Mani Örnekleri

Sarma sararım sarma
Toprak tenceresine
Gel konuşalım yârim
Mutfak penceresine

Yelek örerim yelek
Örnek ararım örnek
Örnek değil merakım
Bir kere yâri görmek

Yolcu dayı beri bak
Kulağına deri tak
Berilere bakmazsan
Kalkmaz döşeklere yat

Eştim eşti kum çıktı
Kumun dibi su çıktı
Seni dövmeye yârim
Hangi serseri çıktı

İn dereye saz kopar
Koparırsan az kopar
Benim bir sevdiğim var
Gülerken bana göz kırpar

Kara kara kazanlar
Kara yazı yazanlar
Cennet yüzü görmesin
Aramızı bozanlar

Ha erdesin erdesin
Hangi camda perdesin
Seven sabahtan gelir
Öğlen oldu nerdesin

Yelek örerim yelek
Örme parası senden
Çak yârim elektriği
Pil parası benden

Anne bana terlik al
Sakın yeşil olmasın
Gideceğim oğlanın
Kız kardeşi olmasın

Kızılcıkdere camisi
Şınlıyor minaresi
Anne sevdiğim ölmüş
Gidiyor cenazesi

İn dereye dereye
İnemeyen atlasın
Yârimle ikimizi
Çekemeyen çatlasın

Suya giderim suya
Yârim arkamda mısın?
Ciddi olarak sevdim
Bilmem farkında mısın?

Kuyu dibinde kuyu
Uyu efendim uyu
Bana sarhoş diyorlar
İçtiğim üzüm suyu

Dere boyunda keklik
Kızlar giyer eteklik
Kızlarda iş var ama
Erkeklerde eşeklik

Yemenimin yeşili
Ben kaybettim eşimi
Ben bulursam eşimi
Ben bilirim işimi

Kızılcıklar olur mu?
İçinde durulur mu?
Benim yârim talebe
Onunla dalga olur mu?

Dere boyunda dutlar
Dutlar kökünden patlar
Askerdeki yârime
Gölge olsun bulutlar

Yeşil sandık kilidi
Üstünü güller bürüdü
O yar beni sarınca
İmam tahtam çürüdü

Masa üstünde roman
Okurum zaman zaman
Ben yârime gideceğim
Subay olduğu zaman

İstanbul’dan gelirken
Buldum terzi iğnesi
Sanki gideceğim gibi
Beğenmezmiş yengesi

Kırmızı gül ol da gel
Bardaklara dol da gel
Sen beni alamazsın
Öğretmen ol da gel

Karayılan olayım
Yollarda dolanayım
Gösterin görümcemi
Abisini sorayım

Masa üstünde koku
Açta mektubu oku
Seni sevdim seveli
Gelmez gözüme uyku

İncilerim diziyle
Kimler görmüş gözüyle
Ben yârimden ayrılmam
İki düşman sözüyle

Benim saçlarım uzun
Uzun diye örmezler
Beni sana Sevdiğim
Hısım diye vermezler

Taş üstünde oturma
Kumaşını batırma
Sen benimsin ben senin
Gel Yanıma utanma

Altınlarım alay değil
Gümüşlerim kalay değil
Attın bana sevdayı
Çekmesi kolay değil

Anonim Halk şiirinin en küçük ve en sevilen nazım biçimidir.

Manilerin özellikleri şunlardır:

• Yedi heceli dört dizeden oluşur.
• Uyak düzeni aaxa şeklindedir.
• Birinci ve üçüncü dizeleri serbest, ikinci ve dördüncü dizeleri uyaklı maniler de vardır (xaxa).
• Manilerin ilk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir. Bunlara doldurma dizeler denir.
• Temel duygu ve düşünce son iki dizede ortaya çıkar.
• Üçüncü mısraın serbest oluşu söyleme kolaylığı sağlar.
• Başlıca konusu aşk olmakla birlikte her türlü konuda da söylenmiştir.
• Maniler, Divan Edebiyatı‘ndaki “tuyuğ“un karşılığıdır.

Mani Örnekleri

Uzaktır seçilmiyor

Gönüldür geçilmiyor

Gönül bir top ibrişim

Dolaşmış açılmıyor

Yemenimin uçları

Çıkamam yokuşları

Selam edin yârime

Yedi dağın kuşları

Maniler şekillerine göre 4’e ayrılırlar.

1. Düz (tam) mani: 7’li hece ölçüsüyle söylenir. Dört mısradan oluşur. aaxa şeklinde kafiyelenir. Maninin en yaygın şeklidir. Bu tarz manilere tam mani de denir.

Düz (tam) mani örneği:

Şu dağlar olmasaydı

Çiçeği solmasaydı

Ölüm Allah’ın emri

Ayrılık olmasaydı

2. Kesik (cinaslı) mani: İlk dizesi cinaslı bir sözden oluşur. Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden eksiktir. Kesik manilere, cinaslı mani, hoyrat da denir.

Kesik (cinaslı) mani örneği:

Böyle bağlar

Yâr başın böyle bağlar

Gül açmaz bülbül ötmez

Yıkılsın böyle bağlar

Niçin kondun a bülbül

Bağımdaki asmaya

Ben yârimden ayrılmam

Götürseler asmaya

3. Yedekli (artık) mani: Düz maninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki dize daha eklemek suretiyle elde edilen manidir. Bu tarz manilere artık mani de denir.

Yedekli (artık) mani örneği:

Ağlarım çağlar gibi

Derdim var dağlar gibi

Ciğerden yaralıyım

Gülerim sağlar gibi

Her gelen bir gül ister

Sahipsiz bağlar gibi

4. Ayaklı Mani: Kesik manilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir. Bunlara doldurmalı kesik mani de denir.

Ayaklı mani örneği:

Ah o beni o beni

Kakül örtmüş o beni

Ben yarimi unutmam

Unutsa da o beni

Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.

Maniler, halk arasında yaygın olarak kullanılan, genellikle karşılıklı söylenen bir nazım türüdür. Aşağıda gelin-kaynana arasında karşılıklı söylenen maniler yer almaktadır.

Deyiş Örneği:

Rafta hedik kaynana

Dişi gedik kaynana

Oğlun çerez getirdi

Sensiz yedik kaynana

Tereye petek koydum

İçine ipek koydum

Gelinimin adını

Zincirli köpek koydum

Maniler konularına göre on bölümde toplanır:

• Niyet manileri
• Atışma manileri
• Tarlada ve işte çalışırken gelip geçenlere söylenen maniler
• Bekçi ve davulcu manileri
• Satıcıların söyledikleri maniler
• Semai kahvelerinde söylenen cinaslı maniler
• Âşık hikâyecilerin söyledikleri maniler
• Mektup manileri
• Düğünlerde söylenen maniler
• Mani kıtalarından oluşmuş, mani özelliğini yitirmemiş &#;basit makamlı&#; veya konuşma üslubundaki maniler.