Farabi Nin Hayatı Ve Eserleri

kaynağı değiştir]

İlimlerin Sayımı kitabında bilimleri beş sınıfa ayırır.^[39][94] Kitaptaki sınıflama aşağıdaki gibi derlenebilir:

1. Dil ilmi
   1. Tek kelimelerin ilmi
   2. Toplu kelimelerin ilmi
   3. Kelimelerin tek oldukları zamanki kanunları
   4. Kelimelerin toplu oldukları zamanki kanunları
   5. Doğru yazma kanunları
   6. Doğru okuma kanunları
   7. Doğru şiir okuma kanunları
2. Mantık ilmi

   Detaylı bilgi için Mantık kısmına bakınız.

3. Uygulamalı ilimler
   1. Sayı ilmi (Aritmetik)
   2. Hendese (Geometri)
   3. Menâzır ilmi (Optik)
   4. Yıldızlar ilmi (Astronomi))
      1. Yıldızlardan çıkarılan hükümler ilmi
      2. Müsbet (talimi) yıldızlar ilmi
   5. Musiki (çünkü bu ilim matematiğe dayanır)

      Esas, usul, nağme, ika ve melodi (lahn) olmak üzere beş bölümden oluşur.

   6. Cerr-i Eskal (Ağırlıklar)
   7. Hileler ilmi
4. Tabiat ilmi ve İlahiyat
5. Medeni ilimler, Fıkıh ilmi ve Kelam ilmi
   1. Medeni ilim (Siyaset ilmi)
   2. Fıkıh ilmi (Hukuk)
   3. Kelam ilmi

Farabi'nin bilimler sınıflaması esas olarak Aristo'ya sadık görünür ancak bazı noktalarda ondan ayrılır. Önce bilimleri teorik ve pratik bilimler olarak ikiye ayırır. Mantık, doğa bilimleri ve ilahiyatı pratik bilimler; ahlak ve siyaseti teorik bilimler olarak ayırır. Farabi'de Aristo'da olduğu gibi ayrı bir "yaratma bilimleri" kategorisi yoktur. Şiir (poetika) ve hitabeti (rhetorika) ise mantık ilimlerinin içine koyar.^[40]

Sonraki dönemlere etkisi[değiştir kaynağı değiştir]

Farabi'nin Türk kökenli olduğunu ileri süren en eski kaynak İbn-i Hallikân (ö. ) olmuştur.^{[kaynak belirtilmeli]} Farabi'nin Fars kökenli olduğunu ileri süren Useybia'nın çağdaşıdır ve 'de tamamladığı "Wafayat" adlı eserinde Farabi'nin bugün adı Otrar olan Farab kenti yakınındaki Wasij köyünde, Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldiğini yazar. İbn Hallikân'ın takipçisi olan modern yazarlar İbn Hallikân'ı referans alarak Farabi'nin Türk olduğunu yazarlar.^[27] İbn Hallikân'ın Farabi için "el Türk" lakabını kullanmış olması Dimitri Gutas gibi yazarlar tarafından eleştirilmiştir. Bu eleştirilerde Farabi'nin hiçbir zaman böyle bir lakap kullanmadığı ileri sürülmüştür.^[1] Halbuki İbn Hallikân'ın izleyicisi Ebu el-Fida aslında İbn Hallikân'ın kullandığı "el Türki" ifadesinin sadece "o bir Türk idi" "wa-kāna rajolan torkīyan" şeklinde tanımlamak için kullanılmış olduğunu yazar.^[1] İbn-i Hallikân'a göre yaşadığı sürece giydiği Türk kıyafetlerini hiç değiştirmemiştir.^[28]

Yaşadığı dönemin kültürel iklimi[değiştir kaynağı değiştir]

Ana madde: Farabi'nin eserleri listesi

Hakkında sonradan yazılan biyografilerde verilen listelerde ^[6] ile ^[7] arasında eserin Farabi'ye atfedildiği görülür. Bu eserlerin ancak küçük bir kısmı bize ulaşmış durumdadır. Ancak son yıllarda yapılan çalışmalar sayesinde ulaşılan eser sayısı giderek artmaktadır.^[6] Farabi'nin eserleri küçük risaleler şeklindedir. Örneğin Millî Eğitim Bakanlığı tarafından küçük boyutlu cep kitabı olarak basılan ve en önemli eserlerinden olan "İlimlerin Sayımı" (İhsa'ül Ulûm), çevirenin ön sözleri çıkarılırsa 90 sayfa, "Faziletli Şehir" (El-Medinetü'l Fâzıla) sayfa kadardır.

Farabi'nin çok sayıda eseri büyük filozofların eserlerini tanıtma ve açıklama niteliğindeki metinlerdir. Farabi'den önce çok sayıda felsefe kitabı Yunanca ve diğer dillerden Arapçaya çevrilmiş olmasına karşın, bu çeviriler yetersizdi ve çeviriyi yapanlar da yaptıkları çevirilerin içeriklerini tam anlayamamışlardı. Örneğin İbn-i Sina, Aristo'nun Metafizik'ini (Mâba'd-et-tabîa) 40 defa okuduğunu ancak anlayamadığını, tam ümidini kaybettiği sırada Farabi'nin bu konudaki eserini okuyunca anlayabildiğini anlatır.^[34] Farabi'ye ait eserlerin büyük bir kısmı mantık ve dil felsefesine ilişkindir. İbn-i Haldun, esasen mantık alanındaki önemli çalışmaları dolayısıyla Farabi'ye ikinci öğretmen anlamında muallim-i sânî unvanı verildiğini belirtir.^[6] Bunun dışında siyaset felsefesi, siyaset felsefesinin bir dalı olarak gördüğü din felsefesi, metafizik, müzik, psikoloji gibi alanlarda da önemli eserler vermiştir.^[6]

Yöntemi[değiştir kaynağı değiştir]

İbn Hallikan'dan başlayarak birçok kaynak bu rivayetin mantıklı olup olmadığına bakmadan aktarmıştır.^[32] Buna göre Farabi, Seyfüddevle'nin meclisine ilk defa girdiğinde, oturmasına izin verilmiş, Farabi Seyfüddevle'ye "Senin oturduğun yere mi, yoksa kendi yerime mi" diye sormuş. Kendi yerine oturması söylenince, herkesi çiğneyerek gelip hükümdarın yanına oturmuş. Hükümdar bunun üzerine sadece etrafındakilerle kendi aralarında konuştuğu bir dil ile Farabi'ye bazı şeyler soracağı, cevap veremezse dışarı atmalarını söylemiş. Ama Farabi, bu özel dille cevap vermiş ve bu özel dili nereden bildiği sorulunca da "yetmiş" dil bildiğini söylemiş. Az sonra içki meclisi başlayınca Farabi içki içmemiş, önce güldürücü bir parça çalıp herkesi güldürmüş, sonra ağlatıcı bir parça çalıp herkesi ağlatmış, sonunda da uyuşturucu bir parça çalıp herkesi uyutmuş ve oradan gitmiş. Bunun üzerine Seyfüddevle filozofu yanında tutmak istemiş ve çeşitli bağışlarda bulunmuş. Ama Farabi bunları kabul etmeyip dört dirhem gibi cüzi bir maaşla yaşamış.^[32]

Farabi'nin çalgısı[değiştir

nest...

160942 160943 160944 160945 160946