'da hükûmet yanlısı bir mitinge katıldı.[175] Miting sırasında Lukaşenko, Varşova ve Vilnius'u protestoların arkasında olmakla suçlayarak, orduyu Beyaz Rusya'nın batı sınırını savunmaya çağırdı. Devamında Lukaşenko, "Burası sadece bizim sınırımız değil, burası Birlik Devletinin sınırı, burası KGAÖ sınırı ve cevabın uygun olacağı" uyarısında bulundu. Koronavirüs salgınıyla mücadelesini de savundu, "'İnsanları izole etmene gerek yok dediğimde bana inanmadın. Batılılar şimdi ne diyor?" Devlete ait Grodnozhilbud inşaat şirketinden grevci işçilere de seslendi, "Grodnozhilbud olmasa bile yapacağız, ülkede yeterince inşaatçımız var" ve ayrıca protestolara katılan rahiplere seslenerek "İnsanlar dua etmek için tapınaklara gelmeli. Kiliseler... siyaset için değildir" dedi. Mitingde çok sayıda gazeteci de gözaltına alındı.[176] Muhalefet destekçileri, Minsk'te polis şiddetine karşı bir kadın yürüyüşü düzenledi ve bu yürüyüş, toplanan kalabalığa Maria Kalesnikava ve Pavel Latushko'nun hitap ettiği Bağımsızlık Meydanı'nda bir nöbetle sonuçlandı.[177] Ayrıca Grodno ve Brest'te de çeşitli muhalefet mitingleri düzenlendi.[178]
Üçüncü hafta[değiştir
nest...
45577 45578 45579 45580 45581
